ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා පිළිබඳ මහජන සාකච්ඡාව නැවත මතුවී තිබේ. පසුගියදා පැවති රූපවාහිණී සාකච්ඡාවකදී, ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා ප්‍රතිසංස්කරණ පිළිබඳ තම ආණ්ඩුවේ ඇති කැපවීම සහ ස්ථාවරය, අනුර කුමාර දිසානායක මහතා විසින් නිරවුල්ව පැහැදිලි කරනු ලැබීම නව මහජන සාකච්ඡාවේ පසුබිමේ තිබෙන සාධකයකි. පසුගිය සතියේ අනිද්දා පත්‍රයේ ආචාර්ය ජයම්පති වික්‍රමරත්න මහතා ලියා තිබූ තරමක් දීර්ඝ ලිපිය අලුතින් සිදුවන සාකච්ඡාව ගුණාත්මක වශයෙන් ශක්තිමත් කිරීමටත්, ඉදිරියට ගෙනයාමටත් බෙහෙවින් ප්‍රයෝජනවත් වන මැදිහත්වීමකි. මෙම ලිපිය ලියැවෙන්නේ ආචාර්ය ජයම්පතිගේ එම ලිපියට එකතුවක් ලෙසිනි.
ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා ප්‍රතිසංස්කරණ සාකච්ඡාවේ පසුගිය කාලය පුරා මතුවූ සහ ඉදිරියේදීද මතුවිය හැකි ප්‍රශ්න කිහිපයක් මතු කරමින්, ඒවා ලුහුඬින් සාකච්ඡා කිරීම මෙම ලිපියේ අරමුණයි.
ආණ්ඩුක්‍රම ප්‍රතිසංස්කරණද? රාජ්‍ය ප්‍රතිසංස්කරණද?
මෙය සිවිල් සමාජ ක්‍රියාකාරකයන් සමහර දෙනා මතු කරන ප්‍රශ්නයකි. එම ප්‍රශ්නය මතු කිරීමෙන් යෝජනා වන්නේ, ආණ්ඩුක්‍රම ප්‍රතිසංස්කරණ, ආණ්ඩුක්‍රම ප්‍රතිසංස්කරණවලින් ඈතට යන දේශපාලන අරමුණකින් සහ දැක්මකින් මග පෙන්වනු ලැබිය යුතුය යන්නයි. එම පුළුල් අරමුණ ශ්‍රී ලංකාවේ රාජ්‍යය ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීමය. ලංකාවේ රාජ්‍යය නිදහසින් පසු කාලය තුළ දේශපාලන පරිහාණියකට පත්වී තිබෙන බව මෙම යෝජනාවට පදනම් වන අදහසකි. එම පරිහාණිය සමන්විත වන ප්‍රවණතා නම්, (අ) රාජ්‍ය බලය කුඩා ප්‍රභූ පන්තියක ආධිපත්‍යයට පත්වීම, (ආ) රාජ්‍යය සිංහල-බෞද්ධ ජාතිකවාදී වීම, (ඇ) රාජ්‍යය දේශපාලන අධිකාරවාදී වීම, (ඈ) රාජ්‍යය වර්ගවාදී වීම, (ඉ) රාජ්‍යය නිර්-ලිබරල්වාදි වීම, (ඊ) රාජ්‍යය සහ පුරවැසියන් අතර සම්බන්ධය ප්‍රචණ්ඩ වීම, සහ (එ) රාජ්‍යය සහ සුළුවාර්ගික ප්‍රජාවන් අතර සම්බන්ධය දුරස්තර වීම.
මෙම පරිහාණි ක්‍රියාවලීන් පිළිබඳ පසුබිම තුළ ලංකාවට අවශ්‍ය වන්නේ තැන් තැන්වලින් පිළිසකර කළ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක් නොව, රාජ්‍යය අලුතෙන් ගොඩනැගීම සහ ඉහත දැක්වූ ප්‍රවණතාවලින් සිදුවී ඇති පරිහාණියෙන් රාජ්‍යය බේරාගැනීමේ ඉලක්කය පිළිබිඹු කරන ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවකි. ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා ප්‍රතිසංස්කරණය ගතානුගතික නෛතික ක්‍රියාවක් නොව, රැඩිකල් දේශපාලන ක්‍රියාවක් වන්නේය යන්න ඒ මගින් තවදුරටත් අවධාරණය වේ.
ශ්‍රී ලංකා ජනරජය නැවත ගොඩනැගීම
1972 පටන් ශ්‍රී ලංකාව ‘ජනරජයක්’ ලෙස දේශපාලන වශයෙන්ද, නෛතික වශයෙන්ද හඳුන්වන නමුත්, එහි අර්ථය කුමක්දැයි දේශපාලනඥයෝත්, මහජනතාවවත් නොදනිති. ලංකාව ජනරජයක් බවට පත්වූ 1972 වසරේදී නව ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව ගැන සාකච්ඡා කළ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සම්පාදක මණ්ඩලයේදීවත් ඒ ගැන පුළුල්ව සාකච්ඡා වූයේ නැත. ලංකාව ජනරජයක් කළ යුතුයැයි යෝජනා කළ වමේ පක්ෂවත්, සමස්ත ලංකා බෞද්ධ සම්මේලනයවත්, 1959 පත්කළ පාර්ලිමේන්තු තේරීම් කමිටුවවත්, ‘ජනරජයක්’ යන්න දේශපාලන අර්ථකථනයකට භාජනය කළේ නැත.
එසේ වුවත්, දේශපාලනඥයන්ද, ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා නීතිවේදීන්ද, වාමාංශික හා සිංහල ජාතික බුද්ධිමතුන්ද අතර 1950 ගණන්වල මුල් කාලයේ පටන් පැවැත්වුණු සාකච්ඡාවල, ලංකාව ‘ජනරජයක්’ බවට පත් කළ යුත්තේ මන්ද යන්නට සරල පිළිතුරු කිහිපයක් යෝජනා විය. ඉන් පළමුවැන්න, නිදහසත් සමග ලංකාවට ලැබුණු සෝල්බරි ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව යටතේ, බි්‍රතාන්‍ය කිරීටයට යටත් වී තිබුණ නිසා ලංකාවට ලැබුණ ‘අසම්පූර්ණ නිදහස’ සම්පූර්ණ කරගැනීමට නම් පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩලය තුළම ‘ජනරජයක් විය යුතුය’ යන්නයි. දෙවැන්න, ලංකාවේ පාර්ලිමේන්තුවට නීති පැනවීමේ පූර්ණ ව්‍යවස්ථාදායක පරමාධිපත්‍යයක් නොතිබුණ නිසා, බි්‍රතාන්‍ය පාර්ලිමේන්තුව සමග පැවැති නෛතික බැඳීම් කඩා දමා, පූර්ණ ව්‍යවස්ථාදායක පරමාධිපත්‍යයක් සහිත පාර්ලිමේන්තුවක් පිහිටුවීමේ අවශ්‍යතාවයි. තුන්වැන්න, ලංකාවේ රාජ්‍ය නායකයා බි්‍රතාන්‍ය රජු හෝ රැජිණ වන නිසා ජනතා පරමාධිපත්‍යයක් නොතිබුණ හෙයින්, ලංකාවේම පුරවැසියකු වන ජනාධිපතිවරයකු රාජ්‍ය නායකයා බවට පත්කිරීමේ ඉල්ලීමයි. 1972 ‘ජනරජ’ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙන් ඇතිකරන ලද්දේ, දේශපාලන නිදහස, මහජන පරමාධිපත්‍යය සහ රාජ්‍ය නායකත්වය පිළිබඳව ‘දේශීයකරණය’ ආරම්භ කිරීමේ වෙනසකි.
ලෝකයේ බොහෝ රටවල් ජනරජ වී තිබෙන්නේ ඉහත ආකාරයට ලංකාවේ සිදුවුණාක් වැනි මතුපිට සහ අවමවාදී ජනරජවාදී තේරුම් ගැනීමක් සහ මතවාදයක් මතය. එම බොහොමයක් ජනරජවල, ලංකාවේද 1972 පටන්ම ප්‍රදර්ශනය වූ පරිදි, ජනරජවාදී දෘෂ්ටිවාදයේ ප්‍රධාන අඩුපාඩුව වූයේ, ජනරජය සහ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය අතර කිට්ටු සම්බන්ධයක් නොවීමය. ‘ලෝකයේ ජනරජ බොහොමයක්ම ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී නොවන, අධිකාරවාදී හෝ තනි-පුද්ගල ඒකාධිපතිවාදී රාජ්‍යයන්ය. ලංකාවේ 1972 සහ 1978 යන සන්ධිස්ථාන දෙකෙහිදීම අත්දැකීමෙන් පෙනෙන්නේ ප්‍රජාතන්ත්‍රීයකරණය රහිත මෙන්ම අධිකාරවාදී ආණ්ඩුක්‍රම සහ දේශපාලන ව්‍යුහයන්ද සහිත රාජ්‍යයක ‘ජනරජය’, එනම් ‘ජනතාවගේ රාජ්‍යය‘ යන්න හිස් වචනයක් පමණක්ය යන්නයි.
සැබෑ ජනරජවාදයේ තිබෙන තවත් වැදගත් ලක්ෂණයක් නම් ‘පුරවැසි ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය’ (ක්‍සඩසජ ෘැපදජර්‘හ) යන්ටයි. පුරවැසියන් යනු ප්‍රභූ පන්තියේ නායකයන් සිදුකරන දේශපාලනය නිහඬව බලාසිටින්නන් නොව, පාලකයන්ගේ චර්යාව විමසිල්ලෙන් බලාසිටින, දේශපාලන ක්‍රියාවලියට සක්‍රියව සහභාගි වන, තම පුරවැසි අයිතීන් ඡන්දය දීමට පමණක් සීමා නොකරන, ‘ජනරජවාදී පුරවැසියන්’ය.
2022 වසරේ පුරවැසි අරගලයේදී ප්‍රදර්ශනය වූයේ ලංකාවේ පුරවැසියන්, ඡන්දදායකයන් සහ නිෂ්ක්‍රිය පුරවැසිභාවයේ සිට සක්‍රිය පුරවැසිභාවයට පරිවර්තනය වී ඇති බවයි. ජනරජ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ආණ්ඩුක්‍රමයකින් සහ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවකින් සහතික කළ යුත්තේ පුරවැසි නිදහස, පුරවැසි අයිතිවාසිකම් සහ පුරවැසි දේශපාලන සහභාගිත්වය සහතික කරන විධිවිධාන, යාන්ත්‍රණ සහ අවකාශ නිර්මාණය කිරීමයි. 2022 අරගලයෙන් පසුව ලංකාවේ සමාජයට අවශ්‍ය වන්නේ එවැනි පුරවැසි ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ජනරජයක් වන රාජ්‍යයකි.
ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ ප්‍රතිමානීය අරමුණු
ලංකාවට අද ඓතිහාසික වශයෙන් අවශ්‍ය වී තිබෙන්නේ රාජ්‍යය ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පරිවර්තනය කිරීමේ අරමුණු විසින් මෙහෙයවනු ලබන ආණ්ඩුක්‍රමය වෙනස් කිරීමේ (ජදබිඑසඑමඑසදබ්ක ජය්බටැ එකක් සිදුකරන) ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවකි. ජාතික ජන බලවේග ආණ්ඩුවේ දේශපාලන ශබ්ද කෝෂයේ තිබෙන ‘පරිවර්තනය’ සහ ‘පරිවර්තනාත්මක’ යන සංකල්ප දෙක තුළින් බලන්නේ නම් ලංකාවට අවශ්‍ය වන්නේ රාජ්‍යයේ, ආණ්ඩුවේ සහ සමාජයේ ගැඹුරු ප්‍රජාතන්ත්‍රීය පරිවර්තනාත්මක වෙනසක් යන ඉලක්කයට සේවය කරන ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවකි. එවැන්නක ගැබ් විය යුතු සහ එවැන්නක් විසින් නියෝජනය කළ යුතු වන චර්යාධාර්මික සහ න්‍යායික-දාර්ශනික ඇඟවීම් සහිත මූලධාර්මික අරමුණු තිබිය යුතුය. ඒවා නව ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට චර්යාධාර්මික අනන්‍යතාවක්ද ලබාදෙන ඒවා විය හැකිය.
… ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව රාජ්‍යය සහ පුරවැසියන් බැඳ තබන ප්‍රඥප්තියක් බවට පත්කිරීම: ඕනෑම ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක දේශපාලන අගය සහ සමාජයට ඇති අදාළත්වය ප්‍රකාශයට පත්වන්නේ, එහි ගැබ්වී තිබෙන මූලධර්ම, අරමුණු සහ පුරවැසියාට එය විසින් ලබාදෙන ගෞරවය සහ ආඩම්බරය තුළිනි. වෙනත් ආකාරයකින් කියන්නේ නම්, ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ අරමුණු සහ මූලධර්ම ගැන අනන්‍යවීමට පුරවැසියන්ට හැකි වන අතර, පුරවැසියන් රටට ආදරය කරන්නේ ඒ සඳහා තමන් උනන්දු කරවන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී, ජනරජවාදී සහ මානුෂිකවාදී අගයක් සහ වටිනාකමක් ඒවායේ තිබෙන බැවිනි. එවිට පුරවැසියන් රාජ්‍යයට අවනත වන්නේ රාජ්‍යය සතු බලහත්කාරයේ සහ ප්‍රචණ්ඩත්වයේ බලය නිසා නොව, රාජ්‍යයේ ස්වභාවය, ආයතන සහ චර්යාව තීරණය කරන ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ ඇති ප්‍රතිමානීය හරය ගැන පුරවැසියන්ට භක්තියක් සහ ආඩම්බරයක් ඇතිවන නිසාය. නව ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක් යනු රාජ්‍යය සහ පුරවැසියන් එකට බැඳ තබන ප්‍රඥප්තියක් (ජදඩැබ්බඑ එකක්) විය යුතු යැයි කියන්නේ එබැවිනි.
..ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව රාජ්‍යය සහ පුරවැසියන් අතර ඇති කෙරෙන නව සමාජ ගිවිසුමක් වීම: ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දේශපාලන පරිකල්පනය තුළ ‘සමාජ ගිවිසුම’ යනු ඇත්තටම ලියා අත්සන් කරන ගිවිසුමක් නොවේ. එය සංකල්පීය රූපකයකි. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී සමාජයක් තුළ පාලකයන් සහ මහජනතාව අතර පවතින අන්‍යොන්‍ය විශ්වාසය පදනම් වන දේශපාලන අවබෝධයකි. ජනතාව පාලකයන්ට ඡන්දය දී ඔවුන් බලයට පත්කරන්නේ තමන්ගේ නිදහස සහ අයිතිවාසිකම් පාලකයන් සහතික කරන්නේය යන විශ්වාසය සහ පොරොන්දුව මතය. එය පාලකයන් සහ ජනතාව අතර ඇති අලිඛිත අන්‍යොන්‍ය අවබෝධයකි. එම අවබෝධය පාලකයන් උල්ලංඝනය කරන්නේ නම් එය සැලකෙන්නේ දෙපාර්ශ්වය අතර තිබෙන ‘සමාජ ගිවිසුම’ උල්ලංඝනය කිරීමක් ලෙසය. 2022 කාලයේ සහ ඊට පෙර ලංකාවේ සිටි පාලකයන් මහජනයා සමග පැවති ‘සමාජ ගිවිසුම’ උල්ලංඝනය කළ හෙයින් ඔවුන්ට ආණ්ඩු බලයේ සිටීමට තවදුරටත් අයිතියක් නැත යන්න 2022 අරගලය තුළදී ප්‍රකාශ වූ අදහසකි.
ලංකාවේ අලුත් ආණ්ඩුකම ව්‍යවස්ථාවක් කෙටුම්පත් කරනවා නම්, එය පාලකයන්/ආණ්ඩුව සහ පාලිත ජනතාව/පුරවැසියන් අතර ඇතිවන සමාජ ගිවිසුමක් යනුවෙන් අර්ථකථනය කිරීමට සුදුසු කාලය දැන් පැමිණ තිබේ. ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව යනු පරමාධිපත්‍ය බලය හිමි මහජනතාවගේ නිදහස සහ අයිතිවාසිකම් නිර්ණය කරන පමණක් නොව, පාලකයන් ආණ්ඩුකිරීමේ ක්‍රියාවලිය එම ‘ගිවිසුමේ’ කොන්දේසි උල්ලංඝනය නොකරන, උල්ලංඝනය කළහොත් මහජනතාව විසින් තමන් ආපසු කැඳවනු ලැබීමට ලක්විය යුතු තත්වයක් නිර්මාණය කරන බන්ධනයක්ය යන්න මෙම රූපකයෙන් අදහස් විය යුතුය.
මෙම ප්‍රවේශය, ලංකාවේ ආණ්ඩුක්‍රම සහ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාමය පරිවර්තනයකට මග පෙන්වන දැක්මක් සපයන එකක් විය හැක්කකි. එවිට, අප ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව දකින්නේ නීති විශාරදයන් විසින් කෙටුම්පත් කරනු ලැබ දේශපාලනඥයන් සම්මත කරනු ලබන නෛතික ලියවිල්ලක් ලෙස පමණක් නොව, සමාජයේ විශ්වාසය, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී හා ජනරජවාදී අපේක්ෂා කැටිකරගත්, පුරවැසියන්ගේ භක්තිය ලබාගැනීමටද සමත් වන, ‘සමාජ ප්‍රඥප්තියක්’ද ලෙසිනි. දේශපාලන ප්‍රඥප්තිය විසින් නිරන්තර අපයෝජනයට ලක්කරනු ලැබීම නිසා මහජනයාගේ අවඥාවට ලක්වී තිබෙන ලංකාවේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට පුරවැසි විශ්වාසය, ගෞරවය සහ භක්තිය අලුතෙන් නිර්මාණය කිරීමට සිදුවී ඇති මොහොතක, ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව යනු පාලකයන් සහ පාලිතයන් අතර ඇති ශුද්ධ වූ ‘සමාජ ප්‍රඥප්තියකි’ යන දේශපාලන පරිකල්පිතය , ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා ප්‍රතිසංස්කරණ කතිකාවට එකතු කිරීමේ වැදගත්කම අවතක්සේරු කළ යුත්තක් නොවේ.
..නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ අඩුපාඩුවලට ආමන්ත්‍රණය කිරීම: ලංකාවේ අවුරුදු දශක ගණනාවක් තිස්සේ දිග හැරෙන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිළිබඳ අර්බුදයේ එක් ප්‍රකාශනයක් වන්නේ නියෝජන-පාර්ලිමේන්තු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිළිබඳ මහජන විශ්වාසය බිඳ වැටීමයි. නියෝජන ක්‍රියාවලිය, නියෝජිතයන් සහ නියෝජන ආයතන යන අංශ තුන පිළිබඳ මහජන විශ්වාසය බිඳවැටීම නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ අර්බුදයේ ප්‍රධාන ලක්ෂණයයි. මහජන විශ්වාසය බිඳවැටී ඇති සහ ඡන්දදායකයන් සමග ඇති සමාජ ගිවිසුම උල්ලංඝනය කරන මහජන නියෝජිතයන් ආපසු කැඳවීමේ බලය සහ අයිතියද මහජනතාවට දිය යුතු නේද? යන්න ‘අරගලය’ තුළින් මතුවුණු ප්‍රශ්නයකි.
මේ පසුබිම තුළ නව ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක් ගැන සිතන ආණ්ඩුව ඉදිරියේ තිබෙන වගකීම නම් ලංකාවේ නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ අර්බුදය මැතිවරණ ක්‍රමයේ සංශෝධන සිදුකිරීමෙන් පමණක් විසඳිය නොහැකි බව පිළිගෙන ක්‍රියාකිරීමයි. ජනාධිපති ක්‍රමය අහෝසි කර පාර්ලිමේන්තු ක්‍රමයට මාරුවන්නේ නම්, පාර්ලිමේන්තු ක්‍රමය තුළද සංශෝධන ඇති කළ යුතුව තිබේ. පාර්ලිමේන්තුව/ ව්‍යවස්ථාදායකය සම්බන්ධව සිදුකළ යුතු ආයතනික ප්‍රතිසංස්කරණ, නියෝජනය වඩාත් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී කිරීම, දේශපාලන පක්ෂ තුළ අභ්‍යන්තර ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය නොමැතිවීමේ ගැටලුවට ආමන්ත්‍රණය කිරීම, නියෝජන ක්‍රමයට දූෂණය සහ අල්ලස විසින් කරනු ලැබ ඇති හානියට කල් පවත්නා පිළියම් යෙදීම ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා ප්‍රතිංසස්කරණ හා සම්බන්ධ කරගනිමින් අවධානයට යොමු විය යුතු තේමාවන්ය.
නව ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව සඳහා වහාම පියවර ගැනීම
අලුත් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක් තුළින් ලංකාවේ රාජ්‍යය සහ දේශපාලනය පරිවර්තනය කිරීමේ අධිෂ්ඨානයක් ආණ්ඩුවට තිබෙන්නේ නම්, එය වනාහි කල් නොයවා ආරම්භ කළ යුතු ක්‍රියාවලියකි. තමන්ගේ අරමුණ නව ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට ජනමත විචාරණයක් තුළින් ජනතාවගේ අනුමැතිය ලබාගැනීම බව ජනාධිපතිවරයා කිහිප වරක් ප්‍රකාශ කර තිබේ. ආණ්ඩුවට තුනෙන් දෙකේ පාර්ලිමේන්තු බහුතරය තිබුණද, මේ වසර තුළ සිදු නොවුවහොත් ජනමත විචාරණයකට යෑම අවදානම් සහිත දෙයක් වීමට හොඳටම ඉඩ තිබේ. ඒ සඳහා පසුබිම දැනටමත් නිර්මාණය වී තිබේ. අයවැය යෝජනා සම්බන්ධව අසතුටට පත්වීම නිසා වෘත්තීය සමිති සහ වෘත්තිකයන්ගේ සංවිධාන උද්ඝෝෂණය කිරීමේ සහ ආණ්ඩුව දැඩිව විවේචනය කිරීමේ විකල්පය තෝරාගෙන තිබේ. පාර්ලිමේන්තු විරුද්ධ පක්ෂ හා කණ්ඩායම්ද, ආණ්ඩුවට දේශපාලන වශයෙන් විරුද්ධ ජනමාධ්‍ය ආයතනද විසින් දියත් කරනු ලැබ ඇති ප්‍රහාරයන් හමුවේ ආණ්ඩුව පිළිබඳ මහජන විශ්වාසය සෙළවීමට පටන්ගෙන තිබෙන බව පෙනේ. බලයට පැමිණ පළමුවැනි වසර තුළ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා වෙනසක් සිදු නොකරන්නේ නම්, වඩාත් ඉඩකඩ තිබෙන්නේ ව්‍යවස්ථා ප්‍රතිසංස්කරණ ව්‍යාපෘතිය ආණ්ඩුවේ ප්‍රමුඛතා ලැයිස්තුවේ පහළට තල්ලුවීමටයි. මෙය ජනාධිපතිවරයාගේ ක්ෂණික සහ බැරෑරුම් අවධානය යොමු විය යුතු, ඉහළ ප්‍රමුඛතාව හිමිවිය යුතු කරුණකි.
ජනතාව මොබිලයිස් නොකිරීමේ පලවිපාක
ඉහත කී කාරණයට සම්බන්ධ තවත් දෙයක් ගැන කෙටියෙන් හෝ සඳහන් කළ යුතුව තිබේ. එය නම්, තමන්ගේ ප්‍රතිපත්ති, වැඩපිළිවෙළ සහ පරිවර්තනීය න්‍යාය පත්‍රය ක්‍රියාවට නැගීමේදී මතුවන විරෝධතා සහ බාධා ඉදිරියේ තමන්ට ඡන්දය දුන් දශලක්ෂ සංඛ්‍යාත ජනතාවට ආණ්ඩුව වෙනුවෙන් දේශපාලන වශයෙන් මැදිහත් වීමට මොබිලයිස් නොකිරීමේ තේරුම්ගත නොහැකි දුර්වලකමයි.
මෙම දුර්වලතාව මේ දිනවල ඉතා හොඳින් ප්‍රකාශයට පත්වන බව, විමසිල්ලෙන් සිටින ආණ්ඩුවට සහයෝගය දෙන පිරිස්වලට පහසුවෙන් නිරීක්ෂණය කළ හැකිය. ආණ්ඩුවේ වැඩපිළිවෙළේ සහ ක්‍රියාමාර්ගවල සාර්ථකත්වයට පාර්ලිමේන්තුවේ තුනෙන් දෙකක බහුතරයත්, විධායකයේ පාලන හිමිකම තිබීමත් ප්‍රමාණවත් නැත. ආණ්ඩුවට ඡන්දය දුන් ජනතාව ආණ්ඩුවෙන් ඈත් වන්නේ නම් ආණ්ඩුව තල්ලු වනු ඇත්තේ දේශපාලන සුජාතභාවයේ අර්බුදයකටය.
ආණ්ඩුව සිදුකරන තවත් දේශපාලන වරදක් බව පෙනෙන්නේ, තමන්ට ඡන්දය දුන් ජනතාව, හුදෙක් ඡන්දදායකයන් ලෙස පමණක් සලකා, තමන් ආණ්ඩුව පිහිටුවීමෙන් පසුව එම ජනතාවට දේශපාලන කාර්යයක් නැති බව සිතීමයි. නැතහොත් ඉදිරි කාලයේ පැවැත්වෙන පළාත් පාලන සහ පළාත් සභා ඡන්දවලදී එන්පීපී අපේක්ෂකයන්ට ඡන්දය දීමේ කාර්යයට ලඝු කිරීමයි. මෙය සක්‍රිය පුරවැසියන් අක්‍රිය පුරවැසියන් බවට පත්වීමේ අවාසනාවන්ත පරිවර්තනයකි.
තමන්ට ඡන්දය දුන් ජනතාව, තම ප්‍රතිපත්ති සහ න්‍යාය පත්‍රය ඉදිරියට ගෙන යාමේ ක්‍රියාවලියේ සක්‍රිය හවුල්කරුවන් සහ සමකර්තෘකයන් ලෙස සලකා, ඡන්දදායක ජනතාව නැවත වරක් දේශපාලන වශයෙන් මොබිලයිස් කිරීමට සූදානම් නැත්නම්, ජාජබ ආණ්ඩුවට ඇතිවිය හැකි දේශපාලන පසුබෑම් පිළිබඳව අනතුරු හැඟවීමේ කාලය පැමිණ ඇත යන්න අතිශයෝක්තියක් නොවේ.
ත්‍මාස්විල් යනු ඇමරිකාවේ ලුයිසියානා ජනපදයේ පිහිටි කුඩා නගරයකි. නිදහස ලැබූ වහලුන් පිරිසක් විසින් 1790දී බිහිකළ මෙම නගරය ලුයිසියානා ජනපදයේ දැඩි වර්ණභේදවාදී පිළිවෙත්වලින් පීඩා විඳි අප්‍රිකානු-ඇමරිකානුවන්ට තෝතැන්නක් විය.