ඔහුගේ මවගේ අවසන් කටයුතු සිදු කරනු ලැබුවේ කොළඹ මාදම්පිටිය සුසාන භූමියේදීය. අවසන් කටයුතු මෙහෙයවන ලෙස ඔහු මට වගකීමක් පැවරීය. ඒ කිසිවකුටත් ගුණකථන කිරීමට ඉඩ නොදෙන ලෙස දන්වමින්ය. අවශ්‍ය නම් වත්ත වෙනුවෙන් ගුණකථනයක් කිරීමට ජයසේන අයියාට ඉඩ ලබාදෙන ලෙස පවසමින්ය. බොහෝ වැඩ රාජකාරි ඇති කිසිවකු කනත්තට පැමිණෙන්නේ කථා අසා සිටීමට නොවන බවද ඔහු කීය.
ඉන් වසර ගණනාවකට පසු ඔහුත් අවාසනාවන්ත ලෙස අප හැර ගියේය. ඔහුගේ අවසන් කටයුතු කරනු ලැබුවේද මාදම්පිටිය සුසාන භූමියේදීය. කලාකාර සමාජයේ කථාවලට අමතරව මා ද ඔහු වෙනුවෙන් කතාවක් කළ යුතු යැයි ඔහුගේ පවුලේ සාමාජිකයන්ගේ ඉල්ලීම විය. ඒ ගම වෙනුවෙන් ය. මා එහිදී කීවේ ඔහු අපට හෙවත් මෝදර ගමට ආඩම්බරයක් වන්නේ ඇයිද කියාය. ඔහු සමඟ යහපත් දේ වෙනුවෙන් ශපථ කළ කලා ලොව සහෘදයන් සිය පෞද්ගලික සුඛවිහරණය උදෙසා ස්වේච්ඡුාවෙන් පේළි ගැසී සුබ අනාගතයක වේදිකාවට ගොඩවද්දී රැුල්ලට ගසාගෙන නොගොස් නොසැලී සිටින්නට ඔහුට හැකිවූ බවය. මගේ කථාවේ හරය හැඟුම්බර හඩින් යුතුව ඩග්ලස් සිරිවර්ධන ඔහුගේ කතාවේදී එදා පිළිගත්තේය. ඒත් ඒ වනවිටත් රාජපක්ෂ ආණ්ඩුවේ තනතුරු හොබවමින් සිටි කලාකරුවකුට මගේ කතාවට කේන්ති ගොස් තිබුණි. මට පෙර කතාවක් කර සිටි ඔහු මට පිළිතුරු දෙන්නට තව කතාවක් ඉල්ලූවේය. රාජපක්ෂ ඌෂ්ණය ඒ දිනවල සමහර කලාකරුවන් ඇඟට ගෙන තිබුණේ ඒ ආකාරයටය. කොහොම වුණත් ඔහුට අවසන් ගෞරව දක්වන්නට පැමිණීම සඳහා, එවක ජනාධිපති මහින්ද රාජපක්ෂ ඔහුගේ දේශපාලනය කුමක්දැයි පරාක‍්‍රම නිරිඇල්ලගේ අසා තිබුණි.
නිරිඇල්ල දී ඇති පිළිතුර වී ඇත්තේ සම්මත පක්ෂ දේශපාලනයක් නොතිබුණත් ඔහුට දේශපාලනයක් තිබූ බවයි. ඒ නිසාම ජනාධිපති අවසන් ගෞරව හා ශෝක පණිවිඩවලින් බේරී සිටින්නට අවසන් අවස්ථාවේදීත් ඔහුට හැකි විය. ඔහු ගැන යමක් ලියන්නට ඕනෑයැයි කිහිප විටක්ම සිතට නැගුණද එය දිනෙන් දින කල් ගියේ විවිධ හේතු නිසාය. එය යළි ඉස්මත්තට ආවේ රංග ශිල්පිනීි දීපානි සිල්වා පසුගිය අනිද්දාවකදී ඔහු පිළිබඳව මතකය අලූත් කර තිබූ නිසාය. ඇය කියා තිබුණේ කලා ලොව ඇය ආශ‍්‍රය කළ විවෘතම මිනිසුන් අතර ඔහු ද එක් අයෙකු වූ බවය. ඔහු නිකම්ම නිකං නාට්‍යකරුවෙක් නොවීය. බොහෝ අය තුළ නොතිබූ ගැඹුරක්ද, ප‍්‍රතිභාවක්ද, නාට්‍ය විෂය පිළිබද ප‍්‍රාමාණික දැනුමක්ද ඔහු සතු විය. බොහෝ දෙනා දන්නා ආකාරයට ඔහු එච්.ඒ. පෙරේරාය නැතිනම් හබරකඩගේ ඇලෝසියස් පෙරේරාය. මට ඔහු ඇලෝසියස් අයියා විය. බාල පරපුරට ඔහු ඇලෝසියස් මාමා විය. සමකාලීන මිතුරන්ට ඔහු ඇලෝසියස් විය. මෝදර ගම තුළ කුඩා ඒකකයක් වූ අප ජීවත් වූ මිනිරන්මඩුව වත්තට එච්.ඒ. පෙරේරා කෙනෙක් නොවීය. සිටියේ ඇලෝසියස් කෙනෙකු පමණය. ඔහු නිමග්න වූ නාට්‍ය කලාව ඇසුරු කළ පිරිසට ඇර අන් අයට ඔහුගේ හැකියාව පිළිබඳ එතරම් අවබෝධයක් නොතිබුණා යැයි මට සිතේ. එකක් ඔහු තරුවක් නොවූ නිසාය, ගමේදී ඔහුගේ එදිනෙදා කටයුතු සදහා සැහැල්ලූ ලෙස පයින් ඇවිදගෙන යන පුද්ගලයෙකු ලෙස නිතරම හමුවූ නිසාය. විටෙක යතුරුපැදියකින් ගමන් කරන ඔහු දුටු නිසාය. විශේෂයෙන්ම තරු ලකුණින් මාධ්‍ය තුළ ඔහු පිළිබඳව කිසිවක් නොදුටු නිසාය.
මියගියාට පසු මාධ්‍යවල ඔහු ගැන ලියවුණු සටහන් අල්පය. ‘අසූවේ අපි’ නම් වූ සෝවියට් සංස්කෘතික කේන්ද්‍රය මුල් කරගනිමින් නාට්‍ය කලාව හැදෑරූ පිරිස ඔවුන්ගේ එක් ගුරුවරයෙකු වූ එච්.ඒ. පෙරේරා වාර්ෂිකව සිහිකරනු දකින්නට ලැබෙයි.
ඇත්තෙන්ම නාට්‍යවේදියෙකු ලෙස ගතකළ කාලයෙන් බොහෝ කාලයක් ඔහු අනාගත පරපුරක් සෑදීම වෙනුවෙන් ගුරුහරුකම් ලබාදීමට කැප කර තිබුණි. සෝවියට් සංස්කෘතික කේන්ද්‍රයට අමතරව ජාතික තරුණ සේවා සභාව, ටවර් හෝල් රගහල පදනම හා ජනකරළිය ඒ අතර වේ. අවසන් කාලයේ ඔහු වැඩිපුර රඟපෑවේ නැත. ඒ ගැන විමසූ විට කීවේ රැුකියාවේ නිවාඩු සියල්ලම පුහුණු කිරීමේ කටයුතු සදහා යොදවා ඇති බවයි. ඒ නිසාම රංගනය සදහා ලැබෙන ඇරියුම් භාර නොගන්නා බවයි. හඬ උපයෝගි කරගත් මේ රංගාභ්‍යාස කියාදීමේ දුෂ්කර කි‍්‍රයාව භාරගන්නට බොහෝ අය පැකිළුණු බවත්, ඔහුගේ මරණය ඉක්මන් වීමට එම දුෂ්කර ක‍්‍රියා හේතු වූයේද කියා තමාට සිතෙන බවත් ජයන්ත චන්ද්‍රසිරි ඔහුගේ අවසන් කටයුතු අවස්ථාවේ සිය කථාව තුළදී කීය. ‘¥ දරුවෝ’ ටෙලිනාට්‍යයේ ඩයස්ගේ චරිතය සාමාන්‍ය රූපවාහිනී නරඹන්නන් අතර ඔහු ජනප‍්‍රියත්වයට ගෙන ආ ටෙලිනාට්‍යය විය. එම රූපවාහිනි නාට්‍යයට එකල අනුග‍්‍රහය දක්වනු ලැබුවේ ටයර් හවුස් සමාගමය. ¥ දරුවෝ නාට්‍යය තුළ ඩයස්ට අයත් වාහනය බොහෝ කාර්මික දෝෂයන්ට හෝ ටයර් අවුල්වලට ලක්වන අයුරු පෙන්වනු ලැබීය. ඒ නිසා ටයර් අලෙවිකරුවන්ට ටයර් අලෙවිය පිළිබඳ වෙළෙඳ දැන්වීමක් සඳහා එකල ඔහු යොදාගැනීම නිවැරදිම තේරීමක් විය. ඒ අනුව යමින් ටයර් හවුස් වෙළඳ දැන්වීම සඳහා ඔහුට ඇරියුම් කර තිබුණි. ඒත් එච්.ඒ. පෙරේරා එය ප‍්‍රතික්ෂේප කර තිබුණේ ප‍්‍රතිපත්තියක් වශයෙන් වෙළෙඳ දැන්වීම්වල පෙනී නොසිටින බව දන්වමින්ය. සෝමරත්න දිසානායකගේ වෙඩික්කාරයන්ගෙන් ඇරඹි ඔහුගේ වේදිකා නාට්‍ය රංගනය ඔහුගේ ආ පරාක‍්‍රම නිරිඇල්ලගේ සමනිෂ්පාදනයක් වූ වරෙන්තු දක්වා දශක කීපයක විහිදී පවතින්නකි. සෙක්කුව, විනිශ්චය, ගැලීලියෝ, සුභ සහ යස, හිට්ලර්, රයිනෝසිරස්, පියාඹන අශ්වයා, සුදු කළු, මෝරා, ජූලියස් සීසර්, උක්දඬු ගින්න, උත්තමාවී ආදි නාට්‍ය ගණනාවකින් පිරිපුන්ය. රාජ්‍ය නාට්‍ය උළෙලේ වැඩිම සම්මාන ලබාගත් වාර්තාවට හිමිකම් කියන්නේද එච්.ඒ. පෙරේරා විය යුතුය. ‘වරෙන්තු’ නාට්‍යය වෙනුවෙන් රාජ්‍ය නාට්‍ය උළෙලේදී ඔහු හොඳම නිෂ්පාදක, හොඳම අධ්‍යක්ෂ, හොඳම පරිවර්තක, හොඳම නළුවා, හොඳම සංගීතය යන සම්මාන පහක් පිදුම් ලැබුවේය. ඔහු ජීවත් වූ පරිසරයේ වූයේ අමු නාගරිකත්වයකි. එහෙව් එච්.ඒ. පෙරේරා ‘සාගර ජලය’ චිත‍්‍රපටයේත් ‘බුමුතුරුණු’ ටෙලිනාට්‍යයේත් අමු ගැමියෙකු ලෙස කළ චරිත ජීවත් වූ පරිසරයත් සමග සැසª කල ඔහුගේ රංග ප‍්‍රතිභාවට කදිම උදාහරණය. සාගර ජලය රංගනය වෙනුවෙන් ඕසීඅයිසී සම්මාන උළෙලේදී ප‍්‍රශස්ත රංගනය උදෙසා ස්වර්ණ සම්මානය ඔහුට හිමිවුණි, (එහි ඔහු රගපෑවේ ප‍්‍රධාන චරිතය නොවේ.* ‘කඩඉම’ ඒකාංගික ටෙලිනාට්‍යය උදෙසා විශිෂ්ට රංගනයට හිමි ජාත්‍යන්තර සම්මානයක්ද ඔහු දිනා ගත්තේය.
ප‍්‍රියන්ජන් සුරේෂ් ද සිල්වා, ෆේස්බුක්හි තැබූ සටහනක ඔහුගේ රංග ප‍්‍රතිභාව ගැන කදිම විස්තරයක් කර තිබුණි. ඒ බෙල්ජියානු ජාතික මහාචාර්ය රූඞී කොරන්ස් ‘කලිගියුලා’ නාට්‍යය ශ‍්‍රී ලංකාවේ ඉංග‍්‍රීසි වේදිකාවට නිෂ්පාදනය කළ අත්දැකීමක් සම්බන්ධයෙනි. එහි කලිගියුලා ප‍්‍රධාන චරිතය එච්.ඒ. පෙරේරා රඟපා තිබුණි. ඔහුගේ පළමු ඉංග‍්‍රීසි වේදිකා නාට්‍යය එය වූ අතර අනෙකුත් නළු නිළියෝ ඉංග‍්‍රීසි වේදිකාවේ පළපුරුදු අයය. මහාචාර්යවරයා රටින් යන අවස්ථාවේදී නාට්‍යයට සම්බන්ධ වූ සියල්ලන්ටම කුඩා සමරු සටහනක් ලබාදී ඇත. එච්.ඒ.ට ලබාදුන් සමරු සටහනේ මෙවැන්නක් තිබුණු බව ප‍්‍රියන්ජන් ලියා ඇත. ‘මා ලොව බොහෝ රටවල නාට්‍ය නිෂ්පාදනය කර තිබේ. ඒත් සෑම රටකින්ම මට හමුවූ විශිෂ්ටතම නළුවා ඔබය’.
ලයනල් වෙන්ඞ්ට්හි රංග ශිල්ප ශාලිකාවට එච්.ඒ. පෙරේරා ගොස් තිබුණේ සංගීතය හැදැරීම සදහාය. අහම්බයකින් රංගනය හදාරන්නට ඔහුට සිදුවී තිබිණි. නළු භූමිකාවේ කාර්යබහුලත්වය නිසා සංගීතයට ඉඩප‍්‍රස්ථා නොලැබුණත් ‘සුභ සැන්දෑවක්, නුඹ විතරක් තලඑළලූයි, හිට්ලර්, වරෙන්තු’ ආදි නාට්‍ය ගණනාවකට ඔහුගේ සංගීතය මුසුවිය. වේදිකාවේ රංගනයේ යෙදෙමින් මවුත් ඕගනයක් වයමින් ‘හිට්ලර්’හි ඔහු මතුකළ සංගීතය නාට්‍ය සංගීතයට නවමු අත්දැකීමක් විය. සංගීතයට වැඩි කාලයක් යොදවා ඒ දෙසට වැඩි නැඹුරුතාවක් දැක්වීමේ ආශාවක් තිබුණේ ඔහු තුළ තිබුණි. සංගීත කටයුතු පිළිබද ඇසූ අවස්ථාවක ඔහු ඒ බව කීය. සංගීතය පිළිබඳ ඇරයුම් නැද්දැයි මා විමසූ කළ ඔහු කීවේ ලැබෙන ඇරයුම් භාර නොගන්නා බවත්, ඊට හේතුව වන්නේ පූර්ණ කාලීනව සංගීත කටයුතුවල නොයෙදෙන බැවින් වාදකයන් සොයාගැනීමේ අපහසුවක් තිබෙන බවත්ය.
නිදහස් වෙළෙද කලාප සේවක සංගම් නායකයෙකු වූ ඇන්ටන් මාකස් සමග ඔහු වෙළෙඳ කලාප තරුණ තරුණියන් සඳහා විවිධ දායකත්වයන් ලබාදුනි. හිටපු ජ්‍යෙෂ්ඨ අමාත්‍යාංශ ලේකම්වරයකු වූ ටී. අශෝක පීරිස් මෑතකදී අපේ සගයකුට පවසා තිබුණේ පරිවාස හා ළමාරක්ෂක සේවා අධ්‍යක්ෂ ජනරාල් ධුරයේ තමා කටයුතු කරද්දී, ළමා අයිතිවාසිකම් සම්බන්ධයෙන් පත‍්‍රිකා ආදි ඇතුළු විවිධ දෑ එච්.ඒ. පෙරේරා නොමිලේම පරිවර්තනය කරමින් එම කටයුතුවලට අනගි දායකත්වයක් දැක්වූ බවයි.
ඔහුගේ අකල් වියෝව අවස්ථාවේදී, අසූව දශකයේ ඔහු හා ග‍්‍රැන්විල් රොද්‍රිගුගේ අනුශාසකත්වයෙන් බිහිවූ මෝදර ආධුනිකයන්ගේ කලා හවුල නියෝජනය කළ සහෘදයෝ එකතු වී ඔහුට කෘතගුණ දැක්වීම ස`දහා පොස්ටරයක් නිර්මාණය කළෝය. එහි තිබුණු පාඨය ඔහුගේ කලාකාර භූමිකාව සංක්‍ෂිප්තව ප‍්‍රබලව මතුකර තිබුණි. ඒ ‘නොවිකිණුණු අදීන කලාකරුවා’ යන්නය. x
