ඔබගේ සංගීත ප‍්‍රසංග බැලූබැල්මට හරි අමුතුයි..
අපි පුරුදුවෙලා ඉන්නවා සංගීත ප‍්‍රසංග කරනකොට බැක්ඩ්‍රොප් එකක් පාවිච්චි කරන්න. නමුත් ඒ බැක්ඩ්‍රොප් එක ප‍්‍රසංගය එක්ක කිසිම සම්බන්ධයක් නෑ. අපි හිතුවා එහෙම මතුපිටින් බැක්ඩ්‍රොප් එකක් දාගන්නේ නැතුව තව ඊට වඩා ගැඹුරට යන්නේ කොහොමද කියලා. ඒ අනුව තමයි හිතුවේ පරිසරය තේමා කරගත්ත නිර්මාණ ටිකක් කරන්න, ඒක අපි හැමදාම දකින පින්තූර රාමු වේදිකාවෙන් ඔබ්බට ගිහිල්ලා ගළපාගන්න. අපි එළිමහනට යනවා නම් ඒ පසුතලය එක්ක තර්කානුකූලව බැඳෙන සංගීතයක් නිර්මාණය කරන්න උත්සාහ කළා. ඒ විදිහට අපි 2015 ඉඳලා ප‍්‍රසංග මාලාවක් කළා. ඒ හැම ප‍්‍රසංගයක්ම පරිසරය සමග බද්ධවුණ සංගීත නිර්මාණ. ප‍්‍රසංග අටක් මේ වෙනකොට කරලා තියෙනවා. පළවෙනි ප‍්‍රසංගය ‘හරිත සංධ්වනිය’. ශ‍්‍රාවකයෝ, වාද්‍ය ශිල්පියෝ, සංගීත භාණ්ඩ ස්ථානගත වුණේ වනාන්තරය ඇතුළේ. වාද්‍ය වෘන්දමය ප‍්‍රසංගයක්. අද ලංකාවේ සංගීත සංස්කෘතිය අස්සේ මෙවැනි ප‍්‍රසංග පැවැත්වෙනවා හරි අඩුයි. තිබුණත් තියෙන්නේ කොළඹ ලයනල් වෙන්ඞ්ට් වගේ තැන්වල. ඉතිං අපිට මේ සංගීත ප‍්‍රසංගය ලංකාව පුරා අරගෙන යන්න ඕනෑ වුණා.
ලංකාවේ තරුණ පරපුර කිව්වාම අපිට කෙළින්ම මතක්වෙන්නේ පොප් මියුසික් හරි, රිගින්ටෝන් කල්චර් එක හරි. නමුත් තරුණ පරපුර කියලා තව ඉන්නවා ඊට වඩා වෙනස් දේවල් කරන. ඒක ජනගතවෙලා මදි. එෆ්එම් නාලිකා වුණත් හිතාගෙන ඉන්නේ කොළඹ 7 නැතිනම් රාත‍්‍රී සමාජ ශාලා සංගීත සංස්කෘතිය තමයි ලංකාව පුරාම තියෙන්නේ කියලා. ගමට ගියොත් අපිට පේනවා වෙනම ජීවන රටාවක්. ඒකට ඔය එෆ්එම් සංස්කෘතිය ප්‍රොමෝට් කරන සමහර මියුසික් ස්ටයිල්ස් ගැළපෙන්නේ නෑ. මම කල්පනා කරන්නේ ගමට ගිහිං, සංගීතය කලාවක් විදිහට රසවිඳින පිරිසක් හදාගන්න පුළුවන්ද කියලා බලන්න.
ලංකාවේ සංගීත සංස්කෘතියට මේක ගැළපෙනවාද ඇත්තටම..
එක එක මාදිලි විදිහට ගත්තොත් අපි තාම ඉන්නේ බේසික් තැනක. තවම එතැනින් එහාට යන්න බැරිවෙලා තිබෙනවා. කේමදාස මාස්ටර් සංගීතය මෙතැනින් එහාට ගෙනියන්න ලොකු උත්සාහයක් ගත්තා. ඒත් ඒ උත්සාහයනුත් කොතරම් දුරකට සාර්ථක වුණාද කියන එක ගැටලූවක්. අපි දැන් 2020 ඉන්නේ. ඒත් අපේ ගුවන්විදුලි නාළිකාවලට තවමත් බැරිවෙලා තිබෙනවා සිංදු 20ක් 30ක් අතරටවත් එක වාද්‍ය සංධ්වනියක් විකාශය කරන්න. ඉතිං කොහොමද අපි කියන්නේ ලංකාවේ සංගීතය ගීතය කියන තැනින් එහාට ගියා කියලා. මම මාධ්‍යවල ඇතිතරම් වාදනය කළ කෙනෙක්. අන්තිමට ඒ සේරම අතෑරලා දාලා එක මොහොතකදී තීරණය කළා අපි මේ සොයන ආර්ට් එක මීඩියාවල නැහැ, ඒක ඉස්සරහට ගන්න වැඩ කරන්න ඕනෑ කියලා. ආර්ථික ලාභ සියල්ල විසිකරලා දාලා තමයි මේ ගමනට බහින්නේ.
පටන්ගත්දි මම හිතුවෙ නෑ මට එක රසිකයෙක්වත් හිඳියි කියලා. ඒත් දැන් අපි කොන්සට් එකක් කරනවා කිව්වාම 300ක් 500ක් අතර ප‍්‍රමාණයක් එනවා. මේ ප‍්‍රසංග අපි ඕඩියන්ස් එක ගෙන්නා ගැනීමේ පරමාර්ථයෙන්ම කොළඹ පවත්වන ප‍්‍රසංග නෙවෙයි. අපිට කොළඹ නිශ්චිත ශ‍්‍රාවකයෝ ප‍්‍රමාණයක් ඉන්නවා. නමුත් අපේ ප‍්‍රසංගවල තිබෙන තේමාවන් එක්ක බොහෝදුරට කොළඹින් පිටතට යනවා.
පසුගිය ජනවාරි 01වෙනිදා පාහියන්ගල ලෙනේ පැවතුණ සංගීත ප‍්‍රසංගය ගැනත් කතාකරමු.
අපි අපේ මීට කලින් ප‍්‍රසංගවලදී සංගීතයෙන් පමණයි ශ‍්‍රාවකයෝ ආමන්ත‍්‍රණය කළේ. මේ ප‍්‍රසංගය ඊට වෙනස්ව තමයි කළේ. මෙතනදී අපි ගායනය කියන දේ එකතු කරගෙන තිබෙනවා. ඒකටත් හේතුවක් තිබෙනවා. අවුරුදු 37000ක විතර ඉතිහාසයක් ගැන තමයි මේ නිර්මාණය හරහා කතාකරන්නේ. මේ මිනිස් ඉතිහාසය අස්සේ කටහඬ ප‍්‍රබල වැඩ කොටසක් කළා. ගුහා සාක්ෂි එක්ක බලනකොට එතැන සිදුවුණ මනුෂ්‍ය ක‍්‍රියාකාරකම් ගැන අපිට කටහඬ ඔස්සේ, මේ නිර්මාණය හරහා සොයාගෙන යන්න පුළුවන්. මීට අමතරව මෙම නිර්මාණය ඇතුළේ විජයාගමනයට පෙර ලංකාවේ සිටි යක්ෂ ගෝත‍්‍රිකයන් ගැන කතාකරනවා. ඒ ‘වර්ගපූර්ණිකාව’ කියන කෘතිය ආශ‍්‍රය කරගෙන. එතකොට යක්ෂ ගෝත‍්‍රික භාෂාව අධ්‍යයනය කරමින් ඒ වචන අනුව යමින් අජිත් ක‍්‍රිශාන්ත සේරම් මහත්තයා අපිට ලියලා දීලා තිබෙනවා ගායනා කරන්න පුළුවන් පෙළක්. ඒක ලිව්වේ යක්ෂ භාෂාවෙන්. එතකොට පැය භාගයක් විතර මේ නිර්මාණය ඔපෙරාවක් වගේ ගායනය ඔස්සේ යනවා. තවත් පැයක් සම්පූර්ණයෙන්ම සංගීතයෙන් විතරක් යනවා. කලාවේ ආරම්භය තිබෙන්නේ ගුහාව තුළ. අල්ටමීරා, ලස්කෝ වගේ ගුහා ඒකට සාක්ෂි. වේගවත් ජීවන රටාවක මුදල් පසුපස්සේ මේ දුවන දිවිල්ලට අපිට ගොඩාක් දේවල් මගහැරෙනවා. ඉතිං මම අපේ සහෘදයන්ට ඇරියුම් කරන්නේ මොහොතක් නැවතිලා අපිට මගහැරුණු කලාවන් වගේ දේවල් ගැන කල්පනා කරමු කියලා. මේ ප‍්‍රසංගය පැවැත්වුණේ ගුහාව ඇතුළේ. කිසිම ශබ්ද විකාශන යන්ත‍්‍රයක් භාවිත කළේ නැහැ. වාද්‍ය භාණ්ඩ සහ කටහඬ පමණයි භාවිත කළේ. මම හිතන්නේ මේක අලූත් අත්දැකීමක් වුණා කියලා
මට මේ සංගීතය අස්සේ කේමදාස මාස්ටර් ඇහෙනවා..
කේමදාස මාස්ටර් ගැන මතක කළ නිසා කියන්න ඕනෑ, මෙතැන ඉන්න කණ්ඩායමේ බොහෝ දෙනෙක් එතුමා ළඟ සංගීතය හදාරපු අය. මමත් එතුමාගේ ‘අග්නි’ ඔපෙරාවේ වාදක කණ්ඩායමේ හිටියා. ඇත්තටම ඒ උත්තේජනය එක හේතු වුණා මේ නිර්මාණයට. ඔහු වීරයෙක්, කතා දෙකක් නෑ. නමුත් මම දකිනවා එක අඩුවක් අපේ.
ඇයි අපි මෙහෙම වැඩක් කළාම බොහෝ දෙනෙක්ට කේමදාස මාස්ටර් මතක් වෙන්නේ, එතැන ලොකු ගැටලූවක් තියෙනවා. මට ඇත්තටම උවමනාවක් නෑ ඔහුගේ ප‍්‍රතිරූපයේ එල්ලිලා ගමනක් යන්න. මේක කිව යුතුමයි… ‘මේක අර වගේ ඇහෙනවා නේද’ කියන ප‍්‍රශ්නය නගන්න වෙන්නේ වෙස්ටර්න් ක්ලැසිකල් මියුසික් ටිකක් ගැඹුරට, ඩිපියුසිගේ මියුසික් වගේ මියුසික් ලංකාවේ වැඩිය අහලා නැති නිසා. ඇත්තටම ඩිපියුසිගේ මියුසික් ඇහුවා නම් කෙනෙක් කියන්නේ නෑ මේ හඬ කේමදාස මාස්ටර්ගෙ හඬ වගේ කියලා. ප‍්‍රශ්නය අහන්න ඕනෑ, මේ මියුසික් නිකං කේමදාස මාස්ටර්ගේ වගේ නේද කියලා නෙවෙයි, ඩිපියුසිගේ වගේ නේද කියලා. එම්ප‍්‍රසිසම් ආර්ට් වගේ නේද කියලා තමයි අහන්න ඕනෑ. එතැනට තමයි අපේ පේ‍්‍රක්ෂකයෝ රසිකයෝ යන්න ඕනෑ. අපිට ඇහිලා තියෙන්නේ වෙස්ටන් ක්ලැසිකල්වල හොඳම ටික නෙවෙයි, අපිට ඇහුණේ මාස්ටර් ඒ සංගීතය අපේ ජන සංගීතය සමග මිශ‍්‍ර කරලා හදපු සංගීතය. ඒකත් එක හේතුවක් ඔය ප‍්‍රශ්නය නගන්න. නිරන්තරයෙන්ම පේ‍්‍රක්ෂකයන්ට හුරුවුණේ ඔය මාස්ටර්ගේ හඬ. ඒකත් එක්ක තමයි ඔහොම අහන්නේ.
මම ඩිපියුසිගේ මියුසික් අහනවා. වෙස්ටන් ක්ලැසිකල් අහනවා. සිම්පනි අහනවා. ඔපෙරා අහනවා. මාස්ටර් ඇසුරු කරලා තිබෙනවා. ලංකාවෙ සංගීතයත් අහනවා. ඔය සේරම දේවල එකතුවක් තමයි ඔතන තිබෙන්නේ. ඒත් අන්න කොපි කරනවා, ඒ වගේ හැඩයකට යන්න හදනවා කියලා අපිව කොටුකරනවා.
මේක ආඩම්බරයෙන් කියනවා නෙවෙයි. ඇත්තටම අපි උත්සාහ කරමින් ඉන්නේ මාස්ටර් ගිය තැනට වඩා ගොඩාක් එහාට යන්න. මම කොළඹ 7 ඉතාමත් ධනවත් පන්තියේ සමාජ මට්ටමෙන් ආපු කෙනෙක් නෙවෙයි. ඒ පන්තියට වෙස්ටන් ක්ලැසිකල් මියුසික් ගැන ලොකු දැනුමක් තිබුණාට ඔවුන්ගේ සිම්පනි ඔකෙස්ට‍්‍රා එකක අපිට තාම ස්වනිර්මාණයක් ඇහෙන්නේ නෑ. ගොඩාක් වෙලාවට ඔවුන් ප්ලේ කරන්නේ බිතෝවන්ගේ නැත්තං මෝසාට්ගේ සිම්පනි. අර කතාවක් තියෙනවානේ ගුරාගෙන් ඉගෙනගත්තටෙ ගුරාගේ ගෙදර ගිහිං පදිංචි වෙන්න එපා කියලා. ඒ වගේ තමයි මේකත්.
මේ නිර්මාණය පාහියන්ගල ගුහාව තුළ ස්ථානගත කරනවා කියන්නෙම ලොකු ඉතිහාසයක බර නිර්මාණයට දරාගන්න වෙනවා කියන එක. මේ අභියෝගය ජයගත්තේ කොහොමද?
ඕනෑම භාෂාවකට නිරායාසයෙන්ම එනවා ඇක්සන්ට් එකක්. ජපන් භාෂාව මතකෙට නගාගෙන හිතන්නකෝ. අරාබි භාෂාව ගත්තොත් ඒක වෙන විදිහක්. විශේෂයෙන් පස්වෙනි සියවසේදි ලංකාවේ භාවිත වුණ භාෂාව මොකද්ද? හත්වෙනි සියවසට එනකොට සීගිරි කුරුටු ගීවල භාෂාව මොකද්ද? යක්ෂ භාෂාව මොකද්ද? ඒ භාෂාවල වචන තනුවක් නොයොදා කියෙව්වාම වුණත් එතැන හැඩක් තිබෙනවා. මේක තමයි අපි උපයෝගි කරගත්තේ. අපි භාෂාව මෙවලමක් විදිහට භාවිත කළා. භාෂාවක වචන ඇතුළේ සැඟවුණ සංගීතයක් තිබෙනවා. අපි මේ නිර්මාණයේදී ඒක සොයාගත්තා කියලා තමයි මට හිතෙන්නේ. ඒක හොයාගත්තාම ඒ කාලේ ජනනාදයට අපිට යන්න පුළුවන්. ඊට පස්සේ අපි සංගීතය නිර්මාණය කරලා ඒ භාෂාව එතැනින් ගලවනවා. එතකොට ඒ නිර්මාණය වෙන සංගීතය එංගලන්තයේද, ඉන්දියාවේද සංගීතය නොවෙයි. ඒක මේ ප‍්‍රසංගයට අදාළ සංදර්භයට අදාළ සංගීතය. මෙම නිර්මාණය තුළ ඇසුණ පැයක විතර සංගීතය නිර්මාණය සඳහා භාවිත කළේ ඔය සිද්ධාන්තය තමයි. එතකොට මේ ක‍්‍රියාවලිය සරලව මෙහෙම කියන්න පුළුවන්. පැරණි සිංහල භාෂාව ගන්නවා, ඒකට තනුවක් යොදනවා, සංගීතයක් නිර්මාණය කරනවා, පසුව ඒ භාෂාව ගලෝලා දානවා. එතකොට ඇහෙන්නේ ඒ භාෂාවට අනන්‍ය සංගීතයක්. ඒක හරි වෙනස්.
මෙවැනි ප‍්‍රසංගයක් එක තැනක එක වරයි කරන්න පුළුවන්. එතකොට මේ ශ‍්‍රමය අපරාදේ නැද්ද?
අපේ ප‍්‍රසංගවල ස්වරූපය එහෙමයි. එක ප‍්‍රසංගයක් කරන්න පුළුවන් එක වාරයයි. ඒක ප‍්‍රමාණවත්. අපිට තේමා ගොඩක් තිබෙනවා. යන්න තැන් ගොඩාක් තිබෙනවා. හැබැයි ජීවිත කාලය පොඩියි. ඒ නිසා බයක් නෑ. අල්ගම දිය ඇල්ල ළඟ කළා එක ප‍්‍රසංගයක්. ඒක ‘නීල සංධ්වනිය’. ජලය සහ ඒ පරිසරය තමයි තේමාව. එතකොට ඒ තැනට නිතර නිතර යමින් එමින්, ඒ මිනිස්සු ඇසුරු කරමින්, ඒ තැන නතරවෙමින් තමයි ඒ අදාළ සංගීත සංරචනාව කරන්නේ. පාහියන්ගල කළ මේ සංගීත නිර්මාණයත් කළේ එහෙම තමයි. ලංකාව පොඩි රටක් වුණත් ඒ ඒ ප‍්‍රදේශය ගත්තොත් ලොකු විවිධත්වයක් තිබෙනවා. අපිට නිර්මාණ සඳහා උකහා ගන්න ගොඩාක් දේවල් තිබෙනවා. ඒ නිසා බයක් නෑ.
ලෝකයෙත් මෙවැනි සංගීත ප‍්‍රසංග කෙරෙනවාද?
මෙහෙම නේචර් සෙටින් එකකට ගිහිං කළ නිර්මාණ තිබෙනවා. හැබැයි කරලා තියෙන්නේ ක්ලැසිකල් කොන්සර්ට්. ඒ කියන්නේ බීතෝවන්ගේ හරි මෝසාට්ගේ හරි කොන්සර්ට් එකක් තමයි ඒ ලොකේෂන් එකට ගිහිං කරලා තියෙන්නේ. එතකොට ඒ ලොකේෂන් එකයි ඒ කොන්සර්ට් එකයි අතරේ සම්බන්ධයක් නෑ. ඒ අතින් බලනකොට මේක ලෝක මට්ටමේම විශේෂ දෙයක්.
මෙවැනි වැඩකට ලංකාවේ ශිල්පීන් සොයාගන්න එක එතරම් ලේසි නෑ.
කේමදාස මාස්ටර් ළඟ අධ්‍යාපනය හදාරපු දැවැන්ත චරිත දැන් අපිත් එක්ක කණ්ඩායමේ ඉන්නවා. මම කේමදාස මාස්ටර් ඇසුරු කළේ අන්තිම අවුරුදු දෙකේදි වගේ. අග්නි ඔපෙරාවේ. මම සෑහෙන්න ආසාවකින් ඒ කාලේ ඔහුගෙන් සංගීතය දර්ශනය ඉගෙනගත්තා. අධ්‍යයනය කළා. ඇත්තටම අපිට දැන් සෑහෙන්න හොඳ කණ්ඩායමක් ඉන්නවා. මොවුන් කිසිකෙනෙක් මුදල් බලාගෙන නෙවෙයි මෙතැනට ඇවිත් තිබෙන්නේ. අපිට අනුග‍්‍රාහකයෙක්වත් නෑ. අපි අපිම තමයි මේ හැමදෙයක්ම කරගන්නේ. අපි හැමෝටම දියුණු සංගීත සංස්කෘතියක් හදාගැනීමේ අවශ්‍යතාව තියෙනවා.
සංගීතඥයෙකුට දැනුම කොතරම් අවශ්‍යද?
අවශ්‍යම කාරණය තමයි දැනුම. චිත‍්‍රයේ, මූර්තියේ, ඒ විෂයන්වල තිබෙන දාර්ශනිකත්වය සංගීතයට තාම කාන්දුවෙලා නෑ. ලංකාවෙ මියුසික්, චිත‍්‍ර කලාව තුළ ස්වාභාවික රිතියේම චිත‍්‍ර අඳිනවා වගේ තත්ත්වයක්. කියුබිසම්, එක්ස්ප්‍රෙෂනිසම්, වගේ තැන්වලට අපි තාම ඇවිත් නෑ. සංගීතය තවත් දුර යන්න ඕනෑ. දීප්ති කුමාර ගුණරත්න එක තැනක කියනවා ලංකාවෙ සංගීතය කියන්නේ රේඩියෝ එකෙන් ඇහෙන දේ කියලා. මේක ඊට වඩා සෑහෙන්න දිගෑරගන්න ඕනෑ. ඒකට සංගීතඥයෝ වගේම රසිකයොත් තමන්ගේ ඔළු දැනුමෙන් පුරෝගන්න ඕනෑ. අපි රිගින්ටෝන් සංස්කෘතියෙන් මිදෙන්න ඕනෑ.
අපේ සංගීත විචාරය වගේම සංගීත අධ්‍යාපනයත් දුර්වල තැනක නේද තිබෙන්නේ.
ලංකාවේ සංගීත විචාරය කියන්නේ ගීත විචාරයටම තමයි. ඒ ෆේ‍්‍රම් එක කඩාගන්න ඕනෑ. මේක ගැන කතාකරන්න ගියොත් මේ ක්ෂේත‍්‍රයේ නියැලූණ අය එක්ක අවුලක් හදාගන්න වෙනවා. ඔවුන් ඒක දකිනවා විවේචනය කරනවා කියලා. අපිට කලින් පරපුර වගකීම් විරහිතව වැඩකළ නිසා තමයි අපි තාම ගීතයේ හිරවෙලා ඉන්නේ. සුළු පිරිසක් හෝ මහන්සිවෙලා මෙය ගලවා දාන්න ඕනෑ. රසවින්දන ලෙවල් එක උඩට ගන්න නම් තව තියෙන සංගීත ශානර සොයාගෙන යන්න ඕනෑ.
කේමදාස මාස්ටර්ගේ නිර්මාණ ගත්තොත් ඒවා සුද්දෙකුට කරන්න පුළුවන් වැඩ නෙවෙයි. ඉන්දියාවේ රහුමාන් ගත්තොත්, කල්කටාවෙ මෝසාට් කියාගෙන තමයි ආවේ. ඒ ආවාට ඔහු මෝසාර්ට් කළ වැඩ කළේ නෑනේ. ෆිල්ම් මියුසික් ටිකක් කළා. ෆිල්ම් මියුක්සික් කළා කියලා මෝසාට් වෙන්න බෑ. ඔහු ඊට වඩා දැවැන්ත චරිතයක්. මේවා නිකං වෙළඳ ටැග් විතරයි. ඉන්දියාවට තාම ඔපෙරාවක් ස්ථාපිත කරගන්න බැරිවුණා. ඒකයි මාස්ටර්ව අපිට වටින්නේ.
ඒත් මේක මෙතැනින් ඉහළට ගන්න නම් අපේ සංගීත අධ්‍යාපනය උඩට ගන්නවා වගේම දරුවන්ගේ රසවින්දන ඥානය ඉහළට ගන්න ඕනෑ. අපි අද වෙස්ටන් මියුසික් උගන්නනවා. ඒ කේමදාස අමතක කරලා. ඔහු ගැන කිසිම සඳහනක් නැතුව. ලෝකයේ ඕනෑම සිම්පනි ඔකේස්ට‍්‍රාවක ජපන් ජාතිකයෙක් ඉන්නවා. ඒ ඔවුන් ඔවුන්ගේ සංගීත අධ්‍යාපනය දියුණු කළ නිසා.
