‘අපට අලූතින් මොනාවත් ඕනෑ නැහැ. යුද්ධය නිසා නැතිවුණ, ඊට කලින් තිබුණ දේවල් ටික විතරක් දෙන්න. අපි රජයෙන් ඉල්ලන්නේ ඒ ටික විතරයි. ඒත් අපට ඕනෑ දේවල් වෙනුවට ඕනෑ නැති දේවල් දෙන්න උත්සාහ කරන එක තමයි සිද්ධවෙන්නේ.‘ මේ පේසාලෙයි ප‍්‍රදේශයේ ධීවර සමිතියේ නියෝජිතයෙකු නිර්නාමිකව අප සමග කී කතාවකි. ඔහු ඒ කතාව කීවේ පේසාලෙයි ධීවර වරාය ගැන කතාකළ මොහොතේය.
මන්නාරම් අර්ධද්වීපයේ කෙළවර තලෙයිමන්නාරමය. ඊට මඳක් පහළින් පේසාලෙයි ඇත. මන්නාරම් අර්ධද්වීපයේ අනෙකුත් සෑම ප‍්‍රදේශයක මෙන්ම පේසාලෙයි ප‍්‍රදේශයේ ප‍්‍රධාන ආදායම් මාර්ගය වන්නේද ධීවර රැුකියාවය. අප එහි ගියේ, පේසාලෙයි ප‍්‍රදේශයෙහි ධීවර වරායක් ඉදිකිරීම සඳහා ධීවර හා ජලජ සම්පත් අමාත්‍යාංශය ක‍්‍රියාත්මක කළ ව්‍යාපෘතිය ගැන විමසීමටය. එම ව්‍යාපෘතිය විදේශ ණය ආධාර යටතේ 2017 දී ආරම්භ කර තිබුණු ව්‍යාපෘතියකි. එම ව්‍යාපෘතිය 2018 වනවිට නවත්වා තිබුණි. ව්‍යාපෘතිය නවත්වන විට එහි කාර්යසාධනය ගැන කිසිවක් සඳහන් කර තිබුණේ නැත. අප පේසාලෙයි ප‍්‍රදේශයට ගියේ, ව්‍යාපෘතිය නැවතීම ගැන ධීවරයන්ගේ පැත්තේ කතාව අසන්නටය. ඇත්තෙන්ම පේසාලෙයි ධීවරයන් කීවේ උතුරු පළාතට අදාලව ශ‍්‍රී ලංකාවේ මධ්‍යම රජය ක‍්‍රියාත්මක වන ආකාරය ගැන සංවේදී කතාවකි.
වැසුණු කටවල්
පේසාලෙයි ධීවරයන් මුලින් අප සමඟ කතාකිරීමට කැමැත්තක් දැක්වුවේ නැත. ඔවුන් ඉන්නේ දැඩි බියකින්ය. කැමරා රැුගත් සිංහල ජාතිකයන් තම ප‍්‍රදේශයට පැමිණීම ගැන ඔවුන්ට ඇත්තේ සැකයකි. කෙසේ වෙතත් අප ඔවුන් සමඟ දෙමළ බසින් කතාකළ නිසාත්, අපගේ අරමුණ මිත‍්‍රශීලීව පැහැදිලි කිරීමට හැකිවූ නිසාත් ප‍්‍රදේශයේ ධීවර සමිතියේ නායකයන් කිහිපදෙනෙක් නිර්නාමිකව අප සමඟ කතාකිරීමට එකඟ වූහ.
‘ගෝඨාභය රාජපක්ෂ මහත්තයා ජනාධිපතිවරණය දිනලා ඉන්නේ. අපි දන්නේ නැහැ ඔහුගේ ආණ්ඩුව මොන විදියට වැඩ කරයිද කියලා. මාධ්‍යවලට කතාකරලා, අපට හමුදාවෙන් කරදර වේවිද කියලා කවුද දන්නේ.‘ තමන්ගේ විවෘතව කතා නොකිරීම ගැන ඔවුන් හේතු කීවේ එසේය.
ඇත්තෙන්ම ඔවුන් එසේ කියන්නට සාධාරණ හේතු ඇත. එක් පැත්තකින් මහින්ද රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව පැවති සමයේ ගෝඨාභය රාජපක්ෂ මහතා ආරක්ෂක අමාත්‍යාංශයේ ලේකම්වරයාව සිටියදී ලැබූ අත්දැකීම් ඇත. අනෙක් අතට 2015ට පෙර සිටියාක් මෙන්ම ප‍්‍රදේශයේ තැනින් තැන හමුදා සෙබළුන් සැරිසරන හැටි අපටද දකින්නට ලැබුණි. අප පේසාලෙයි යන මාර්ගයේ මගදී දුටුවේ වෙළඳසැල්වලට ගොස් ඒවා පරීක්ෂා කරන යුද සෙබළුය. තැනින් තැන හමුදා මුර කපොලූය. සිවිල් වශයෙන් පරීක්ෂා කිරීම් කරන්නට ඕනෑ නම් පොලීසියට එම පරීක්ෂා කිරීම් කළ හැකිය. තුවක්කු රැුගත් හමුදා සෙබළුන් ඒ මේ අත සැරිසරද්දී, පීඩිත ජනවර්ගයක් වන දෙමළ ජාතිකයන් අපහසුතාවට හා බියට පත්වීම පුදුමයක් නොවේ.
වරාය ව්‍යාපෘතිය
පේසාලෙයි ධීවර වරාය ඉදිකිරීමේ ව්‍යාපෘතිය ආසියානු සංවර්ධන බැංකුවෙන් ලබාගත් ණය මුදලක් අනුව ක‍්‍රියාත්මක කිරීමට නියමිත විය. ණය ගිවිසුම ප‍්‍රකාරව, ධීවර හා ජලජ සම්පත් සංවර්ධන අමාත්‍යාංශය ව්‍යාපෘතියේ විධායක නියෝජිතායතනය හා ක‍්‍රියාත්මක කිරීමේ නියෝජිතායතනය වේ.
ධීවර කර්මාන්තයේ යටිතල පහසුකම් තිරසර උපයෝජනය සඳහා වන ධීවර වරාය, නැංගුරම් ස්ථාන හා ගොඩබෑම් ස්ථාන පිළිබඳ විස්තරාත්මක සැලැස්මක් සිදු කිරීම ව්‍යාපෘතියේ අරමුණ වේ. අතර ධීවර වරාය, නැංගුරම් ස්ථාන හා ගොඩබෑම් ස්ථාන පිළිබඳ විස්තරාත්මක සැලසුම් සිදුකිරීම ව්‍යාපෘතියේ කාර්යයන්ය.
ණය ගිවිසුම ප‍්‍රකාරව, ව්‍යාපෘතියේ ඇස්තමේන්තුගත මුළු පිරිවැය රුපියල් මිලියන 242.43කට සමාන ඇමෙරිකන් ඩොලර් මිලියන 1.59කි. ඉන් රුපියල් මිලියන 198.11ක් හෙවත් ඇමෙරිකානු ඩොලර් මිලියන 1.30ක් ආසියානු සංවර්ධන බැංකුව ලබාදීමට නියමිතව තිබුණි. ඉතිරි රුපියල් මිලියන 44.32ක මුදල ශ‍්‍රී ලංකා රජය දැරිය යුතු විය. ව්‍යාපෘතියේ කාර්යයන් 2017 මාර්තු 20 දින ආරම්භ කර තිබුණි. 2018 ජුලි 01 දින වනවිට නිම කිරීමට නියමිත විය.
ව්‍යාපෘතියෙහි ප‍්‍රධාන කටයුතු ලෙස පේසාලෙයි හා පේදුරු තුඩුව ධීවර වරායන් ඉදිකිරීම තිබුණි. පසුව පේසාලෙයි වරාය ඉදිකිරීම ව්‍යාපෘතියෙන් ඉවත් කර ඇත. ඒ රුපියල් මිලියන 10.39ක් වියදම් කිරීමෙන් පසුවය. රුපියල් මිලියන 10.39ක් වියදම් කළ බව සඳහන්ව ඇත්තේ විගණකාධිපති දෙපාර්තමේන්තුවේ වාර්තාවක පමණය. ධීවර අමාත්‍යාංශයේ වාර්ෂික වාර්තාවල ඒ ගැන සඳහන්ව නැත.
2017 වර්ෂයේදී මෙම ව්‍යාපෘතියේ කාර්යසාධනය ගැන විගණකාධිපති දෙපාර්තමේන්තුව පෙන්වාදී ඇත. පේසාලෙයි සහ පේදුරු තුඩුවේ බැතිමෙටි‍්‍රක් සහ ටොපෝග‍්‍රැෆික් නම්වූ සමීක්ෂණ ව්‍යාපෘති දෙකක් රුපියල් මිලියන 3ක වියදමක් දරමින් සිදුකර ඇතැයි එහි සඳහන්ය. ටොපෝග‍්‍රැෆිකල් අධ්‍යයනයක් යනු, යම් ප‍්‍රදේශයක බිම් මට්ටම ගණනය කිරීම සඳහා කරන අධ්‍යයනයකි. එහිදී, එම ප‍්‍රදේශයෙහි ඇති ස්වාභාවික හා කෘත‍්‍රිම ද්‍රව්‍ය සියල්ල පිළිබඳ තොරතුරු එකතු කරනු ලබයි. බැතිමෙටි‍්‍රක් අධ්‍යයනයක් යනු යම් ජල කලාපයක ගැඹුර සහ ජලයට යටින් ඇති සියලූ ද්‍රව්‍යයන් අධ්‍යයනය කිරීමයි. මෙම වාර්තා පිළිබඳ අධ්‍යයනයකින් පසු විගණකාධිපති දෙපාර්තමේන්තුව සිය වාර්තාවේ සඳහන් කර ඇත්තේ එම අධ්‍යයනයන් ව්‍යාපෘතියේ කටයුතු සඳහා අදාළ නොවූ සමීක්ෂණ බවය.
පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් කර ඇති ධීවර හා ජලජ සම්පත් සංවර්ධන අමාත්‍යාංශයේ 2017 වර්ෂයේ වාර්ෂික වාර්තාවෙහි එම ව්‍යාපෘතියට කිසිදු මුදලක් වෙන්කළ බව සඳහන් කර නැත. එපමණක් නොව, එම ව්‍යාපෘතියෙහි කාර්යසාධනය ගැනද කිසිදු සඳහනක් නැත.
2018 වසරේ කෘෂිකර්ම, ග‍්‍රාමීය ආර්ථික කටයුතු, පශු සම්පත් සංවර්ධන, වාරිමාර්ග සහ ධීළුර හා ජලජ සම්පත් සංවර්ධන අමාත්‍යාංශයේ වාර්ෂික වාර්තාවෙහිද මේ ගැන සම්පූර්ණ කරුණු සඳන්ව නැත. එම ව්‍යාපෘතිය වෙනුවෙන් ආසියානු සංවර්ධන බැංකුවේ ආධාරවලින් වෙන්කර ඇති මුදල රුපියල් ලක්ෂ 5කි. එයින් වියදම් කර ඇත්තේ රුපියල් 71,075ක් පමණි. ශ‍්‍රී ලංකා රජයෙන් වෙන්කර ඇත්තේ රුපියල් 37,000ක් පමණි. එයින් වියදම් කර ඇත්තේ රුපියල් 30,938ක් පමණි. ඒ අනුව මෙම ව්‍යාපෘතියෙන් කර ඇත්තේ කුමක්දැයි අපැහැදිලිය.
මේ පිළිබඳව කළ විමසීමකදී ධීවර හා ජලජ සම්පත් සංවර්ධන අමාත්‍යාංශයේ නිලධාරියෙකු කීවේ එම ව්‍යාපෘතිය ධීවරයන්ගේ විරෝධය නිසා නැවැත්වූ බවයි. ආණ්ඩුව වෙනස් වී ටික කාලයක් වන නිසා එම ව්‍යාපෘතිය ගැන වැඩිදුර අදහස් පළකිරීමට ඔවුන් කැමැත්තක් දැක්වූවේ නැත.
ධීවරයන්ගේ විරෝධය
මෙම ව්‍යාපෘතියට තමන් එරෙහි වුණේ ඇයිදැයි පේසාලෙයි ධීවරයන් විස්තර කරන්නේ මෙසේය.
‘පේසාලයි ගමේ පවුල් 3000ක් විතර ඉන්නවා. ඒ පවුල්වලින් 2000ක් ධීවර පවුල්. ඒ නිසා අපට ධීවර හා ජලජ සම්පත් සංවර්ධන අමාත්‍යාංශය කරන දේවල් ඉහළින්ම බලපානවා. අපේ ගමේ ධීවර වරායක් හදන්න මුලින් යෝජනාව ඉදිරිපත් කළාම අපි කැමැත්ත පළකළා. මන්නාරම දිස්ත‍්‍රික් ලේකම් කාර්යාලයේ ඒ ගැන තිබුණු රැුස්වීම්වලට අපිත් ගියා.
ධීවර අමාත්‍යාංශයෙන් ඇවිත් අපෙත් එක්ක කතා කළා. මුහුදු රළවලින් බෝට්ටු ආරක්ෂාවෙන ආකාරයේ බැම්මක් හදලා දෙන බව ඔවුන් කිව්වා. ආසියානු සංවර්ධන බැංකුවේ ආධාර ලැබෙන බවත් ඔවුන් කීවා. අපේ කැමැත්ත ඇතිව ඔවුන් ඇවිත් පරීක්ෂණ කිහිපයක් කළා. නිලධාරීන් පරීක්ෂණ අවසාන වෙන තුරු ටික දවසක් හිටියා. පරීක්ෂණවලින් පසුව කාලයක් තිස්සේ කවුරුත් ආවේ නැහැ.
මන්නාරම් මුහුද කියන්නේ ලංකාවේ අනෙක් මුහුදවල් වගේ රළු මුහුදක් නෙවෙයි. මුහුදු රළ අඩුවෙන් තියෙන මුහුදක්. අපි අවුරුද්ද පුරාම මුහුදු ගිහින් මාළු අල්ලනවා. නොවැම්බර් -දෙසැම්බර් මාසවල විතරයි මාළු රස්සාව කරන්න අමාරු විදියට මුහුද සැර වෙන්නේ.
මාස හයකට විතර පස්සේ ධීවර අමාත්‍යාංශයේ නිලධාරීන් රැුස්වීමක් තියෙලා කිව්වා මේ ව්‍යාපෘතිය තව ටිකක් පුළුල් කරන්න වුවමනා බව. ව්‍යාපෘතියට යන වියදම වැඩිකරන බවත් කීවා. අපි හිතුවේ අපේ ධීවර රස්සාවට උදව් කරන්න මේ නිලධාරීන් මහන්සි වෙන බව. නිලධාරීන් ආයෙත් මුහුද පරීක්ෂා කරනකොට අපි සතුටින් බලා හිටියා.
ඒත් පසුව අපට සැක හිතුණා. නිලධාරීන් කීවේ වරාය හදන්න නම් මුහුද හාරන්න ඕනෑ බව. මේ කලාපයේ මුහුද හාරන එක එච්චර හොඳ වැඩක් නෙවෙයි. ඒ නිසා අපට මේ ව්‍යාපෘතිය ගැන සැකයක් ඇතිවුණා. අපේ ධීවර සංගම්වල හිටපු සාමාජිකයන් අපිව ප‍්‍රශ්න කළා. ඒ අය අපට කීවේ මේ ව්‍යාපෘතිය ගැන අපි හොයලා බලන්න කියලා. අන්තිමේ අපි ලංකාවේ විවිධ තැන්වල තියෙන ධීවර වරායවල් 22න් 19කට ගිහින් බැලූවා. ඒ ධීවරයන්ගෙන් වරාය ගැන ඇහුවා. ඔවුන්ගේ වරායවල් හදන්න මුහුද මීටර් හතරක් විතර හාරලා තිබුණා. වැලි ටිපර් 18,000ක් විතර මුහුදෙන් ගොඩ අරගෙන තිබුණා. මුහුද හාරන එකට අපි කැමති නෑ.
අපේ මුහුද ගොඩක් රළු නැහැ. ඒ නිසා වරාය බැම්මක් අපට අත්‍යවශ්‍ය නැහැ. ඒක නැතත් කමක් නැහැ. අපේ මුහුද සම තත්වයේ තියෙනවා. ලංකාවේ ඉඳන් ඉන්දියාවට ඇවිදගෙන යන්න පුළුවන් බව කියන්නේත් ඒ නිසා. ගැඹුරු නැති මේ මුහුදේ ඉස්සෝ අස්වැන්න වැඩියි. වැලිවලට මිලිමීටර් භාගයක් විතර උඩින් ඉස්සෝ බිත්තර දානවා. බිත්තරේ ආයුකාලය දවස් 110ක් විතර. ඒ නිසා මුහුදේ තියෙන වැලි නොසෙල්වී තියෙන්න ඕනෑ. මුහුදු පතුලේ කලබල සිද්ධවෙන්න බැහැ.
දැනටමත් අපේ මුහුදු පතුලේ කලබල සිද්ධවෙනවා. හැමදාම ඉන්දියන් ට්‍රෝලර් එනවා. ට්‍රෝලර් එකෙන් වෙන්නේ යකඩ දැලක් මුහුදු පතුල දිගේ ඇදගෙන යෑම. එතකොට යට තියෙන මාළු, මුහුදු පැළෑටි, බිත්තර ඔක්කෝම දැලට අහුවෙනවා. ඉස්සන්ගේ බිත්තර පවා එයින් විනාශ වෙනවා. මේ විදියට තව අවුරුදු කිහිපයක් යද්දී අපට ඉස්සෝ අස්වැන්නක් නැතිවේවි.
ඇත්තටම ආණ්ඩුව කරන්න ඕනෑ අපට තියෙන ඒ ප‍්‍රශ්නය විසඳන එක. අපට තියෙන මුහුදු පතුල තවත් හාරන එක නෙවෙයි. ඒ නිසා මේ ව්‍යාපෘතිය අපට ගැළපෙන්නේ නැති බව හිතුවා. අපි විද්‍යාඥයෝ නෙවෙයි. ඒත් අපි මුළු ජීවිත කාලෙම මේ මුහුද එක්ක ඔට්ටු වුණා. යුද්ධය තිබුණු කාලයේ පොඩි කාලසීමාවකට මෙහේ ගොඩක් පවුල් ඉන්දියාවේ රාමේෂ්වරම්වලට ගිහින් හිටියා. ඒ පොඩි කාලසීමාව හැරුණාම අපි වැඩිපුර ජීවත්වුණේ මේ මුහුද එක්ක. අපි මුහුද ගැන දන්නවා.
අපි ධීවරයන් 1100ක් අත්සන් කරලා ව්‍යාපෘතිය නවත්වන්න කියලා ආසියානු සංවර්ධන බැංකුවේ ලංකාවේ කාර්යාලයට ලියුමක් බාරදුන්නා. අපි හිතන විදියට ආසියානු සංවර්ධන බැංකුව අපට ඇහුම්කන් දුන්නා. මිනිසුන්ට ඕනෑ නැති ව්‍යාපෘතියක් කරන්න ඔවුන් කැමති නොවෙන්න ඇති.
අපි පාවිච්චි කරන්නේ පුංචි බෝට්ටු. අපට බෝට්ටු නවත්වන්න ලොකු වරායක් ඕනෑ නැහැ. ඒත් අපේ බෝට්ටු පරණයි. අපේ උපකරණ කැඩිලා ගිහින්. යුද්ධයෙනුයි, ඉන්දියන් ට්‍රෝලර්වලිනුයි අපේ සමහර උපකරණ විනාශ වෙලා. අපට ඕනෑ ඒ අඩුපාඩු සම්පූර්ණ කරගන්න ක‍්‍රමයක්. ඊළඟට අපේ අස්වැන්නට හානි කරන ඉන්දියන් ට්‍රෝලර් නවත්වන්න ඕනෑ.
නාවික හමුදාවෙන් අත්අඩංගුවට ගන්නේ ලංකාවට එන ට්‍රෝලර්වලින් සුළු ප‍්‍රමාණයක්. ඒවායින් බොහොමයක් රාජ්‍යතාන්ත‍්‍රික සාකච්ඡුාවලින් නිදහස් කරනවා. මේක දේශපාලන ප‍්‍රශ්නයක්. ලංකාවේ ආණ්ඩුව අපට වඩා ඉන්දියානු රජයට ළැදියි.‘
පේසාලෙයි මුහුදු වෙරළේ එක් බෝට්ටුවකින් යැපෙන පවුල් අටක් පමණ සිටිති. ඒ අතර සැමියා අහිමි වැන්දඹු කාන්තාවෝද බොහෝය. ගොඩබිමට මත්ස්‍ය අස්වැන්න ගෙන ආ පසුව ඒවා බෙදා වෙන්කරන අය, කරවල වේලන අය ආදි වශයෙන් පවුල් ගණනාවක් එක බෝට්ටුවකින් ජීවත්වෙති. සැමියා අහිමි වැන්දඹු කාන්තාවක් මෙසේ කීවාය.
‘යුද්දෙට කලින් ගෑනු ධීවර රස්සාවට ආවේ නැහැ. ඒකට සම්බන්ධ කිසිම දෙයක් කළේ නැහැ. ඒත් යුද්ධය ඉවරවෙලා, අවතැන් වුණාට පස්සේ අපිත් ධීවර රස්සාවට සම්බන්ධ වෙනවා. මුහුද අයිනට ඇවිත් පොඩි පොඩි රස්සා කරනවා. මාළු අස්වැන්න අඩු වුණොත් අපට රස්සා නැති වෙනවා.
අපිට පිහිටකට තියෙන්නේ මුහුද විතරයි. යුද්ධයෙන් අපිට හානි වුණා. ඉන්පස්සේ රජයෙන් අපිට කිසිම සහනයක් ලැබුණේ නැහැ. මුහුද විතරයි අපිට සහනයකට තිබුණේ. ඒ නිසා අපි මුහුදට මොනවා හරි වේවි කියලා බයයි.‘
පේසාලෙයි ධීවරයන් ඉන්නේ තමන්ගේ මත්ස්‍ය සම්පත විනාශ වෙතැයි බියකිනි. ඒ බිය ඔවුන්ට පමණක් නොව, උතුරේ ධීවරයන් බොහෝ දෙනෙකුට පවතින බියකි. උතුරේ ධීවරයන් පාවිච්චි කරන්නේ සාම්ප‍්‍රදායික යාත‍්‍රා හා කුඩා ප‍්‍රමාණයේ එක්දින ෆයිබර් බෝට්ටුය. ඉන්දීය ධීවරයන් සමඟ ඒවායින් හැප්පෙන්නට ඔවුන්ට බැරිය. වත්මන් ආණ්ඩුව හෝ ඉන්දීය ට්‍රෝලර් ප‍්‍රශ්නය විසඳා දෙනු ඇතැයි ඔවුහු බලාපොරොත්තු වෙති.
