නීතිඥ අචලා සෙනෙවිරත්න
නියෝජ්‍ය අමාත්‍ය රන්ජන් රාමනායකගේ දූ රකථන ඇමතුම් ප්රසිද්ධ වීමෙන් පසුව එවැනි ඇමතුමක් පටිගත කිරීම හා ප්රසිද්ධ කිරීමට අදාලව නීතිමය තත්වය පිළිබඳව සමාජයේ විශාල අවධානයක් යොමුවී තිබුණි. මෙවැනි ඇමතුමක් පටිගත කිරීමට අදාලව දැනට ශ‍්‍රී ලංකාවේ නීතිමය බාධාවක් නැත. ඒ අනුව එවැනි දත්තයක් කිසිවෙකුට නොපෙන්වා තමා සතුව තබාගත හැකිය. එසේ වුව, එවැනි ඇමතුමක් ප්රසිද්ධ කිරීම නීති විරෝධීය. එවැනි ක‍්‍රියාවක් සම්බන්ධයෙන් පියවර ගත හැකි නීතිමය ප‍්‍රතිපාදන ඇත. මේ එම නීතිමය පසුබිම සමඟ සමාජයෙහි පවතින ගැටලූ කිහිපයකට නීතිඥ අචලා සෙනෙවිරත්න ලබාදුන් පිළිතුරුය.
අනුරංග ජයසිංහ
අනුමැතියකින් තොරව ¥රකථන සංවාදයක් ප්රසිද්ධ කළ හැකිද?
යම්කිසි පුද්ගලයෙක් තවත් පුද්ගලයෙකුගේ ¥රකථන සංවාදයක් අනෙකාගේ අනුදැනුමක් නැතිව පටිගත කරලා, තෙවැනි පාර්ශ්වයකට මුදාහැරීමක් කළොත් හෝ ප‍්‍රසිද්ධියේ ප‍්‍රදර්ශනය කළොත් එතැන අපරාධමය වරදක් වගේම සිවිල් වරදකුත් සිදුවෙනවා. ඒ අනුව යම්කිසි ඇමතුමක හඬපටය ප්රසිද්ධ කරන්න නම් දෙපාර්ශ්වයේම අනුමැතිය ඕනෑ. තමන්ගේ අවසරයක් නැතිව පෞද්ගලික ඇමතුමක් ප්රසිද්ධ කළ නිසා එවැනි අවස්ථාවක දිලික්ත නීතිය යටතේ ප්රසිද්ධ කිරීම සිදුකරන පුද්ගලයාගෙන් වන්දි ලබාගැනීමේ හැකියාව තියෙනවා.
වෙනත් දෙදෙනෙකු අතර සිදුවූ දූ රකථන සංවාදයක් ඒ දෙපාර්ශ්වයේ අනුමැතියකින් තොරව ප්රසිද්ධ කළ හැකිද?
තුන්වැනි පාර්ශ්වයක් එවැනි ඇමතුමක් ප්රසිද්ධ කරනවා නම්, එහෙමත් නැත්නම් තවත් කෙනෙකුට ලබා දෙනවා නම් තුන්වැනි පාර්ශ්වය කරන්නේ නීතිවිරෝධී ක‍්‍රියාවක්. ඒ වගේ ¥රකථන ඇමතුමක් තුන්වැනි පාර්ශ්වයකින් පටිගත කළොත් ඒකත් නීතිවිරෝධීයි. එයද අපරාධමය වරදක් සිද්ධවෙනවා. එසේ කිරීමෙන් යම් පුද්ගලයෙකුගේ නිදහසට බාධා කිරීමක් සිද්ධවෙනවා. ¥රකථන සංවාදයක් කියන්නේ පුද්ගලික කාරණාවක්. එමගින් පුද්ගලයෙකුගේ ජීවිතයට හානියක් සිදුවිය හැකියි. යම් සංවාදයක් ඔවුන්ගේ කැමැත්තෙන් තොරව සමාජගත කිරීමත් සිවිල් හා අපරාධ වැරදි දෙකටම අයත් වෙනවා.
එසේ පටිගත කිරීමක් ප්රසිද්ධ කළ හැකි අවස්ථා මොනවාද?
එලෙස ප්රසිද්ධ කිරීමක් කළ හැකි විශේෂ අවස්ථා තිබෙනවා. යම් අපරාධයක් සිදුකර ඇතැයි සැකකරන අවස්ථාවකදී අපරාධයට අදාල සංවාද සහ ¥රකථන ඇමතුම්වල විශ්ලේෂණ වාර්තා ලබාගැනීම සඳහා ¥රකථන ආයතනවලට විශේෂ නියෝග ලබාදෙනවා. එවැනි මොහොතක ඒ සම්බන්ධයෙන් අධිකරණයට කරුණු වාර්තා කිරීමේ හැකියාව තිබෙනවා.
යම්කිසි ¥රකථනයකින් පටිගත කරපු හඬපටයක් අධිකරණයක් ඉදිරියේ නඩු භාණ්ඩයක් ලෙස ඉදිරිපත් කළ හැකිද?
එමගින් යම්කිසි කාරණාවක් අනාවරණය වෙන බවට පැහැදිලිව පෙනී ගියොත්, ඒ පිළිබඳව පොලිස් නිලධාරියෙකු අධිකරණයට කරුණු ලෙස ඉදිරිපත් කළ හැකියි. ඉන්පසුව එමගින් අපරාධයක් සිදුවිය හැකි කාරණාවක් බවට පෙනී ගියොත් අධිකරණයට සෝදිසි වරෙන්තුවක් නිකුත් කළ හැකියි. එම වරෙන්තුව අනුව සීඞී පට හෝ දූ රකථන දත්ත ලබාගත හැකියි. ඒවා නඩු භාණ්ඩ බවට පත්කළ හැකියි. එහෙත් එලෙස සෝදිසි වරෙන්තු නැතිව, යම්කිසි පුද්ගලයෙකු පුද්ගලිකත්වය පිළිබඳ නිදහස අනුව ළඟ තබාගත් දර්ශන හෝ පටිගත කළ හඬපටයක් සමාජගත කිරීමක් කළ නොහැකියි. එවැනි අවස්ථාවක ඒ පටිගත කිරීම ප‍්‍රදර්ශනය කිරීම මගින් යම්කිසි පුද්ගලයෙකුගේ චරිතයට, කීර්තියට හා පුද්ගලිකත්වයට හානියක් වුණොත් දිලික්ත නීතිය පාවිච්චි කළ හැකියි.
දිලික්ත නීතිය යනු කුමක්ද?
එය යම්කිසි ගිවිසුම්ගත වීමකින් පැවරෙන වගකීමක් තුළින් හටගන්නා වරදකාරී තත්වයක්. සිවිල් නඩුවක් දිසා අධිකරණයක පැවරීම මගින් එම නීතිය යටතේ යම් තැනැත්තෙකුට සිදුවූ අනර්ථයට, හානියට හා පාඩුවට වන්දි ලබාගැනීමේ හැකියාව තිබෙනවා. දිලික්ත නීතිය ඉංග‍්‍රීසි නීතිය අනුව ආරම්භ වී වර්ධනය වෙලා තියෙනවා. යම්කිසි පුද්ගලයෙකුගේ නොසැලකිලිමත් ක‍්‍රියාවක් මත තවත් කෙනෙකුට හානියක් සිද්ධවුණොත්, ඒ ක‍්‍රියාව තුළ සිදුවූ දේට වඩා එහාට ගිහින් එය සංකීර්ණ කාරණාවක් ලෙස සලකමින් කටයුතු කරනවා. ඒ ක‍්‍රියාවෙන් තවත් කෙනෙකුගේ කීර්තියට සහ පෞද්ගලික නීතියට බාධාවක් වෙනවාද යන්න ඒ අනුව සොයා බැලිය හැකියි. පුද්ගලිකත්වය මත පවතින දේපළක් සමාජගත කිරීමෙන් සිදුවන හානිය සම්බන්ධයෙන් සිවිල් වන්දි අය කරගැනීම සඳහා නඩු පවරන්නට ඒ නීතිය පාවිච්චි කරන්න පුළුවන්.
යම් නිලධාරියෙකු දූ රකථනය පරීක්ෂා කළ යුතු බව කීවොත්..
කවුරුහරි තමන්ගේ දූරකථනයේ තිබෙන තොරතුරු සම්බන්ධයෙන් පරීක්ෂා කරන්න ඕනෑ බව ඉල්ලූවොත් තමන් දූරකථනය දෙන්න ඕනෑද නැද්ද කියන එකට අදාලව ලංකාවේ නීතිමය තත්වයක් පවතිනවා. යම් කෙනෙක් තමන්ගේ දූ රකථනය ඉල්ලා සිටියොත් එය දෙන්න ඕනෑ එයට අදාලව අධිකරණ නියෝගයක් ඔහු අත තිබෙනවා නම් පමණයි.
එයට අදාල නීතිමය තත්වය මොකක්ද?
දණ්ඩ නීති සංග‍්‍රහයේ 286 වැනි වගන්තිය තමයි එයට අදාල වෙන්නේ. එහිදී අසභ්‍ය දර්ශන ප‍්‍රදර්ශනය කිරීම, අසභ්‍ය වීඩියෝ බෙදාහැරීම, ව්‍යාපාරික කටයුත්තක් සඳහා එවැනි අසභ්‍ය දර්ශන විකිණීම ආදි කටයුතු දඬුවම් ලැබිය හැකි වරදක්. අනෙකුත් අවස්ථාවලදී අසභ්‍ය දර්ශන පිළිබඳ අපේ රටේ නීතිගත වෙලා නැහැ. යම්කිසි කෙනෙකුගේ දූ රකථනයේ සැක කටයුතු යමක් තියෙන බව පොලිස් නිලධාරියෙකුට සැකයක් ඇතිවුණොත් මහේස්ත‍්‍රාත් අධිකරණයකට ගිහින් තමන් පරීක්ෂා කරන්නේ කුමනාකාරයේ කරුණක්ද කියන එක පැහැදිලි කරලා වරෙන්තුවක් ලබාගෙන පරිගණක හෝ දූ රකථන පරීක්ෂා කරන්න පුළුවන්.
අසභ්‍ය ප‍්‍රකාශන නීතිය නම් නීතියක් අපේ රටේ තිබෙනවා. 1927 වර්ෂයේ බිහිවූ අසභ්‍ය ප‍්‍රකාශන පිළිබඳ නීතිය 2005 වර්ෂයේදී සංශෝධනයට ලක් වුණා. එහිදී අසභ්‍ය දර්ශන පටිගත කිරීම්, දැන්වීම් ප‍්‍රචාරය කරනවා නම් ඒවාට දඬුවම් කිරීමේ හැකියාව තියෙනවා. සේයා දැරිය ඝාතනය කළ අවස්ථාවේදී පරිගණක දත්ත හා තොරතුරු මත තමයි මූලික අවස්ථාවේදී තොරතුරු ආවරණය වුණේ. එහිදී ළමයෙකුගේ ජීවිතය හා සම්බන්ධ කරුණුවලට විශේෂ අවධානය යොමු කළා. මොකද දරුවෙකුගේ අසභ්‍ය දර්ශන යම් ¥රකථනයකින් හෝ ලැප්ටොප් පරිගණකයක ගබඩා කරලා ඒ දරුවාගේ චරිතයට සහ කීර්තියට හානිවන ආකාරයෙන් තොරතුරු භාවිතා කරනවා නම් ඒක ළමයාගේ අයිතිවාසිකම් සම්බන්ධයෙන් අගතියක් වන නිසා ඒ අවස්ථාවේ නීතිය ක‍්‍රියාත්මක වුණා.
ජංගම ¥රකථනය තුළ පෞද්ගලිකව තබාගන්නා දත්ත මත වරදකරුවෙක් විය හැකිද?
තමන්ගේ දූ රකථනයෙන් අසභ්‍ය දර්ශනයක් තිබුණු පමණින් ඔහු නීතිය ඉදිරියේ වරදකරුවෙකු වෙන්නේ නැහැ. එම දත්ත වෙනත් කෙනෙකු සමග හුවමාරු කරගත්තොත් හෝ, එය ප‍්‍රසිද්ධියේ ප‍්‍රදර්ශනය කළොත් තමයි වරදකරුවෙකු වෙන්නේ. යම් කෙනෙකුගේ දූ රකථනයක් හෝ ලැප්ටොප් එකක් පරීක්ෂා කරන්න නම් මහේස්ත‍්‍රාත්වරයෙකුගෙන් නියෝග නැතිව බැහැ. යම් පොලිස් නිලධාරියෙකු ඉදිරිපිටදී අසභ්‍ය දර්ශනයක් නැරඹුවොත් තමයි වරදක් වෙන්නේ. තමන්ගේ දූ රකථනයකදී තබාගත් පමණින් වැරදිකරුවෙක් වෙන්නේ නැහැ. පරිගණක අපරාධ නීතිය, 1927 අසභය ප‍්‍රකාශන පිළිබඳ ආඥා පනත ආදි නීති තත්වය තුළ යම් කිසි කෙනෙකුගේ පුද්ගලික දෙයක් රහස්‍යතාව මත නිදහසේ පාවිච්චි කිරීමේ හැකියාව තියෙනවා.
