ජනක ඉනිමංකඩ
විදර්ශන පොත් ප‍්‍රකාශන සමාගම සිංහලෙන් පොත්පත් කියවන අය අතර ප‍්‍රකටය. එහි හිමිකරු ජනක ඉනිමංකඩද බොහෝ අය හොඳින් දනිති. ජනක අපට හමුවුණේ නුගේගොඩ පැත්තේ මහල් නිවාස සංකීර්ණයක නිවෙසේදීය. කලබල නගරය මැද්දේ වුව ඔහුගේ නිවස තිබුණේ විවේකී, නිහඬ වටපිටාවක් මැදය. බිත්තිවල පොත් රාක්කය. වටපිටාව සැහැල්ලූය.
xxxxxxx
ජනකගේ පියා පුංචිම තැන සිට ඉහළට ආ ඉදිකිරීම් ක්‍ෂෙත‍්‍රයේ ව්‍යාපාරිකයෙකු ලෙස ප‍්‍රකටය. ජනක මීට පෙර සම්මුඛ සාකච්ඡුාවලදී කියා ඇත්තේ, තාත්තා යනු තමා කියැවූ පොත් අනන්තයක් අතර විශිෂ්ටම පොත බවය. කළුබෝවිල ගමේ පාසලේ සාමාන්‍යපෙළ දක්වා ඉගෙනගත් ජනක උසස්පෙළ සඳහා නාලන්දා විද්‍යාලයට ගියේය. ඒ පාසලේ විශිෂ්ට සිසුවෙකු ලෙස තේරී පත්වෙමින්ය. නාලන්දාවට යන තෙක් ජනක පොත්පත් කියවන්නට ඇබ්බැහි වූ තරුණයෙක් නොවේ. ඔහුට නාලන්දාවේදී අහම්බයකින් පොතක් හසුවී තිබුණි.
‘මාව පුස්තකාලයකට පොළඹවන පසුබිමක් ගෙදර පරිසරයේ තිබුණේත් නැහැ. පාසල් පරිසරයේ තිබුණේත් නැහැ. නාලන්දාවට පුස්තකාල පහක් තිබුණා. අපි ගියේ වාණිජ අංශයේ පුස්තකාලයට. මට පුස්තකාලයක අත්දැකීමක් තිබුණේම නැහැ. පොත් කියවන්න මේස තිබුණා. පොත් පිළිවෙළට තියා තිබුණා. පොත් විශාල ප‍්‍රමාණයක් තිබුණා. මුල්ම කාලයේදී අලූතෙන් ආපු සිසුන්ව රැුග් කළා. අපේ පන්තියේ අලූතෙන් ආපු තුන්දෙනෙක් විතර හිටියා. ඒ නිසා පීරියඞ් දෙකක් ෆ‍්‍රී නම් රැුග් එක අනිවාර්යයි. මම උදේට හොයලා බලනවා ඇවිල්ලා නැති ගුරුවරු කවුද කියලා. ගුරුවරු නැති පීරියඞ්වල පුස්තකාලයට ගියා.
පුස්තකාලයට ගියේ අර පැයක පමණ කාලය ගත කරන්න විතරයි. කියවන්නම නෙවෙයි. පුස්තකාලයේ පොත් තිබුණු පැත්තට ගිහිල්ලා පොත් ගන්න අදහසක්වත් තිබුණේ නැහැ. මුල්ම දවසක කවුරුහරි පුස්තකාලයේ මේසයක් උඩ ඒ.වී. සුරවීර මහත්තයාගේ ‘නවකථා නිර්මාණය සහ අවබෝධය’ කියන පොත තියලා ගිහිල්ලා තිබුණා. මම ඒක කියෙව්වා. ඒ වෙද්දීත් මම ජීවිතයටම කියවලා තිබුණේ නවකතා දෙකයි. එකක් ‘මනුතාපය’. අනෙක ‘හත්පෙති මල’. මනුතාපය සාමාන්‍යපෙළට නිර්දේශ කරලා තිබුණු නිසා තමයි ඒක කියෙව්වේත්. සුරවීර මහත්තයාගේ පොත බොහොම රසවත් විදියට ලියලා තිබුණා. පැය එකහමාරක් විතර ඒ පොත කියවපු මම, ඒ වෙලාවෙම පුස්තකාල කාඞ් එකක් අරගෙන ඒ පොත අරගෙන ආවා. සුරවීර මහත්තයාගේ මේ පොත හරිම රසවත් පොතක්. ඔහු හැම ඉදිරිපත් කිරීමකටම දේශීය හා විදේශීය නවකතාවලින් උදාහරණ අරගෙන තිබුණා.
ඒක කියෙව්වාම මට එහි උදාහරණ දක්වා තිබුණු පොත් කියවන්න ආසාවක් ආවා. ඒ පොත් හොයාගන්නේ කොහොමද. පුදුමය කියන්නේ, නාලන්දාවේ වාණිජ අංශයේ පුස්තකාලයේ ඒ උදාහරණවල තිබුණු පොත්පත් සියල්ලම පාහේ තිබුණා. ඉන්පස්සේ ආපු කාලය පිස්සුවෙන් පොත් කියවපු කාලයක්. මම දවසකට පැය තුනහතරක් විතරයි නිදාගත්තේ. හරියටම කිව්වොත් මම ඇරියස් කවර් කරන්න කියෙව්වා.’
xxxxxxx
වයස අවුරුදු 17ට පෙර ජනකගේ ජීවිතය සම්පූර්ණයෙන්ම වෙනස් එකකි.
‘මම සාමාන්‍යපෙළ දක්වා ඉගෙනගත්ත කළුබෝවිල මහා විද්‍යාලයේ යාළුවෝ, ගුරුවරු තවමත් මාව මුණ ගැහෙනවා. එයාලාට ප‍්‍රශ්නයක් තියෙනවා. ඒ තමයි මේ ඉන්නෙ ඉස්කෝලෙ හිටපු ජනක ඉනිමංකඩ නොවේය කියන එක. මේ පුද්ගලයා වෙනස් වුණේ කොහොමද කියන එක එයාලාට ප‍්‍රශ්නයක්.
මම අවුරුදු දෙකහමාරක වයස වෙන තුරු කතාකරලා නැහැ. අවුරුදු 18 විතර වෙන තුරු මට කතාකරන්න බැහැ. ඒ කියන්නේ දරුණු ගොතයක් තිබුණා. ඒකට පිළියම ලෙස මම මුලින් හිතුවේ කතා නොකර සිටීම. සාමාන්‍ය දෙබසක් හුවමාරු කරන්නත් අමාරුයි. ඉතින් මම නිශ්ශබ්දයි. ඉස්කෝලේ ඇරුණාම ගෙදර යද්දී කිලෝමීටර් දෙකක් විතර පයින් එන්න ඕනෑ. මම අනෙක් යාළුවෝ කණ්ඩායම් එක්ක නැතිව තනියෙන්ම ගෙදර එන්න පිටත් වෙනවා. හිටියේ තනියෙන්මයි. නාලන්දාවට ගියාම තිබුණු විශාලම ප‍්‍රශ්නය තමයි නාඳුනන පිරිසක් මැද අදහස් හුවමාරු කරද්දී තිබුණු ගැටලූව. ඔය අස්සේ තමයි මම පොත්පත් කියැවීමට පෙළැඹුණේ. ඔය කාලෙදී මම මගේ ගොතය නැති කරන්න ක‍්‍රමයක් හොයාගත්තා.
අද මාව දකින කවුරුත් එකල මා ගොතගැහුව බව එක්වරම හිතන්නේ නැහැ. ඒත් හොඳටම නිරීක්ෂණය කළොත් මගේ වචනයක් දෙකක් ඇඹරෙන බව කෙනෙකුට නිරීක්ෂණය කළ හැකියි.
මම කළේ මට ගොතගැහෙන වචන ඔක්කොම කොළයක ලිවීම. මම තේරුම් ගත්තා මගේ හිරවීම එන්නේ ‘අ’ සහ ‘උ’ අකුරු දෙකේදී බව. ඉන්පස්සේ මම ඒ අකුරු දෙක තියෙන වචන ලිව්වා. ඒ අකුරු දෙක මඟහැරලා ලියපු වචන උච්චාරණය කරන්න හුරුවුණා. මම ඒ අකුරු දෙක මඟහැරියා. අදටත් මම ගොඩක් වෙලාවට ඒ අකුරු දෙක මඟහැරලා තමයි කතාකරන්නේ.
මගේ පුතාගේ නම අපූර්ව. පුතාගේ නමේ මුලකුර විදියට අයන්න දාන්න හේතුවක් තමයි, මට අයන්න ශබ්ද කරන්න බැරිවෙලා තිබීම. මම ගොතයක් තියෙන මගේ යාළුවන්ටත් කියන්නේ මේ වැඬේ කරලා බලන්න කියලයි.
ගොතය හරිගස්සාගැනීම මගේ ජීවිතයේ විශාල පිම්මක්. ඒක කූඩුවකින් මුදාහැරියා වගේ. කලෙක කුලෑටි වෙලා, ඇතුළට නැවිලා, හුදෙකලා වෙලා තනියෙන්ම හිටපු චරිතයක් මම.’
xxxxxxx
පොත් කියවන්නට පටන්ගන්නට පෙර ජනක තනිවම, කල්පනාවට වැඩි තැනක් දෙමින් සිටි අයෙකි. ඒ තරම් කාලයක් තනිකමට තැන දුන් ජනකගේ චින්තන ලෝකය මොනතරම් පුළුල්දැයි මොහොතකටවත් අනුමාන කළ හැකිද?
‘රංජිත් දිසානායක හෙවත් කළුරංජි අයියා මගේ මිත‍්‍රයෙක්. ඔහු හැත්තෑඑකේ කැරැුල්ලේ ඉඳන් මේ දක්වා ජීවිතයේ විවිධ වැඩකටයුතුවල හිටපු කෙනෙක්. හොඳ මනුස්සයෙක්. ඒත් සමහර මිනිස්සුන්ව තේරුම් ගනිද්දී රංජිත් අයියා ටිකක් දුර්වලයි. ඔහු වරක් මගෙන් ඇහුවා ඔය තරම් ලේසියෙන් මිනිස්සුන්ව තේරුම් ගන්නෙ කොහොමද කියලා. මට වැටහුණ දේ තමයි රංජිත් අයියා ගොඩක් කාලසීමාවන් පහුකරගෙන ක‍්‍රියාකාරීව දුවපු කෙනෙක් වුණාට, එයා නැවතිලා ඉඳලා නැති විත්තිය. තවත් සමහර අයව අපි දන්නවා. ගොඩාක් පොත් කියෙව්වත්, එයාලාට සමාජ දැනුම අඩුයි. සමහරු පොත් කියවන්නේම නැති තරම්. ඒත් එයාලාට තියුණු විදියට සමාජය දකින්න පුළුවන්. මා හිතන්නේ ඔවුන් ඒක නැවතී බලාසිටීමෙන් ලබපු දෙයක්. මා හිතන්නේ වයස අවුරුදු 17 වෙනතෙක්ම මගේ ජීවිතයේ නිහැඬියාව වත්මන් මාව නිර්මාණය කරන්න බලපෑවා.’
xxxxxxx
කියවන්නට පටන්ගත් ජනක ලේඛකයන්ට ලියුම් ලීවේය. ඒ අතරින් බොහෝ ලිපි ලියා තිබුණේ ලේඛකයන් හැකි හැම වචනයක්ම යොදා අගය කරමින් නොවේ. මහා ලේඛකයන්ගේ පවා දෝෂ විවේචනය කර ලියුම් ලිවීමට ජනක පසුබට නොවීය. දයාසේන ගුණසිංහ නම් දැවැන්ත ලේඛකයා මුලින්ම ජනකට පිළිතුරු ලිපියක් ලියූ ලේඛකයෙකි. කම්මැල්ලවීර තවත් අයෙකි.
‘කම්මැල්ලවීර දිගින් දිගටම මට උත්තර එව්වා. එහෙම ලිපියක ඔහු යෝජනා කළා විභවි සංස්කෘතික මධ්‍යස්ථානය කියලා තැනක් තියෙනවා, එතැනට එන්න කියලා. මම ගියා. විභවියේ ‘විදසුන්’ කියලා දවස් පහක කලා උළෙලක් කළා. ඒක කළේ මානව හිමිකම් දිනය වෙනුවෙන්. මම ඒකේ ස්වෙච්ඡුාවෙන් වැඩ කළා. ඒ වැඩසටහන නිසා මාව වෙනස් වුණා. ඒ කලා උළෙලේ විදසුන් කියන නමෙන් බිඳලා අරගෙන තමයි ‘විදර්ශන’ කියන නමත් මගේ ප‍්‍රකාශන සමාගමට දැම්මේ. විභවියේ සුනිල් විජේසිරිවර්ධන මහතා හිටියා. සාහිත්‍ය රසවින්දනයේදී සාහිත්‍යය කියන විෂයෙන් එහා ගොස් එහි බහුශාබ්දික අර්ථය ගන්න පුළුවන් බහුවිෂයික දැනුමක් තියෙන්න ඕනෑය කියන අදහස අප තුළ රෝපණය කළේ සුනිල් අයියා. සාහිත්‍යය, කතාන්දරයක් විඳිනවාට එහා ගිය බැ?රුම් දෙයක් බව පෙන්වුවේ ඔහු. එකල වැඩසටහන්වලදී සිංහල පාඨකයන් නොදන්නා ලේඛකයන් ගණනාවක් ගැන අපට අහන්න ලැබුණා.
ගේබි‍්‍රයෙල් ගාර්ෂියා මාකේස් කියන්නේ එක්කෙනෙක්. ඒත් අප දැන සිටි මාකේස්ගේ එකම සිංහල පොත ‘කරුමක්කාර කතාවක්’ කියන නවකතාව විතරයි.
විභවියේ වැඩකට මට ඉන්දියා යන්න ලැබුණා. ඉන්දියාවේ පොත් සාප්පුවකින් මට ලැබුණා මාකේස්ගේ කෙටි නවකතාවක්. ‘නෝ වන් රයිට්ස් ටු ද කර්නල්’ කියලා. මම ඉන්දියාවේදීම ඒ කෙටි නවකතාව කියෙව්වා. ඒක සිංහල භාෂාවට දාන්න උත්සාහ කළා. ලංකාවට ආවාට පස්සේ සම්පූර්ණයෙන්ම සිංහලට පරිවර්තනය කළා. ඊට පස්සේ සයිමන් නවගත්තේගම මහත්තයාට මේ පරිවර්තනය පෙන්වුවා.
ඒ කාලයේ සයිමන් නවගත්තේගම ඇසුරු කිරීමත් සෑහෙන ආඩම්බරයක්. ඔහු මට කීවා මේක පළ කරන්න කියලා. ප‍්‍රකාශකයෙක් නැති තැන ඔහු කිව්වා, ප‍්‍රකාශකයෝ මොකටද තාත්තාගෙන් සල්ලි ඉල්ලගෙන මටම පොත ගහන්න කියලා. ආරම්භයක් විදියට මගේ පොතත් එක්ක එයාගේ පොතකුත් ගහන්න කියලා කිව්වා. මට ඕනෑ වුණා මේ අලූත් වැඬේට ‘සංසාරාරණ්‍යයේ දඩයක්කාරයා’ කියන පොත ගන්න. මට ඒක ලැබුණා. ඉන්පස්සේ විභවියේ හිටපු ගොඩක් අයත් එයාලාගේ අලූත් පොත් මට දුන්නා. මගේ පොතත් විකිණුනා. විදර්ශන ප‍්‍රකාශන ආයතනය පටන්ගත්තා.
ඒත් ඔය අතරේ විභවියේ අභ්‍යන්තරයෙන් විවේචනයක් ආවා, මාකේස් වගේ ලේඛකයෙකුගේ සංකීර්ණ කෘතියක් පරිවර්තනය කළේ ඇයිද කියලා. ඒ කාලෙ අපට විභවිය ගැනත් විවේචනයක් තිබුණා. මොකද සුනිල් විජේසිරිවර්ධන වගේ අය විදෙස් කෘතිවලින් උපුටා දක්වනවා. එවැනි පොත්පත් ගැන උපුටා දැක්වූවාට විභවියෙන් ඒවා පරිවර්තනය කරන්න උත්සාහ නොගත් බව අපට විවේචනයක්. මේ වාද විවාද හා විවේචන මැද මම හිතුවා ආයෙත් පොත් පරිවර්තනය කරන්නේ නැති බව. අදටත් මම පොත් පරිවර්තනය කරන්නේ නැහැ. ඒත් මම දැඩිව හිතුවා එයාලා අපට නම් විදියට විතරක් කියපු පොත්පත් සියල්ලම පරිවර්තනය කරවලා මුද්‍රණය කරන බව. අදටත් කරන්නේ ඒක.‘
xxxxxxx
ජනකගේ ප‍්‍රවේශය ලංකාවේ දුලබ එකකි. ලංකාවේ කලාවෙහි මහා ඛේදවාචකය කුමක්දැයි විමසුවොත් අපට ඇති පිළිතුර වන්නේ කලාව ගැන දැනුමක්, උනන්දුවක් හා අතිරික්ත ධනයක් ඇති ආයෝජකයන් අඩුවීම යන්නයි. හැකියාව ඇති තරුණයන් බොහෝ සිටියද, ඔවුන්ගේ හැකියාවන් සමාජගත කරන්නට ආයෝජකයෝ නැත.
‘මුදල් ඉපැයීමෙන් මම තෘප්තිමත් වෙන්නේ නැහැ. මම මුදල්වල ආස්වාදය විඳලා තියෙනවා. මගේ තාත්තා ගාල්ලේ බද්දේගම ඉඳලා ආපු, හතරවැනි පන්තියට ඉස්කෝලේ ගිය මුදලාලි කෙනෙක්්. ඔහු ආදායම් ඉපැයුවා. ඉන් පස්සේ භාෂා දැනුම හා සංස්කෘතික දැනුම උපයාගැනීම තුළ වෙනම පංතියකට අපි පොලා පනිනවා. එතැන සංස්කෘතික හිදැසක් තියෙනවා. ඒ සංස්කෘතික හිදැස සම්පූර්ණ කිරීමේ කටයුත්ත තමයි මම කරමින් ඉන්නේ. අද මට විදර්ශන පොත් ආයතනයට වඩා වෙනත් ව්‍යාපාර තියෙනවා. ඉදිකිරීම් ව්‍යාපාර. ඒවායින් ජීවත්වෙන්න මුදල් ලැබෙන නිසා පොත් ප‍්‍රකාශන ආයතනයෙන් ජීවත්වෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා විදර්ශන පවත්වාගෙන යන්නේ මගේ තෘප්තිය වෙනුවෙන්.
ලොව ක‍්‍රීඩාවේ සිට කලාව දක්වා සියලූ ක්ෂේත‍්‍රවලට ආයෝජනය කරන ආයෝජක පැළැන්තියක් ඉන්නවා. ක‍්‍රීඩා කණ්ඩායම් මිලදී ගැනීමේ සිට චිත‍්‍රපටි නිෂ්පාදනය දක්වා ඒ ව්‍යාපාරිකයන් දුවනවා. පාපන්දු වැනි ක‍්‍රීඩාවල කලෙක පටන් ප‍්‍රාග්ධනය තිබුණත් ක‍්‍රිකට් වැනි ක‍්‍රීඩාවකට ඒ ප‍්‍රාග්ධනය ආවේ මෑතකදී. එයින් ක‍්‍රිකට් ක‍්‍රීඩාවේ හැඩය සම්පූර්ණයෙන්ම වෙනස් වුණා. කලාවේ හැඩයටත් අනිවාර්යයෙන්ම ආයෝජකයන් බලපානවා. පුනරුද සමයේ පැරණි රෝමයේ ෆ්ලෝරන්ස් වගේ නගරවල පුද්ගලිකත්වයට වැඩි තැනක් දුන්න කලාකෘති බිහිවෙන්න පටන්ගත්තා. ඊට කලින් යුගයේ කලෘකෘති කියලා තිබුණේ ආගමික අරමුණු වෙනුවෙන් නිර්මාණය කළ පිළිම හා චිත‍්‍ර ආදිය. ඒත් පුනරුද සමයේ ලෞකිකත්වයට හා පුද්ගලිකත්වයට මුල්තැන දුන් කලාකෘති බිහිවුණා. ඒ කලාකෘති බිහිවුණේ එකල යුරෝපයේ අලූතෙන් නැගී ආ ධනවතුන්ගේ පවුල්වල අනුග‍්‍රහයෙන්. එයාලා තමන්ගේ තත්වය පෙන්වන්නට අතිරික්ත ධනය වියදම් කරමින් කලාකරුවන් නඩත්තු කොට කලාකෘති නිර්මාණය කළා. නූතන කලාව හැදෙන්නේ එතැනින්. මේ මිනිස්සු තේරුම් ගන්නවා, මනුෂ්‍යයාගේ මනුෂ්‍යත්වය සම්පූර්ණ කරන්නට සෞන්දර්යාත්මක පාර්ශ්වය අත්‍යවශ්‍ය බව. සෞන්දර්යය ගැන සංවේදී නැති මනුෂ්‍යයන් සම්පූර්ණ නැහැ. මේ අයව ප‍්‍රාග්ධනය හිමි විකල්ප කණ්ඩායම් විදියට හඳුන්වන්න පුළුවන්.
මම ප‍්‍රකාශනය කළ පොත්වලින් සීයට අසූවක්ම මම දීලා කරවගත්තු ඒවා. ඒ වගේම මම ප‍්‍රකාශනය කළ නවකතා බොහොමයක් මගේ යෝජනා මත වෙනස් වෙලා තියෙනවා. නවකතාවල සමහර කොටස් ගැන මම ලේඛකයා හෝ ලේඛිකාව එක්ක කතාකළාම ඒ කොටස් වෙනස් කරන්න ඔවුන් එකඟ වෙලා තියෙනවා. ඒ නිසා මම කවුරුහරි අරගෙන එන පොතක් මුදල් වියදම් කරලා මුද්‍රණය කරන කෙනෙක් විතරක්ම නෙවෙයි.‘
xxxxxxx
ජනකගේ දිනයක් ගතවෙන අයුරු බොහෝ ව්‍යාපාරිකයන්ට වඩා වෙනස්ය. ඔහු ව්‍යාපාර රැුස්වීම්, මෙහෙයුම් ආදි කටයුතුවල නිතිපතා යෙදෙන කාර්යබහුල ව්‍යාපාරිකයෙක් නොවේ.
‘මම කය වෙහෙසලා වැඩ කරන්නේ නැහැ. ඇත්තටම කිව්වොත් වැඩ කරන ප‍්‍රමාණය බොහොම අඩුයි. මම අලූත් ආයෝජනයකට යොමු වුණත් මම කියන්නේ මට වැඩ කරන්න බැරි බව. මම කරන්නේ ඒ වැඩවලට පුද්ගලයන්ව යොමු කරන එකයි. මගේ දවසේ කාලය වැඩිපුර ගතවෙන්නේ කියැවීමට හා හැදෑරීමට. ඒ නිසා තමයි මගේ ගෙදර වුණත් බැලූ බැලූ අත පොත් තියෙන්නේ. බටහිර රටක මුද්‍රණ සමාගමක ආයෝජකයා මුද්‍රණය කරන පොත්පත් ගැන හිතන්න ඕනෑ නැහැ. මොකද ඒ කටයුත්ත කරන්න වෙනම අය බඳවාගත හැකියි. ඒත් ආයෝජකයා වුණත්, මුද්‍රණය කරන පොත්පත් තෝරන්නත් මට සිද්ධවෙනවා. අද ප‍්‍රකාශකයන්ට ආයෝජනය කළ පොත්පත් දෙකට කපලා පල්ප් කරන්න යවන්න සිද්ධවෙලා තියෙනවා. ඒත් විදර්ශන එකේ විකුණන්න බැරි පොත්පත් නැහැ. මොකද මට අවබෝධයක් තියෙනවා පොත්පත් අලෙවි කරන්න පුළුවන්ද බැරිද කියලා. ඒ වගේම පොත් විකිණෙන්නේ නැති බව කියන යුගයක පොත් විකුණන හැටි මම දන්නවා.’ x
