රේගු නිලධාරීන්ගේ ත්‍යාග අරමුදල ගැන ඇතැම්විට ඔබ අසා ඇතුවා විය හැකිය. ලංකාවේ ඇති වසර ගණනාවක් පැරණි, නවීකරණය විය යුතුම පනතක් වන රේගු පනතෙන් එය පිහිටුවා ඇත්තේ රේගුවේ වංචා ¥ෂණ මුලිනුපුටා දැමීමේ අරමුණෙනි. රේගු නිලධාරීන් වංචාවට හා ¥ෂණයට යොමුවීම වළක්වමින් ඔවුන්ව ¥ෂණ වැළැක්වීමේ වැටලීම් සඳහා දිරිමත් කිරීම වෙනුවෙන් ඒ අරමුදල ක්රියාත්මක වෙයි. මෙවැනි නිලධාරීන් දිරිමත් කරන්නට ඇති හොඳම ක්රමය වන්නේ ඔවුන්ට ත්‍යාග මුදල් ගෙවීමයි. මේ අරමුදලෙන් කරන්නේ ඒ කටයුත්තයි.
එහෙත් මේ ආයතනයට අදාලව විගණකාධිපති දෙපාර්තමේන්තුව නිකුත් කර ඇති 2017 වාර්ෂික විගණන වාර්තාවෙන් පැහැදිලි වෙන්නේ ඒ මුල් අරමුණු ඉටුකිරීම වෙනුවට මේ අරමුදලෙන් වෙනම මාෆියාවක් ගොඩනඟා ඇති බවය.
අරමුදල පුංචි පහේ එකක් නොවේ. දැවැන්ත අරමුදලකි. ලක්ෂ ගණන් මිලියන ගණන් නොව බිලියන ගණන් මුදල් වාර්ෂිකව යන එන තැනකි. ලංකාවේ ඇතැම් අමාත්‍යාංශ, දෙපාර්තමේන්තු ආදියටවත් මෙතරම් මුදලක් එන්නේ නැත. 2017 වර්ෂයේ ආදායම දෙස බලමු. අවසාන වෙද්දී රේගුවේ විමර්ශන අවසන් වූ සිද්ධි ලිපිගොනු 64කින් රුපියල් 1,021,654,862ක දඩ මුදල් අයවිය යුතුව තිබුණි. එනම්, රුපියල් මිලියන 1021කි. ඒ මුදලින් රේගුව අය කරගෙන තිබී ඇත්තේ රුපියල් 451,553,540ක මුදලක් පමණි. එනම් මිලියන 451කි.
ඒ අනුව අය කරගෙන තිබෙන දඩ මුදලින් සීයට 50ක් රේගු ත්‍යාග අරමුදලට ලැබිය යුතුව තිබුණි. එනම් රුපියල් 225,776,770කි. ඊට අමතරව අය කර නොගත් දඩමුදල්වලින් රුපියල් 285,050,661ක කොටසක් මේ අරමුදලට ලැබිය යුතුය. මේ මුදල් ගිණුම්ගත කර තිබී නැත. එහෙත් ඒ මේ අරමුදලට ලැබිය යුතු මුදල්ය.
අරමුදලට මුදල් ලැබෙන එකම ක්රමය කලින් කී ක්රමය නොවේ. මේ අරමුදලට මුදල් ලැබිය යුතු තවත් ක‍්‍රමයක් වන්නේ රාජසන්තක කළ භාණ්ඩ විකුණා රේගුව ලබන ආදායමෙන් සීයට 50ක් මේ අරමුදලට ලැබිය යුතු වීමයි. ඒ අනුව ගිණුම්ගත කළ යුතුව තිබුණු රුපියල් 25,974,067ක් ගිණුම්ගත කර නැත.
රසවත්ම කතාව මෙයයි. රේගු ආඥා පනත නමින් පනතක් ඇත. එය 1969 අංක 17 දරන පනතයි. එහි 153 (2* (ආ* යන වගන්තියට අනුව අරමුදලේ ත්‍යාග බෙදාහැරීමට ක‍්‍රමවේදයක් ඇත. ඒ අනුව මුදල් ඇමතිවරයාගෙන් එකඟතාව ලබාගෙන අරමුදලේ ත්‍යාග බෙදාහැරීමට නිසි ක‍්‍රමවේදයක් සැකසිය යුතුය.
එහෙත් මේ ත්‍යාග බෙදාදීමට 1988 ජනවාරි 28 වැනිදා පීඑල් 118 අංකය යටතේ නියෝගයක් නිකුත් කර තිබුණේ මුදල් ඇමතිවරයාගේ එකඟතාව නැතිවය. ඒ අනුව අවුරුදු 19ක් තිස්සේ මේ අරමුදලෙන් තෑගි ගෙවා ඇත්තේ නීති විරෝධීවය. පනත අනුව සැකසූ නිසි ක‍්‍රමවේදයක් නැතිවය. මෙතෙක් ගෙවුණු කාලසීමාව තුළදී රුපියල් බිලියන 14කට ආසන්න මුදලක් ත්‍යාග ලෙස වරින් වර ගෙවා තිබේ.
අනෙක් පුදුම සහගත කාරණය වන්නේ කලින් කී පරිදි වසර 19ක් තිස්සේ ගෙවූ රුපියල් බිලියන 14ක මුදලින් අඩක් හෙවත් බිලියන 7.07ක මුදලක් ගෙවා ඇත්තේ පසුගිය 2018ට පෙර වර්ෂ 05 ඇතුළත වීමය.
මුදල් ඇමතිවරයාගේ අනුමැතිය නැතිව, පනතට පිටින් මේ ත්‍යාග මුදල් ගෙවීමේ ක‍්‍රමවේදය සකසා තිබුණේ 1998දීය. අපි එය කලින් කීවෙමු. ඉන්පසුව මේ ත්‍යාග මුදල් ගෙවූ පළවැනි වර්ෂය 1999 වර්ෂයයි. 1999 දී රේගුවේ නිලධාරීන්ට ගෙවා ඇති සම්පූර්ණ ත්‍යාග මුදල රුපියල් මිලියන 22කි.
වසර 19ක් තිස්සේ මේ අරමුදලෙන් ත්‍යාග බෙදීමේ සංස්කෘතිය අපූරුවට වර්ධනය විය. අප හැඳින්වීමේදී කී පරිදි මේ ත්‍යාග මුදලින් ත්‍යාග ලැබීම අල්ලස් ගැනීමටත් වඩා රේගු නිලධාරීන්ට ආදායම් ලැබීමේ ක‍්‍රමයක් විය. ධන උල්පතක් විය. ඒ බව ඔප්පු වෙන්නේ 2017 වර්ෂයේදී මේ අරමුදලෙන් රේගු නිලධාරීන්ට ගෙවා ඇති සම්පූර්ණ ත්‍යාග මුදල ගැන අසද්දීය. එය කලින් කී මිලියන 22ක මුදලට සාපේක්ෂව බලද්දී අනුමාන කරන්නටත් බැරි තරම් විශාලය. මිලියන 1,659කිෟ ගෙවා ඇති මුදල සීයට 649කින් වර්ධනය වී ඇත. ඒ වර්ධනය උද්ධමන නිසා ඇතිවූවක් නම් නොවන බව පැහැදිළිය. රුපියලේ අවප‍්‍රමාණයට ඕනෑනම් සීයට 5ක් හෝ 10ක් වෙනස්විය හැකිය. එහෙත් මෙය රේගු නිලධාරීන් මේ අරමුදල ධන ආකරයකට හරවාගැනීමේ ප‍්‍රතිඵලයකි.
තවත් ගැටලූවක් ඇත. මේ අරමුදල ඇත්තේ රේගු නිලධාරීන්ට ගෙවන්නට පමණක් නොවේ. වැටලීම් සඳහා ඔත්තු දෙන පුද්ගලයන්ට ත්‍යාග ලබාදීමත් මේ අරමුදලෙහි එක් අරමුණකි. එහෙත් 2012 වර්ෂයේ සිට 2017 දක්වා එකතුව රු 8,239,471,880 ක මුදලක් නිලධාරීන් හා ඔත්තුකරුවන් අතර බෙදා හැර තිබේ. ඒ අතරින් මින් රු 7,454,724,025 ක් හෙවත් සීයයට 90.47 ක් නිලධාරීන් වෙත ගෙවා තිබුණි. එනම් රුපියල් මිලියන 7,454ක් නිලධාරීන්ට ගෙවා තිබුණි. මේ දැවැන්ත මුදල නිලධාරීන් කීදෙනෙකු අතට බෙදීයන්නට ඇතිද. කිසිවෙක් පිටින් රේගුවට ඔත්තු දී නැතිවාද. නැතිනම් එසේ ඔත්තු දුන් අයට ත්‍යාග මුදල් නොදී රේගුවේ අයම ඒ මුදල් බෙදාගෙනද.
අනෙක අප කලින් පෙන්වූ පරිදි රේගු වැටලීම්වලින් පසුව මේ අරමුදලට එන මුදල් මෙන්ම, ඒ අරමුදලෙන් ත්‍යාග ලෙස ගෙවන මුදල්ද එන්න එන්නම වැඩිවී තිබේ. ඒත් මේ අරමුදලෙහි අරමුණ වන රේගුවෙහි ¥ෂණය නැවැත්වීම සිදුවුණානම් විය යුත්තේ වංචා ¥ෂණ අඩුවීමයි. එහි ප‍්‍රතිඵලයක් ලෙස වැටලීම් අඩුවීමයි. ඒ අනුව මේ අරමුදලේ මුදල් ගනුදෙනු අඩු වීමයි. එහෙත් එය එන්න එන්නම වැඩිවී තිබේ.
මෑත කාලයේදී වැඩිවීමේ වේගයත් වැඩිවී තිබේ. 2012 වර්ෂයේදී නිලධාරීන්ට හා ඔත්තුකරුවන්ට ගෙවූ මුදල රු මිලියන 822 ක් පමණක් වූවද 2017 වන විට එය රු. මිලියන 1,768 ක් දක්වා සීයයට 115කින් වැඩිවී ඇත.
එක් වැටලීමකින් ලැබෙන දඩ මුදලින් අඩක්ම යන්නේ මේ අරමුදලටය. එනම් මහජනතාව නියෝජනය කරන රජයට නොව, අප කලින් පෙන්වූ පරිදි රේගු නිලධාරීන්ගේ සාක්කුවටමය. ලොකුම ගැටලූව වන්නේ මේ දඩ මුදල ගණනය කරන්නේත් සාක්කුවට එන මුදල වැඩි කරගෙන රජයට එන මුදල් අඩු කෙරෙන විදියටය.
ඒ කතාවේ තේරුම මෙයයි. සාමාන්‍යයෙන් රේගුවේදී කරන එක් ප‍්‍රධාන වැරැුද්දක් වන්නේ ආනයනයකදී රජයට අයවිය යුතු බදු මුදල් පැහැරහැරීමය. එවැනි අවස්ථාවලදී අනුගමනය කළ යුතු සාමාන්‍ය ක‍්‍රමවේදය වන්නේ ඒ වැරැුද්දට දඩ මුදලක් නියම කිරීමත්, රජයට අයවිය යුතුව තිබුණු බදු මුදල අය කරගැනීමත්ය. එතැන දඩ මුදල යනු එකකි. බදු මුදල යනු තවත් එකකි. බදු මුදලෙන් එක් සතයක්වත් රේගු නිලධාරීන් සාක්කුවට දාගන්නා මේ අරමුදලට අයිති නැත. එහෙත් දැන් සිදුවෙන්නේ බදු මුදලද දඩය සමඟ එකතු කොට එකක් ලෙස ගණන් හැදීමයි. ඒ අනුව බදු මුදලෙන් අඩක්ද රේගු නිලධාරීන්ගේ සාක්කුවට යයි. ඒ ගැනද අප ඉහත තොරතුරු උපුටාගත් විගණකාධිපති වාර්තාවේ ඇත.
රේගුවේ වංචා ගැන ඕනෑ තරම් අපට අසන්නට ලැබී ඇත. දැන් සිදුවී ඇත්තේ වංචා ¥ෂණවලට පේ‍්‍රම කරන රේගු නිලධාරීන් පිරිසක් බිහිවීමය. රේගුවේ වැටලීම් සිදුවන තරමට රේගු නිලධාරීන්ට කලින් කී අරමුදලෙන් ත්‍යාග ලැබිය හැකිය. වැටලීම් කරන්නට නම් කිසිදා නොනැවතී වංචා ¥ෂණ සිදුවිය යුතුය. ඒ අනුව ¥ෂණය මුලිනුපුටා දැමීම වෙනුවට පවත්වාගෙන යෑමට මේ අරමුදලෙන් රේගු නිලධාරීන් පොළඹවා ඇත.
මේ වෙද්දී මෙවැනි වැටලීම්වලින්ම ධනවතුන් වූ නිලධාරීන් සිටින බව රේගුව ඇතුළෙන් අපට ඇසෙන කතාවය. අල්ලස් ගෙන බලවතුන්ගේ බඩුභාණ්ඩ රේගුවෙන් පන්නන ¥ෂිතයෝ රේගුවේ සිටිති. එවැනි නිලධාරීහු ¥ෂණය පවත්වාගෙන යති. ඒ නිලධාරීන්ම තමන්ට අල්ලස් නොදී සිදුකරන රේගු වංචා වටලමින් ත්‍යාග මුදල්ද ලබාගනිති. මේ නිලධාරීන්ම ¥ෂණයත්, එය වැටලීමේ ක‍්‍රමයත් එක සේ පවත්වාගෙන යයි. අතිදැවැන්ත මුදලක් මෙහි සංසරණය වෙයි. ඒ මුදලින් රේගු නිලධාරීන්ගේ මාෆියාවක් ගොඩනැඟී ඇත. මේ සියල්ල සිදුවන්නේ නීත්‍යනුකූලවද නොවේ. මෙය ඉක්මනින්ම වෙනස් කළ යුතු තත්වයක් බව අමුතුවෙන් කිව යුතු නැත. ඇත්තෙන්ම පැරණි රේගු පනත් වඩා සුදුසු ලෙස වෙනස් කළ යුතුය. මේ අරමුදල් ගැනත් නව පනත් සකසද්දී දෙවතාවක් කල්පනා කළ යුතුය.x
