අදෘශ්‍යමාන රංගය කියන්නේ බ‍්‍රසීලියානු ජාතික ඔගස්ටෝ බොවාල් සහ පැනගියොටිස් අසිමැකපෝලස් විසින් නවසිය හැට ගණන්වලදී මුලින්ම හඳුන්වාදුන් රංග ශෛලියක්. මේ රංග ශෛලියේ විශේෂත්වය තමයි රංග ශීල්පීන් මහජනතාව ඉන්න, සාමාන්‍යයෙන් නාට්‍ය පෙන්වන් නැති තැනකට ගිහිල්ලා ඔවුන්ද ජනතාව වගේ ඉඳමින් කිසියම් ක‍්‍රියාකාරකමක් (රංගයක්* කරනවා රංගයක් විදිහට නොතේරෙන්න. ඉතින් ඒක රංගයක් කියලා දන්නැති ජනතාව රැුවටිලා විවිධ විදිහට ඊට ප‍්‍රතිචාර දක්වමින් සම්බන්ධ වෙනවා.
උදාහරණයකට, එක් රංග ශිල්පියෙක් කලන්තේ දාලා ඇදගෙන වැටෙනවා, එතකොට ජනතාව ඊට සම්බන්ධ වෙනවා ඇත්ත සිද්ධියක් කියලා හිතාගෙන. ඔන්න ඔය ආකාරයට බොවාල් එදා මූලික වශයෙන් මේක ගෙනාවේ සම්මත රංග ශාලාව අතික‍්‍රමණය කරලා ජනතාව අතරට ගිහිල්ලා පීඩිත ජනතාවගේ ප‍්‍රශ්න සාකච්ඡුා කරන්න එක්තරා විදියකට ‘විප්ලවීය‘ රංග ක‍්‍රියාකාරකමක් විදිහට. නමුත් පස්සේ මේ රංගය විවිධාකාර රංග ශිල්පීන් නොයෙක් ආකාරයෙන් වෙනස් කරමින් පාවිච්චි කළා. (මමත් අදෘශ්‍යමාන රංගයක් අත්හදා බැලූවා ‘මැරයෙක් ඇවිත්’ කියලා 2000 දී ලයනල් වෙන්ඞ්ට් එකේ දී, දැකපු අයට මත ඇති* කොහොම හරි මේ රංගය යුරෝපය පුරා පැතිර ගිහිල්ලා දැන් බොහෝ අවස්ථාවල සාමාන්‍ය නාට්‍යවල පවා සුළු සුළු අවස්ථාවන් වශයෙන් තියන අතර වීදි නාට්‍යවල බහුලව යොදා ගන්නවා.
සාමාන්‍යයෙන් අදෘශ්‍යමාන රංග නිර්මාණයක් දෙයාකාරයකින් අවසන් වෙන්න පුළුවන්. එකක් නම් කිසියම් අවස්ථාවකදී ඒ ජවනිකාවේ රංග ශිල්පීන් විසින් ඊට සම්බන්ධ වෙච්ච ජනතාවට අපි මේ කරමින් ආවේ රංගයක් කියලා එළිදරව් කරමින් අවසන් කරනවා. තවත් සමහර අවස්ථාවලදී එහෙම එළිදරව් නොකරම අවසන් වෙන්න පුළුවන්, ඒ කියන්නේ එතකොට ජනතාව දන්නේ නෑ ඔවුන් සම්බන්ධ වුණේ රංගනයකට ද කියලා, එතනදී ඔවුන් ගෙදර යන්නේ ඇත්තක් කියලා හිතාගෙන. නමුත් ඔය දෙකින් කෝකින් ගියත් අවසන් වෙන්නේ රංග ශිල්පීන් තමන්ට අවශ්‍ය යථාර්ථය අත්පත් කරගෙන. ඔවුන් ඊට අවශ්‍ය ක‍්‍රමානුකූල සැලැස්මක් හදලයි තියෙන්නේ. සාමාන්‍ය ජනතාව දන්නේ නැත්තේ අන්න ඒ සැලැස්මයි.
එතකොට කෙනෙක් අහන්න පුළුවන් එහෙම පේ‍්‍රක්ෂකයන් නොදැනගෙන ගියොත් නාට්‍ය නැරඹීමේ ආස්වාදයක් ඔවුන්ට ලැබෙනවාද කියලා. තරමක් දීර්ඝව විස්තර කළ යුතු පිළිතුර කෙටියෙන් කියනවා නම්, රංගය මෙතනට එනකොට සම්මත අර්ථයෙන් නළුවා, පේ‍්‍රක්ෂකයා, නාට්‍ය ආස්වාදය, සම්මත රංග මායාව මේ කියන සියල්ලම විවාදයට ලක් වෙනවා. මේක මුළුමනින්ම වෙනත් ප‍්‍රවේශයක්. ඒ අනුව නළුවන් නමින් විශේෂ කොටසක් අවශ්‍යත් නෑ. ගැඹුරු යථාර්ථයේදී නළුවා සහ පේ‍්‍රක්ෂකයා කියන්නෙත් විවාදාත්මක වෙන්කිරීමක්.
ග්‍රොටව්ස්කි වැන්නන් පවා උත්සහ කළා රංගය නාට්‍ය කියන විශ්වයෙන්ම ඉවත් කරන්න. ඒ අනූව පේ‍්‍රක්ෂකයන් යන්නේ නාට්‍යයක් නරඹන්න නෙමේ වෛද්‍යවරයෙක් වැනි කෙනෙක් හමුවී යම්කිසි කටයුත්තක් ‘සීරියස්ව‘ කරගන්න. ඒ තත්ත්වය ගොඩක් දුරට සමාන වෙනවා අපේ පැරැුණි සාම්ප‍්‍රදායික යාතු කර්මවලට. උදාහරණයකට, දහ අට සන්නිය බලන්න එදා මිනිස්සු ගියේ නාට්‍ය බලන්ඩ අද අපි යනවා වගේ නෙමේ. ඒවා සිදුවුණේ ප‍්‍රතිකාරමය හෝ ආගමික උවමනාවක් සපුරන්නයි. නමුත් ඒ්වායේ භාෂාව ගොඩක් දුරට රංගය බවට පත්වෙලා තිබුණා. ඒ අනුව එවැනි ක‍්‍රියාකාරකම් ඔවුන්ට ප‍්‍රතිඵලයක් ලබා දුන්නා. ඔවුන් එයින් ආස්වාදයක් ලැබුවා. සම්බන්ධ වුණේ ඔවුන්ට අනුව නිර්මාණයකට නෙමේ යම් ඇත්තකට. ලෙඩෙයි බේතයි වෙදයි ඔක්කම එකම කට්ටියකගේ නිර්මාණයක්. බොහෝ විට තොවිලයෙන් ඒ අය සුවවුණේ ඒ් නිසායි.
හොඳින් වටපිට බලන්න, සමහර විට ඔබ පවා මේ මොහොතේ ඉන්නේ කාගේ හෝ ‘අදෘශ්‍යමාන රංගයක‘ වෙන්න පුළුවන්! x
x ධනංජය කරුණාරත්න
