තරු විසුල ඔස්කාර් සම්මාන රාත‍්‍රිය පසුගිය දා නිමාවට පත් වුණා. ලෝක පාපන්දු තරගාවලියට පස්සේ මුළු ලෝකය පුරාම සජීවීව විකාශය වන්නේ මේ සම්මාන රාත‍්‍රිය කියලයි මට හිතෙන්නේ. සිනමාව නරඹන සහ නරඹන්නේ නැති අයත් හැකි සැම විටම ටීවී එකක් ළඟට වෙලා මේ උළෙල නරඹන්න අවස්ථාවක් හොයා ගන්නවා. මෙවර හොඳම චිත‍්‍රපටය, අධ්‍යක්ෂණය, තිරනාටකය, හොඳම විදේශ භාෂා චිත‍්‍රපටය කියන සම්මාන හතරම දිනා ගත්තේ කොරියානු සිනමාකරුවකු වන බොන් ජූන් හෝ අධ්‍යක්ෂණය කළ ‘පැරසයිට්’ චිත‍්‍රපටය. පැරසයිට් ගැන අපේ සිනමා රසිකයිනුත්, සිනමාව ගැන උනන්දුවක් දක්වන අයත් ඉතා ඉහළින් කතා කරනවා. ඒ නිසාම පැරසයිට් ෆිල්ම් එකේ මේ ජයග‍්‍රහණය අපි කවුරුත් සතුටු කළ එකක්. ‘ස්ලම් ඩෝග් මිලියෙනයාර්‘ ෆිල්ම් එක ඔස්කාර් දිනපු වෙලේත් අපි සතුටු වුණා. ඒක ඉංග‍්‍රීසි අධ්‍යක්ෂ කෙනෙක් හදපු එකක්. ඒත් අපට ජොලියක් ගියේ ඒක ‘අපේ ගමේ වැඩක්‘ විදියට දැනුණු නිසයි. නුවර කොල්ලෙක්, ගාල්ලේ කොල්ලෙක්, ධර්මරාජේ කොල්ලෙක් දින්නා වගේ ඒ ආර් රහ්මාන් ඔස්කාර් වේදිකාවේ සම්මාන ගන්නවා දකිනකොට අපටත් ගැම්මක් එනවා. ඉස්කෝලේ හෝ ගම අපි ඒ මොහොතට ඉන්දියානු කලාපෙට දික් කරගන්නවා.
පැරසයිට් සම්මාන දිනපු මොහොතේ මම විමුක්ති (ජයසුන්දර*ට කතා කළා සතුට බෙදාගන්න. විමුක්ති ලස්සන කතාවක් කිවුවා. ‘කොකා-කෝලා, මැක්ඩොනල්ඞ්, කේඑෆ්සී, බර්ගර් කිංග් වගේ ඇමෙරිකාව චිත‍්‍රපට හදන්නේ ලෝකෙටම පරිභෝජනය කරන්නයි. ඔස්කාර් ෆෙස්ටිවල් එකත් ඒ වගේ තමයි.’
ඇත්ත තමයි. ඒ ගොල්ලෝ හදනවා. අපි බලනවා. කොකා-කෝලාවලට වඩා රසවත් බීම ලෝකේ ඕන තරම් තියෙනවා. ඒත් කොකා-කෝලා එකක් බොනකොට දැනෙන ‘කික්’ එක ඒ රසවත් බීම බොනකොට දැනෙන්නේ නැහැ. කොකා-කෝලා කියන්නේ වහ කියලා පෙන්වන්න ඕන තරම් ක්ලිප්ස් සමාජ ජාලවල යනවා. කොකා-කෝලාවලින් යකඩ ඇණයක මලකඩ යවන්න පුළුවන්, ටොයිලට් කොමෝඞ් කහට යවන්න පුළුවන් වගේ ඒවා කියලා බය කරන්න හදනවා. ඒත් ඒ මොනවා කිවුවත් කොකා කෝලා බොනවා. ඒ ‘කික්’ එක නිසා. කොකා-කෝලා කියන්නේ බීමක් ම නෙවෙයි. සංස්කෘතියක්. හරියට බැලූවොත් දකුණු කොරියාව කියන්නෙම ඇමෙරිකානු නිෂ්පාදනයක්. ඇමෙරිකන් ෆ‍්‍රැන්චයිස් එකක්.
හොලිවුඞ් ෆිල්ම්ස් වුණත් එහෙම තමයි. බලනකොට අමුතු ‘කික්’ එකක් තියෙනවා. ඔස්කාර් නයිට් එකත් ඒ වගේ.
මම කියන්න ගත්තේ ඒ ගැන නෙවෙයි. ඔස්කාර් සම්මාන රාත‍්‍රියේ සම්මාන ගන්නා ශිල්පීන්ට අවස්ථාවක් ලැබෙනවා කෙටියෙන් කතාවක් කරන්න. ඒකට කියන්නේ acceptance speech සිංහලෙන් (සම්මානය* පිළිගැනීමේ කතාව කියල. ගොඩක් දෙනා මේ අවස්ථාවේ කරන්නේ තමන්ට ඒ ලද සම්මානය ලබාගන්න උදවු කරපු අයට ස්තුති කරන එක. ඔස්කාර් ඉතිහාසයේ කිහිප දෙනෙක් මේ අවස්ථාව ‘හඬක් නැති අය වෙනුවෙන් හඬක් නගන්න’ට යොදාගන තියෙනවා.
නූතන ‘ඔස්කාර් පිළිගැනීමේ දේශපාලන කතා’වල ඉතිහාසය ආරම්භ වෙන්නේ 1973. ඒ සම්මානය පිළිගනිමින් නෙවෙයි, සම්මානය ප‍්‍රතික්ෂේප කරමින්. ‘ගෝඞ් ෆාදර්‘ චිත‍්‍රපටයේ රඟ පෑම වෙනුවෙන් මාලන් බ‍්‍රැන්ඩෝට හිමි හොඳම නළුවා සම්මානය ගන්නට ඔහු වේදිකාවට ආවේ නැහැ. ඔහු ප‍්‍රසිද්ධියේ උළෙල වර්ජනය කර තිබුණා. ඔහුව නියෝජනය කරමින් වේදිකාවට ආවේ ස්වදේශික ඇමෙරිකානු ක‍්‍රියාකාරිකාවක (^Native American Activist& වන සචීන් ලිට්ල්ෆෙදර්. ඇය බ‍්‍රැන්ඩෝ වෙනුවෙන් සම්මානය ප‍්‍රතික්ෂේප කළේ, චිත‍්‍රපට හා රූපවාහිනියේ ස්වදේශික ඇමරිකානුවන් ඒකාකෘතිකව (^stereotype& නිරූපණ කිරීමට එරෙහිව ප‍්‍රකාශයක් කරමින්. එමෙන් ම ස්වදේශික ඇමරිකානු ජාතීන් සමඟ ඇති කර ගත් ගිවිසුම්වලට ගරු කිරීමට ෆෙඩරල් රජය දීර්ඝ කාලයක් තිස්සේ අපොහොසත් වීම ගැන විරෝධය පළකරමින්.
1978 අවුරුද්දේ හොඳම සහාය නිළිය සඳහා ‘ජූලියා’ චිත‍්‍රපටයේ, වැනේසා රෙඞ්ග්‍රෙව් (^Vanessa Redgrave&*ව නිර්දේශ වීමට විරුද්ධව, යුදෙව් ආරක්ෂක ලීගය ඇකඩමි සම්මානවලට විරුද්ධව පිකට් කළා. The Palestine (පලස්තීනුවා* නමින් පලස්තීන විමුක්ති සංවිධානය ගැන සානුකම්පිත හැඟීමක් ඇතිවන විදියට ඇය විසින් නිෂ්පාදනය කරන ලද වාර්තා චිත‍්‍රපටයක් නිසා.
රෙඞ්ගේ‍්‍රව්ට ජූලියා චිත‍්‍රපටය වෙනුවෙන් ඔස්කාර් සම්මානය හිමිවුණා. මේ අවස්ථාව ප‍්‍රයෝජනයට ගනිමින් ඇය ඇයට විරුද්ධව පිකට් කරමින් සිටි අයව ආමන්ත‍්‍රණය කළේ ”සියොන්වාදී තක්කඩියන් රැලක්” කියලයි.
විශිෂ්ට දේශපාලන වාර්තා චිත‍්‍රපටකරුවකු වන, මයිකල් මුවර්ගේ Bowling For Columbine (බෝලිං ෆෝ කොලොම්බින්* ඔස්කාර් සම්මානය දිනන විට ඇමෙරිකාව ඉරාකය ආක‍්‍රමණය කරලා වැඩි දවසක් නැහැ. එවකට ඇමෙරිකානු ජනාධිපති ජෝර්ජ් ඩබ්ලිව් බුෂ්ව දැඩි ලෙස විවේචනය කරමින් සිටි මුවර්, මේ ඔස්කාර් අවස්ථාව ඒ සඳහා යොදාගන්න පසුබට වුණේ නැහැ.
‘අප ජීවත් වන්නේ මනඃකල්පිත (^fictitious& කාලයක’. ඔහු කතාව පටන් ගත්තේ එහෙම. ඔහු දිගටම කියාගන ගියා. ‘..අප ජීවත් වන්නේ මනඃකල්පිත මැතිවරණ ප‍්‍රතිඵල හරහා මනඃකල්පිත ජනාධිපතිවරයකු තෝරා පත් කර ගන්නා කාලයක.’ මුවර් තම කතාව අවසන් කළේ..
”අප ජීවත් වන්නේ මනඃකල්පිත හේතූන් මත මිනිසෙකු අපව යුද්ධයට යවන කාලයක.!” කියලා.
මෑත කාලයක ලෝකයටම දැනෙන සංවේදී කතාවක් කළේ, 2017 අවුරුද්දේ ඔස්කාර් සම්මාන උළෙලේ දී The Revenant චිත‍්‍රපටයේ රඟපෑම වෙනුවෙන් ඔස්කාර් සම්මානය දිනපු ලියනාර්ඩෝ ඩිකැප්රියෝ. ඔහුට ඒ අවුරුද්දේ ඔස්කාර් සම්මානය ලැබුණොත්, ඔහු එවැනි කතාවක් කරන බවට හොලිවුඩය පුරෝකථනය කර තිබුණා.
”දේශගුණික විපර්යාසය කියන්නේ සැබෑවක්! එය මේ දැන් සිදුවෙමින් පවතිනවා!! එය අපගේ සමස්ත ජීවී විශේෂයටම ඇති හදිසි තර්ජනයයි. අපි සාමූහිකව එක්ව වැඩ කළ යුතුයි. අතපසු කිරීම නතර කළ යුතුයි. විශාල ¥ෂකයන් වෙනුවෙන් පෙනී නොසිටින, කතා නොකරන, මුළු මිනිස් සංහතිය වෙනුවෙන්ම, ලෝකයේ ආදිවාසීන් වෙනුවෙන්, බිලියන හා බිලියන ගණනක් වූ වරප‍්‍රසාද නොලත් ජනතාව වෙනුවෙන් කතා කරන ලොව පුරා සිටින නායකයන්ට අප සහාය දැක්විය යුතුයි. අපේ දරුවන්ගේ දරුවන් වෙනුවෙන් සහ කෑදරකමේ දේශපාලනය නිසා තම හඬ යටපත් වූ අය වෙනුවෙන් කතා කරන අයට අප සහාය විය යුතුයි. අද රාත‍්‍රියේ මෙම පුදුමාකාර සම්මානය වෙනුවෙන් මම ඔබ සැමට ස්තූති කරනවා. අපි මේ ග‍්‍රහලෝකය සුළුකොට නොතකමු. මම මේ රාත‍්‍රිය සුළුකොට තකන්නේ නැහැ.!”
මේ ලියනාර්ඩෝ කියන්න පෙරුම්පුරාගන සිටි කතාවක් කියලයි බොහෝදෙනාගේ අදහස වුණේ.
මෙවර ඔස්කාර් සම්මාන උළෙලත් එවැනි කතාවලින් අඩුවක් නැහැ. Once Upon a Time in Hollywood චිත‍්‍රපටයේ රඟපෑම වෙනුවෙන් හොඳම සහාය නළුවාට හිමි සම්මානය ලබා ගනිමින්, බ‍්‍රැට් පිට් ඇමෙරිකන් සෙනෙට් එක ට‍්‍රම්ප්ට විරුද්ධව ගෙනා දෝෂාභියෝගය පරාජය කළ එක ගැන තම කණස්සල්ල පළකළා.
ඒ උළෙලේ වඩාත් වැදගත් කතාව කළේ ‘ජෝකර් චිත‍්‍රපටයේ රඟපෑම වෙනුවෙන් වෝකින් ෆීනිකස් (^Joaquin Phoenix&” හොඳම නළුවාට හිමි සම්මානය ගනිමින්.
”..අපි විශ්වාස කරනවා අපි තමයි විශ්වයේ කේන්ද්‍රය කියලා. අපි ස්වාභාවික ලෝකයට කඩා වැදී එහි සම්පත් කොල්ල කනවා. ගවයකු කෘත‍්‍රිමව ගැබ් ගැන්වීමටත්, ඇගේ දරුවා සොරකම් කිරීමටත් අපට අයිතියක් තියෙනවා කියලා හිතනවා. ඉන්පසු අපි ඇගේ පැටවා සඳහා තියෙන කිරි උදුරාගන අපේ කෝපි කෝප්පය රසකරන්නට එහෙමත් නැත්නම් සීරියල් (ධාන්‍ය* පොඟවා ගන්නට යොදා ගන්නවා..
පුද්ගලික වෙනසක් පිළිබඳ අදහසට අපි බය වෙනවා. මොකද අප යමක් පරිත්‍යාග කළ යුතු යැයි කියලා සිතන නිසා. යමක් අතහරින්න වෙයි කියලා හිතන නිසා. නමුත් මිනිසුන් වන අප, අපගේ උපරිමයෙන්ම නිර්මාණශීලීයි. නව නිෂ්පාදනයේ දක්ෂයි. අපට පුළුවන් නිර්මාණය කරන්න. සංවේදනා දැනෙන සියලූ ජීවීන්ට සහ පරිසරයට ප‍්‍රයෝජනවත් වන වෙනස්වීම් පද්ධති නිර්මාණය කරන්නට, සංවර්ධනය කරන්නට හා ක‍්‍රියාත්මක කරන්නට අපට පුළුවන්..”
කතාව ඔහු අවසන් කරන්නේ මෙහෙම. ”.. මගේ සහෝදරයා, රිවර්, ඔහුට වයස අවුරුදු 17 දී මේ ගීතය ලියුවා. ඔහු පැවසුවේ ”පේ‍්‍රමයත් සමඟ ගැලවීම වෙත දිව යන්න. (එවිට* සාමය ඒ පසුපසින් එනු ඇති” කියලයි.
ඔස්කාර් රසවත් හැන්දෑවක් වෙන්නේ නළු නිළියන්ගේ විලාසිතා නිසාම නෙවෙයි. මේ වගේ පෙනීසිටීම් නිසා.
වෘත්තය 41
අශෝක හඳගම.
