‘2019 ජනාධිපති මැතිවරණය’ යන්න ලංකාවේ වර්තමාන දේශපාලන විවාදයේ ප‍්‍රධාන තේමාව බවට පත්වී තිබේ. එම විවාදයේත් ප‍්‍රධාන උපමාතෘකාව වී තිබෙන්නේ, ඒකාබද්ධ විපක්‍ෂයේ ජනාධිපති අපේක්‍ෂකයා කවුරුන් විය යුතුද යන්නයි. එම සාකච්ඡාවද උණුසුම් ස්වභාවයක් ගෙන ඇති බව පෙනේ. පොදු අපේක්‍ෂකයෙකු නියම කර ගැනීමට නොහැකිව, ප‍්‍රධාන විරුද්ධ පක්‍ෂය අභ්‍යන්තර විවාදයක පැටලී ඇත. එය ඉක්මණීන් අවසන් වන ලකුණුද නැත.
ඊළඟ ජනාධිපතිවරණය, ජනාධිපති අපේක්‍ෂකයන් සහ ඊළඟ ජනාධිපති වන්නේ කව්ද? යන්න ගැන රටේ පවතින විවිධ ප‍්‍රවේශ, විග‍්‍රහ සහ මතිමතාන්තර විග‍්‍රහ කරන කෙනෙකුට අප රටේ දේශපාලනය සජීවී සහ මහත් ගතිකත්වයකින් යුක්ත කි‍්‍රයාවලියක් බවද පෙනෙනු ඇත. එහි පැතිකඩවල් කිහිපයක් විමසා බැලීම මේ ලිපියේ අරමුණයි.
ගෝඨාභයගේ පසුබැසීම
පසුගිය සතිය වන විට විපක්‍ෂයේ ජනාධිපති අපේක්‍ෂකයා පිළිබඳ සාකච්ඡුාව අලූත් මුහුණුවරකට පත් වූ බව පෙනේ. එහි කාරණා දෙකක් ගැබ් වී තිබුණි, පළමුවැන්න, ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂගේ ජනාධිපති අපේක්‍ෂකත්ව අපේක්‍ෂාව තියුණු පසුබැසීමට ලක්වීමයි. දෙවැන්න, චමල් රාජපක්‍ෂ හෝ දිනේෂ් ගුණවර්ධන හෝ ඒකාබද්ධ විපක්‍ෂයේ ජනාධිපති අපේක්‍ෂකයා පිළිබඳ තරගයට අලූතෙන් එකතු වීමයි. ඒ කාරණා දෙකම, එකිනෙකට සම්බන්ධ ඒවාය.
මීට සති කිහිපයකට පෙර විපක්‍ෂ ජනාධිපති අපේක්‍ෂක තරගයේ ඉදිරියෙන්ම සිටින බව පෙනුණේ ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂය. ‘වියත්මග’ සංවිධානයේත්, ජනාමධ්‍යයේත් නොමඳ සහායෙන් ඉදිරියට පැමිණි ඔහුගේ පසුබෑමට ප‍්‍රධාන දායකත්වය සැපයුවේ ඔහුගේම මිතුරු බලවේග වන බෞද්ධ භික්‍ෂූන් සහ හිටපු හමුදා නිලධාරීන්ය. රාජපක්‍ෂට ‘හිට්ලර්’ කෙනකු වී හෝ රට හදන්නට අස්ගිරියේ අනුනාහිමියන් කළ ආයාචනයෙත් ආරම්භ වූ, ඔහුගේ අපේක්‍ෂක ව්‍යාපාරයේ පසුබෑම වේගවත් කිරීමට, මැදගොඩ අභයතිස්ස වැනි දේශපාලන වශයෙන් අපරිණත භික්‍ෂූන් කළ දායකත්වයද සුළුපටු නොවේ. පූර්ව-ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී සහ වැඩවසම් යුගයේද ප‍්‍රාථමික අවධියේ තිබුණු රාජ්‍යත්වය පිළිබඳ යල් පැන ගිය සංකල්පවලින් තම ව්‍යාකුල දේශපාලන විඥානය පුරවාගෙන ඇති මේ භික්‍ෂුන්වහන්සේලා, ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ ආරක්‍ෂා කරමින් කළ මැදිහත් වීම, ඔහුගේ දේශපාලන සතුරන්ටවත් කළ නොහැකි තරමේ හානියක් ඇති කළ එකකි. ‘වියත්මග’ සංවිධානයේ නායකයන් වන හිටපු හමුදා නිලධාරීන්, මානව හිමිකම් කොමිසමේ සභාපති ආචාර්ය දීපිකා උඩගමට එරෙහිව එල්ල කළ නොමනා පහරදීම, මෙම හමුදා නිලධාරීන්ගේත්, ඔවුන්ගේ නායකයා වන ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂගේත්, දේශපාලන ගමන්මගේ ඇති භයානකත්වය පිළිබඳව, රටේ මධ්‍යස්ථවාදී පුරවැසියන් අතර ඇති කළේ භීතියක් සහ කලකිරීමකි.
මේ පසුබිම තුළ ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂගේ ජනාධිපති අපේක්‍ෂකත්වයට බලවත් විරෝධයක්, ඒකාබද්ධ විපක්‍ෂය ඇතුළෙන්ම පැන නැග තිබේ. චමල් රාජපක්‍ෂ සහ දිනේෂ් ගුණවර්ධන යන දෙදෙනාගේ නම් ඉදිරියට ආවේ ඒ අනුවය.
විපක්‍ෂ අපේක්‍ෂකයා
ඇත්තටම ඒකාබද්ධ විපක්‍ෂයේ ජනාධිපති අපේක්‍ෂකයා විය හැක්කේ කව්රුන්ද? මේ ගැන ඒකාබද්ධ විපක්‍ෂයේම ඇති එක් ‘මූලධර්මයක්’ නම් ‘මහින්ද රාජපක්‍ෂ හිටපු ජනපතිතුමාගේ ආශීර්වාදය ලබන්නේ කව්ද, පොදු විපක්‍ෂ අපේක්‍ෂකයා වන්නේ ඔහුය.’ යන්නයි.
එය එසේ වන්නේ නම්, ඊළඟ පොදු විපක්‍ෂ ජනාධිපති අපේක්‍ෂකයා වීමට රාජපක්‍ෂ මැතිනිය සහ ජී.එල්. පීරිස් යන දෙදෙනාගෙන් කෙනෙකුට ලැබෙන අවකාශය ඉතා ඉහළ වන්නට පුළුවන. මෙම සිදුවීමට ඉඩකඩක් නැති බවට දැනට පෙනෙන දෙය ඇත්ත වශයෙන්ම සිදුවිය හැක්කක් බවට පත් කරන, ඉතා සිත් කාවදින දේශපාලන තර්කණයක්ද තිබේ. එය වර්තමාන දේශපාලනය ගැන විග‍්‍රහ කරන විචාරකයන්ගේ අවධානයට යොමු වී නැති එකකි. එබැවින්, එම තර්කණය දේශපාලන විග‍්‍රහයට එකතු කරන පළමුවැන්නා වීමේ කීර්තිය ගැන කිසිදු අපේක්‍ෂාවකින් තොරව, එය කුමක්දැයි පෙන්වා දීමට කැමැත්තෙමි. එය මෙසේය.
අලූත් තර්කණය
19 වැනි ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය යටතේ ඊළඟ ජනාධිපති තරගයට සහභාගි විය නොහැකි මහින්ද රාජපක්‍ෂ රටේත්, තමාගේත්, දේශපාලන ඉදිරිය ගැන ගණන් බලන්නේ, තමාගේත්, තම වැඩිමහලූ පුත‍්‍රයා වන නාමල්ගේත්, දේශපාලන අනාගතය පිළිබඳ කරුණ කේන්ද්‍රීය දේශපාලන සාධකය ලෙස සලකාගෙනය යනු රටේ ඇති සාමාන්‍ය පිළිගැනීමකි. ඒ අනුව, 2019 දී ජනාධිපතිවරයා වන්නේ කව්ද යන්න තීරණය කිරීමට විශාල හැකියාවක් ඇති ඒ මහතා, ඊළඟ ජනාධිපතිවරයා වනු ඇත්තේ තම පුත‍්‍ර නාමල්ට 2025දී ජනාධිපති වීමට ඇති අවකාශයට බාධා නොකරන සහ ඉඩ ලබාදෙන කෙනෙකු පමණක් විය යුතුයැයි ගණන් බලන බවට සිතීමට හොඳටම ඉඩ තිබේ.
ඊළඟ ජනාධිපතිවරයා කව්ද? යන ගැටලූව ගැන මහින්ද රාජපක්‍ෂ මහතා ඇත්ත වශයෙන්ම බලන්නේ ඉහත කී දෘෂ්ටි කෝණයෙන් නම්, එතුමාට ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ, චමල් රාජපක්‍ෂ සහ දිනේෂ් ගුණවර්ධන යන තිදෙනාම ගැන විශ්වාසය තැබිය නොහැකිය. ජනාධිපති ධුරයේ රැුඳී සිටි කෙනෙකු ලෙස එතුමා වනාහි ජනාධිපතිධුරය සමග ඇතිවන බලලෝභය පිළිබඳ අන් කිසිවෙකුටත් වඩා හොඳින් දන්නා කෙනෙකි. තම පුත‍්‍ර නාමල්ගේ දේශපාලන අනාගතය සහතික කිරීමට කැපවී සිටින, ඒ මගින් තමන්ගේම වූ දේශපාලන නායක පරපුරක් බිහිකිරීමටද කැපවී සිටින බව පෙනෙන මහින්ද රාජපක්‍ෂ මහතාට, එම දේශපාලන ගමන් මග සහතික කර ගැනීමට බාධා නොපමුණුවන තිදෙනෙක් සිටිති. ඔවුන් නම් තම බිරිඳ වන ශිරන්ති, පොහොට්ටු පක්‍ෂයේ නායක ජී.එල්. පීරිස් සහ වර්තමාන අගමැති රනිල් වික‍්‍රමසිංහ යන අයයි. මහින්ද රාජපක්‍ෂ මහතාගේ තර්කණයට ශිරන්ති සහ ජී.එල්.එක් ආකාරයකිනුත්, රනිල් තවත් ආකාරයකිනුත් ගැළපෙති. එය තේරුම් කරන්නේ නම් මෙපරිදිය.
මහින්ද තර්කණය
ශිරන්ති හෝ ජී.එල්. හෝ, මහින්ද රාජපක්‍ෂ මහතාගේ ආශීර්වාදය යටතේ ජනාධිපති තරගයට ඉදිරිපත් වුවහොත් දිනන්නටත් පුළුවන, පරදින්නටත් පුළුවන. ඒ ගැන සහතිකයක් තවමත් නැත. එයින් කවුරු හෝ දිනුවේ යයි සිතමු. ශිරන්ති හෝ ජී.එල්. හෝ ජනාධිපති වන ආණ්ඩුවක, අගමැති වනු ඇත්තේ මහින්දය. එම තත්ත්වය තුළ, බොහෝ විට සිදුවනු ඇත්තේ ජනාධිපතිවරයා/වරිය ‘බල රහිත’ තනතුරක් බවට ප‍්‍රායෝගික වශයෙන් පත්වී, අගමැති ධුරය, ආණ්ඩුවේ බල ව්‍යුහයේ කේන්ද්‍රය බවට පත්වීමයි. එය අගමැති රනිල් වික‍්‍රමසිංහ පසුගිය කාලයේ අපේක්‍ෂා කළ දේශපාලන බල ව්‍යුහයේ පරිවර්තනයම, පුද්ගලයන් වෙනස් වීම තුළින් යථාර්ථයක් බවට පත්වීමකි. ඉන්පසුව 2024-25 පවත්වන ජනාධිපති මැතිවරණයේදී නාමල්ගේ අවකාශය සහතික කිරීමට මහින්ද රාජපක්‍ෂ අගමැතිවරයා සියලූ කටයුතු යොදනු ඇත. 19 වැනි ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය සංශෝධනය කිරීමද එම කි‍්‍රයාවලියේ අංගයක් වීමට ඉඩ තිබේ.
මේ අතර ඊළඟ මැතිවරණය සම්බන්ධ තවත් වෙනස් තත්ත්වයක්ද ඇතිවිය හැකිය. එනම්, ගෝඨාභය, චමල් හෝ දිනේෂ් ඒකාබද්ධ විපක්‍ෂයේ පොදු අපේක්‍ෂකයා ලෙස ඉදිරිපත් වීම වැළැක්වීමට, මහින්ද රාජපක්‍ෂ මහතාට නොහැකි වීමයි. එවිට කුමක් සිදුවනු ඇත්ද? නාමල්ගේ දේශපාලන අනාගතය සහතික කිරීම තම ප‍්‍රධාන අරමුණ වන්නේ නම්, මහින්ද රාජපක්‍ෂ මහතාට ඒ සඳහා තවත් විකල්පයක් තිබේ. එනම් එ.ජා.ප නායක, අගමැති රනිල් වික‍්‍රමසිංහට ජනාධිපති මැතිවරණය ජයගැනීමට අවශ්‍ය පසුබිම සකස් කිරීමයි. 2019 සිට 2025 දක්වා රනිල් වික‍්‍රමසිංහ ජනාධිපතිව සිටීම, 2025 දී නාමල්ට ජනාධිපති වීමට අවකාශය ලබාදෙන නොවරදින මාර්ගයක් වනු ඇත. පසුගිය අවුරුදු කිහිපයේ ලංකාවේ දේශපාලනයේ සිදුවන සමහර දේ දෙස විමසිල්ලෙන් බලන කෙනෙකුට පෙනෙනු ඇත්තේ, මේ ආකාරයේ රනිල් – මහින්ද දේශපාලන අවබෝධයක්, එනම් ඞීල් එකක් සඳහා කටයුතු දැනටමත් සම්පාදනය වෙමින් පවත්නා බවයි.
මේ උපකල්පනය පදනම් කරගත හැකි හොඳම නිදසුන නම්, මෙම යහපාලන ආණ්ඩුව 2015 දී මහත් උනන්දුවෙන් පටන්ගත්, රාජපක්‍ෂ පවුලේ අයට විරුද්ධව ඇති අල්ලස්, දුෂණ සහ අපරාධ චෝදනා පිළිබඳ පරීක්‍ෂණ සහ නඩු විභාග සියල්ලම පාහේ අතරමග ඇනහිට තිබීමයි. ඒ කිසිදු පරීක්‍ෂණයක් හෝ නඩුවක්, 2019 ජනාධිපති මැතිවරණයට පෙර අවසන් වන ලකුණු නැත. රාජපක්‍ෂ පවුලේ කිසිදු සාමාජිකයෙකුට හානි නොවන පරිදි, දුෂණ විරෝධී සටන ඉදිරියට ගෙන යාමට රනිල් වික‍්‍රමසිංහ මහතා සියලූ කටයුතු යොදා ඇති බව කෙනෙකු අනුමාන කරන්නේ නම්, එය වැරදි නොවන්නට පුළුවන. ‘අන්‍යොන්‍ය දේශපාලන අභිලාෂ සහ ඵල ප‍්‍රයෝජන පිළිබඳව දේශපාලන ප‍්‍රභූ පවුල් අතර ඇති අන්‍යොන්‍ය අවබෝධය’ යන මෙය වනාහි වෙනම විමර්ශනය කළ යුතු දේශපාලන සංසිද්ධියකි. ඔවුනොවුන් සමග දේශපාලන තරගයේ යෙදෙන ගමන්ම ඔවුනොවුන්ගේ දේශපාලන අපේක්‍ෂාවන්ටත්, පවුල්වලටත් තර්ජනයක් ලෙස කි‍්‍රයා නොකිරීම, මෙම සම්බන්ධය නිර්ණය කරන්නාවූ එක් ‘නීතියකි.’
මේ සියල්ලෙන් අපට කියැවෙන්නේ කුමක්ද? 2019 ජනාධිපතිවරණ අපේක්‍ෂාවන් සහ එහි ගතිකත්වයන් පිළිබඳ කරුණ තවමත් පැහැදිලි වී නැත යන්න පළමුවැන්නයි. දෙවැන්න අප නොසිතන ආකාරයේ දේවල් එම කි‍්‍රයාවලිය තුළ සිදුවීමට ඉඩ තිබෙන බවයි.
