ගජමිතුරන්ට සැලකූ ආණ්ඩුවේ මහබැංකු හොරකම්

• 2015 ට පසු බැඳුම්කර වෙන්දේසිවලින් බිලියන 6.6ක් පාඩුයි
• 2015ට කලින් බැඳුම්කර ගනුදෙනුවලින් බිලියන 10.47ක් පාඩුයි
• 2015ට කලින් ඊපීඑෆ් බැඳුම්කර ගනුදෙනුවලින් බිලියන 10ට වැඩි පාඩු ගොන්නක්
• කොටස් වෙළඳපොළේ ඊපීඑෆ් ආයෝජනවලින් බිලියන ගණනක පාඩු
• පර්පෙචුවෙල් ටෙ‍්‍රෂරීස් ඇතුළට ගත්තේ කබ්රාල් යුගයේදී

අවසානයේදී බැඳුම්කර ගනුදෙනු පිළිබඳ වෝහාරික විගණන වාර්තාව පාර්ලිමේන්තුවට විවෘත විය. දැන් අපට එක් කතාවක් නිල වශයෙන් කිව හැකිය. තමන් සුදනන් යැයි යහපාලන ආණ්ඩුවට බැඳුම්කර හොරුන් යැයි කෑ ගැසූ රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව, බැඳුම්කර ගනුදෙනුවලින් ශ‍්‍රී ලංකා රජයට බිලියන ගණන් පාඩු සිදුකර ඇත. සුදනන්ගේ රෙදි ගැලවී ඇත. ඔවුන්ද බැඳුම්කර හොරු බව තහවුරුවී තිබේ. කොටින්ම 2015 සහ 2016 වංචාවලට සම්බන්ධ වූ අර්ජුන් ඇලෝෂියස්ගේ පර්පෙචුවල් ටෙ‍්‍රෂරීස් සමාගම බැඳුම්කර ගනුදෙනු සඳහා ප‍්‍රාථමික ගැනුම්කරුවෙකු ලෙස තෝරාගෙන තිබුණේත් කබ්රාල් යුගයේදී බව තහවුරු වී ඇත.

මාතෘකා පහක් යටතේ වෝහාරික විගණන පහක් සකස් කිරීම සඳහා ආණ්ඩුව ලොව ප‍්‍රමුඛතම මූල්‍ය උපදේශන සමාගම් දෙකකට කොන්ත‍්‍රාත් බාරදී තිබුණි. ඉන් හතරක් සකස් කළේ බීඞී ඕ සමාගමය. එකක් සකස් කළේ කේපීඑම්ජී සමාගමය. මෙම සමාගම් දෙක තම ක්ෂේත‍්‍රයට අදාළව ලොව පවතින දැවැන්තම සමාගම් පහ අතර ඇති ලොව ගෞරවනීයම සමාගම්ය.
මුල් වාර්තා දෙකම බීඞී ඕ සමාගම සකස් කළ ඒවාය. 2002 – 2015ට පෙර බැඳුම්කර ගනුදෙනු පිළිබඳව පළමු වාර්තාවක් සකස් කර ඇත.

එම කාලසීමාවේදී බැඳුම්කර ගනුදෙනුවලදී ඊපීඑෆ් අරමුදල කටයුතු කර ඇති ආකාරය පිළිබඳ දෙවැනි වාර්තාවෙන් සොයාබලා ඇත.

තෙවැනි වාර්තාව ඊපීඑෆ් අරමුදලෙහි මුදල් කොටස් වෙළඳපොළේ ආයෝජනය කිරීම පිළිබඳව කේපීඑම්ජී සමාගම සකස් කළ වාර්තාවය. බීඞී ඕ සමාගම සකස් කළ තෙවැනි වාර්තාවෙන් 2015 සහ 2016 වසරවල බැඳුම්කර ගනුදෙනු ගැන සොයාබලා ඇත. පස්වැනි වාර්තාවෙන් සොයාබලා ඇත්තේ සම්පූර්ණ බැඳුම්කර ගනුදෙනුවලට අදාල ප‍්‍රාථමික ගැනුම්කරුවන් තෝරාගැනීමේදී මහබැංකුව කටයුතු කර ඇති ආකාරය පිළිබඳවය.

ජනවාරි 21 වැනිදා එම වාර්තාව සභාගත කරන බව කතානායකවරයා කීය. එහෙත් ඒ වෙද්දී පාර්ලිමේන්තුවේ තිබුණේ වාර්තාවෙහි එක් පිටපතක් පමණි. ඉන්පසුව එම වාර්තාවෙහි ඊ පිටපතක් මහ බැංකුවෙන් ලබාදී තිබුණි. එය ඞීවීඞී තැටි ආකාරයට මන්ත‍්‍රීවරුන් වෙත ජනවාරි 22 වැනිදා ලබාදී තිබුණි. කෙසේ වෙතත් එලෙස ලබාදුන් පිටපතෙහි කොටසක් අඩුය. ඒ වාර්තාවට අදාල ඇමුණුම්ය. ඇමුණුම්වල ඒ ඒ සමාගම්වල පසුබිම් කතා, ගනුදෙනු සිදුවූ ආකාරය ආදිය ගැන තොරතුරු ඇත. වැදගත් තොරතුරු රැුසක් ඇමුණුම් විවෘත නොකිරීමෙන් යටපත් වෙයි.

විශේෂයෙන්ම ඒවායින් යටපත්ව ඇත්තේ ඍජු නිකුතු ක‍්‍රමයට බැඳුම්කර ගනුදෙනු කිරීමට අදාළ තොරතුරුය. එනම් 2015ට පෙර වංචා ගැන තොරතුරුය.

කෙසේ වෙතත් වෝහාරික විගණනයෙන් ගණනය කර ඇති පාඩුව ගැන අපට කතාකළ හැකිය. බලාපොරොත්තු වූ ආකාරයෙන්ම වෝහාරික විගණන වාර්තාවෙන් වැඩිපුර හෙළිව තිබෙන්නේ මහින්ද රාජපක්ෂ මහතා ජනාධිපතිවරයාව සිටියදී සිදුවූ වංචා ගැනය.

අපූරු කාරණාව වන්නේ එම වාර්තා පාර්ලිමේන්තුවට නිකුත් වූ දිනයට පසු දින කිසිම පුවත්පතකට එම වාර්තාවෙහි ඇති කරුණු පුවතක් නොවීමය. ජනවාරි 23 වැනිදා පුවත්පත්වල කතුවරුන් සංක‍්‍රාන්ති ලිංගිකයෙකුට දරුවෙක් ලැබීම, රණවිරුවෙකු තමාගේ බිරිඳ ඝාතනය කිරීම ඇතුළු වෙනත් පුවත් ඊටත් වඩා වැදගත් පුවත් ලෙස හඳුනාගෙන තිබුණි.

වංචාවට, ¥ෂණයට එරෙහිව බලයට පත්වූ යහපාලන ආණ්ඩුව 2015 දී සහ 2016 දී බැඳුම්කර වෙන්දේසිවලදී වංචා කිරීම අතිශය බරපතළ අපරාධයක් බව අමුතුවෙන් කිව යුතු නැත. එය ඉතා නින්දිත වංචාවක් විය. ඒ පිළිබඳව අප ඕනෑ තරම් කතාකර ඇත. යහපාලන ආණ්ඩුව සමයේදී අවම වශයෙන් රුපියල් බිලියන 6.6ක පාඩුවක් බැඳුම්කර ගනුදෙනුවලින් සිදුවී ඇතැයි හතරවැනි වෝහාරික විගණන වාර්තාව ගණනය කරයි. එය උපරිම වශයෙන් බිලියන 9.6ක් දක්වා විහිද යා හැකි පාඩුවක් බව එම වාර්තාවෙන් පෙන්වයි. එම වාර්තාවෙන් බොහෝදුරට පෙන්වාදී ඇත්තේ දැනටමත් යහපාලන බැඳුම්කර වංචාව ගැන අප දන්නා කරුණුය.

සියල්ලන්ගේ කුතුහලය යොමුවී තිබුණේ ඒ දෙසට නොවේ. යහපාලන ආණ්ඩුවට පෙර වංචාවක් සිදුව තිබේද, එය කොතරම්ද යන්නය. වෝහාරික විගණන වාර්තාව නිකුත් වීමෙන් පසු පිළිතුර ඔව් යන්නය. එය සිතාගන්නට නොහැකි තරම් විශාල බවත් කිව යුතුය. විගණන වාර්තා කියවද්දී පෙනී යන්නේ එම වාර්තාවලින් ගණනය කර, පෙන්වාදී ඇති තරමට වඩා එහා ගිය පුළුල් කතාවක් මෙම ගනුදෙනු පසුපස ඇති බවය. ගජමිතුරු මූල්‍ය ගනුදෙනු එම වාර්තාවලින් පැහැදිලිව පෙනෙන්නට ඇත.

ඇත්තෙන්ම යහපාලන බැඳුම්කර වංචාවලට මුල්වූ පර්පෙචුවෙල් ටෙ‍්‍රෂරීස් සමාගම බැඳුම්කර ගනුදෙනු සඳහා ප‍්‍රාථමික ගැනුම්කරුවෙකු ලෙස තෝරාගෙන ඇත්තේද ඊට පෙර සමයේදී බව හෙළිවී ඇත. ඒ තෝරාගැනීමේ ක‍්‍රමවේදය පවා සැකසහිත බව පෙන්වා ඇත.

මේ සටහන ලියැවෙන්නේ බැඳුම්කර ගනුදෙනු පිළිබඳ වෝහාරික විගණන වාර්තා පාර්ලිමේන්තු මන්ත‍්‍රීවරුන්ට නිකුත් කොට, එය ලබාගෙන පැය කිහිපයක් තුළ එය අධ්‍යයනය කිරීමෙන් පසුවය. ඒ නිසා මේ සටහනට පදනම් කරගන්නේ එම වෝහාරික විගණන වාර්තාවලින් විවිධ අංශවල සිදුව ඇති පාඩුව පිළිබඳව සංක්ෂිප්තව දක්වා ඇති සටහන්ය. එම පාඩුව සිදුවී ඇත්තේ කෙසේද යන්න විස්තරාත්මකව කතාකරන්නට අපට අනාගතයේ ඕනෑ තරම් කාලය ඇත. මේ සටහනේදී වාර්තා පහෙන් පෙන්වාදී ඇති ප‍්‍රධාන කරුණු කිහිපයක් සංක්ෂිප්තව ඉදිරිපත් කරන්නෙමු.
කතාව සරලව තේරුම් ගැනීමට සිහි තබාගත යුතු එක් කරුණක් ඇත. මහ බැංකුවේ රාජ්‍ය ණය දෙපාර්තමේන්තුව බැඳුම්කර නිකුත් කරන්නේ ප‍්‍රාථමික ගැනුම්කරුවන් නම් පිරිස වෙතය. ප‍්‍රාථමික ගැනුම්කරුවන් ලෙස මහ බැංකුව හඳුනාගත් ආයතන ගණනාවක් ඇත. ඊපීඑෆ් අරමුදල, බැංකු සහ තවත් ආයතන මෙලෙස ගැනුම්කරුවන් ලෙස කටයුතු කරයි. පර්පෙචුවල් ටෙ‍්‍රෂරීස් ඒ අතරින් එකකි. ඔවුහු වෙත ක‍්‍රම දෙකකට බැඳුම්කර නිකුත් කරති.

ක‍්‍රම දෙකෙනක් එකක් එකක් ඍජු නිකුතු ක‍්‍රමයයි. දෙවැන්න වෙන්දේසි ක‍්‍රමයයි. 2015ට පෙර රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව වැඩිපුර පාවිච්චි කළ ක‍්‍රමවේදය ඍජු නිකුතු ක‍්‍රමයයි. එම ක‍්‍රමය අනුව බැඳුම්කර නිකුත් කිරීමේදී එක් පාර්ශ්වයක් සමග සාකච්ඡුා කොට එකඟ වන වටිනාකමකට සහ ඵලදා අනුපාතිකයක් ඇතිව ඔවුන්ට ඍජුවම බැඳුම්කර නිකුත් කරයි. ඔවුන් ඊට අඩුවෙන් වෙන්දේසි ක‍්‍රමය පාවිච්චි කර ඇත. වෙන්දේසි ක‍්‍රමය අනුව බැඳුම්කටවල මිල තීරණය වෙන්නේ ඒ ඒ ප‍්‍රාථමික ගැනුම්කරුවන් ඉදිරිපත් කරන ලංසු අනුවය.

ඒ අනුව වඩා යහපත් ක‍්‍රමය ලෙස බැලූ බැල්මට පෙනී යන්නේ වෙන්දේසි ක‍්‍රමයයි. එහෙත් ලෝකයේ ඕනෑම භාණ්ඩාගාරයක් බැඳුම්කර නිකුත් කිරීමේදී ඍජු ක‍්‍රමය පාවිච්චි කරන අවස්ථා ඇත. ඒ නිසා අවශ්‍යතාව අනුව ක‍්‍රම දෙකම පාවිච්චි කළ හැකිය. දෙදෙනෙක් අතර එකඟතාවයෙන් පමණක් ඍජු බැඳුම්කර නිකුත් කිරීමේ ක‍්‍රමවේදය පාවිච්චි කිරීමේදී ඊපීඑෆ් වැනි ආයතන සමඟ ගනුදෙනු කිරීම වඩා සුදුසු සහ විනිවිදභාවයෙන් යුතු ක‍්‍රමවේදයයි. පෞද්ගලික අංශයේ ප‍්‍රාථමික ගැනුම්කරුවන්ට වෙන්දේසියක් නැතිව ඍජුවම බැඳුම්කර නිකුත් කිරීමේදී වංචාවක් සිදුවීමේ ඉඩ වැඩිය. වෝහාරික විගණන වාර්තාවලින් පෙන්වා දෙන්නේ ඊපීඑෆ් ඇතුළු රජය භාරයේ පවතින ප‍්‍රභව හැර, පිටින් සිටින ප‍්‍රාථමික ගැනුම්කරුවන්ට ඍජු ක‍්‍රමය පාවිච්චි කරමින් බැඳුම්කර නිකුත් කිරීම සඳහා නිශ්චිත තීන්දුවක් මහ බැංකුවේ මුදල් මණ්ඩලය ගෙන නැති බවයි.

ඉහත කී ප‍්‍රාථමික ගැනුම්කරුවන්ට ද්විතීයික වෙළඳපොළේදී නැවත ඒ බැඳුම්කර අලෙවි කළ හැකිය. අලෙවි කර ලාභ ලැබිය හැකිය.

ලංකාවේ බැඳුම්කර නිකුත් කිරීමට අදාළව විධිමත් මෙහෙයුම් අත්පොතක් නැති බව මීට පෙර විගණන වාර්තා සහ ජනාධිපති කොමිසමේ වාර්තාවෙන් පෙනී ගිය කරුණකි. රාජ්‍ය ණය දෙපාර්තමේන්තුවේ වාර්ෂික මෙහෙයුම් අත්පොත ඇත. එය මහ බැංකුවේ මුදල් මණ්ඩලයේ නිසි අනුමැතිය ලද එකක් නොවේ. ඒ බව වෝහාරික විගණනයෙන්ද පෙන්වාදී තිබේ. කෙසේ වෙතත් මුදල් මණ්ඩලය දැනුම් දී ඇත්තේ 2017 දී මහ බැංකුවේ හැම දෙපාර්තමේන්තුවක්ම කටයුතු කිරීමේදී තම තමන්ගේ දෙපාර්තමේන්තුවල වාර්ෂික මෙහෙයුම් අත්පොත අනුව කටයුතු කළ යුතු බවට තීන්දුවක් ගෙන ඇති බවයි.

2015 දී හිටපු මහබැංකු අධිපති අර්ජුන් මහේන්ද්‍රන් මුදල් මණ්ඩලයේ නිසි අවසරයක්ද නැතිව, තමන්ගේ බල සීමාවට පිටින් ගොස් ඍජු බැඳුම්කර නිකුත් කිරීම නවත්වන ලෙස වාචිකව නියෝග කර ඇත.

පළවැනි වාර්තාව

පළවැනි වාර්තාවෙන් පෙන්වාදෙන්නේ 2002 සිට 2015 දක්වා කාලසීමාව තුළදී බැඳුම්කර නිකුත් කිරීමේදී පාඩුවක් සිදුව ඇතිද යන කාරණාවයි. 2008න් පසුව රාජ්‍ය ණය දෙපාර්තමේන්තුව ඊපීඑෆ් ඇතුළු තමන් යටතේ පවතින ආයතන හැර පිටින් සිටින ප‍්‍රාථමික ගැණුම්කරුවන්ට ඍජුව බැඳුම්කර නිකුත් කරන්නට පටන්ගෙන ඇත. ඒ පිළිබඳව මුදල් මණ්ඩලයෙන් ප‍්‍රශ්න කර නැත. එහෙත් ඒ පිළිබඳව මාසිකව මහ බැංකු අධිපතිවරයාව දැනුවත් කර ඇත.

බැඳුම්කර නිකුත් කිරීමේදී වැඩි ඵලදා අනුපාතිකයක් සමග බැඳුම්කර නිකුත් කර ඇත. එය මහ බැංකුවට අවාසියකි. බැඳුම්කර මිලදී ගන්නා අයට වාසියකි. එලෙස වැඩි ඵලදා අනුපාතිකයක් සමඟ එම කාලසීමාවේදී නිකුත් කර ඇති බැඳුම්කර ප‍්‍රමාණය ලෙහෙසි පහසු නොවේ. රුපියල් බිලියන 337.30ක් වටිනා බැඳුම්කර එලෙස නිකුත් කර ඇත.

රුපියල් බිලියන 7763ක් වටිනා බැඳුම්කර නිකුත් කර ඇත්තේ ඒ වෙද්දීත් පැවති ද්විතීයික වෙළඳපොලේ ඵලදා අනුපාතිකයට වඩා වැඩි ඵලදා අනුපාතිකයක් සමගය. ඒ නිසාම සිදුව ඇති පාඩුව රුපියල් මිලියන 871.10කි.

ඉහත කී කතාව කියන්නේ රුපියල් බිලියන 43.87ක් වටිනා ඍජු නිකුතු 29 කදී ඵලදා අනුපාතිකය කුමක්දැයි පැහැදිළි නැති පසුබිමකය. එම ගණුදෙනුවල ඵලදා අනුපාතිකය ද්විතීයික වෙළඳපොලේ අනුපාතිකයට වඩා වැඩි බව වාර්තාවෙන් කියයි. ඒ නිසා සිදුව ඇති පාඩුව රුපියල් මිලියන 18.71ක් බවද කියයි.

ඒ අනුව වැරදි ඵලදා අනුපාතිකය නිසා සිදුව ඇති පාඩුව රුපියල් මිලියන 889.81කි.
ඍජු බැඳුම්කර නිකුත් කිරීමේදී සිදුවූ තවත් වරදක් වෝහාරික වාර්තාවෙන් පෙන්වාදී තිබේ. ඒ බැඳුම්කර නිකුත් කිරීමට එකඟතා ඇති කරගැනීමෙන් පසුව, එම ගණුදෙනුව සිදුකිරීම දක්වා ගතව ඇති කාලයයි. සාමාන්‍යයෙන් දින පහක් ඇතුළත ගණුදෙනුව සිදුවිය යුතු වුණත් බිලියන 249.92ක් වටිනා ගණුදෙනු 195ක් සිදුව ඇත්තේ දින පහකට වැඩි කාලයක් ගතවී බවයි. ඒ අතරින් රුපියල් බිලියන 13.11ක් වටිනා ගණුදෙනු තීරණය කරන මොහොත වෙද්දී ද්විතීයික වෙළඳපාලේ ඵලදා අනුපාතිකයට වඩා අඩුවෙන් ගණුදෙනුව තීරණය කර තිබුණු නමුත්, ගණුදෙනුව ඇත්තටම සිදුවෙන මොහොත වෙද්දී ද්විතීයික වෙළඳපොලට වඩා වැඩිවී ඇත. ඒ අනුව රජයට සිදුව ඇත්තේ පාඩුවකි.

පළවැනි විගණන වාර්තාවෙන් වෙන්දේසි ක‍්‍රමය පාවිච්චි කිරීම නිසා සිදුව ඇති පාඩුව පෙන්වාදී තිබේ. 2002 සිට 2004 දක්වා වෙන්දේසි පිළිබඳ තොරතුරු නැති නිසා එම වාර්තාවෙහි ඇත්තේ 2005 සිට 2015 දක්වා වෙන්දේසි ක‍්‍රමයෙන් සිදුව ඇති පාඩුවය. එම කාලයේදී රුපියල් බිලියන 558.08ක් වටිනා ගණුදෙනු වෙන්දේසි ක‍්‍රමයට කර ඇත. සිදුව ඇති පාඩුව රුපියල් මිලියන 6.03කි.

එම කාලයේදී බරපතල ගණයේ පාඩු සිදුව ඇත්තේ වෙන්දේසි ක‍්‍රමයෙන් නොවේ. ඍජු නිකුතු ක‍්‍රමයෙන්ය. 2002 සිට 2015 දක්වා ඍජු ක‍්‍රමයට බැඳුම්කර ගණුදෙනු 4,670ක් සිදුකර තිබේ. එහෙත් ඍජු නිකුතු ක‍්‍රමයට වැඩිම ගණුදෙනු ප‍්‍රමාණයක් සිදුව ඇත්තේ 2005 සිට 2015 දක්වා කාලසීමාවට අදාලවය. සංඛ්‍යාව 4,504කි. 2005 ජනවාරි 01 වැනිදා සිට 2015 පෙබරවාරි 28 වැනිදා දක්වා කාලසීමාවේදී ඍජු නිකුතු ක‍්‍රමයට බැඳුම්කර නිකුත් කිරීම නිසා සිදුව ඇති අවම පාඩුව රුපියල් බිලියන 10.47කි. උපරිම පාඩුව බිලියන 10.62ක් බව වාර්තාවෙන් පෙන්වයි.
ගජමිතුරන්

කෙසේ වෙතත් වෝහාරික විගණනයක රසවත් කොටස වන්නේ එවැනි විගණනයකදී ලබන පාඩුවට බැඳියාවන් අතර ගැටුම්, විශේෂ ලාභ ප‍්‍රයෝජන ඇතුළු කාරණා හේතුවී තිබෙනවාද යන්න සොයා බැලීමය. ඔවුන් තමන් සතුව ඇති සම්පත් පාවිච්චි කරමින් ඒවා ගැන සොයාබැලීම් කර ඇත. එම කරුණු ගැන පසුවට දීර්ඝව සාකච්ඡුා කළ හැකිය. කෙසේ වෙතත් වැදගත් කරුණු කිහිපයක් මෙසේය.

ඇකුයිටි සෙකියුරිටීස් ප‍්‍රයිවෙට් ලිමිටඞ් නම් ප‍්‍රාථමික ගණුදෙනුකාර ආයතනය වෙත නිකුත් කර ඇති ඍජු බැඳුම්කර නිකුතු අතරින් සීයට 80ක් 2013 – 2014 කාලසීමාවේදී ලබාදුන් ඒවාය. ඒ කාලසීමාවේදී එම සමාගමෙන් සිදුව ඇති පාඩුව මිලියන 60ක් පමණ වේ. එම කාලයේදී සංජීව ප‍්‍රනාන්දු සහ ගජන් දේවරාජන් ඇකුයිටි සෙකියුරිටීස් ආයතනය සමග සම්බන්ධව සිටි බව වාර්තාවෙන් පෙන්වාදෙයි. ඇකුයිටි සෙකියුරිටීස් ඞීඑෆ්සීසී සහ එච්එන්බී බැංකුවලට සම අයිතිය ඇති ආයතනයක් ලෙස ප‍්‍රවර්ධන කටයුතු සිදුකර ඇත. 2014 වර්ෂය පුරාවට ඞීඑෆ්සීසී බැංකුවෙහි රවීන්ද්‍ර බාලකාන්ත තම්බයියා ඞීඑෆ්සීසී බැංකුවේ අධ්‍යක්ෂවරයෙකු වශයෙන් කටයුතු කර ඇත. අජිත් නිවාඞ් කබ්රාල් මහතාගේ සහෝදරයෙකු වන අමල් කබ්රාල් එච්එන්බී බැංකුවේ අධ්‍යක්ෂවරයෙකු ලෙස සේවය කර ඇත.

2009 වර්ෂය වෙද්දී කොමර්ෂල් බැංකුවට නිකුත් කර ඇති බැඳුම්කර සංඛ්‍යාව තීරණාත්මකව වැඩිවී ඇත. 2008 දී බිලියන 3.55ක්ව තිබුණු ප‍්‍රමාණය 2009 වෙද්දී බිලියන 25.11ක් දක්වා වැඩිවී තිබේ. එම කාලයේදී නිහාල් ෆොන්සේකා සහ සිරෝමි නොයෙල් වික‍්‍රමසිංහ කොමර්ෂල් බැංකුව සමග කටයුතු කර ඇති බවත්, සිරෝමි නොඑල් වික‍්‍රමසිංහ අජිත් නිවාඞ් කබ්රාල්ගේ සමීප ඥාතියෙකු බවත් පෙන්වාදෙයි.

ෆ‍්‍රස්ට් කැපිටල් නම් ආයතනයට 2008 දී රුපියල් බිලියන 20.51ක් වටිනා බැඳුම්කර නිකුත් කර ඇත. 2009 වර්ෂයේදී රුපියල් බිලියන 19.98ක් වටිනා බැඳුම්කර නිකුත් කර ඇත. එම කාලයේදී රුවන් ප‍්‍රසන්න සුගතදාස මහතා ෆ‍්‍රස්ට් කැපිටල් ආයතනය සමග කටයුතු කර ඇත. ඔහු බ‍්‍රවුන් සමාගම් ජාලයෙහි අධ්‍යක්ෂවරයෙකු ලෙස කටයුතු කර ඇත. ෆ‍්‍රස්ට් කැපිටල් ආයතනය මීට පෙර බ‍්‍රවුන්ස් සමාගම සහ පර්පෙචුවෙල් හෝල්ඩින්ස් ආයතනය සම අයිතිය තිබුණු ආයතනයකි. පර්පෙචුවල් හෝල්ඩින්ස් ආයතනය අර්ජුන් ඇලෝෂියස් ප‍්‍රමුඛ ඔහුගේ පවුලට අයත් ආයතනයක් විය. 2015 බැඳුම්කර වංචාව සිදුවී දින හතරක් ඇතුළත පර්පෙචුවෙල් හෝල්ඩින්ස් ආයතනය සතුව තිබුණු ෆ‍්‍රස්ට් කැපිටල්හි සීයට 50ක අයිතිය බ‍්‍රවුන්ස් ඉන්වෙස්මන්ට්ස් සමාගමටම විකුණා ඇත. මේ කතාවෙන් පැහැදිළි වෙන්නේ පර්පෙචුවෙල් සමාගමේ පිරිස 2009 තරම් ඈත කාලයේ සිට මහ බැංකුවේ ගණුදෙනුවලට සම්බන්ධව සිට ඇති බවය.

ඒ අනුව ඍජු බැඳුම්කර නිකුත් කිරීමේදී හඳුනාගත් පාර්ශ්වයන් ගණුදෙනුවලට සම්බන්ධ වී සිටි නිසා, එම ගණුදෙනු පසුපස හේතු ඇති බව විගණන වාර්තාවෙන් පෙන්වාදෙයි. ගණුදෙනු සිදුව ඇති ආකාරය පිළිබඳව ලැබී ඇති තොරතුරු අධ්‍යනය කරද්දී, ඉහත කී පුද්ගලයන් ගණුදෙනු සඳහා මැදිහත්ව ඇති බවද වෝහාරික විගණනය නිරීක්ෂණය කර ඇත.

දෙවැනි වාර්තාව

දෙවැනි වාර්තාවෙහි ඇත්තේ 2015ට පෙර ඊපීඑෆ් අරමුදල බැඳුම්කර ගණුදෙනු නිසා ලබා ඇති පාඩුව පිළිබඳවය. විශේෂයෙන්ම ද්විතීයික වෙළඳපොලේදී බැඳුම්කර ගණුදෙනුවලට සහභාගී වෙමින් ඔවුන් ලබා ඇති පාඩුව පිළිබඳවය. ඊපීඑෆ් අරමුදල මහ බැංකුව යටතේම පාලනය වෙන ආයතනයකි. එම විගණන වාර්තාවෙන්ද හෙළිවෙන කරුණු රැුසකි. ඒවා ගැන දීර්ඝව විස්තර කිරීම පසුවට තබන්නෙමු. දැනට සිදුව ඇති පාඩුව පිළිබඳ වෝහාරික විගණන වාර්තාවෙන් ගණනය කර ඇත.

ඒ අනුව වෙන්දේසි වලදී ඊපීඑෆ් අරමුදල රුපියල් මිලියන 12.31ක්, රුපියල් මිලියන 31.78ක්, රුපියල් මිලියන 13.50ක්, රුපියල් මිලියන 22.04ක්, රුපියල් මිලියන 16.08ක් වශයෙන් අවස්ථා කිහිපයකදී පාඩු ලබා ඇත.

ඍජු නිකුතු වලදී රුපියල් මිලියන 8.68ක්, රුපියල් මිලියන 4.53ක්, රුපියල් මිලියන 8.63ක් ආදී වශයෙන් අවස්ථා කිහිපයකදී පාඩු ලබා ඇත.

ඊට අමතරව ඍජු බැඳුම්කර නිකුතු වලදී රාජ්‍ය ණය දෙපාර්තමේන්තුවෙන් අඩු ඵලදා අනුපාතිකයක් යටතේ බැඳුම්කර නිකුත් කිරීම නිසා අවස්ථා කිහිපයකදී රුපියල් මිලියන 256.37ක් හා රුපියල් මිලියන 8716ක් වශයෙන් පාඩු ලබා ඇත.

ද්විතීයික වෙළඳපොලේදී බැඳුම්කර මිලදී ගැනීමේදීත් ඊපීඑෆ් ආයතනය අවස්ථා කිහිපයකදී පාඩු ලබා ඇත. රුපියල් මිලියන 620.81ක්, රුපියල් මිලියන 26.46ක්, රුපියල් මිලියන 68.83ක්, රුපියල් මිලියන 12.59ක්, රුපියල් මිලියන 5.34ක් ආදී වශයෙන් එම පාඩු ලැබීම් ගණනය කර තිබේ.

වෝහාරික වාර්තාව ඊපීඑෆ් අරමුදලට එම කාලසීමාවේදී සිදුව ඇති සම්පූර්ණ පාඩුව ගණනය නොකරයි. එයට හේතුව වන්නේ ඇතැම් පාඩු එකිනෙක එකතු කර පෙන්විය නොහැකි නිසා බව ඔවුන් කියයි. කෙසේ වෙතත් එක් අවස්ථාවකදී බිලියන 8.71ක් පාඩු ලබා ඇති බව මතක තබාගත යුතුය. ඕනෑනම් පළවැනි වෝහාරික විගණන වාර්තාවෙන් පෙන්වාදී ඇති බිලියන 10ක පාඩුවට එය එකතු කළ හැකිය. එවිට බිලියන 18 ඉක්මවයි.

තෙවැනි විගණනය

මෙම විගණනය කේ.පී.එම්.ජී. ආයතනයෙන් කර ඇත. එය ඊපීඑෆ් අරමුදලේ මුදල් කොටස් වෙළඳපොලෙහි ආයෝජනය කිරීමෙන් ලද පාඩුව ගණනය කර ඇත. කොටස් වෙළඳපොලෙහි ඊපීඑෆ් මුදල් ආයෝජනය කළේ රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව සමයේ සිටය. විශාලම පාඩුවක් සිදුව ඇත්තේ එසමයෙහිය. ඇත්තෙන්ම බරපතලම කාරණා හෙළි වන්නේ ඒ ගණුදෙනු වලින්ය. ඒ ගණුදෙනු ගැන විස්තර කිරීම ඉදිරියේදී වෙනම සිදු කරන්නට බලාපොරොත්තු වන්නෙමු. කෙසේ වෙතත් සිදුව ඇති පාඩුව පෙන්වාදිය හැකිය.

ඊපීඑෆ් මුදල් ආයෝජනය කිරීමේදී රුපියල් මිලියන 57,965ක් වටිනා ආයෝජන පාඩු ලබන අන්දමේ ආයෝජන බව එම වාර්තාවෙන් පෙන්වාදෙයි. සමාගම් කිහිපයක ආයෝජනය කර ඇති මුදල එහි පෙන්වාදී ඇත.

ඒ අනුව බ‍්‍රවුන් ඇන්ඞ් කම්පැණි ප‍්‍රයිවෙට් ලිමිටඞ්හි ආයෝජනය කිරීමෙන් රුපියල් මිලියන 1304.24ක පාඩුවක් ලබා ඇත. සිලෝන් ගේ‍්‍රන් එලවේටර්ස් ප‍්‍රයිවෙට් ලිමිටඞ් සමාගමෙහි ආයෝජනය කිරීෆමන් රුපියල් මිලියන 651.91ක පාඩුවක් ලබා ඇත. ගලධාරි හොටෙල්ස් ලංකා ප‍්‍රයිවෙට් ලිමිටඞ්හි ආයෝජනය කිරීමෙන් රුපියල් මිලියන 620ක පාඩුවක් ලබා ඇත. කලම්බු ඩොක්යාඞ් සමාගමෙහි ආයෝජනයෙන් රුපියල් මිලියන 1868ක් පාඩු ලබා ඇත. බුකිට් ඩාරාහ් ප‍්‍රයිවෙට් ලිමිටඞ්හි ආයෝජනයෙන් මිලියන 1707ක් පාඩු ලබා ඇත. කාර්සන් කුම්බර්බැච් ප‍්‍රයිවෙට් ලිමිටඞ්හි ආයෝජනයෙන් රුපියල් මිලියන 1625ක් පාඩු ලබා ඇත. ශ‍්‍රී ලංකන් එයාලයින්හි ආයෝජනයෙන් රුපියල් බිලියන 2.70ක් පාඩු ලබා ඇත.

ඉහත කී සමාගම් කිහිපයෙහි ආයෝජනය කරමින් සිදුව ඇත පාඩු ලැබීම් කිහිපය පමණක් එකතු කළොත් රුපියල් බිලියන 10 ඉක්මවයි. ඒ අනුව අප පෙර සඳහන් කළ බිලියන 18ට එකතු කළහොත් බිලියන 28කට වැඩිය.

වෝහාරික විගණන වාර්තා ඉතා විශාලය. දළ වශයෙන් අප ඉහත කී ගණනය කිරීම කළත්, සැබෑ ලෙස සිදුව ඇති පාඩුව වාර්තා තව තවත් අධ්‍යනය කිරීමෙන් පසුව පැහැදිළි කරගත යුතුය. සිදුව ඇති අපරාධ ගැන වෝහාරික විගණන වාර්තා මෙන්ම ඊට පෙර නිකුත්ව ඇති වාර්තාවල තිබෙන කරුණුද පදනම් කරගනිමින් ඉදිරියේදී විස්තරාත්මකව කතාකරන්නට අපි බලාපොරොත්තු වන්නෙමු.