පරිගණකය සඳහා අකුරු මෝස්තර නිර්මාණය කරන්නේ කොහොමද? ඔබ ඒ සඳහා යොමුවුණේ කොහොමද කියන තැනින් අපි මේ සංවාදය පටංගම්මු…
පරිගණය සඳහා අකුරු මෝස්තර නිර්මාණය කිරීමට විශේෂයෙන් හදපු මෘදුකාංග තියෙනවා. අකුරු මෝස්තර නිර්මාණ කිරීම කලාවට අයිති කාරණයක් වුණත් පරිගණකය ඇතුළෙදි ඒක තාක්‍ෂණික ප‍්‍රයෝගයක් බවට පත්වෙනවා. නමුත් ආධුනිකයෙකුට වුණත් ලොකු අපහසුවක් නැතුව මේ මෘදුකාංග සමඟ වැඩකරන්න පුළුවන්. මම භාවිත කළේ ෆොන්ට්ෆෝර්ජ් කියන මෘදුකාංගය. එය අන්තර්ජාලයෙන් නොමිලේ බාගත කරගන්න පුළුවන් මෘදුකාංගයක්. ඒ වගේම ඒ මෘදුකාංගලින් වැඩකරන හැටි පැහැදිලි කරන උපකාරක වීඩියෝ බොහෝ ප‍්‍රමාණයක් යූටියුබ්වල තියනවා.
මම ලියමින් ඉන්න නවකතාවක් සඳහා මට අවශ්‍ය වුනා අත්අකුරු ෆොන්ට් එකක්. නමුත් මගේ අවශ්‍යතාවට ගැළපෙන එකක් හමු නොවුණු නිසා මගේම අත්අකුරු යොදාගෙන ෆොන්ට් එකක් නිර්මාණ කරන්න හිතුවා. ඒ අනුව තමයි ‘වැලිකල’ අකුරු මෝස්තරය බිහිවෙන්නේ. එය පහුගිය මැයි මාසෙ අන්තර්ජාලයට නොමිලේ මුදා හැරියා.
භාෂාව ගැන මගේ තිබූ ඇල්ම නිසාම මේ වැඬේ මට ඉතා රසවත් අත්දැකීමක් වුණා. තාක්‍ෂණික දැනුම මඳකම මැඬගෙන වුණත් මේ තරම් දුරකට එන්න හැකිවුණේ ඒ ඇල්ම නිසායි.
සිංහල භාෂාව ගත්තොත් ක‍්‍රමික විකාශනයක් තමයි තිබෙන්නේ. අකුරුවල හැඩයනුත් එහෙමයි. නුවර යුගයේ අකුරු නෙවෙයි ඊට පසු යුගයේ තිබෙන්නේ. හැබැයි සිංහල අකුරු මූලිකවම රවුම් හැඩතියි. මේ අදහසත් එක්ක අපි සිංහල පරිගණක අකුරේ පරිණාමය ගැන කතා කරමු.
සිංහල අක්‍ෂර සකස් වෙන්නේ බ‍්‍රාහ්මී අක්‍ෂර ඇසුරෙන්. කෝණාකාර හැඩ සහිතව තිබුණු බ‍්‍රාහ්මී අක්‍ෂර ගල්වල කෙටීම පහසුයි. මුල් යුගයේ සෙල්ලිපි සියල්ලම පාහේ ලියවෙන්නෙ බ‍්‍රාහ්මී අක්‍ෂරවලින්. නමුත් 3 වන සියවසෙන් පමණ පසුව පුස්කොළ භාවිතාව ප‍්‍රචලිත වුණාට පස්සෙ සිංහල අක්‍ෂර ක‍්‍රමානුකූලව ලතාකාර හැඩයකට ළං වෙනවා. මොකද පුස්කොලේ ඉරෙන නිසා එහි කෝණාකාර හැඩ අඳින්න බැහැ. මේ ලතාකාර අක්‍ෂර මුද්‍රණ යන්ත‍්‍රයට පහසු විදියට සකස් කරනකොට තමයි වර්තමාන අපි භාවිත කරන වෘත්තාකාර හැඩයට සකස් වෙන්නේ.
ඉස්සර මොකක් හරි දැන්වීමක් ගහන්න ඕනෑ වුණාම ෆිල්ම් එකක කටවුට් එකක් ගහන්න ඕනෑ වුණාම අකුරු අඳින එක තමයි කළේ. දැන් මේ දේවල් ගොඩාක් වෙලාවට පරිගණකය තුළින් තමයි කරන්නේ ඒ තත්ත්වය තුළ සිංහල අකුරු මෝස්තර මේ විදිහට නිර්මාණය වීම කොච්චර වැදගත්ද?
පරිගණක තාක්‍ෂණය ඇසුරෙන් අක්‍ෂර නිර්මාණය වීම නිසා වාසි ගොඩක් වගේම එක ලොකු අවාසියකුත් වුණා. ඒ තමයි, අතින් ඇඳපු යුගයේ තිබුණු ඉතාමත් අලංකාර අකුරු මෝස්තර ඉබේම වියැකී ගිහින් සීමිත අකුරු මෝස්තර කිහිපයක් පමණක් සුලබ වීම. සිංහල පරිගණක අක්‍ෂර නිර්මාණය වෙන්න පටන් අරගෙන අවුරුදු 20ක් විතර ගතවෙලා තිබුණත් සිංහල අකුරු මෝස්තර තාමත් 200කට වඩා නෑ. එයිනුත් බොහෝමයක් අපි හැමදාම දකින ඉතාම සාමාන්‍ය අකුරු මෝස්තර. ඒ නිසා තමයි පොත් කවරෙකට හෝ වෙනයම් කටයුත්තකදී ඊට සරිලන අකුරු වෙනමම නිර්මාණ කරගන්න සිද්දවෙන්නේ. එකකට එකක් වෙනස් අකුරු රටා බහුල වීම එවැනි නිර්මාණ කටයුතුවලට පහසුවක්.
මම හිතන්නේ අපිට දැන් ඔබගේ මතක අකුරු ගැන කතාකරන්න පුළුවන්.. කොහොමද මේ අකුරු මෝස්තර ත‍්‍රිත්වය නිර්මාණය වෙන්නේ..
මගේ පළවෙනි අකුරු මෝස්තරය වූ වැලිකල අකුරු මෝස්තරය මේ වන විට දසදහසකට වැඩි බාගත කිරීම් ප‍්‍රමාණයක් සම්පූර්ණ කරලා තියනවා. ඒ වගේම එයට ඉතාමත් හොඳ ප‍්‍රතිචාර ලැබුණා. ප‍්‍රධාන පෙළේ බැංකු සහ ව්‍යාපාරික සමාගම් රැුසකම ෆේස්බුක් පෝස්ට් සඳහා ඒ අකුරු යොදා ගත්තා. ඒ හරහා ලැබුණු උත්තේජනය ඔස්සේ තමයි ‘මතක අකුරු’ ෆොනුරූ ත‍්‍රිත්වය නිර්මාණ වෙන්නේ. ඒ සඳහා මං යොදා ගත්තේ යුග තුනක ජනප‍්‍රිය සිංහල අකුරු රටා තුනක්. ඉන් පළමුවැන්න ‘සෙල්ලිපි’ අකුරු මෝස්තරය. ඒ සඳහා යොදාගත්තේ ක‍්‍රි.ව. 3වන සියවසේ සිට 15වන සියවස පමණ දක්වා කාලය තුළ ලියැවුණු සෙල්ලිපි රැුසක අක්‍ෂර. සෙල්ලිපිවලට අමතරව පනාකඩුව තඹ සන්නස වැනි මූලාශ‍්‍රයනුත් මේ සඳහා යොදා ගත්තා. සෙල්ලිපි යුගයේ නොතිබූ මහාප‍්‍රාණ සහ ‘ෆ’ වැනි අකුරු අලූතින් නිර්මාණ කළා.
දෙවැනි අකුරු මෝස්තරය ලෙස මම තෝරගත්තේ 1800 ගණන්වල අවසාන භාගයේ පමණ සිට ලංකාවේ මුද්‍රණාලවල ජනප‍්‍රියව පැවති අච්චු අකුරු රටාවක්. එය නම් කළේ ‘ ඕල්ඞ් ප්‍රෙස්’ නමින්. තෙවැන්න ටයිප්රයිටර් අකුරු මෝස්තරය. 1956න් පමණ පසුව සිංහල භාෂාවෙන් පරිපාලන කටයුතු කිරීම සඳහා හඳුන්වාදුන් සිංහල ටයිප්රයිටර් යන්ත‍්‍රයේ භාවිත වූ අකුරු තමයි ‘ටයිප්රයිටර්’ නම් අකුරු මෝස්තරය සඳහා යොදා ගැනුණේ. මේ අකුරු මෝස්තර ත‍්‍රිත්වය ෆොනුරු එහෙමත් නැත්නම් ෆොන්ට්ස් විදියට https://akurufoundry.org/ යන වෙබ් අඩවියෙන් දැන් නොමිලේ බාගත කරගන්න පුළුවන්.
ඔබ අකුරු මෝස්තර නිර්මාණ කරුවෙකු විතරම නෙවෙයි. ඔබගේ අනිකුත් කලා භාවිතාවන් සහ මේ නිර්මාණ ලෝකය අතර සම්බන්ධය කොහොමද?
මම නාට්‍ය ක්‍ෂේත‍්‍රයේ කලක් තිස්සේ වැඩ කරමින් ඉන්න කෙනෙක්. පිටපත් රචකයෙකු සහ වේදිකා පරිපාලකයෙකු විදියට රාජ්‍ය සහ යෞවන සම්මාන කිහිපයකුත් දිනාගෙන තියනවා. ඊට අමතරව පුවත්පත් කිහිපයකට නිදහස් ලේඛකයෙකු විදියට කලා විචාර ලියමින් ඉන්නවා. ඉඳහිට කවියක් දෙකක් ලියවෙනවා. වෘත්තියෙන් වෙළඳ දැන්වීම් නිර්මාණ රචකයෙකු වීම සහ කොළඹ ආශ‍්‍රිතව ජීවත් වීම නිසා නිරන්තරයෙන් කලාව ස්පර්ශ කරන්නත් ඒ හා ගනුදෙනු කරන්නත් අවස්ථාව ලැබීම ගොඩක් හොඳ අවස්ථාවක්. අකුරු නිර්මාණ කිරීම පිළිබඳ අදහස පවා පිළිසිඳ ගත්තේ එවැනි පරිසරයක ජීවත් වීම නිසයි.
පරිගණක ලෝකයට තවම සිංහල භාෂාව ආගන්තුකයි කියලා තමයි ඉංග‍්‍රීසි භාෂාව ගැන එහෙම කල්පනා කරනකොට හිතෙන්නේ. ඇයි අපේ භාෂාව එහෙම වේගයෙන් සංවර්ධනය නොවෙන්නේ? ඒක භාෂාවෙ අවුලක්ද නැත්තං නිර්මාණකරුවන්ගේ අවුලක්ද?
ලෝකයේ තාක්‍ෂණය සහ එහි ඉදිරි ගමන සම්බන්ධයෙන් සියලූ තීන්දු තීරණ ගැනීමේ බලය තියෙන්නේ ඇමරිකාවට. ගූගල්, ඇපල්, මයික්‍රොසොෆ්ට් වැනි ජනප‍්‍රිය සමාගම් සියල්ලම පාහේ ඇමරිකානු සමාගම්. ඔවුන්ගේ අනාගත ඉලක්ක ඉතාමත් ඉදිරිගාමීයි. එවැනි පසුබිමක ලංකාව වැනි පරිධියේ රටවල් හෝ ඒ රටවල භාෂාවට ඉඩක් සැලසීම කියන එක ඔවුන්ට ඒ තරම් වැදගත් කාරණාවක් නෙවෙයි. බිලියන 8කට ආසන්න ජනගහනයක් ජීවත්වන ලෝකයක මිලියන 15ක පමණ භාෂක සමාජයකට වැදගත්කමක් හිමි වේ යැයි විශ්වාස කරන්න අමාරුයි. නමුත් එහෙම කියලා අපිට භාෂාවේ සංවර්ධනය වෙනුවෙන් මැදිහත් නොවී ඉන්න බැහැ. සිංහල ජාතිය, බුද්ධාගම බේරගන්න ඊනියා සංවිධාන සහ මැර කල්ලි ඕනෑ තරම් තියනවා. නමුත් සිංහල භාෂාව හෙට දවසේ තාක්‍ෂණයත් එක්ක ගළපාගෙන ඉස්සරහට ගෙනියන්න කවුරුත් නෑ. ඉතාමත් සුළු පිරිසක් විතරක් හුදෙකලා සටන්වල නිරත වෙලා ඉන්නවා. භාෂාවේ අනාගත අභියෝග එක්ක බලනකොට ඒ මැදිහත් වීම කොහෙත්ම ප‍්‍රමාණවත් නෑ.
ඔබ දැන් මේ අකුරු මෝස්තර ත‍්‍රිත්වය නොමිලේ ලබාදෙනවා. මෙතනින් එහාට ඔබ මේ කලාව එක්ක කොහොමද ගනුදෙනු කරන්න හිතාගෙන ඉන්නේ?
සිංහල භාෂාවේ අත්‍යවශ්‍ය සංස්කරණ සම්බන්ධයෙන් යම් මැදිහත් වීමක් කළ යුතුයි කියා මං හිතනවා. සිංහල භාෂාවට කලක පටන් අවශ්‍යව තිබුණු සෙඞ් අකුරක් :’* මගේ ෆොනුරු සියල්ලටම ඇතුළත් කරන්න තීරණය කළේ ඒ නිසයි. සෙඞ් අකුර සඳහා දැනට යෝජනා කිහිපයක්ම ඉදිරිපත් වී තිබුණත් ඉන් බොහෝ යෝජනා ප‍්‍රායෝගික නැහැ. අනෙක් අතට යෝජනා කොපමණ තිබුණත් ඒවා ෆොන්ට්ස්වලට ඇතුළත් නොවුණොත් ඒවා පොදු භාවිතාවට එන්නේ නැහැ. ඒ නිසා ඉදිරිපත් වූ යෝජනා අතරින් වඩාත් සාධනීය යැයි හිතුණු අක්‍ෂරයක් මගේ ෆොන්ට්වලට ඇතුළත් කළා. තාලූජ ශ හැඩයට බොහෝදුරට සමාන මේ අක්‍ෂරයට පිල්ලම් යෙදීමත් අපහසු නැහැ. එය සිංහල අකුරක රුවගුණ ලක්‍ෂණ හොඳින්ම දකින්න පුළුවන් අකුරක්.
ඊට අමතරව මතක අකුරු තුළින් එළිදැක්වූ ෆොනුරු ත‍්‍රිත්වය හෙළකුරු යෙදවුම හරහා ඇන්ඩ්‍රොයිඞ් ¥රකථනවල පාවිච්චියට ගැනීම සම්බන්ධයෙන් ‘භාෂා’ ආයතනය සමඟ කතාබහ කරගෙන තියෙනවා. දැනට ඒ සඳහා තාක්‍ෂණික බාධාවක් තිබුණත් වෙනත් ආකාරයකින් ඒ අකුරු ළඟදීම ජංගම ¥රකථනය ඔස්සේ පරිහරණය කළ හැකි ආකාරයට ගෙන එන්න හැකිවේ යැයි විශ්වාස කරනවා.
ඒ වගේම පරිගණක අකුරු මෝස්තර පැමිණීමත් එක්ක යටපත් වී ගිය පැරණි අකුරු සහ අත්අකුරු මෝස්තර කිහිපයක් ෆොනුරු විදියට ජනගත කිරීමේ අදහසක් තියෙනවා.
භාෂාව කියන්නෙත් කලාවටම අයිති කොටසක්. ඒ නිසා මේ මොහොතේ කලාව දිහාට වගේම භාෂාව දිහාටත් බුද්ධිමතුන්ගෙ අවධානය යොමු වීම ඉතාමත් අවශ්‍යයි.
කේ. සංජීව
භාෂාව කියන්නෙත් කලාවටම අයිති කොටසක්. ඒ නිසා මේ මොහොතේ කලාව දිහාට වගේම භාෂාව දිහාටත් බුද්ධිමතුන්ගෙ අවධානය යොමු වීම ඉතාමත් අවශ්‍යයි.
කේ. සංජීව
