ලංකාවේ මේ දිනවල උත්සන්න වෙමින් පවතින ජනාධිපතිවරණ තරගය, එහි පසුගිය කාලයේ තිබුණ අවිනිශ්චිතතා පසු කරමින්, සංයුක්ත සහ පැහැදිලි ස්වභාවයක් ගනිමින් තිබේ. මේ අතර ජනතාවගේ උනන්දුව අපේක්ෂකයන්ගේ ප‍්‍රතිපත්ති, වැඩපිළිවෙළවල් සහ පොරොන්දු කරා මාරුවෙමින් පවතී. ප‍්‍රධාන පක්‍ෂවල අපේක්‍ෂකයෝ ‘බුද්ධි මණ්ඩල’වලද සේවය ලබාගනිමින් තම ප‍්‍රතිපත්ති ප‍්‍රකාශ ලහිලහියේ සකස් කරමින් සිටිති. බුද්ධිමතුන් සහ වෘත්තිකයන් යන සමාජ කණ්ඩායම් දෙක වෙනදාට වඩා ඉදිරියට පැමිණීමත්, ජනාධිපතිවරණ විවාදවල කතිකාව සහ සංවාද භාෂා නිර්ණය කිරීමට වෙනදාට වඩා දායකත්වයක් මෙවර කිරීමත් සිදුවන බවට ලකුණු ද පහළවී තිබේ.
ජනාධිපතිවරණ ව්‍යාපාරය උණුසුම් වීමත් සමග, කිසිදු තනි අපේක්‍ෂකයකු, පක්‍ෂයක් හෝ පක්‍ෂ සන්ධානයක් සමග දේශපාලන වශයෙන් අනන්‍ය නොවී, දේශපාලන විස්තර විචාරයේ යෙදීම ලෙහෙසි පහසු කාර්යයක් නොවේ. මෙවර ජනාධිපතිවරණයේදී එම දුෂ්කර කාර්යය කරන්නට සිතාගෙන සිටින මා මෙම ලිපියෙන් උත්සාහ ගන්නේ, අප හැම දෙනාගේම අවධානයට යොමුවිය යුතු කාරණා දෙකක් ගැන සඳහන් කරමින්, එයින් එකක් ගැන විමර්ශනයක යෙදීමයි.
පුද්ගලයාද? දැක්මද?
එම කාරණා දෙකෙන් පළමුවැන්න, අපේක්‍ෂක පුද්ගලයාට වඩා, අපේක්‍ෂකයන් නියෝජනය කරන දේශපාලනය විසින් රටේ පුරවැසියන්ට පොරොන්දු කෙරෙන දේශපාලන ඉරණම කුමක්ද? යන කරුණ වඩාත් වැදගත් වෙමින් තිබෙන බවයි. ජනාධිපතිවරණයේදී සාමාන්‍යයෙන් වැදගත් වන්නේ අපේක්‍ෂකයා නම් පුද්ගලයාය. ජනාධිපති ව්‍යාපාර, ප‍්‍රචාරකයන් සහ ජනමාධ්‍ය විසින් සාමාන්‍යයෙන් ගොඩනගනු ලබන්නේ, පුද්ගලයන් වටා මිස තේමා නැතහොත් සිිමැි මත නොවේ. මෙම සුපුරුදු රටාව වෙනස්වීමේ මාවතකට පිවිසියේ 2015 ජනාධිපතිවරණයේදීය. ශක්තිමත් සහ අපරාජිත පෞරුෂත්වයක් ඇතැයි අතිශයෝක්තියට නංවා ප‍්‍රචාරය කරන ලද මහින්ද රාජපක්‍ෂ මහතා පරාජය කරමින් එහිදී ජයග‍්‍රහණය ලැබුවේ, සම නායකයන් දෙදෙනකු වූ, දුර්වල පෞරුෂත්වයක් හිමි අය ලෙස ජනමාධ්‍යයේ ගර්හාවට ලක්වූ මෛත‍්‍රීපාල සිරිසේන සහ රනිල් වික‍්‍රමසිංහ යන දෙදෙනා හවුලේ නායකත්වය දුන් යහපාලන සභාගයයි. 2014 අගදී ආරම්භ වී 2015 ජනවාරි මාසයේදී කුළුගැන්වුණ එම ජනාධිපතිවරණ ව්‍යාපාරය, ලංකාවේ ජනාධිපතිවරණ දේශපාලනයේ නව ප‍්‍රවණතාවක් සලකුණු කෙළේ එපරිදිය. ‘වැදගත් වන්නේ පුද්ගලයා නොව ඉදිරි දැක්මයි’ යන අදහස, ලංකාවේ දැන් දිගහැරෙන 2019 ජනාධිපතිවරණ ව්‍යාපාරය තුළ යළි මතුවී තිබෙන බව පෙනේ. එහි ගමන් පථය ගැන සාකච්ඡුා කිරීමට තවමත් කල් මදිය. මතුවට එය කළ හැකිය.
මේ අතර, විග‍්‍රහයක් කිරීමට තරම් ප‍්‍රමාණවත් ලෙස වර්ධනය වී තිබෙන දෙවැනි කාරණය ගැන මෙම ලිපියෙන් සාකච්ඡුා කරමි. එනම්, ශ‍්‍රීලනිපය, පොහොට්ටු පක්‍ෂය සහ එජාපය යන ප‍්‍රධාන පක්‍ෂ තුන වෙන වෙනම පත්වී තිබෙන බවට සාක්‍ෂි තිබෙන පරිවර්තනයි. මේ පරිවර්තන ජනාධිපතිවරණයේ ප‍්‍රතිඵල තීන්දු කිරීමට පවා බලපෑ හැකි බැවින් ඒ ගැන අප රටේ පුරවැසියන්ගේ අවධානය යොමුවිය යුතුය.
මේ පක්‍ෂ තුනෙන් එක් එක් පක්‍ෂය පත්වී ඇති පරිවර්තන ගැන වෙන වෙනම සාකච්ඡුා කළ හැකිය.
ශ‍්‍රීලනිපය
දේශපාලන පක්‍ෂයක් ලෙස ශ‍්‍රීලනිපය පසුගිය සිව්වසර පුරාම ගමන් කර ඇත්තේ, දැනට අවසානයකට පත්වීමේ අදියරකට පත්වී තිබෙන, ස්වයං-විනාශයේ මාවතක් දිගේය. ශ‍්‍රීලනිපයේ එම ඉරණමට ප‍්‍රධාන වශයෙන් වගකිව යුත්තේ, 2015 ජනවාරි මාසයේදී එම පක්‍ෂයේ නායකත්වයට පත්වූ පිරිසයි. ඔවුන්ගේ ප‍්‍රධානතම අඩුපාඩුව වූයේ, ශ‍්‍රීලනිපය, යහපාලන සභාගයේ විරුද්ධ පක්‍ෂයක් බවට පත්කිරීමෙන්, එම පක්‍ෂයේ දේශපාලන අනන්‍යතාවට බරපතළ ලෙස හානි කිරීමයි. ශ‍්‍රීලනිපය, 1950 ගණන්වල මුල සිටම, වරින්වර පීලි පැනීම් තිබුණත්, මූලික වශයෙන්ම සමාජ-ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී වැඩපිළිවෙළක් සහිත, සිංහල ජාතිතකවාදී අභිලාෂවලටද ආයාචනා කළ, ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී දේශපාලන බලවේගයකි. එම ශ‍්‍රීලනිපය ප‍්‍රගතිශීලී දේශපාලන බලවේගයක් ලෙස යළි ශක්තිමත් කර ඉදිරියට ගෙනයාමට නොහැකිවීම, 2015 ජනවාරි මස එහි නව නායකයා වූ මෛත‍්‍රීපාල සිරිසේන ජනාධිපතිතුමා, ශ‍්‍රීලනිපයට සිදුකළ බරපතළම හානියයි. ජනාධිපතිතුමාගේ දේශපාලන දෘෂ්ටිවාදයේ තිබි අඩුපාඩු සහ දුගීභාවය එයට ප‍්‍රධාන හේතුව වී යැයි කෙනකුට තර්ක කළ හැකිය. මාර්ටින් වික‍්‍රමසිංහ මහතාගේ ලේඛන ශෛලියෙන් කියන්නේ නම්, එය වැරදි තර්කයක් නොවන්නේද වෙයි.
ශ‍්‍රීලනිපය දේශපාලන පක්‍ෂයක් ලෙස අකර්මණ්‍ය වීම, ලංකාවේ දේශපාලන පක්‍ෂ ක‍්‍රමයේත්, මැතිවරණ දේශපාලනයේත් බරපතළ හිදැසක් ඇතිකරන්නකි. ලංකාවේ ප්රජාතන්ත්රවාදය පොදුවේත්, පාර්ලිමේන්තු ප්රජාතන්ත්රවාදය විශේෂයෙනුත්, තහවුරු කිරීමේ ක‍්‍රියාවලිය තුළ ශ‍්‍රීලනිපය ඓතිහාසික වශයෙන් ඉටුකර ඇති වැඩ කොටස සමාන වන්නේ ලසසපය හා කොමියුනිස්ට් පක්‍ෂය යන වාමාංශික පක්‍ෂ දෙක ඉටු කළ කාර්යභාරයටය. 2015 සිට දුර්වලවූ සහ ගරාවැටුණු ශ‍්‍රීලනිපය විසින් ඇතිකරන ලද ප‍්‍රධානම දේශපාලන හිදැස නම්, සමාජ-ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී නැඹුරුවක් ඇති ධනපති දේශපාලන පක්‍ෂයක් තවදුරටත් නොතිබීමයි. නැතහොත්, නොතිබීමේ තත්ත්වයට පත්වීමයි. මේ දිනවල ශ‍්‍රීලනිපය දේශපාලන සාධකයක් ලෙස බිඳවැටීම නිසා ලංකාවේ පක්‍ෂ දේශපාලනය තුළත්, දේශපාලන ව්‍යුහය තුළත් හටගෙන තිබෙන්නේ දේශපාලන අතුල්‍යතාවකි. නැතහොත් එකකි.
අනුර කුමාර මහතා ජනාධිපති අපේක්‍ෂකයා ලෙස ඉදිරිපත් කරන ජවිපෙ නායකත්වයෙන් යුත් ජාතික ජනතා බලවේගය වෙත ඇතිවෙමින් තිබෙන මහජන ආකර්ෂණය, දේශපාලනයේ ඇති ව්‍යුහාත්මක තර්කණය මත පැහැදිලි කළ හැකි එක් ආකාරයක් නම්, ශ‍්‍රීලනිපයේ බිඳවැටීම විසින්, ප‍්‍රතිසංස්කරණය කරනු ලැබූ ජවිපෙට නව දේශපාලන අවකාශයක් විවෘත කර දෙමින් තිබෙන බවයි. එම අවකාශය නිසි ලෙස ප‍්‍රයෝජනයට ගත හැක්කේ සමාජ-ප‍්‍රජාතාන්ත‍්‍රික ලෙස ප‍්‍රතිසංස්කරණය කෙරෙන ජවිපෙකට මිස, පොතේගුරුවාදී ජවිපෙකට නොවේ.
පොහොට්ටු පක්‍ෂය
පසුගිය ඉරිදා ඔබ්සර්වර් පත‍්‍රයේ දේශපාලන විචාරකයකු නිවැරදිව කියා තිබුණ පරිදි, පොහොට්ටු පක්‍ෂයේ අතිමූලික ලක්‍ෂණය නම්, එය නූතන ලංකාවේ නව-ගතානුගතිකවාදී, නව-දක්‍ෂිණාංශික දේශපාලන බලවේගය ලෙස මතුවීමයි. පොහොට්ටු පක්‍ෂයට මෙම නව-ගතානුගතික සහ නව-දක්‍ෂිණාංශික ගතිලක්‍ෂණය මුල සිටම ලබාදෙන ලද්දේ බැසිල් රාජපක්‍ෂ මහතා විසිනි. ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ මහතා තම ජනාධිපති අපේක්‍ෂකයා ලෙස නම් කිරීමෙන් පසු පොහොට්ටු පක්‍ෂයේ මෙම දේශපාලන ගතිලක්‍ෂණය පැහැදිලිව, නිවැරදිව, නිශ්චිතව සහ නිසැකව තහවුරු වී තිබේ.
බැසිල්-ගෝඨාභය සන්ධානය වනාහි අයියා-මලෝ දෙදෙනකුගේ විජිගීෂාමය සන්ධානයක් පමණක් නොවේ. එය වනාහි ජේ. ආර්. ජයවර්ධන මහතා නායකත්වය දුන් එජාපයෙන් පසුව ලංකාවේ දේශපාලන භූමි දර්ශනය මත අලූතෙන් පහළවූ නව-කොන්සර්වටිව් සහ නව-දක්‍ෂිණාංශික දේශපාලන හවුලයි. පැරණි ශ‍්‍රීලනිපකාරයකු වූ මහින්ද රාජපක්‍ෂ මහතා එහි සිටින්නේ හුදෙක් ආභරණයක් ලෙස, ඡුන්දය දිනීමේ යාන්ත‍්‍රණයක් ලෙස පමණෙකැයි කෙනකු කියන්නේ නම් එය නිවැරදි නොවන්නේම නොවේ.
ශ‍්‍රීලනිපය බිඳවැටීම නිසා ලංකාවේ වර්තමාන දේශපාලනයේ එක්තරා ව්‍යුහාත්මක හිදැසක්ද, ඒ නිසාම අසමතුලිතතාවක්ද ඇතිවී තිබේ. එය පිරවීමට පොහොට්ටු පක්‍ෂය අසමත්ය. බැසිල්ූගෝඨාභයූමහින්ද ව්‍යාපෘතිය වන්නේ එම හිදැස පිරවීමද නොවේ. ශ‍්‍රීලනිපය යළි ගොඩනැගීමට කවුරුන් හෝ අදහස් කරනවා නම්, එය කළ හැකිව තිබෙන්නේ මධ්‍යස්ථවාදී ජාතිකවාදී, සමාජ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී නැතහොත් වාමාංශික ප‍්‍රගතිශීලී සමාජ බලවේගවල සහයෝගයද මත පදනම් වන ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදයට කැපවූ දේශපාලන බලවේගයක් ලෙසය. ඒ කාර්යය කළ හැකි දේශපාලන නායකයකු දැනට ශ‍්‍රීලනිපයේ සිටින බවක් නොපෙනේ. ඒ සඳහා විභවතාව තිබෙන්නේ බණ්ඩාරනායක පවුලේ කෙනකුටය.
එජාපය
මේ අතර දේශපාලන පක්‍ෂයක් ලෙස එජාපය පත්වී තිබෙන්නේද අතිශයින්ම සබඑැරුිඑසබට යැයි කිවහැකි පරිවර්තනයකටය. එම පරිවර්තනයේ ප‍්‍රධානම සංකේතාත්මක සිදුවීම නම් පක්‍ෂයේ රනිල් පාර්ශ්වය සහ සජිත් පාර්ශ්වය අතර ඇතිවී තිබෙන දේශපාලන සන්ධානයයි. මේ පාර්ශ්ව දෙක එකිනෙකට තරමක් වෙනස් දේශපාලන සහ පුද්ගලික න්‍යාය පත‍්‍ර ගොඩනගාගෙන සිටියහ. එහෙත්, ජනාධිපතිවරණයේ දේශපාලන යථාර්ථය විසින් ඔවුන්ට බලකැරුණේ, සමගි සන්ධානයකට පැමිණෙන ලෙසයි. එජාපයේත්, එජාපය නායකත්වය දෙන පෙරමුණේත් නිල ජනාධිපති අපේක්‍ෂකයා ලෙස සජිත් පේ‍්‍රමදාස මහතා ප‍්‍රකාශ කෙරුණේ මෙම සන්ධානයේ ප‍්‍රතිඵලයක් ලෙසය.
එජාපය තවදුරටත් පැරණි ආකාරයේ දේශපාලන ‘පක්‍ෂයක්’ම නොවේ. එය පක්‍ෂයක්ද, පෙරමුණක්ද යන ගතිලක්‍ෂණ දෙකෙන්ම සමන්විත නව දේශපාලන ප‍්‍රපංචයකි. මේ බව හොඳින්ම ප‍්‍රකාශ වූයේ රනිල්-සජිත් පාර්ශ්ව දෙක අතර ඇතිවූ ගැටුම සහ එය සමනය වූ ක‍්‍රියාවලිය තුළිනි. අගෝස්තු-සැප්තැම්බර් මාස දෙක තුළ පෙනෙන්නට තිබුණේ එජාපය කණ්ඩායම් දෙකකට තියුණු ලෙස බෙදී ඇති බවත්, එම බෙදීම සමනය කළ නොහැකි බවත්, එජාපය පක්‍ෂ දෙකකට කැඞීයාම නොවැළැක්විය හැකි බවත්ය. එම ධ‍්‍රැවීකරණය, එජාපයේ නායකත්වය තුළ නියෝජනය වූ සමාජ බලවේග දෙකක් අතර පක්‍ෂය බෙදීයාමක් බවද පෙනිණ. රනිල් වික‍්‍රමසිංහ මහතා ප‍්‍රමුඛ කණ්ඩායම් ඉහළ පන්තික, ඉහළ කුලීන සහ ආර්ථික වශයෙන් නව ලිබරල් දෘෂ්ටිවාදය වැළඳගත්, සාම්ප‍්‍රදායික ‘ප‍්‍රභූ’ නායකත්වයේ කණ්ඩායමයි. සජිත් මහතා නියෝජනය කෙළේ, එතුමාගේ පියාගෙන් ආරම්භ වූ එජාපයේ නිර්ප‍්‍රභූ කුල නායකත්වය, නිර්ප‍්‍රභූ සමාජ ආයාචනය සහ නිර්ප‍්‍රභූ ජනතාවාදී දෘෂ්ටිවාදයයි. ශ‍්‍රීලනිපය කැඞී ගිය ආකාරයටම එජාපයද කැඞීයාමේ අනතුරේ දොරකඩ ඉදිරියේදී, සැප්තැම්බර් අග සති දෙක තුළ සිදුවූයේ, එජාපයේ නායකත්වය මට්ටමේ තිබෙන මෙම සමාජ සහ දෘෂ්ටිවාදී බලවේග දෙක අතර සන්ධානයක් (ජද්කසඑසදබ එකක්* ගොඩනගා ගැනීමට එම පාර්ශ්ව දෙක තීරණය කිරීමයි.
එයින් සිදුවූයේ එජාපය දේශපාලන පක්‍ෂයක් වශයෙන් නොකැඞී ආරක්‍ෂා වීම පමණක් නොවේ. එජාපය දේශපාලන පක්‍ෂයක් ලෙස අලූත් ස්වභාවයක්ද ගැනීමයි. එය නම්, එය සමාජ බලවේග දෙකක සභාගයක් බවට පරිවර්තනය වීමයි. මෙහි ප‍්‍රතිඵලයක් ලෙස එජාපය තුළ ද්විත්ව නායකත්ව ව්‍යුහයක් ගොඩනැගෙමින් තිබෙන බවද පෙනේ.
මේ අතර දේශපාලන විචාරකයන්ගේ අඩු අවධානයට ලක්වී තිබෙන තවත් වැදගත් පරිවර්තනයක් එජාපයෙන් ප‍්‍රකාශ වී තිබෙන බවද අපට නිරීක්‍ෂණය කළ හැකිය. එය නම්, එජාපයේ මෙම පාර්ශ්ව දෙකම එකට සම්බන්ධ කරන දෘෂ්ටිවාදමය සහ දේශපාලන පුරුකක් තිබෙන බවයි. එය නම් ලිබරල් ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදයට ඇති කැපවීමයි. රනිල් වික‍්‍රමසිංහ මහතා ප‍්‍රමුඛ එජාප නායක කණ්ඩායම ආර්ථික දෘෂ්ටිමය වශයෙන් නව ලිබරල්වාදී ධර්මයත්, දේශපාලන වශයෙන් සම්භාව්‍ය ලිබරල් ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවාදය සමග අනන්‍යවූ ලිබරල් ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී ධර්මයත් වැළඳගත් අයයි. මේ අතර, එජාපයේ පසුගිය කාලයේ ඇතිවු අභ්‍යන්තර බෙදීමේදී, රනිල් පාර්ශ්වයේ මෙම නව ලිබරල් ආර්ථික සහ ලිබරල් ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී දේශපාලන ධර්මය වැළඳගෙන සිටින සෑහෙන පිරිසක් සජිත් මහතාගේ නායකත්වය පිළිගත්හ. එහෙත් සජිත් මහතා ආර්ථික හෝ දේශපාලන වශයෙන් ලිබරල්වාදියකු නොවූ අතර, ඒවා ගැන ඒ තරම් අවබෝධයක් එතුමාට තිබි බවක්ද නොපෙනිණ. එතුමාට තිබුණේ තම පියාගෙන් උරුම වූ ‘පොදු ජනතාවාදය’ යැයි හැඳින්විය හැකි සුබසාධනවාදී පුද්ගල කේන්ද්‍රීය නායකත්වයක් පිළිබඳ දේශපාලන විශ්වාසයකි. එහෙත් ඔහු වටා එකතුවූ එජාප කැබිනට් ඇමතිවරුන් පිරිස ආර්ථික නවලිබරල්වාදයත්, දේශපාලන වශයෙන් ලිබරල් ව්‍යවස්ථානුකූලවාදී ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදයත් තදින් අදහන පිරිසකි. ජනාධිපති අපේක්‍ෂක ධුරය ලැබීමෙන් පසු සජිත් මහතාගේ දේශපාලන අධ්‍යාපනය අලූත්වී, පොදු ජනතා සුබසාධනවාදය සහ ලිබරල් ප්රජාතන්ත්රවාදය සංයෝග කරන දෘෂ්ටිවාදමය පරිවර්තනයකට පත්වෙමින් සිටින බව පෙනේ. ඔහුගේ නායකත්වය යටතේ, එජාපයේ සිදුවන වැදගත්ම පරිවර්තනය මෙය වන්නට බොහෝ ඉඩ තිබේ.
‘නව එජාපය’ තුළ සිදුවන මෙම පරිවර්තනය පිළිබඳ පසුබිම මත පොහොට්ටු පක්‍ෂයේ දේශපාලනය ගැනද වඩා පැහැදිලි ආලෝකයක් ලැබේ. එජාපය, එහි ජේ. ආර්. ජයවර්ධන නියෝජනය කළ දක්‍ෂිණාංශික අධිකාරවාදී ගත්කත්වයත් අතහැර දමන විට, එම දක්‍ෂිණාංශික අධිකාරවාදයේ ධජය භාර ගැනීමට ඉදිරියට පැමිණ තිබෙන්නේ පොහොට්ටු පක්‍ෂයේ නායකත්වයයි. විශේෂයෙන් බැසිල් සහ ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ සහෝදරවරුන් දෙදෙනා අතර අලූතෙන් ඇතිවී තිබෙන දේශපාලන සන්ධානයේ දේශපාලනික ඇඟවීම නම්, එජාපය විසින් අතහරින ලද දක්‍ෂිණාංශික අධිකාරවාදයේ හිස්තැන පිරවීමට, පොහොට්ටු පක්‍ෂයේ නායකත්වය සූදානම් බවයි. එයට නිශ්චිත පන්ති පදනම් සහ සමාජ සහයෝගයක්ද තිබේ.
මෙයින් පෙනෙන්නේ, මෙවර ජනාධිපතිවරණය වටා දිගහැරෙන දේශපාලන පෙළගැස්වීම් තුළ ලංකාවේ දේශපාලන අනාගතයට වඩාත් බලපාන තරගය සිදුවනු ඇත්තේ සජිත් සහ ගෝඨාභය යන අපේක්‍ෂකයන් දෙදෙනාගේ ඉදිරි දැක්මවල් අතරය යන්නයි.
