රන්ජන් රාමනායක ‘හඬපටි’ යයි ප‍්‍රසිද්ධියට පත්වී ඇති අනවසරයෙන් රෙකෝඞ් කරන ලද දූරකථන සාකච්ඡුා පිළිබඳ මහජන ක්‍ෂෙත‍්‍රයේ ඇතිවූ කලබැගෑනිය, අපේක්‍ෂිත පරිදිම සති තුනක කාලයකින් අවසන් විය. ඒ සමගම, මහජනතාවටත්, ආණ්ඩුවටත්, දේශපාලනඥයන්ටත්, ජනමාධ්‍යයටත් කොරෝනාවයිරසය තුළ අලූත්ම විවාදාත්මක තේමාවක් සොයාගත හැකිවිය. අමතක වුවත්, එම හඬපටි ආරාවුලෙන් මතුවු ප‍්‍රශ්න පිළිබඳව සාකච්ඡුාව අප අමතක කළ යුතු හෝ යටපත් කළ යුතු හෝ නැත.
එයින් මතුවන සහ බැ?රුම්ව සාකච්ඡුා කළ යුතු කරුණක් වන්නේ ‘¥රකථන අධිසෝදිසිය’ සහ ‘¥රකථන සාකච්ඡුා අවභාවිතය’ යන කාරණා දෙකයි. පළමුවැන්න ජාතික ආරක්‍ෂක රාජ්‍යය යන තේමාව සමග බැඳෙන්නකි. දෙවැන්න, පුද්ගලයන්, ජනමාධ්‍යය, දේශපාලනඥයන් සහ ආණ්ඩු සමග සම්බන්ධ වන්නකි.
දූරකථන සහ අධිසෝදිසිය
‘අධිසෝදිසිය’ යනු රාජ්‍යය තම පුරවැසියන්ද, රටට පැමිණෙන ආගන්තුකයන් පිළිබඳවද ‘ඔත්තු බැලීමේ’ භාවිතාවයි. පුරාතන කාලයේ සිටම රාජ්‍ය පාලකයන් මෙන්ම රාජ්‍යය කළමනාකරණය කරන නිලධාරීන්ද ගතකරන ජීවිතයේ ඇති ප‍්‍රධාන ගතිකත්වයක් නම් ‘අනාරක්‍ෂාව’ පිළිබඳ නිරන්තර භීතියයි. ආයතනයක් ලෙස රාජ්‍යයටද, එහි අයිතිකරුවන් මෙන්ම කළමනාකරුවන් ලෙස තමන්ටද, තම රාජ්‍යයේ වැසියන්ගෙන් මෙන්ම එයට පිටින් පැමිණෙන ආගන්තුකයන්ගෙන්ද, ආරක්‍ෂාව පිළිබඳ තර්ජනයක් ඕනෑම මොහොතක එල්ලවිය හැකිය යන භීතිය, පුරාණ ගෝත‍්‍රික රාජ්‍යයේ සිට වර්තමාන ජාතික ආරක්‍ෂණ රාජ්‍යය දක්වාද ඇති ඉතිහාසය පුරා පවත්නා සහ ඉතිහාසය ඉක්මවා යන අත්දැකීමකි. ඉතිහාසයේ බිහිවී ඇති සෑම රාජ්‍ය මාදිලියක්ම, විවිධ මට්ටම්වල අධිසෝදිසි රාජ්‍යයන් ලෙස හැඳින්වීමේ වරදක් නැත.
මිෂෙල් ෆූකෝ නම් චින්තකයා පෙන්වා දී ඇති පරිදි නූතන රාජ්‍යයේ විශේෂ ලක්‍ෂණයක් වන්නේ එය සතු අධිසෝදිසි චර්යාවන් සහ භාවිතයන්ය. පුරවැසියන් හීලෑකර තබාගැනීම සඳහා නූතන රාජ්‍යය විවෘත සහ ආවෘත උපාය සහ තාක්‍ෂණ භාවිත කරන අතර, එහි විශේෂ ලක්‍ෂණයක් වන්නේ එම භාවිත සහ තාක්‍ෂණවල ඇති සූක්‍ෂ්මභාවයයි. නිදසුනක් ලෙස පුරවැසියන් තමන් ගැන රාජ්‍යයට තොරතුරු ලබාදෙන්නේ සිය කැමැත්තෙනි. ස්වේච්ඡුාවෙනි. එය රාජ්‍යයට කීකරු සහ අවනත වීමේ ක‍්‍රියාවක් හැටියට සලකන ගමන්ම පුරවැසියෝ තමන් ගැනම තමන්ම ඔත්තු සොයා රජයට සපයති. එය දැනුවත්ව හෝ නොදැනුවත්ව සිදුවිය හැකි දෙයකි.
ස්මාර්ට් ෆෝන් සහ ප‍්‍රචණ්ඩත්වය
නූතන විද්යුත් හුවමාරු ක‍්‍රමයේ ඇතිවී තිබෙන දැවැන්ත තාක්‍ෂණික දියුණුවත් සමග බිහිවී ඇති ස්මාර්ට් ෆෝන් වනාහි රාජ්‍යයනුත්, විශාල ව්‍යාපාරික සමාගමුත්, සියලූම මනුෂ්‍යයන් නිරන්තර අධිසෝදිසියට පාත‍්‍ර කිරීමේ, සාර්වභෞමික උපකරණය වී ඇත යන කරුණ ගැන අප මොහොතකටවත් සිතනවාද? රන්ජන් රාමනායක රෙකෝඞ් කෙළේ ඔහු පැවැත්වූ සාකච්ඡුාය.
එහෙත් රාජ්‍යය සහ පුද්ගලික ඔත්තු සේවා ආයතන, පුරවැසියන්ගේ ¥රකථන සාකච්ඡුාවලට කොයිතරම් සොරෙන් කන්දෙනවා ඇත්ද? රෙකෝඞ් කරගන්නවා ඇත්ද? තමාගේ ටෙලිෆෝනයට ඇමෙරිකානු රහස් ඔත්තු සේවා නිලධාරීන් අවුරුදු කිහිපයක්ම හොරෙන් කන්දුන් බව ජර්මන් චාන්ස්ලර් ඇන්ජිලා මර්කල් මැතිනිය ඇමෙරිකානු ආණ්ඩුවට පැමිණිලි කෙළේ අවුරුද්දකට දෙකකට පෙරයි. සවුදි අරාබියේ බලසම්පන්න හුසේන් කුමාරයා, ලෝකයේ දැනට සිටින ඉහළම ධනවතා වන ඇමසෝන් සමාගමේ අයිතිකාරයාගේ ඇපල් ටෙලිෆෝනයට හොරෙන් ඇතුළු වී, එහි දත්ත සොරාගෙන ඒ තුළින් ජෙෆ් බේසෝස් කළ කතාබහට හොරෙන් කන්දුන් බවද, දැනට සතියකට පමණ පෙර වාර්තා විය. විවාහ වී සිටි ජෙෆ් බේසෝස්ට, රහස් පෙම්වතියක සිටි බව බි‍්‍රතාන්‍යයේ ලක්‍ෂ ගණන් විකිණෙන කැලෑ පත්තර විශාල අකුරෙන් වාර්තා කෙළේ සවුදි කුමාරයාගේ ඔත්තුකරුවන් මෙසේ හොරෙන් කන්දුන් සහ රෙකෝඞ් කරගන්නා ලද ටෙලිෆෝන් සාකච්ඡුා පදනම් කරගෙන යැයි පසුගිය දිනවල වාර්තා විය.
අපට කිට්ටු ඉන්දියාවෙන් ළඟදී ලැබුණු වාර්තාවක නිදසුනද අපේ සාකච්ඡුාවට වැදගත්ය. පසුගිය දෙසැම්බර් හෝ ජනවාරි මාසයේ ඉන්දියාවේ වාර්තා වූ ප‍්‍රවෘත්තියක් මෙසේය. රාහුල් ගාන්ධි, පි‍්‍රයංකා ගාන්ධි ඇතුළු කොංග‍්‍රස් පක්‍ෂ නායකයන්ගේත්, මානව අයිතිවාසිකම් ක‍්‍රියාධරයන් ගණනාවකගේත්, විරුද්ධ පක්‍ෂවලට සම්බන්ධ ජාතික හා ප‍්‍රාදේශීය දේශපාලනඥයන් විශාල ප‍්‍රමාණයකත්, ¥රකථනවලට ආණ්ඩුවේ රහස් ඔත්තු සේවා හොරෙන් කන්දී තිබුණි. ඔවුන් කන්දී තිබුණේ සාමාන්‍ය මොබයිල් ¥රකථනවලට පමණක් නොවේ. වට්ස්අප් ඇමතුම් සහ පණිවුඩද රහස් ඔත්තු සේවාවල සවන්දීමට හා කියවීමට පාත‍්‍රකර තිබිණ. සිරිත් පරිදි ඉන්දියාවේ විෂයභාර ඇමතිවරයාත්, නිලධාරීනුත් දිවුරා කියා සිටියේ එවැනි දෙයක් සිදු නොවූ බවයි. එහෙත් ඉන්දියානු ගවේෂක පුවත්පත් වාර්තාවලින් කියැවුණේ, ඉන්දියානු ආණ්ඩුව විශාල මුදලක් ගෙවා ඊශ‍්‍රායෙල් සමාගමකින් ලබාගත් උපකරණ සහ මෘදුකාංග භාවිත කරමින්, වට්ස්අප් ¥රකථන සාකච්ඡුා සහ පණිවුඩ අධිසෝදිසියට ලක්කිරීම, අවුරුද්දකට වැඩි කාලයක් තිස්සේ සිදුවෙමින් පවතින බවයි.
තමන්ගේ ¥රකථනවලට රහස් ඔත්තු සේවාව හොරෙන් කන් දෙන බවට විරුද්ධ පක්‍ෂ දේශපාලනඥයෝ, සෑම ආණ්ඩුවක් යටතේම, මැසිවිලි කියති. තමන්ගේ ¥රකථන හොරෙන් ටැප් කරන බව අප රටේ විනිශ්චයකාරවරුන් පැමිණිලි කළ බව ගිය ආණ්ඩුවත් මේ ආණ්ඩුවත් කාලයේ පුවත්පත්වල වාර්තා කර තිබුණි. ආණ්ඩුව යහපාලනද නැද්ද යන්න නොතකා, බලයේ සිටින සෑම ආණ්ඩුවක්ම තම දේශපාලන එදිරිවාදීන්ගේද, වෙනත් වෘත්තික හා පුරවැසි කොටස්වලද ¥රකථනවලට හොරෙන් සවන් දීමට රාජ්‍ය ඔත්තු සේවා යොදාගනිති. එපමණක් නොව පුරවැසියන්ගේ ඊමේල් පවා ආණ්ඩුව හොරෙන් කියවීම ලෝකයේ හැම රටකම පාහේ ඇති භාවිතයකි. ඉස්සර මෙන් පොලිසිය දැන් අපේ ලියුම් හොරෙන් කඩා බලන්නේ නැත. පොලිසියේ සේවය කරන පරිගණක විද්‍යා උපාධිධාරීහු, පුරවැසියන්ගේ ඊමේල් කියවති. ¥රකථන සංවාද අධීක්‍ෂණය කරති.
රහස් ඔත්තු සේවා පුරවැසියන්ගේ ඊමේල් හොරෙන් කියවීම ගැන අවුරුදු දෙකතුනක් පැරණි ඇමෙරිකානු විහිළු කතාවක් මෙසේය. එක් මහත්තයකුගේ ගෙදර දොර සීනුව නාද කළ විට, තවත් මහත්තයකු එළියේ සිටගෙන ‘ගුඞ් මෝනිං’ කියා ආචාර කෙළේය. දෙදෙනා අතර ඇති වූ දෙබස මෙසේය.
‘සමාවෙන්න උදෙන්ම කරදර කළාට, පොඞ්ඩක් කතා කරන්න පුළුවන්ද? මගේ ගේ තියෙන්නේ ගෙවල් දෙකක් එහා.’
‘අපොයි ඔව්. කිසි ප‍්‍රශ්නයක් නෑ.’
‘මහත්තෙය පහුගිය දවස් තුන හතර අසනීපයෙන් වත්ද හිටියෙ?’
‘අපොයි නෑ. මම පොඞ්ඩක් ගෙදර වැඩ තිබුණ නිසා, එළියට බහින්නවත් ඉඩ තිබුණේ නෑනේ.’
‘අපෝ. එහෙනම් බොහොම හොඳයි. මහත්තෙය දවස් හතරකින්ම ඊමේල් ඇරියෙ නැති නිසා, මම හිතුවෙ ලෙඩ වෙලයි කියලා.’
මෙසේ කියාගෙන ආගන්තුකයා යන්නට ගියේය. මහත් කුතුහලයට පත්වූ අපේ මහතා, තමාගේ සුවදුක් විමසූ අසල්වැසියා කව්දැයි සොයාබැලීය. ඔහුට දැනගන්නට ලැබුණේ, තම අසල්වැසියා එෆ්බීඅයි යන ඇමෙරිකානු රහස් ඔත්තු සේවයේ නිලධාරියකු බවය.
පාඩම්
මෙම කතා කිහිපයෙන් අප ඉගෙනගත යුතු පාඩම් කිහිපයක්ම තිබේ. එහෙත් එයින් එකක් දෙකක් පමණක් හඳුනාගනිමු. ඉන් පළමුවැන්න නම්, තොරතුරු සහ සන්නිවේදන තාක්‍ෂණය, ඉතිහාසයේ පෙර නොවූ විරූ දියුණුවක් ලබා ඇති වර්තමාන කාලයේ, මොබයිල් ¥රකථන, ඊමේල් සහ සුපර්මාකට් පාවිච්චි කරන, ලෝකයේ සෑම මනුෂ්‍යයකුම රාජ්‍යයේත්, පුද්ගලික සමාගම්වලත්, විද්යුත් තාක්‍ෂණය හොඳින් පරිචය කර ඇති පුද්ගලයන්ගේත් අධිසෝදිසි බැල්මට නිරන්තරයෙන් පාත‍්‍රවන බවයි. ස්මාට් දූරකථනයකින් කතාකරන සෑම මනුෂ්‍යයකුම සිටින්නේ තමාගේ පුද්ගලික ජීවිතය, පුද්ගලික රහස්, වෘත්තීය රහස් යනාදි සෑම දෙයක්ම පාහේ යම්කිසි අවස්ථාවක අවභාවිතයට ලක්කරනු ලැබීමේ අනතුර ඉදිරියේය. රන්ජන් රාමනායකලා තවත් කොපමණ ඇත්දැයි අපි නොදනිමු. රෙපයාර් එකට දෙන අපේ දූරකථනයේ මෙන්ම කොම්පියුටරයේද ඇති දත්ත, පින්තූර, ඊමේල් යනාදිය කොතරම් අවභාවිත කිරීමට ඉඩ ඇත්දැයි අප සාමාන්‍යයෙන් සිතන්නේ නැත. එහෙත් වර්තමාන, අධිතාක්‍ෂණ විප්ලව ඉදිරියේ නව සන්නිවේදන තාක්‍ෂණය භාවිත කරන සෑම මනුෂ්‍යයකුම සිටින්නේ තමා ප‍්‍රසිද්ධියේම නිරුවත් කරනු ලැබීමේ අන්තරාය අබිමුවය. විශේෂයෙන් තරුණ කාන්තාවෝ මෙම බ්ලැක්මේල් කරනු ලැබීමේ අනතුරට ගොදුරු වෙති. එය පේ‍්‍රම සම්බන්ධතා අතරට පැමිණ තිබෙන අලූත්ම ප‍්‍රචණ්ඩත්වයද වේ. ස්මාර්ට් ටෙලිෆෝනය අන්තර්-පුද්ගල ප‍්‍රචණ්ඩත්වයේ නවතම ආයුධය වන අතර, තරුණ ස්ත‍්‍රීහු එයින් පහර ලබන ප‍්‍රධාන ජනකොටස වෙති.
රන්ජන් රාමනායකගේ සිද්ධියෙන් මතු වූ එහෙත් සාකච්ඡුා නොවූ වැදගත්ම තේමාවක් වන්නේ, නවීන තොරතුරු සහ සන්නිවේදන තාක්‍ෂණ විප්ලවය විසින් මනුෂ්‍යයන් ඇද දමා සිටින මෙම දැවැන්ත අනතුරයි. මෙය අයිසීටී විප්ලවය ගැන උපාධි පාඨමාලා උගන්වන කිසිම රජයේ හෝ පුද්ගලික අධ්‍යයන ආයතනයක මතු නොකරන, තාක්‍ෂණය සහ මනුෂ්‍ය ශිෂ්ටාචාරය අතර දැනට වර්ධනය වී ඇති දැවැන්ත ප‍්‍රතිවිරෝධතාවලින් එකකි. තොරතුරු තාක්‍ෂණයේ විප්ලවය ගැන යුටෝපියානු සිහින මැවූ යුගය දැන් අවසන්වී ඇත. ඒ වෙනුවට මනුෂ්‍ය වර්ගයා සිටින්නේ තාක්‍ෂණ ඩිස්ටෝපියාවකය. එනම් නපුරු සිහින පිරුණු, ගැලවීමක් නැති අන්ධකාර ලෝකයකය.
තාක්‍ෂණික ඩිස්ටෝපියාව
මෙම අධිතාක්‍ෂණික ඩිස්ටෝපියාවෙන් නිදහස් වීම, මනුෂ්‍ය වර්ගයා ඉදිරියේ අලූතෙන් මතුවී තිබෙන අභියෝගයකි. එම අභියෝගය වඩාත් දියුණු වී තිබෙන්නේ, තොරතුරු තාක්‍ෂණික වර්ධනයන් රාජ්‍යය සහ පුද්ගලික සමාගම් විසින්, පුද්ගල නිදහසට හානි පැමිණෙන පරිදි අවභාවිත කිරීමේ ප‍්‍රවණතාව නිසාය. පුද්ගල නිදහස යන්න පුද්ගලිකත්වයට ඇති අයිතිය (ඍසටයඑ එද ඡුරසඩ්ජහ* සමග සම්බන්ධ කරමින්, මානව අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ කතිකාව තුළට, අප ඉහත මතු කළ ගැටලූව ගෙනඒම අවශ්‍ය වන්නේ එම නිසාය.
අධිතාක්‍ෂණික ඩිස්ටෝපියාව හඳුනාගැනීමත්, එය සමග සටන් කිරීමත් අත්‍යන්තයෙන්ම දේශපාලන ක‍්‍රියාවක් බවත්, දේශපාලනය යන්නෙහි අර්ථය ගැන අලූතෙන් සිතා බැලීමට එය මනුෂ්‍යයන්ට බල කරන බවත්, අවසාන වශයෙන් කිව යුතුව තිබේ. රාජ්‍යයේ රහස් ඔත්තු සේවාවල සිට, ටෙලිෆෝන් කතාබහට හොරෙන් කන්දෙන සහ ඒවා හොරෙන් රෙකෝඞ් කරන පුද්ගලයන් සහ පේ්‍්‍රමවන්තයන් මෙන්ම, පාරිභෝගිකයන්ගේ දූරකථන අංක ඉල්ලා ගන්නා සුපර් මාර්කට් දක්වා, කිසිසේත්ම ප‍්‍රශ්න කිරීමකට භාජනය වන්නේ නැතිව සිදුකරන ක‍්‍රියාවල දේශපාලන අර්ථය අපට වැටහෙන්නේ එවැනි අලූත් සිතීමක් සමගය.
