ආචාර්ය ජයම්පති වික‍්‍රමරත්න
උසාවිය විධායකයේ කටයුතුවලට අනවශ්‍ය විදියට බාධා කරන්නේ නැහැ. උසාවියට විධායකයේ වැඩවලට බාධා කරන්න බැහැ. විධායකයේ කටයුත්තකට උසාවිය මැදිහත් වෙන්නේ යම් ක‍්‍රියාවක් නීති විරෝධී වුණාමයි. එයින් ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාව උල්ලංඝනය වුණාමයි. එවැනි මොහොතක අධිකරණයට කටයුතු කිරීම සඳහා ඉඩ තියෙන්න ඕනෑ. බාධා කරන්න එපා කියලා කීවත්, අධිකරණයට තියෙන ඉඩ අහිමි කරන්න බැහැ. වැදගත් වෙන්නේ අධිකරණය අනවශ්‍ය බලපෑම් නොකළ යුතු බව කීමෙන් දෙන පණිවිඩය මොකක්ද කියන එක. ඒ පණිවුඩය තමයි කිසිම දෙයක් කරන්න එපා කියන එක. කියපු දේ ඒ විදියට ගත්තොත් බාධා කරන්න එපා කියන අර්ථය එනවා තමයි. එහෙත් යථාර්ථයේදී ලැබෙන පණිවුඩය තමයි විධායකයට ඕනෑ විදියට වැඩ කරන්න දෙන්න කියන එක. එහෙම වැඩ කැරන්න බැහැ. විධායකය වැඩ කරන්න ඕනෑ ව්‍යවස්ථාව අනුවයි. විධායකයේ ක‍්‍රියාවලින් ජනතාවගේ අයිතිවාසිකම් සහ ව්‍යවස්ථාව උල්ලංඝනය වෙනවා නම් එවැනි මොහොතක අධිකරණය ඉදිරියට යෑම හැර ජනතාවට වෙන පිහිටක් නෑ.
අධිකරණයටත් ජනවරමක් තියෙනවා
ජනාධිපති නීතිඥ මනෝහාර ද සිල්වා
අධිකරණය, ව්‍යවස්ථාදායකය හා කියලා ආණ්ඩුවේ කොටස් තුනක් තියෙනවා. ඒ හැම ආයතනයටම සීමාවක් තියෙනවා. එහෙත් ලංකාවේ ව්‍යවස්ථාදායකය විධායකයේ කටයුතු කරන්න යන අවස්ථා තියෙනවා. උදාහරණයක් විදියට දැන් ලංකාවේ පත්වීම් ලබාගැනීම සඳහා මන්ත්රීවරුන් ළඟට යෑමේ සංස්කෘතියක් තියෙනවා. එහෙත් පාර්ලිමේන්තු මන්ත‍්‍රීවරයෙකුගේ කාර්යභාරය නීති හැදීම මිසක් රැුකියා ලබාදීම නෙවෙයි.
අධිකරණය බලන්නේ මිනිස්සුන්ගේ අයිතිවාසිකම් උල්ලංඝනය වෙනවාද කියන එක. විධායකය කරන්නේ රජයක් ගෙනයෑම. ජනාධිපතිවරයා කළ කතාවෙන් අදහස් කරන්න ඇත්තේ ඒ ඒ ආයතනවල කාර්යභාරය හඳුනාගත යුතු බව වෙන්න ඇති.
ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ හතරවැනි ව්‍යවස්ථාව අනුව ඇත්තටම අධිකරණ බලය දීලා තියෙන්නේ පාර්ලිමේන්තුවට. පාර්ලිමේන්තුව හරහා තමයි අධිකරණයට බලය පවරන බව කියන්නේ.
ව්‍යවස්ථාවේ මෙසේ සඳහන් කිරීම සඳහා විද්‍යාත්මක පසුබිමක් තියෙනවා. හතරවැනි වගන්තිය පදනම් වන්නේ තුන්වැනි වගන්තිය යටතේ පරමාධිපත්‍යය ජනතාව සතුයි කියන අදහස අනුව. ව්‍යවස්ථාදායකය හා විධායකය ජනතා ඡුන්දයෙන් පත්කරන නිසා ඒ ආයතනවලට ජනතා පරමාධිපත්‍යය ලැබෙන ආකාරය පැහැදිලියි. ඒත් අධිකරණයට ජනතා පරමාධිපත්‍යය ලැබෙන්නේ කොහොමද කියලා කෙනෙකුට අපැහැදිලි වෙන්න පුළුවන්.
ඇමෙරිකාව වගේ රටවල අධිකරණ විනිසුරුවරුන් ඡුන්දයෙන් පත්කරගන්න අවස්ථා තියෙනවා. ඒත් ලංකාවේ විනිසුරුවරුන් ඡුන්දයෙන් පත් කරගන්නේ නැහැ. ඒ නිසා පුරවැසියාත්, අධිකරණයත් එකිනෙකා සම්බන්ධ වෙන්නට ක‍්‍රමවේදයක් ඕනෑ. ඒ නිසා තමයි ජනතාව සතු ව්‍යවස්ථාදායකය හා අධිකරණ බලය පාර්ලිමේන්තුවට දීලා, පාර්ලිමේන්තුව ඒ බලය අධිකරණයට ලබාදෙන බව කියන්නේ. අධිකරණ බලය අධිකරණයම ක‍්‍රියාත්මක කරන බව සඳහන් නොකර, ව්‍යවස්ථාදායකය හරහා අධිකරණයට ලැබෙන බව සඳහන් කරන්නේ. පරමාධිපත්‍ය බලය ජනතාව සතු නම් එය අධිකරණයට පවරන්න ක‍්‍රමයක් පැවතිය යුතු නිසා.
ජනාධිපතිතුමාගේ කතාවෙන් අදහස් කරන්නට ඇත්තේ හතරවැනි ව්‍යවස්ථාවේ තියෙන කාරණය වෙන්න ඇති. අධිකරණයට වෙන කොහෙන්වත් බලය ලැබුණා නෙවෙයි. ජනතා පරමාධිපත්‍යයම තමයි අධිකරණයටත් තියෙන්නේ. ප‍්‍රජාන්ත‍්‍රවාදය කියන්නේ මිනිස්සු පාලනය කිරීම. එහෙනම් මිනිස්සු බලය දෙන්න ඕනෑ. ඒක පාර්ලිමේන්තුව හරහා අධිකරණයට ලැබිලා තියෙනවා. ඒ අනුව අධිකරණයටත් ජනවරමක් තියෙනවා.
විධායකයට නඩු තීන්දු දෙන්න බෑ
නීතිඥ ජාවිඞ් යූසුෆ්
ඇත්තටම කියනවා නම් විධායකය, ව්‍යවස්ථාදායකය හා අධිකරණය කියන අංශ තුනම වෙන් වෙන්ව ස්වාධීනව ක‍්‍රියා කළ යුතුයි. ව්‍යවස්ථාවෙන් හා වෙනත් නීතිරීතිවලින් තමන්ට සඳහන් කරලා තියෙන රාමුව තුළ ක‍්‍රියා කළ යුතුයි. අධිකරණයට විධායකයේ හෝ ව්‍යවස්ථාදායකයේ ක‍්‍රියා පටිපාටිය නවත්වන්න බැරි බව යම් කෙනෙක් කියනවා නම්, ඒක ප‍්‍රශ්න සහගතයි.
අධිකරණයේ වගකීම වෙන්නේ යම්කිසි ප‍්‍රශ්නයක් මතු වුණාම ඒක නීතිය අනුව තීන්දුවක් දීම. ඒ තීන්දුව විධායකයේ කටයුත්තට බාධාවක් වෙනවාද නැද්ද කියන එක අදාළ නැහැ. සාමාන්‍ය පුරවැසියෙක්ට ආණ්ඩුවෙන් යම්කිසි හානියක්, අසාධාරණයක් වෙනවා නම් ඒ ප‍්‍රශ්නය විසඳාගන්න පුරවැසියා යන්නේ උසාවියට. අධිකරණය රටේ නීතිය අනුව පුරවැසියාත්, ආණ්ඩුවත් අතර තියෙන ප‍්‍රශ්නය රටේ නීතිරීති අනුව විග‍්‍රහ කරලා විසඳුමක් දෙනවා. අධිකරණ තීන්දු විධායකයේ සංවර්ධන අරමුණුවලට පටහැණි විය හැකියි. ඒක ප‍්‍රශ්න කරන්න බැහැ.
සංවර්ධන කටයුතු හා අධිකරණය පිළිබඳ කතාකරද්දී දිවිනැගුම පනත පිළිබඳව දුන් නඩු තීන්දුව සහ ඉන්පසුව ආණ්ඩුව දැක්වූ ප‍්‍රතිචාරය මතක් කරගැනීම වැදගත්. දිවිනැගුම පනත ව්‍යවස්ථාවට එක්ක ගැටෙන නිසා පාර්ලිමේන්තුවේ සරල බහුතරයකින් එය සම්මත කරගන්න බැරි බව කියලා ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය නඩු තීන්දුවක් දුන්නා. ඒක පිළිගන්නේ නැතිව ශිරාණි බණ්ඩාරනායක අගවිනිසුරුවරියට දෝෂාභියෝගයක් ගෙනාවා. එය ඉතාම වැරදි ක‍්‍රියාවක්.
රාජ්‍යයෙහි විධායකය, ව්‍යවස්ථාදායකය සහ අධිකරණය කියන අංශ තුන තියෙනවා. ඒ අංශ තුනම තමන්ගේ නීතියේ සඳහන් කරලා තියෙන රාමුවේ කටයුතු කිරීමෙනුයි රටට යහපතක් වෙන්නේ. උදාහරණයක් වශයෙන් ව්‍යවස්ථාදායකයට නඩු තීන්දුවක් දෙන්න බෑ. විධායකයට නඩු තීන්දු දෙන්න බෑ. අධිකරණයට විතරයි ඒ කටයුත්ත කරන්න පුළුවන්. ඒත් අධිකරණයට නීති පනවන්න බැහැ. විධායකයටත් නීති පනවන්න බෑ.
ඒ නිසා මේ ආයතන තුනෙන් එක් ආයතනයක් තමන්ගේ රාජකාරිය ඉටු කිරීම අනෙක් ආයතනයට බාධාවක් වෙන බව පිළිගන්න බෑ. අධිකරණයේ රාජකාරිය තමයි පුද්ගලයන් අතර හෝ පුරවැසියන් හා රාජ්‍යය අතර තියෙන ආරවුල් විසඳීම.
අධිකරණයට ඇති අයිතිය මැඬපවත්වන්න දෙන්න බෑ
ආචාර්ය මේනක හරන්කහ
මහ මැතිවරණයකදී හෝ ජනාධිපතිවරණයකදී ජනාධිපතිවරයාට හෝ පාර්ලිමේන්තුවට ලැබෙන ජනවරම කඩුවක් වගේ ඊළඟ අවුරුදු පහ තිස්සේ ඒ මේ අත වනන්න බෑ. ජනවරම කියන්නේ එහෙම දෙයක් නෙවෙයි. යම් ආයතනයකට ජනවරමක් ලැබෙන්නේ ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙන්. ව්‍යවස්ථාව ඒ ඒ ආයතනයට පවරලා තියෙන කාර්යභාරයන් ජනතාවගේ යහපත උදෙසා පාවිච්චි කරන්නයි ජනවරම ලැබෙන්නේ.
අධිකරණයේ බලය වෙනම සාකච්ඡුා කළ යුතු දෙයක්. ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ හතරවැනි වගන්තියට අනුව ජනතා පරමාධිපත්‍යය ආකාර තුනකින් භුක්ති විඳින්න පුළුවන්. ව්‍යවස්ථාදායක පරමාධිපත්‍යය, විධායක පරමාධිපත්‍යය හා අධිකරණයෙන් පාවිච්චි කරන බලය වශයෙන්.
එක් ආයතනයකින් අනෙක් ආයතනය අබිබවා යන්නේ නැහැ. අධිකරණය නිදහසට පෙර සිටම අපේ රටේ ස්වාධීන ආයතනයක් විදියට ක‍්‍රියාත්මක වුණා. අධිකරණය මෙතෙක් ඉතිහාසයේ ක‍්‍රියාකලාපයන්හිදී සංවර්ධන කටයුතුවලට හෝ විධායකයේ තීන්දු වලට හිතාමතා බලපෑම් කළ බවක් පෙනෙන්නේ නැහැ. අධිකරණයේ කාර්යභාරය වෙන්නේ විධායකය හෝ ව්‍යවස්ථාදායකය ගන්න තීන්දුවක් ව්‍යවස්ථානුකූලද කියලා සලකා බලන්න.
පාර්ලිමේන්තුවේ යම් පනතක් සම්මත කරන්න උත්සාහ කරද්දී ඒ පනත ව්‍යවස්ථානුකූලද කියා සලකා බැලිය හැකියි. යම් රාජ්‍ය නිලධාරියෙකු ගන්න තීන්දුවක් ව්‍යවස්ථානුකූලද, අදාල පාර්ලිමේන්තු පනත්වලට අනුකූලද, ජනතා පරමාධිපත්‍යයට අනුකූලද කියා සොයාබැලීමක් කළ හැකියි. එවැනි කටයුත්තකදී යම් ආයතනයක් ගත් තීන්දුවක් ප‍්‍රශ්න කිරීමට ලක් විය හැකියි.
එසේ නැතිව අධිකරණය හිතාමතා විධායකයේ කටයුත්තකට බාධා කරන්න උත්සාහ කරන්නේ නැහැ. මෑතකාලීන ලංකා ඉතිහාසයේ විධායකයේ තීන්දු සලකා බැලිය හැකියි. මම දකින ආකාරයට අධිකරණය ආර්ථික හෝ රටේ සංවර්ධනයට බලපාන තීන්දු හිතාමතා මඬින්න උත්සාහ කරලා නෑ. ඇතැම් අවස්ථාවක, පුරවැසියන් ගැන සලකමින් තීන්දු දීලා තියෙනවා.
උදාහරණයක් විදියට ආණ්ඩුව සමහර පුරවැසියන්ගේ ඉඩම් වන්දි නොගෙවා බලහත්කාරයෙන් රජය අත්පත් කරගන්න උත්සාහ කරපු අවස්ථාවකදී මාක් ප‍්‍රනාන්දු අගවිනිසුරුවරයා දුන්න තීන්දුව සැලකිය හැකියි. එතුමා කීවේ සංවර්ධන කාර්යය කෙතරම් විශාල වුණත්, රජය වියදම් කරන මුදල මිලියන ගණන් වුණත් පුරවැසියාගේ අයිතිය වැදගත් බව. ඉතාම අහිංසක සාමාන්‍ය මිනිහෙකුට මුදලින් සිදුවන හානිය රජයේ ව්‍යාපෘතිය සඳහා වියදම් කරන මිලියන ගණන්වලට සාපේක්ෂව අඩු වුණත්, ඒ වෙනස මත තීන්දු ගන්න බැරි බව ඔහු කීවා. රජය මෙතරම් විශාල මුදලක් ආර්ථික සංවර්ධනයට කරන නිසා පුද්ගලයාට සිදුවන හානිය අවම බව තර්ක කරමින් ඉඩම් පවරාගැනීම සුළු කොට නොතැකිය යුතු බව එහිදී කීවා. ඒ අනුව සංවර්ධන කටයුත්තකට ඉඩම් පවරාගනිද්දී සාධාරණ වන්දියක් ගෙවලා තමයි එය කරන්න පුළුවන්. පුරවැසියන්ගේ අයිතිය පැත්තෙන් අධිකරණයේ එම මැදිහත්වීම සුවිශේෂයි.
විධායකයේ හෝ ව්‍යවස්ථාදායකයේ ජනතා විරෝධී ක‍්‍රියාවලට මැදිහත්ව පුරවැසියන්ගේ අයිතීන් රැුකීම සඳහා අධිකරණයට ඇති අයිතිය මැඬපවත්වන්නට ඉඩදෙන්න බෑ. එය අධිකරණයට උරුම අයිතියක්. ඒක විධායකය හෝ ව්‍යවස්ථාදායකය නැවත තමන්ට ඕනෑ මොහොතක ලබාගැනීමේ බලාපොරොත්තුවෙන් තාවකාලිකව පවරාදුන් දෙයක් නෙවෙයි. ඒ ආයතනයට ලැබිලා තියෙන අයිතියක්.
විධායකයේ ක‍්‍රියාකාරකම් නියාමනය කළේ අධිකරණය
නීතිඥ උපුල් කුමරප්පෙරුම
ජනවරමක් ගැන කතාකරන්නට වෙන්නේ ව්‍යවස්ථාව මත පදනම්ව. ව්‍යවස්ථාව ඇතුළෙන් තමයි ජනවරම ගැන අදහස මතුවෙන්නේ. මේ ජනාධිපතිවරයා බිහිවෙන්නේත් ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ ප‍්‍රතිපාදන අනුව. ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාව ආරක්ෂා කරන බවට ජනාධිපතිවරයා දිවුරුම් දීලා තියෙනවා. ඒ නිසා ව්‍යවස්ථාවෙන් පිට ගිහින් කටයුතු කිරීමේ හැකියාවක් ජනාධිපතිවරයාට නැහැ.
මම දකින විදියට විධායකය කරගෙන යන කටයුතුවලට බාධා කරන්න එපා කියලා ප‍්‍රකාශ කිරීම අධිකරණයට කරන බලපෑමක්. ජේ.ආර්. ජයවර්ධන ජනාධිපතිවරයාගේ කාලයේ ඉඳන්ම විධායක ජනාධිපතිවරුන්ගේ ඉතිහාසය පුරාවට විධායකයේ පුරවැසි විරෝධී ක‍්‍රියාකාරකම් නියාමනය කළේ අධිකරණය.
එයට හොඳම උදාහරණයක් තමයි එප්පාවල පොස්පේට් නඩුව. සංවර්ධනය යැයි කියමින් පරිසරය විනාශ කරන්න බැරි බව එහිදී අධිකරණය පැහැදිලිව කියනවා. මෙවැනි අවස්ථාවලදී විධායකයේ ක‍්‍රියාවන් සම්බන්ධයෙන් අධිකරණයේ සුපරීක්ෂාකාරීත්වය පවතින්න ඕනෑ. අධිකරණය පිහිටුවලා තියෙන්නේ ඒ කාරණය වෙනුවෙන්. අධිකරණය කියන්නේ ජනතාවගේ පරමාධිපත්‍යය ක‍්‍රියාත්මක කරන තැනක්. ව්‍යවස්ථාදායකය, අධිකරණය හා විධායකය කියන ආයතන තුනම ජනතාවගේ පරමාධිපත්‍යයෙන් තමයි ක‍්‍රියාත්මක වෙන්නේ. ජනතා අවශ්‍යතා තමයි ඒ හැම ආයතනයක්ම ඉටු කරන්නේ.
පාර්ලිමේන්තුව කියන්නේ රටේ නීති සම්පාදනය කරන ආයතනය. ලංකාවේ පාර්ලිමේන්තු මන්ත්රීවරුන් මොන විදියේ විකාර වැඩ කළත් ඔවුන්ව හඳුන්වන පොදු ජාත්‍යන්තර යෙදුම තමයි නීති සම්පාදකයන් කියන යෙදුම. ඒ යෙදුම අපේ පාර්ලිමේන්තුවේ 225ටම අදාළයි. ජාත්‍යන්තර පිළිගැනීම අනුව ඔවුන් නීති සම්පාදනය කරන්නේ රටේ යහපත් පැවැත්ම වෙනුවෙන්. විධායකය කියන්නේ රටේ යහපැවැත්ම වෙනුවෙන් එම නීති ක‍්‍රියාත්මක කරන ආයතනය. අධිකරණය කියන්නේ ඒ නීතියට අනුව තමන්ගේ තීන්දු දෙන්න බැඳී සිටින ආයතනය.
රටේ ජනාධිපතිවරයාට හෝ වෙන කාටවත් ඒ පවතින නීති සම්ප‍්‍රදායෙන් එහා මෙහා ගිහින් එක් එක්කෙනාගේ අවශ්‍යතාව අනුව කටයුතු කරන්න කියලා කියන්න බෑ. ජනාධිපතිවරයා ව්‍යවස්ථාවෙන් බැඳුණු කාරණා තියෙනවා.
තවත් වැදගත් දෙයක් සිහිපත් කළ යුතුයි. ජනාධිපතිවරයාට ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙන් මුක්තියක් ලැබෙනවා. 19 වැනි සංශෝධනයෙන් පස්සේ ඔහුට යම් කාරණාවලට අදාලව නඩු පැවරිය හැකි බව ඇත්ත. එහෙත් සාමාන්‍ය පුරවැසියෙක්ට සාපේක්ෂව ඔහුට තවමත් මුක්තිය තියෙනවා. ඔහුට එලෙස මුක්තිය ලැබෙන්නේ ඔහු නීතිය රකින බව පූර්ව නිගමනයක් ඇතිව. ඒ නිසා අනෙක් හැම පුරවැසියෙක්ටම වඩා නීතිය රැුකීමේ වගකීමක් ඔහුට තියෙනවා.
