රාජ්‍ය ප‍්‍රතිපත්ති අධ්‍යයනය කරන්නකු වශයෙන්, විවිධ වර්ගයේ රාජ්‍ය ආයතනවල වැඩ කටයුතු විමර්ශනය කිරීමට අවස්ථාව ලබන්නට තරම් මම වාසනාවන්ත වීමි. මෙම ලිපියේ දී මගේ අරමුණ වන්නේ රජයේ දෙපාර්තමේන්තුවල කාර්ය සාධනය වර්ධනය කිරීමේ දී මතුවන අභියෝග පිළිබඳව සාකච්ඡා කිරීම යි.
දශක දෙකකට පෙර, නියාමන ආයතනයක් අලූතින්ම ආරම්භ කිරීමේ වගකීම මට පැවරිණි. නියාමනය යන සංකල්පය ම අලූත් දෙයක් ව තිබිණි. මෙහෙයුම් නම්‍යතාවට ඉඩ ලබා දෙමින් ලෝක බැංකුවේ ණය සහ බලපත‍්‍ර ගාස්තු මුදල් කෙලින්ම විදුලි සංදේශ නියාමන කොමිසමේ අරමුදලට ලැබිණි. වැටුප් සම්බන්ධයෙන් සීමා පනවා තිබුණ ද, බඳවාගැනීමේ සහ ප‍්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ නිදහස කොමිසම සතු විය.
වසර දෙකකට පෙර, මට ආරාධනා ලැබුණේ තොරතුරු සහ සංනිවේදන තාක්ෂණ ආයතනයේ අධ්‍යක්ෂ මණ්ඩලයේ සභාපති ලෙස කටයුතු කිරීමටය. 2003 වසරේ ආරම්භ කළ සුවිශේෂ ආයතනයක් වූ මෙහි වියදම් හා සේවක සංඛ්‍යා කප්පාදු කිරිම නිසා අර්බුදකාරී තත්ත්වයක් මතුවී තිබිණි. මෙය පිහිටුවා ක‍්‍රියාත්මක කොට තිබු ආයතනයක අත්දැකීමකි. වැරදි සිදුවී තිබු අතර වැදගත් සබඳතා බිඳ වැටී තිබිණි. තොරතුරු හා සංනිවේදන තාක්ෂණ ආයතනයට යැපෙන්නට සිදුවී තිබුණේ රේඛීය අමාත්‍යංශය හරහා ලැබෙන මුදලින් නිසා ම එහි සිටි වැඩක් කිරීමට අඩු බරක් දුන් නිලධාරීන්ගේ දයාව මත රඳා පවතින්න වී තිබිණි. නියම ලෙස අයවැයට ඇතුළත් කොට සහ නියමාකාර ලෙස වෙන්කොට තිබු මුදල් ප‍්‍රමාද කෙරිණ. නැතහොත් ලැබුණේ ම නැත.
වසරකට පමණ පෙර, ජාතික ලේඛනාගාරයේ ව්‍යවස්ථාපිත උපදේශක සභාවට මා පත් කරනු ලැබීය. සාම්ප‍්‍රදායික රජයේ දෙපාර්තමේන්තුවක වැඩ කටයුතු කිට්ටුවෙන් ම නිරීක්ෂණයට මට ලැබුණු අවස්ථාව මෙයයි. එහි ප‍්‍රශ්න ඉහත ආයතනය දෙකටම වඩා නරක තත්වයක තිබිණි.
විදුලි සංදේශ නියාමන කොමිසමේ දී, මා සම්මුඛ පරීක්ෂණ පවත්වා කොතරම් ඉක්මනින් පත්වීම් ලිපි දුන්නේද කියතහොත්, වරෙක ඇමතිවරයකු ඉල්ලූම්කරුවකු ගැන මට කතා කළ විට, මා විමසුවේ දැනටමත් වැඩ භාරගෙන සිටින එම තැනැත්තා සමග කතා කිරීමට ඔහුට අවශ්‍ය ද යනුවෙනි. තොරතුරු හා සංනිවේදන තාක්ෂණ ආයතයේ පැවති තත්ත්වය ද එය යි (එහි දී මට එබඳු දූරකථන ඇමතුම් නොලැබිණි*. ජාතික ලේඛනාරක්ෂක දෙපාර්තමේන්තුවේ තත්ත්වය ඊට හාත්පසින්ම වෙනස්ය. දෙපාර්තමේන්තුවේ විධායක මට්ටමේ පුරප්පාඩු වසර ගණනාවකින් පුරවා නොතිබිණි. 291ක් වූ අනුමත සේවක සංඛ්‍යාවෙන් අඩකට ආසන්න තනතුරු ප‍්‍රමාණයක් අදටත් හිස් ව පවතී. නිසි ක‍්‍රමවේද අනුගමනය කරමින් සම්මුඛ පරීක්ෂණ පැවැත්වීමෙන් පසුවද අධ්‍යක්ෂ පත්කිරීම් මාස ගණනාවක් අමාත්‍යාංශයේ ප‍්‍රමාද කර ඇත.
පුරප්පාඩු තිබීම සැම විටම නරක දෙයක් නොවේ. තොරතුරු දැනගැනීමේ පනත සහ රජයේ ලේඛන පරිගණකගත කිරීමේ ක‍්‍රියාවලිය නිසා ජාතික ලේඛනාගාරය ප‍්‍රතිසංවිධානය වීමට සිදුව ඇති නිසා එම පුරප්පාඩුවලින් යම් නම්‍යශීලී ඉඩක් ලබාගත හැක. එහෙත් එම ඉඩෙන් නිසි ප‍්‍රයෝජනයක් ලබා ගැනීමට ක‍්‍රමෝපායික සැලසුම්කරණ ක‍්‍රියාවලියක් අවශ්‍යය. මෙම නව අභියෝගවලට මුහුණදීමට අප උපදේශක සභාවට වඩා සම්පත් නැත. එහෙත් ඇත්ත වශයෙන්ම මෙවැනි ප‍්‍රශ්නවලට අන් රටවල ලේඛනාගාර අධිකාරීන් මුහුණ දුන්නේ කෙසේද යනාදි කරුණු කාරණා විමසා බැලීමට විශේෂඥ සහය ලබා ගැනීම ප‍්‍රඥාගෝචරය.
කුමන ආකාරයෙන් හෝ සකසා ගත් ක‍්‍රමෝපායික සැලසුමකට අනුව කාර්ය මණ්ඩලය නවීකරණය කළ යුතු වේ. ඉහලින් බාහිර අනුමැතිය අවශ්‍යවීම නිසා රැකියා විස්තරය නැවත අර්ථ දැක්වීම අතිශයින් ම සංකීර්ණ හා කාලය වැය වන ක‍්‍රියාවක් බව පෙනෙන්නට තිබිණි. විධායක මට්ටමේ තනතුරු පුරවා ගැනීමට බැරි වීමත්, විශාල ඉදිකිරීම් ව්‍යාපෘති අධීක්ෂණය කිරීමේ වගකීම නිසාත් මෙම අත්‍යවශ්‍ය කාර්යයන්ට අත ගැසීම අලූතින් පත්කරනු ලැබූ අධ්‍යක්ෂ ජෙනරාල්වරියට දුෂ්කර බව පෙනේ. එනමුත් තිබෙන සීමාවන් යටතේ වුව යමක් කරන්නට ඇය වෙහෙසෙන බව පෙනේ.
කඩා වැටෙන්නට ආසන්නව තිබු ගොඩනැගිල්ලේ විශාල ප‍්‍රතිසංස්කරණ කළමනාකරණය කරමින් සහ 1640 වසර තරම් දුරට දිවෙන ශ‍්‍රී ලංකාවේ ලේඛනාගාරය ගැන ජාත්‍යන්තර අවධානය ප‍්‍රයෝජනයට ගනිමින්, අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්වරිය සුවිශේෂ කාර්යයක් ඉටුකරමින් සිටියා ය. ජාතික ලේඛනාගාරයේ තනතුර භාර ගැනීමට විවෘත විශ්වවිද්‍යාලයේ ජේ්‍යෂ්ඨ කථිකාචාර්ය ස්ථිර තනතුරක් ප‍්‍රතික්ෂේප කළ, ඉහළම සුදුසුකම් ලත් තරුණ විද්වත් වත්මන් අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්වරිය විවිධ පාර්ශ්වවලින් ප‍්‍රහාරයට ලක්ව සිටියි. ඇයට එල්ල වී ඇති ”රටේ උරුමය විදේශිකයන්ට විකිණීමේ” චෝදනාව පරීක්ෂණ කමිටුවකින් විභාග කර ඇයට විරුද්ධ කිසිදු ක‍්‍රියා මාර්ගයක් ගෙන නැත. චෝදනාවල අතාර්කික බව ප‍්‍රසිද්ධ පුවත්පත්වල පෙන්වා දී තිබිණි. එසේ වුවද, මෙම දේශපාලන අතරමැදි සමයේ දඩයම්කරුවන් ඇය පසු පස එළවන්නේ ඉහළ නැගි කෝපයකිනි.
උපදේශක සභාවේ වගකීම් භාර ගැනීමට මා එකඟවූ ප‍්‍රධාන හේතුව නම්, පරිගණකගත කිරීමට සහ සම්පූර්ණ නවීකරණයට අධ්‍යක්ෂ ජෙනරාල්වරියගේ තිබු අවංක කැපවීමයි. දිරායන කඩදාසි වාර්තා පරිගණකගත ආකෘතිවලට මාරුකර කල් පවතින ලෙස ආරක්ෂා කිරීමත්, වැඩි වැඩියෙන් පරිගණකගත කරනු ලබන ලිපි ලේඛනවලට පිවිසීමේ පහසුව සැලසීමත් වැනි අත්‍යවශ්‍ය ප‍්‍රතිසංස්කරණ සඳහා ජවසම්පන්න තරුණ නායකයකුගේ ශක්තිය හා පරිකල්පනය අත්‍යවශ්‍යය. වයස 44දී රාජ්‍ය සේවයට පාර්ශ්විකව ඇතුළු වූ මට දැනුණේ, 19 වන සියවසේ එරී ඇති ආයතනයක් 21 වන සියවසට ගෙන ඒමට කැපවුණු තවත් පාර්ශ්විකව ඇතුළු වූවකුට සහාය විය යුතු බව යි.
ස්වාධීන නියාමනය මෙරටට හඳුන්වා දුන් අවස්ථාවේදී, අසාර්ථක සහ දූෂිත දූරකථන ඒකාධිකාරය වවා ගෙන කමින් සිටි අයගේ ප‍්‍රහාරයට ලක් වූ මම ඇය මුහුණ දෙන ප‍්‍රතිරෝධය ගැන පුදුම නොවූයෙමි. වෙනස තිබුණේ මගේ අමාත්‍යවරයා විසින් හෝ අමාත්‍යංශ ලේකම්වරයා විසින් හෝ මා පහළට ඇද දැමීමට හෝ පාවාදීමට කටයුතු නොකිරීම යි. මා වගවිය යුතු වුව ද, නිවැරදි කාර්ය පටිපාටිය අනුගමනය කළ තාක් හා මගේ ක‍්‍රියාවන්ට හොඳ හේතු තිබුණු තාක් ඔවුහු මගේ කකුලෙන් නොඇද්දෝහ.
ජාතික ලේඛනාගාරයේ අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්ගේ සහයට අද සිටින්නේ ඇගේ කාර්ය මණ්ඩලයේ බහුතරය සහ ලේඛනාගාරයෙන් දෙන සේවා භාවිත කරන සමහරුන් පමණක් බව පෙනෙන්නට ඇත. ඔවුනට මගේ සහාය ද එක් කරන්නට මම කැමැත්තෙමි. ඇය වැනි හැකියාව හා කැපවීම ඇති රජයේ සේවිකාවක නීති විරෝධී ලෙස හා නියම ක‍්‍රමවේදයෙන් බැහැර ව ඉවත් කළහොත්, එමගින් රජයේ ආයතන කාර්යක්ෂම සහ ප‍්‍රතිචාරාත්මක කිරීමේ ක‍්‍රියාවලිය අඩපණ වනු ඇත. ජාතික අවශ්‍යතා බිල්ලට දෙමින් පටු අරමුණු ඉටුවනු ඇත. x
x මහාචාර්ය රොහාන් සමරජීව
