බෙල්ලෝ කිව්වහම එක එක නෙක නෙක වර්ග. ගොඩබිමේ කරිජ්ජේ මිරිජ්ජේ මේ හැමතැනම ඉන්න සත්ව විශේෂයක්. මේ සත්ව විශේෂය මිනිස්සු වුණ අපි අපේ ඉතිහාසයේ මුල ඉඳලාම ආහාරයට ගත්තා. ඉස්සරනම් බෙල්ලෙක් ඇහිදලා අරගෙන සුටුස් ගාලා කටට දාගත්තා වෙන්න පුළුවන්!! ඉස්සර අපේ ගමේ හිටපු වංසපාල මාමා පුවක් ගස්වල හිටපු ගොලූබෙල්ලන්ගේ (කැහිබෙල්ලෝ කියලත් කියනවා* ජූස් එක සුරුස් ගාලා බිව්වා අපි ඇස්දෙකටම දැක්කා.
බලංගොඩ බටදොඹ ලෙනේ හිටපු ආදි මානවයෝ, ඒ කිව්වේ අපේ පූර්වයෝ, බෙල්ලෝ අහාරයට අරගෙන තියෙන විදිහ පොසිල වුණ කවච කියනවා. දැන් ඉතිං මේ කතාව ඒක නෙවෙයි. මේ කතාව මට්ටි කියලා අපි පොදුවේ හඳුනාගන්නා මුහුදු බෙල්ලෝ ගැන. ඊටත් එහාට ගිහිං ‘ග‍්‍රීන් මසල්’ කියන මුහුදු ජීවියා, වඩාත් ලස්සනට ශිෂ්ට විදිහට කටට රහට බඩට දාගන්නේ කොහොමද කියලා කියන්නයි මේ යන්නේ. ඊට කලින් චූට්ටක් මේ බෙලි ලෝකයේ කිමිදිලා එමු.
ග‍්‍රීන් මසල්ස්ලා ගැන කතාකරනකොට නවසීලන්තය අමතක කරන්න බැහැ. නවසීලන්ත ක‍්‍රිස්ටල් නීල මුහුද, හරිත පැහැ කවචයක් දරාගත්ත මේ බෙල්ලෝ විශාල ප‍්‍රමාණයකට ජීවය දෙනවා. ග‍්‍රීන් කිව්වාට මෙයාලගෙ ගෑනු සතාගේ කවචය යෙලෝ නැත්තං කහ වර්ණිකයි. නවසීලන්තයේ මොහාරි ගෝත‍්‍රිකයන්ගේ ප‍්‍රධාන ආහාරයක් වුණ මේ හරිත මසල්ස්ලාවන්, ඒ කාලා කාලත් ඉවරවුණේ නෑ. ලෝකය පුරා විසිරුණු මසල්ස්ලා රස ඉල්ලන මිනිස් කටවල්වලට දැන් මේ මුහුදු ජීවියාගේ රස මාංසය සපයන ප‍්‍රධාන ලෝක සැපයුම්කරුවාත් නවසීලන්තය. ඒ ඔවුන් මේ ජීවීන් අද මහා පරිමාණයෙන් වගාකරන නිසා. රට වටකර මූද තිබුණට අපේ දිවවල් තාම ඇඹුල්තියල් විතරක්ම ඉල්ලන නිසාදෝ අපි මේවා වගාකරන්න කල්පනා කරන්නෑ.
නවසීලන්තයේ වගේම ලංකාවෙත් වටේටම නො ගැඹුරු මුහුදේ කළපු දිය සැරැුලි අස්සෙ මෙයා මොකක් හරි දෘඪ දේකට ඇලී ජීවත්වෙනවා. ක‍්‍රිස්ටල් නීල මුහුදක කොළපාට හරි පාට වුණත් අපේ ¥ෂණය වුණ කලපු තීරයක ඉතිං කළුපාට කවචයක් දරාගෙන වුණත් මෙයා ඉන්න පුළුවන්!! අපේ මුහුද අවට මිනිස්සුත් මේ බෙලි විශේෂය කඩලා ගෙනල්ලා තම්බලා පොතු ඇරලා කෑවා. නැතිනම් සූප විදිහට ආහාරයට ගත්තා. අපි ගොඩාක් වෙලාවට මෙයාලාට කිව්වේ ‘මට්ටියෝ’ කියලා. මට්ටියෝ කඩලා උණු හැලියේ නටවලා සුප් බිව්වේ කොලූකමට මූදුකරේ කොල්ලෝ. එහෙම සුප් හදාගෙන බීපු අතීතයක් මේ ලියුම්කරුටත් තිබුණා. ඒ බෙන්තර ගඟ මුහුද සොයන මෝය ඉසව්වේ. ඒ කොහොම වුණත් අපේ මිනිස්සු ගිනියමයි කියලා මේ මසල්ස්ලාවන් පස්සේ පැන්නුවේ නෑ. එච්චර පස්සෙන් වැටුණේ නෑ. ඒත් නවීන ලෝකය කියන විදිහට හදවතට සහ මොළයට සුවය අරගෙන එන ‘ඔමේගා3’ පෝෂකය වැඩිපුර තිබෙන ස්වාභාවික මූලාශ‍්‍රය තමයි බෙල්ලෝ. ඒ අතරිනුත් මේ කොළ පැහැ මසල්ස්ලාවන් විශේෂයි. ඊට අමතරව යකඩ, විටමින් බී12, විටමින් සී මේ මසල්ස්ලාවන් එයාලගේ මාෂ් මෙලෝස් ඇඟෑතුළේ තැම්පත් කරගෙන ඉන්නවා.
රස
පටලගන්න
මම සිංගප්පූරුවේ ඉන්න කාලේ Green Mussels නෙක නෙක විදිහට කාලා කාලා, ඔයිස්ට‍්‍රස් අමුවෙන්ම ගුඩුස්ගාලා ගිලලා, ඒ රස එක්ක බෙල්ලෝ නම් ඉතිං දෙන්නම් බඩපැලෙන්න කියන මානසික සූදානමකින් තමයි හිටියේ. ඒම ඉන්නකොට තමයි මීගමුවේ නාමල්ලයියා (ජූඞ් නාමල්* බයිටට බෙල්ලෝ අරං ආවේ. ඊට පස්සේ ඉතිං මම මිනිහාත් එක්ක මීගමු කලපුවේ කිමිදිලා කොළ පැහැ මසල්ස්ලාවන් අහුරු අහුරු කැඩුවා.
එක එක ක‍්‍රමයට එක එක රෙසිපියට මෙයාලා හදන්න පුළුවන්. මුලින්ම කිමිදිලා ගල්වල ඇලිලා ඉන්න මෙයාලා කඩාගෙන එන්න ඕනෑ. ඊළඟට කවචය හොඳට බ‍්‍රෂ් කරලා සෝදගන්න ඕනෑ. නවසීලන්තය වගේ රටවල මුහුද දූෂණය වෙලා නැති නිසා මෙහෙම සෝදාගන්න අවශ්‍ය නැතුව ඇති. ඊළඟට අමුවෙන් කන්න ආසාවක් නැත්තං වතුර භාජනයක් ළිප තියලා නටනකොට මසල්ස්ලාවන් ඒකට දාගන්න ඕනෑ. ඊළඟට කල්පනාවෙන් ඉඳලා උන්ගේ දෙපියන් කවච විවර වෙනකොට ළිපෙන් බාගන්න ඕනෑ. ඊට පස්සේ ඉතිං රස ගොඩාක් තමන්ගේ ඉස්සරහ තියෙනවා. තමන් කැමති කොහොමද, ලෙසටම හදාගන්නයි තියෙන්නේ..
කටට රහට ආහාර හදාගන්නවා කියන්නේ කලාවක්. ගල් ගැහුණ වට්ටෝරු නෑ. දැන් ලෝකේ පුරා තියෙන වට්ටෝරු සෙට්ටෝරුවෙලා සැලඞ්කරණය වෙලා තියෙන්නේ. ඊස්ට් වෙස්ට් නෝත් සවුත් කලවම් වීලා නෙක නෙක රස බෝවීලා තියෙන්නේ. ඒ හින්දා ඕනෑනම් චීස් ටිකක් බටර් ටිකක් උඩින් ඉහලා කෙනෙකුට මේ මසල්ස්ලාවන් බේක් කරලා විස්කෝතු ක‍්‍රමයට රස විඳින්න තහනමක් නෑ. තවත් කෙනෙක්ට අමු හිංගල ක‍්‍රමයට කිරිහොද්දක කාරලා ගිල්වලා නටවලා සුවඳින් කුස්සිය නහවලා කරලා කන්න පුළුවන්. ඒ වෙලාවට අම්මෝ ගිනියමයි දෙයියෝ කියලා හිත කියනවනම් හට්ටිය බාගන්න කලින් මුරුංගා කොළටිකක් උඩින් විසිකරන්න.. ඒක මරු වෙයි. තව කාටහරි රටින් ගෙනල්ලා නෝනා බොන්න නොදී ඉන්න වයිට් වයින් වගේ දෙයක් තියනවනම් බටර් ටිකක් දාලා වයිට් වයින් එක්ක මේක උයලා අරන් පිහලාම කන්න පුළුවන්.. එතකොට ඒක නිකම්ම ඉටෑලියන් වෙනවා. ඕනෑ නම් එතකොට උජාරුවෙන් අල්ලපු ගෙදර එක්ක බෙදාගන්න පුළුවන්. එහෙම නැත්තං අර කලින් කිව්ව අමු හිංගල රෙසිපිය බටහිර බෙල්පෙපර්, ගාලික්, අනියන්, වෙජි ස්ටොක් වගේ ඒවා දාලා මික්ස් කරලා කායමක් විදිහට දූෂණය කරලා ගන්නත් පුළුවන්. හොඳට මතක තියාගන්න අරෙහෙන් මෙහෙන් මික්ස් වෙලා ඔම්ලට්කරණය වුණාම එන අමුතුම රස, වහක් වගේ රහක් කියලා.. මේ හැම විදිහකදිම කුළු බඩු විසිකරන එක ලෙසටම වෙන්න ඕනෑ.
දැන් ඉතිං නාමලයියගෙ කතාව
ඕම ඕම එක එක රිසිපියට චව්චව් ගාලා දෙසාබාන්න මේක කොහෙන් හරි සොයා ගන්න එපැයි. ඒකට ඉතිං කියාපු බඩුවක් මීගමුවේ ජූඞ් නාමල් සහෝදරයා.
‘මම මේක එක්ක අවුරුදු 10ක් ඔට්ටු වෙනවා. රජයෙන් හරි කිසිම ආයතනයකින් පුංචි හරි උදව්වක් නෑ. මම මේක නීත්‍යනුකූලව කරන්න බලපත‍්‍රයක් ඉල්ලූවා ඒකත් නෑ. මම මුලින් මුලින් මේ බෙල්ලෝ පැටව් ගෙනාවේ ත‍්‍රිකුණාමලයේ කල්අරාව, පොඩුවාකට්ටු, කින්නියා කියන පැතිවලින්. ගෙනල්ලා මීගමු කලපුවට දාලා සෑහෙන්න කාලයක් ට‍්‍රයි කළා. ඒත් බාගෙට බාගයක් මැරුණා. පස්සේ සුදු මහත්තයෙක් මට පෙන්නලා දුන්නා මීගමු කලපුවට හොඳ වතුර එන මාස 6ක වගේ කාලයට තමයි මේ බෙල්ලෝ මැරෙන්නේ කියලා. එතකොට ලවණතාවයේ අඩුවැඩි වීම තමයි මේකට හේතුව. ඒ එක්කම මීගමු කලපුවේ තැනින් තැනට පීඑච් අගය වෙනස් වෙන්නේ කොහොමද කියලා මිනිහා මට කියලා දුන්නා. මේ දැනුවත්වීමට පස්සේ මම දැන් අවුරුදු 3ක විතර ඉදලා සාර්ථකව මේ බෙල්ලෝ හදනවා. දැන් මම කලපුවේ පීඑච් අගය වෙනස් වෙන විදිහට මගේ බෙල්ලෝ ස්ථානගත කරනවා. දැන් ඉස්සර වගේ මැරෙන්නේ නෑ. මම විතරයි ලංකාවේ ඨරුැබ ඵමිිැකි හදන්නේ’
මුහුද සුස්ම ගන්න හැටි හොඳටම දන්නේ මීගමුවේ මිනිස්සුයි කියලා කියන කතාව හරියට හරි. අවුරුදු 10ක් ට‍්‍රයි කරලා මේ කොළ මසල්ස්ලාවන් මීගමු කලපුවේ කොහොමහරි හදාගත්ත නාමල් අයියාගෙ කතාවෙනුත් ඒක ඔප්පු වෙනවා. මේ බෙල්ලාට ලංකාවේ විතරක් නෙවෙයි ලෝකෙම තියෙන්නේ ලොකු ඉල්ලූමක්. ඒක නාරා ආයතනය වගේ ආයතනවල පුටු රත්කරන ලොක්කෝ දන්නේ නැතුව ඇති.
‘මේ බෙල්ලන්ගේ ඇගේ බැරලෝහ සාන්ද්‍රණය ඉහළයි කියලා කතාවට කියනවා’ මගෙන් ප‍්‍රශ්නයක්. ‘ඔව් ඒක එහෙම වුණොත් වෙන්නේ අපේ මුහුදු වතුර ¥ෂණය වෙලා නිසා. හැබැයි මේ බෙල්ලෝ ඇ`ග ඇතුලේ හිරකරගෙන ඉන්න ඒ බැරලෝහ එළියට දාන්න ෆිල්ටරින් සිස්ටම් එකක් තියෙනවා. මම ඒක මගේ ගෙදර කරනවා. මුහුදු වතුර ගෙනල්ලා කොට්න්, චාකෝල් වගේ ෆිල්ටර්ස් තුනක් හරහා යවනවා. ඊට පස්සේ ඒ වතුරට මෙයාලා දාලා, ඒ වතුර රොටේට් වෙමින් මෙයාලා හරහා යන්න සලස්සනවා. එතකොට මෙයාලා ඇඟ ඇතුළේ තියාගෙන ඉන්න බැර ලෝහ එළියට දානවා. එහෙම කරලා තමයි මම මේ බෙල්ලෝ විකුණන්නේ’
නාමල් අයියා අවුරුදු 10ක් වෙනකොට කොළ මසල්ස්ලාවන්ගේ ජීවිතය ඇතුළටම රිංගලා. මිනිහාගේ ඊළඟ අරමුණ තමයි මේ කර්මාන්තය තවත් දියුණු කරලා මේ මුහුදු ජීවියා වාණිජව වගාකරන්න උත්සාහ කරන එක. ඒකට ඉතිං රාජ්‍යය අතහිත දෙන්න ඕනෑ. ඒත් අතහිත වෙනුවට අවහිර බාධක තමයි ජයටම ලෙසටම තියෙන්නේ. මේ වගේම තවත් බෙල්ලෝ විශේෂයක් වුණ ඔයිස්ට‍්‍රර් දැන් ටිකටික ලංකාව ඇතුළේ හදනවා කියලා තමයි තොරතුරු ලැබෙන්නේ. ඔයිස්ට‍්‍රර් කියන්නෙත් මේ මසල්ස්ලා මාංසය වගේම රස කෑමක්. කොහොම වුණත් මේ වගේ මුහුදු ආහාර විශාල ප‍්‍රමාණයක් හැම වර්ෂයකම ලංකාවට ආනයනය කරනවා. ඒ සංචාරකයන්ගේ දිවට රස දෙන්න. අපිට මේ ප‍්‍රමාණයවත් රට අස්සේ නිෂ්පාදනය කරගන්න බැරිද? එක එක රසට මේ බෙල්ලෝ කන්න ට‍්‍රයි කරන ගමන් චුට්ටක් හිතන්න..x
