කාලය, සමහරු වියපත් කරයි. සමහරු තිරිහන් කරයි. මේ සියල්ල කරන කාලය අයත් වන්නේ කාලත‍්‍රයෙක් කොයි කාලයටද? මේ ප‍්‍රශ්නය ගැන කතා කළ තැනකදී කෙනෙකු කීවේ පළමුව කාලය යන්න විග‍්‍රහ කළ යුතුය කියාය. දැන් තවත් ප‍්‍රශ්නයකි. කාලය යනු කුමක්ද? මෙය අසා සිටි සගයෙක් හයියෙන් සිනාසිණ.
‘අපි ආවේ සෙට් වෙන්නනේ. මේ මොකක්ද වෙන්නේ, මේක උසාවියක් නොවෙයි.’ එසේ කී සගයා සිංහල ගුරුවරයෙකි. ඔහු බොහෝ ගුරුවරුන් මෙන් ගතානුගතික නැත. බුද්ධිමතෙකි. ඇසූපිරූ තැන් ඇත්තෙකි. අපි තිදෙනෙකි. ගුරු හෙවත් බ‍්‍රහස්පති හැර අනෙක් දෙදෙනාම නීතිඥයෝය.
‘මේකා අපට හින්ට් පාස් කරනවා’ මගේ යාළුවා කීය.
‘නෑ මචං අපි ආවේ පොඞ්ඩක් සෙට් වෙන්න. උඹලා මේ මොළේ කෙණ්ඩ පෙරළෙන තර්ක මතු කරන්න හදනවා.’ බ‍්‍රහස්පතිගේ ඒ කතාව ඇසූ අප දෙදෙනාටම සිනා පහළ විය.
‘හරි මචං උඹ රස්සාවට උගන්නනවා කියලා කරන්නේ ළමයින්ගෙන් ප‍්‍රශ්න අහන එකනේ. අපට මේකට උත්තරයක් දීපන්. උත්තරය හරි වුණත් වැරදි වුණත් අපි උඹව ෆේල් කරන්නේ නැහැ.’
‘මොකක්ද ප‍්‍රශ්නය’ ගුරුතුමා විමසීය.
‘අපේ කතාබහ අතර මතුවෙච්ච දෙවන ප‍්‍රශ්නය.. කාලය යනු කුමක්ද?’ මගේ උගත් මිත‍්‍රයා ප‍්‍රශ්න විචාරකයෙකුගේ උජාරුවෙන් කතාකළේය.
‘ප‍්‍රශ්න දෙකම ගන්නම්. එතකොට තමයි මට ලෙහෙසි.’ එසේ කී බ‍්‍රහස්පති සිනාසිණ.
‘මේ හදන්නේ අපට පන්තියක් කරන්න වගේ..’යි කී මම සිනාසුණෙමි.
‘කාලයට සිද්ධ වෙන්නේ කුමක්ද? කාලය යනු කුමක්ද? මෙතන ප‍්‍රශ්න දෙකක් නැහැ. තියෙන්නේ එකම ප‍්‍රශ්නයයි.’
‘එහෙම කොහොමද? ප‍්‍රශ්න පත‍්‍රය සංශෝධනය කරන්න දෙන්න බැහැ.’ මගේ මිතුරා විරෝධය පළකළේය.
‘හරි එහෙනම් පැහැදිලි කිරීමක් ඕනැ’ ඒ ගුරුතුමාය.
‘ඔව් කියන්න’ මගේ යාළුවා ඉස්සර විය.
‘මට කියන්න, කාලය නාමපදයක්ද?’ බ‍්‍රහස්පති විමසීය.
‘යකෝ මේකා ඒකවත් දන්නේ නෑනේ. ඔව් කාලය යනු නාමපදයක්’ නීතිඥයා උත්තර බැන්දේය.
‘ඒක ස්ත‍්‍රීලිංගිකද පුරුෂලිංගිකද?
‘උඹ අපට කෙලින්න එන පාටයි. රජෝ සෙල්ලම් බැහැ තේරුණාද?’
‘තුන්වෙනි ප‍්‍රශ්නය, කාලය අයිිති අතීතයටද වර්තමානයටද අනාගතයටද?’ මගේ යාළුවා මා දෙස බැලූවේ උසාවියේදී නීති තර්කයක් අතර හිරවුණා මෙන් මෙන්ය.
‘අනිත් බෝතලෙත් කඩලා තියලා පටන් ගනිමු. නැත්තං බොන එක අමතක වෙන්න පුළුවන්.’ මගේ කතාව ඇසූ තිදෙනාටම සිනා පහළ විය.
‘උඹලා හිතන්නේ ගුරුවරු හරක් කියලා. නෑ මචං සමහර විට පොඩි එවුන් අපිව නාවන හැටි දන්නේ අපි විතරයි.’ එය ඇසූ අප දෙදෙනාටම සිනහ පහළ විය.
‘මම කතාවක් කියන්නම්. මගෙ මුල් පත්වීම ඈත ගමක ඉස්කෝලයකට. පත්තිය තුන හෝ හතර හරි වෙන්න ඕනෑ. එක ළමයෙක් ගණින කොට හරි වෙනස්.’
‘ඒ කීවේ.?’ මගේ මිත‍්‍රයා විමසීය.
‘ඒ ළමයා දහය ළගට කියන්නේ එකොළහ නොවෙයි. දහ එකයි කියලා.’ ‘වන්ඩෆුල්. ඉතින් දොළහට මොකක්ද කියන්නේ’ ඒ නීතිඥ සගයාය. ‘දහ එක නම් දහ දෙක වෙන්න ඕනෑ.’ මම ඌනපූරණය කළෙමි. ‘උඹ හරි. ඒ ළමයා දහතුනට නම් දහතුන කියලා කියනවා’ බ‍්‍රහස්පති ඒ ටික කීවේ ඉතා සන්සුන්වය. ‘ඉතින්..’ මම නැවත විමසීමි. ‘ටික කාලෙකින් මට මාරුවක් හම්බ වුණා. මම ආවා..’ ‘ඒ ළමයා පස්සේ ගණිත මහාචාර්ය කෙනෙක් වෙන්න ඇති.’ ‘මොන පිස්සුද ඒ ඉස්කෝලේ ළමයි වයස දහසය දහහත වෙනකොට ඉස්කෝලේ එන්නේ නැහැ. ඒ පළාත්වල ඉස්කෝලේ කියන්නේ වැස්සට ගොඩවෙලා ඉන්න හෙවිල්ලක් මිස දරුවන් මිනිසුන් කරන තැනක් නොවෙයි.’ ඒ කතාව ඇසූ අප දෙදෙනාට අනේ පව් කියා හිතුණේ නැත. ‘ඉතින් උඹ අර දරුවා එහෙම කීවාම නෙලන්න ඇති.’ ‘නෑ පන්තියේ අනික් එවුන් හිනාවෙනවා. මේ ළමයා විශ්වාසයෙන් උත්තර දීලා ඉඳගන්නවා. මම තනියම ඒ ළමයාව ගෙන්නලා සාමාන්‍ය විදියට ගණන් කරන්න කියලා පුරුදු කළා. එච්චරයි.’ සුළු මොහොතක් අප තිදෙනාම කතා නැතිව නිහඬව සිටියෙමු. සුළු මොහොතකින් අපෙන් කවුදෝ මෙහෙම ප‍්‍රශ්නයක් ඇසීය. ‘ඇයි ඒ ළමයා එහෙම වුණේ..’ ඒ ප‍්‍රශ්නය අසා බ‍්‍රහස්පති හිනාවුණේය. ‘මචං ඒ ළමයා නිවැරදියි. ඒක මට එදාම තේරුණා..’ ‘ඒ කීවේ..’ ‘ඇයි හිතපල්ලා, විස්සයි විසි එකයි විසි දෙකයි තිහයි තිස් එකයි. තිස් දෙකයි අනූ එකයි අනූ දෙකයි. එහෙම එකේ දහය ළගදී විතරක් කොහොමද එකොළහ දොළහ වෙන්නේ..’
‘ඒ කියන්නේ උඹ ඒ දරුවාට ඉගැන්නුවේ සීයේ ඉඳලා පල්ලෙහාට ගණන් කරන්න වෙන්න ඇති. එහෙමද?’ නීතිඥ සගයා එසේ ඇසූ කල බ‍්‍රහස්පති කීවේ ‘කන පැලෙන්න ගහනවා’ කියාය. එසේ කී බ‍්‍රහස්පති උන් තැනින් නැගිට මඳක් ඈතට ඇවිද ගියේය. නැවත පැමිණ අසුන් ගත්තේය.
‘ඒක ගැන මට හිතුුණේ එහෙම නොවෙයි.’
‘එහෙනම්…’
‘හිතපල්ලා ඉංගි‍්‍රසි ක‍්‍රමය ගැන. ඉලවන් ටුවෙල්.. එච්චරයි.’
‘ඒ කියන්නේ පොඩි එකා……’ මම අසන විට බ‍්‍රහස්පති අතින් මගේ කට වැසීය.
‘උඹ කියන්න හදන්නේ ගෙදර ඉංග‍්‍රීසි කතාකරනවා කියලා වෙන්න ඇති. ඒකත් හරියට සියයේ ඉඳන් පහළට ගනින්න උගැන්නුවා කීවා වගේ කතාවක්නේ.’
‘එහෙනම් ඇයි අර දරුවා දහ එකයි දහ දෙකයි කීවේ….’ මා ඇසුවේ සත්තකින්ම වෙන කියන්න යමක් කටට ආවේ නැති නිසාය. ඒ සමග මම ෂප්ටසබ්එසදබ සි පදරු සපචදරඒබඑ එය්බ නබදඅකැාටැ (දැනුමට වඩා පරිකල්පනය වැදගත්ය* යනුවෙන් ඇල්බට් අයින්ස්ටයින් කී ප‍්‍රකාශයක් සිහිපත් කළෙමි.
‘මට ඒ ගැන තියෙන්නේ නිගමනයක් විතරයි.’ බ‍්‍රහස්පති සාවධානව කීය. අපි ඔහුට කතාකරන්න හැර බලා සිටියෙමු. අප අතර සිටි එකම ගුරුවරයා ඔහු නිසා විය හැකිය.
‘නිගමනයක් කියන්නේ බොහෝ විට උත්තරයක් වෙනුවට ලැබෙන විරාමයක්. ඒක හරියටම අපහැදිලි තැනකදී අපි කියන්නේ ‘වෙන මොකක් හරි වෙන්න ඇති’ කියලා. ආන්න ඒ වාගේ.’ බ‍්‍රහස්පති එහෙම කී විට මගේ මිතුරා යුරේකා කියා අත්පුඩි ගැසීය. කාලය පිළිබඳ ප‍්‍රශ්නය මතු කළේද ඔහු විසිනි.
‘මොකක්ද හොයාගත්තේ…’ අපි දෙදෙනාම එකවර ඇසීමු.
‘උඹ ඇහුවා නේද කාලය අයිිති මොන කාලයටද කියලා’
‘ඔව්’
‘කාලය අයිති වර්තමානයට…..’
‘මොකක්ද සමීකරණය..’ බ‍්‍රහස්පති විමසීය.
‘අපි තුන් දෙනාම මෙතෙක් ජීවත් වුණේ අතීතයේ අර ළමයා සිටිය පන්තියේ. අපට මතුුවන ප‍්‍රශ්නය අනුව තමයි කාලය තීරණය වෙන්නේ. හීන දකින කොට, පේ‍්‍ර්්ම කරන කොට කාලය අපව අනාගතයට ගෙනියනවා. ඔන්න දැන් අපි වර්තමානයේ මෙතන වාඩිවෙලා බොනවා.’
අදට මෙතෙකින් නිමියේය.x
- නීතිඥ චන්ද්‍රසිරි සෙනෙවිරත්න
