හංසි මානවඩු
දුම් පරීක්ෂා සහතිකය සියලූ පෞද්ගලික වාහන හිමියන් විසින් ලබාගත යුතු සහතිකයකි. දුම් පරීක්ෂා සහතිකය ලබාගත යුත්තේ ආදායම් සහතිකය ලබාගැනීමේදීය. වසරකට වතාවක් ආදායම් සහතිකය ලබාගනිද්දී දුම් පරීක්ෂා සහතිකයක් ලබාගන්නට සිදුවෙයි. මේ නීතිය ආවේ චම්පික රණවක අමාත්‍යවරයා පරිසර අමාත්‍ය ලෙස කටයුතු කළ කාලයේදීය. 2007 පමණ කාලයේදීය. දුම් සහතික හරහා රජයට ලැබෙන ආදායම හිමිවුණේ පරිසර අමාත්‍යාංශයටයි. දුම් සහතික හරහා පරිසර අමාත්‍යාංශය ලාබ ලබන තත්වයට පත් කළ හැකි වූ බව චම්පික අමාත්‍යවරයා කලෙක උදම් ඇනීය. දුම් සහතික හරහා ආදායම් ලබන බව ඇත්තය. එහෙත් ඒ හරහා අපේක්ෂිත අරමුණ ඉටු කළ හැකිදැයි ඇත්තේ සැකයකි.
දුම් පරීක්ෂාව පිළිබඳ ගැටලූ රැුසකි. දුම් පරීක්ෂාව සඳහා වාහනයෙහි දුමේ තිබිය යුතු වායු විමෝචන සංයුතිය සම්බන්ධයෙන් ගැටලූ ඇත. සමස්ත ලංකා යතුරුපැදිකරුවන්ගේ සංගමය ජූලි 10දා පරිසර අමාත්‍ය ජනාධිපති මෛත‍්‍රීපාල සිරිසේන වෙත ලිපියක් යොමු කරමින් කියන්නේ දැන් පවතින තත්වයට වාහනය සුසර කිරීම සඳහා බොහෝ වාහන හිමියන්ට වාහනය නීතිවිරෝධී ලෙස කාර්මික වෙනස්කම්වලට බඳුන් කරන්නට සිදුවන බවයි. එය වාහනයේ පැවැත්මට යහපත් නොවන බව ඔවුහු පෙන්වති. ඊට අමතරව නීතිගරුක පුරවැසියන්ටද නීතිවිරෝධී ක‍්‍රියාවල යෙදීමට එයින් සිදුවන බව ඔවුහු පෙන්වති. ඊට අමතරව අල්ලස් මුදල් ගෙවා දුම් පරීක්ෂාවෙන් සමත්වෙන විශාල පිරිසක්ද සිටින බව යතුරුපැදිකරුවන්ගේ සංගමය කියයි.
දුම් පරීක්ෂාව සිදුකරන යන්ත‍්‍රවල ප‍්‍රමිතිය ඔවුන් විසින් අභියෝගයට ලක් කෙරෙයි. එක් වායු මධ්‍යස්ථානයකින් දුම් පරීක්ෂාවක් අසමත් වෙන වාහනයක් තවත් මධ්‍යස්ථානයකින් සමත් වීමේ ඉඩක් ඇති බවත් ඒ පිළිබඳ සාක්ෂි ඇති බවත් යතුරුපැදිකරුවන්ගේ සංගමය පවසයි. ඔවුන් පෙන්වන්නේ අල්ලස් ගැනීමේ සිදුවීම්ද බොහෝ ඇති බවයි. පරීක්ෂකවරයාට අවැසි නම් වායු විමෝචනය සමත් කිරීම හෝ අසමත් කිරීම කළ හැකි බව යතුරුපැදිකරුවන්ගේ සංගමය පෙන්වාදෙයි. ඔවුන් පෙන්වාදෙන පරිදි දුම් සහතිකයෙන් පෞද්ගලික වාහනවලින් පරිසරයට එක්වන දුම පාලනය කෙරෙන්නේ නැති තරම්ය. එයින් සිදුව ඇත්තේ වාහන හිමියෙකු විසින් සැපිරිය යුතු වතාවතක් සහ ආණ්ඩුවට ගෙවිය යුතු මිලක් ලෙස දුම් පරීක්ෂාව පැවතීම පමණි.
මීට අමතරව දුම් පරීක්ෂාවෙන් ගැලවෙන රජයේ වාහන වර්ග කිහිපයකි. රජයේ ආයතන සතු නිල වාහන, හමුදාව සතු වාහන සහ ශ‍්‍රීලංගමට අයත්වන වාහන ඒ අතර වෙයි.
මුදල් අමාත්‍යාංශයේ කොම්ප්ට්‍රොලර් ජෙනරාල් කාර්යාලය විසින් 2017 දෙසැම්බර් 14 දින නිකුත් කර ඇති දත්ත අනුව ඒ වනවිට තිබී ඇති රජයට අයත් සමස්ත වාහන සංඛ්‍යාව 57,961 කි. එයින් ධාවනය කළ හැති තත්ත්වයේ පවතින මෝටර් වාහන සංඛ්‍යාව 50,238 කි. මධ්‍යම රජය සතුව ධාවනය කළ හැකි වාහන 26,732ක්ද, රාජ්‍ය ව්‍යාපාර සතුව වාහන 23,506ක්ද පවතින බව කියැවෙයි.
මෝටර් ප‍්‍රවාහන දෙපාර්තමේන්තුවේ බස්නාහිර පළාත් කොමසාරිස් එම්.එම්.සී.කේ.කේ. මාන්නප්පෙරුමගෙන් කළ විසීමකදී ඔහු පෙන්වාදුන් ආකාරයට, බස්නාහිර පළාතට අදාලව ලියාපදිංචි කර ඇති වාහන ප‍්‍රමාණය දාහත් ලක්ෂ පනස් දහසක් පමණ වෙයි. ඒවාට ආදායම් බලපත‍්‍ර ලැබීමේදී දුම් සහතිකය අත්‍යවශ්‍ය වෙයි. එහෙත් රජයේ අමාත්‍යාංශ, දෙපාර්තමේන්තු ඇතුළු රාජ්‍ය ආයතනවල නිල වාහන ආදායම් බලපත‍්‍ර ගත යුතු නොවන බව පළාත් මෝටර් ප‍්‍රවාහන කොමසාරිස්වරයා කියයි. අප කළ විමසීම්වලදී රජයේ නිලධාරීන්ද පැවසුවේ රජයේ වාහන දුම් පරීක්ෂාවට ලක් කිරීම අනිවාර්ය නොවන බවයි.
හමුදාව සතු වාහන හමුදාවේ අවශ්‍යතා වෙනුවෙන් ආනයනය කිරීම සහ මිලදී ගැනීම කිරීමෙන් පසුව යුහ, නාහ ආදි ලෙස ලියාපදිංචි කරනු ලබයි. ඉන්පසුව හමුදාව සතු වාහන වාර්ෂිකව ආදායම් බලපත‍්‍ර ලබාගත යුතු නැත. දුම් සහතිකය අවශ්‍ය වන්නේ ආදායම් බලපත‍්‍රය ලබාගැනීමේදීය. ඒ නිසා හමුදා වාහනවලටද දුම් සහතික අවශ්‍ය නැත.
අනෙක් පාර්ශ්වය ශ‍්‍රීලංගමයයි. ශ‍්‍රීලංගමයට අයත් බස් රථ 6127ක් පමණ 2017 දෙසැම්බර් 31 වෙද්දී තිබුණි. මේ ශ‍්‍රීලංගම බස් රථ ආදායම් බලපත‍්‍ර ලබාගත යුතුය. එහෙත් එම බලපත‍්‍රයට දුම් සහතිකය අනිවාර්ය නැත. ශ‍්‍රීලංගම බස් රථයකින් අධික ලෙස දුම් නිකුත් වන බව පැමිණිල්ලක් ලැබුණු පසුව බස්රථය අයිති ඩිපෝවෙන් දුම් පරීක්ෂා කොට, වාහනය අලූ‍ත්වැඩියා කරන බව මේ ගැන අප කළ විමසීමකදී ශ‍්‍රීලංගම ඉහළ නිලධාරියෙක් පැවසීය. එහෙත් සැබෑ තත්වය නම් එවැනි පැමිණිලි කිසිදා නොපැමිණිමයි. බොහෝ ශ‍්‍රීලංගම බස්වල දුම දරාගැනීමට නොහැකි තරම් අධිකය. විශේෂයෙන් ග‍්‍රාමීය ඩිපෝවල ඇති පැරණි බස්රථ දුම් කෝච්චි බඳුය.
තත්වය මෙසේ වෙද්දී පෞද්ගලික වාහන පමණක් දුම් පරීක්ෂණ සහතික ලබාදීම ජනතාව රවටා මුදල් ගසාකෑමක් පමණක් නොව පරිසරය රැුවටීමක්ද වන බව අමුතුවෙන් කිව යුතු නැත. එපමණක් නොව ලාෆ්ස් ඉකෝ සහ ඩ‍්‍රයිව් ග‍්‍රීන් නමෙන් හැඳින්වෙන සමාගම් දෙකකට දැවැන්ත ආදායමක් උපයා දෙන්නටද දුම් පරීක්ෂාව හරහා හැකිවී ඇත. දුම් පරීක්ෂාව සඳහා අයකිරීම, මෝටර් බයිසිකලයකට රුපියල් 425 කි. ත‍්‍රීරෝද රථයක සඳහා 520 කි. මෝටර් රථ සඳහා 1140කි. ලොරියක් සඳහා 1610කි. බස් රථයක් සඳහා 1140කි. ලක්ෂ ගණනක් වාහන දවසකදී දිවයින පුරාවට දුම් පරීක්ෂාව සිදුකරයි. එහෙත් දුම් පරීක්ෂාව සිදුකරන දිනට පමණක් සුසර වෙන වාහන පහුවදා සිට දුම් කෝච්චි බවට පත්වෙයි. එසේ නොවුණත් රජයේ වාහනවලින් පෞද්ගලික වාහනවලටත් හරියන්නට දුම් පිටකරයි.
