ආලයක් නැති කාලයක් අපට විය. එය භීෂණ කාලේ විය. ඕලෙවල් විභාගය ලියා එළියට ආවේ ලංකාවේ ජාතික ප‍්‍රශ්නයට විසඳුම කුමක්ද සොයාගෙනය. ඒ 1983 ජූලි 25 දාය. රාවතාවත්තේ දෙමළ ජාතිකයන්ට අයත් කෙසෙල් කැන් කඩය කඩමින් සිටියේ අප විදුහලේ සිසුන්ය. වාර්ගික සංහාරය ඇරඹී තිබිණ. ඉනික්බිති ජවිපෙ තහනම, විජය, සරත්, වාසු, බාහු ඇතුළු කණ්ඩායම් සැඟවී සිටීම, භාරවීම, 1984 ජනවාරි මහජන පක්ෂය නමින් විජය නව පක්ෂයක් බිහිකිරීම, වම සමගිවීම, වම හා ශ‍්‍රීලනිප ධ‍්‍රැවීකරණය වීම, කොපය හා ලසසපය දෝලනය වීම හා වමේ පොදු බලවේග සමග සන්ධානගතව සිටීම හා පරතසාරති පැමිණීම, තිම්පු සාකච්ඡුා, 84 වටමේස සාකච්ඡුා හා 86 පිළිගත් දේශපාලන පක්ෂ සම්මේලනය ආදි සියලූ කඩයිම් පැන ඉන්දු-ලංකා ගිවිසුමට පැමිණෙන තෙක්ම භීෂණය අප දැනසිටියේ නැත. 71දී අප කුඩාවුන්ය. එහෙත් 87 වන විට උසස්පෙළ ලියා ආලය කරන්නට සුදුසු වයස එලැඹෙමින් තිබූ කාලයයි. භීෂණය අපට අලූත් අත්දැකීමක් විය. කළ යුත්තේ කුමක්ද කියා හරිහැටි පැහැදිලි නැති, එහෙත් මුහුණ දිය යුතුම සංසිද්ධියක් විය.
පිළිගත් දේශපාලන පක්ෂ සම්මේලනයට සිරිමා ඇතුළු ජාතිකවාදී කණ්ඩායම් සහභාගි නොවුණු අතර, 84 සර්වපාක්ෂික වටමේස සාකච්ඡුාවට විජය-චන්ද්‍රිකා ඇරියුම් නොලැබූහ. 86 පිළිගත් දේශපාලන පක්ෂ සම්මේලනය වඩාත් මතකයට එන්නේ එය පළාත් සභා ක‍්‍රමය ගැන මුල්ම එකඟතාව ඇතිකරගත් සමුළුව වීමත්, එල්ටීටීඊයට හා අනෙක් විමුක්තිකාමී සංවිධානවලට ත‍්‍රස්තවාදී යන නම වෙනුවට සන්නද්ධ සටන්කාමීන් යැයි කොල්වින් කීමත් නිසාය.
රැුස්වීම්වලට යෑම ජීවිතයට වඩාත් ආකර්ෂණීය විය. විජයගේ රැුස්වීම්වලට ලස්සන ගෑල්ලමයින් ආවත් ඒගොල්ලන් එන්නේ, අප සේ සාම්ප‍්‍රදායික වමේ විප්ලවයට ආසාවෙන් නොව, විජය බැලීමටය. රැුස්වීම අවසානයේ ඔවුන් ළඟින්ම විජය නැතහොත් උන්මාදනීය පෙම්වතා දැකගත් නිසා ඇතිවුණු චිත්තානන්දයෙන් යන කල, අප නික්ම යන්නේ අනිද්දා එළැඹෙන වමේ විප්ලවයට සිත’ගින් ජය පතමිනි.
87න් පසු ජවිපෙ විසින් එජාප හා එක්සත් සමාජවාදී පෙරමුණ (එසපෙ* ඉලක්ක කොට සතුරු ආකල්ප වැඩිකරන ලද අතර, 86දී ‘විජය, කොල්වින්, වාසු ඉන්දියන් ගැති පක්කලියෝ’ යනුවෙන් ජවිපෙ පෝස්ටර් ගැසුවේය. අනෙක් අතට උතුරේ යුද වදින හමුදාවට බෝධි පූජා සිදුකළේය. 86 සිට බලය බෙදීමට පක්ෂව එසපෙ, විජය මුල් කරගෙන රට වටා රැුලි පැවැත්වූ අතර, බණ්ඩාරගම, ගල්කිස්ස හා තවත් රැුලි කිහිපයකට බෝම්බ ගසන ලද්දේ අප බලා සිටියදීමය. 86 අගදී දයා පතිරණ, ජවිපෙ සම්බන්ධ කොටස් විසින් මරා දැමුණු අතර, 87 වන විට භීෂණය අපට දැනෙන ගණනට ළංවී තිබුණි.
එක්සත් සමාජවාදී පෙරමුණ අපගේ ආකර්ෂණයට හේතුවුණේ විජය නිසාය. නැත්නම් වම එපාවී තිබුණේ එහිවූ අනේකවිධ පාවාදීම් අසා තිබීම නිසාය. විජය වමට අලූත් තරුණ හා ජවසම්පන්න පිරිසක් එක්කළේය. ස්වාධීන ශිෂ්‍ය සංගමය, කම්කරු පිරිස් හා ඉහළ, පහළ නාගරික හා ගැමි මධ්‍යම පන්තිය ඒ අතර විය. 94 මහජන පක්ෂය පටන්ගෙන පවත්වන ලද මැයි රැුලියේ ඉදිරියෙන්ම ගියේ දිනේෂ් හා ඔහුගේ පක්ෂයයි. ඊළඟට කොමියුනිස්ට් හා සමසමාජ පක්ෂද, අවසානයේ මහජන පක්ෂයේ ජනසන්නිපාතයද විය. වාසු හා බාහු නැට්ටක් සේ එල්ලී සිටියේ ඔවුන් ගැනීමට ලසසපය විරුද්ධවීම නිසාය. 89 එසපෙ, ඔසීගේ මූලිකත්වයෙන් මුල්ම ඡුන්ද රැුස්වීම තිබ්බේ බොරැුල්ලේය. ගෑල්ලමයෙකු සීයා සමග රැුස්වීම බලන්නට පැමිණ තිබිණි. රතු තොප්පියක් දමා සිටි ඇය පැහැපත්වූ අතර රූමත්ය. ඇය අපගේ සමවයසේ සිටි බව පෙනුණු අතර, අපේ කණ්ඩායමේ බොහෝ අයට තිබුණේ, රූමත් විප්ලවීය තරුණියක ගෑල්ලමයා කරගැනීමට හැකි නම් අගනේය යන සිතුවිල්ලයි.
නිකරුණේ මරණයට පත්වූවන් අතර බොහෝ අය වූහ. සරත් ප‍්‍රනාන්දු එක් අයෙක් විය. 1987 දිනක නිතර දෙවේලේ යන මාගේ මිතුරකුගේ නිවසට ගිය විට, සරත් එහි සිටියේය. ඔහුගේ නිල් පැහැති මෝටර් රථය එම නිවසේ මිදුලේ නවතා තිබිණ. ඔහු එහි පැමිණ සිටියේ මිතුරාගේ නිවසේ තබා තම මෝටර් රථය විකුණාගන්නටය. තම නිවසේ තබා එය විකිණීමට එවකට සමාජ වටපිටාව ඔහුට ඉඩදී නොතිබිණ. රථය විකිණූ අතර නොබෝ දිනකින් ඔහු අතුරුදහන් විය. නැවත ඔහු දකින්නට නොලැබිණ. ඔහු කළ එකම වරද හෝ නොකළ දේශපාලනය වුණේ, චිත‍්‍රාංගනී විජේවීරගේ සහෝදරයා වීමය.
භීෂණ කාලේ ආලේ නිෂ්ඵල දෙයකි. ස්වාධීන සිසු නායකයාගේ මළගමට රලිසේස ශාලාවට ගිය අපට ඔහුගේ පෙම්වතියගේ ශෝකාකුල වත කියා පෑවේ එයයි. බොහෝ පෙම්වතියනට තම පෙම්වතා අහිමිවීම ‘භීෂණ කාලේ ආලේ’ විය. තරුණ මව්වරුන් කඳුළු පිරි මුහුණු ඡුායාරූපවලට දෙන්නටත්, ඒවා මැතිවරණ පෝස්ටර් වන්නටත් වුණේ එය යථාර්ථයක්ම වූ නිසාය.
86, මා උසස්පෙළ අවසන් කළ අතර රැුකියාවක්ද කිරීමට පටන්ගත් වසරයි. සංගීත කැසට් විකිණීමේ කුඩා ව්‍යාපාරයක අත්උදව්කරුවකු ලෙසය. ඒ සමයේම ශිෂ්‍ය ක‍්‍රිස්තියානි ව්‍යාපාරය විසින් සමාජ අත්දැකීම් ලබාගැනීමට අපි ස්ථාන දෙකකට යොමුකරන ලදිමු. දින 6කට බුත්තල අළුකළ විට සුබසෙත් ගෙදරද, ඉබ්බාගමුවේ දේවසරණද විය. මේ සියලූ තැන්හිදී අපට ගෑල්ලමයින් හමුවුවද ඇඟෑලූම්කම් ඇතිවුවද, ඒවා සඵල නොවුණේ කාලයද, දේශපාලන හැඟීම්ද, තෝරාගැනීම් නොකිරීමට තරම් වුණු තරුණවියේ පොදු හැඟීම් නිසාද?
බුත්තල ගමනේදී අපට විවිධ පුද්ගලයෝ් හමුවූහ. පසුව ඉන් තුන් දෙනෙකු මරා දමා තිබිණ. ඉන් එකෙකු වූ නිමල්, වැන්දඹුවක විවාහ කරගත් හා ෆර්ස්ට් ඉන් ලෝ (නීති බාහිර විභාගය* සමත්වූ අයෙකි. ජීවත්වීමට ගඩොල් කැපූවෙකි. සුබසෙත් ගෙදරට නිතර ආගිය කෙනෙකි. ඊරාසිරි මහින්ද බාහු බුත්තල ආනපල්ලමේ මහපාරේ සිට කිලෝමීටර් දෙක තුනක් ගියවිට ඉලූක් හා මාන යොදා වහල සෙවිල්ලමින් සිටියදී අපට හමුවිය. පැලවත්ත සීනි සමාගමේ ගොවි කම්කරු නායකයා වූ ඔහු සොඳුරු මිනිසෙකි. එක් දිනක් පමණක් හමුවූ ඔහු වසර 32ක් මගේ මතකයේ සිටියේ, පැලවත්තේ සිදුවන සියලූ දේ, ගොවි සටන, ඉඩම් අහිමිවීම හා කම්කරු සටන් ගැන එම දිනය තුළ, සැතපුම් 20ක පමණ ගමනක් අතරතුර, 19 හැවිරිදි මට කියා දුන් මිනිසා නිසාවටය.
88 අපේ‍්‍රල් මාසයේ, එසපෙ මොනරාගල අපේක්ෂක ලැයිස්තුව කියවූ මට ඔහුගේ නම නෙත ගැටිණ. සතුටක් ඇතිවුණු නමුත් එම සතුට සති තුනකින් පසු දුකකට පෙරළුණේ රාත‍්‍රියේදී නිවසින් එළියට ගෙන වෙඩිතබා මරාදැමුණේ ඔහු නසසප නියෝජනය කරමින් පළාත් සභා ඡුන්දය ඉල්ලීම නිසාය. ඒ, ජවිපෙ විසින් විය හැක. ජවිපෙ, එසපෙ අය මරමින් සිටි කාලයයි ඒ. බිම්බරක් සෙනඟ ගැවසුණ චන්ද්‍ර සූර්යයා ඉපදුණ පුණ්‍යභුමිය වූ වෙල්ලස්සට පැමිණ වෙල්ලස්සේ ගොවීන්ගේ ඉඩම් අයිතිය ගැන හා ගොවි දුක ගැන අරගල කළ මයිකල් රොද්‍රිගු පියතුමා, ආචාර්ය උපාධි 2ක් හා භාෂා 6ක් හසුරුවන එතුමා, දිව්‍ය පූජාව පවත්වන විට, 87 නොවැම්බරයේදී, මරාදමා තිබුණි. ඔහු මගේ මිතුරකුට ඊට පෙර දිනක ලිපියක් එවමින් කියාසිටියේ රජයේ කොටස් තමා ජවිපෙ හිතවාදියකු ලෙස සලකන බවය. එයම මරණයට හේතුවකි.
