ගැහැනිය කටවහගෙන ඉන්නේම නෑ
බූපති නලින් වික්රමගේ
ලස්සන ෆේ්රම්වලට අත්දැකීම යටවෙන්න දුන්නේ නැහැ
මලිත් හෑගොඩ
‘දැකලා පුරුදු කෙනෙක්’ චිත්රපටිය මාර්තු 8 වැනිදා සිට සිනමාහල්වල තිරගතවීමට නියමිතය. මෙය ‘දැකලා පුරුදු කෙනෙක්’ චිත්රපටියේ අධ්යක්ෂ මලිත් හෑගොඩ සහ චිත්රපටියේ තිරරචකයා වන බූපති නලින් වික්රමගේ සමඟ කළ සංවාදයකි.
ශුෂ්ක පළාත්වල පීඩිතයන්ගේ කතා රැුගත් සිංහල කලාත්මක සිනමාවට තරුණ යුවලක් පවුල පවත්වාගෙන යන්නට ගන්න උත්සාහය ගැන චිත්රපටියක් කිරීම අලූත් වැඩක් නේද?
බූපති: අපි අලූත් වැඩක් කරන්න ඕනෑ කියලා හිතුවේ නැහැ. ඒත් කරගෙන යද්දී අපටත් පොඩි ඩවුට් එකක් ආවා. ඇත්තටම මම තිරරචනය ලියලා පෙන්වුවාම ලාල් හෑගොඩ පවා කීවේ මේක නිකන් රේඩියෝ නාට්යයක් වගේ කියලා. මොකද සිනමාත්මක ගොඩනැංවීම අපි තිරරචනයේදී ලිව්වෙ නැහැ. පහුගිය කාලයේදී වසන්ත ඔබේසේකර, එච්.ඞී. පේ්රමරත්න වගේ සිනමාකරුවන්ගෙන් පස්සේ සිනමාවෙන් මධ්යම පන්තික පවුල ඉලක්ක කළේ අඩුවෙන්. හඳගමගේ චන්ද්ර කින්නරී වගේ චිත්රපටිවල පවා කතාකළේ අපි කතාකරන මධ්යම පන්තික පවුල ගැන නෙවෙයි. රජයේ සේවය කරන, ඊට වඩා පහළ මධ්යම පන්තික පවුලක් ගැන. අනෙක් පැත්තෙන් යුද්ධය හා දේශපාලනික කාරණා මත තමයි සිනමාව තිබුණේ. ජාත්යන්තර වශයෙන් පවා, ලන්ඩන් සිනමා උළෙලේ හිටපු සම්බන්ධීකාරකවරයෙක් කීවා, එයා හින්දා තමයි මේ චිත්රපටිය තෝරාගත්තේ කියලා. ඔහු ඉන්දීය ජාතිකයෙක්. ඔහු තමයි මේ චිත්රපටිය ගන්න ඕනෑ කියලා ඒ වෙනුවෙන් කතාකරලා තිබුණේ. මොකද සිනමා උළෙලවලදී දකුණු ආසියාවේ මධ්යම පන්තික පවුල යනු එතරම් උනන්දු සහගත නෙවෙයි. අපේ චිත්රපටියට පස්සේ නිර්මාණය කළ ‘ඇගේ ඇස අග’ චිත්රපටියෙන්, මේ වෙනස වෙනත් පරම්පරාවකට බලපෑ ආකාරය සාකච්ඡුා කරනවා. අපි කතාකරන්නේ ඒ පරම්පරාවට වඩා තරුණ පරම්පරාවකට මේ කාරණාව බලපෑ ආකාරය.
ලංකාවෙ මධ්යම පන්තික පවුල පහුගිය කාලයක් තිස්සේ වෙනස් වුණා. පාරේ වාහන ප්රමාණයත්, ඉදිවෙන ගෙවල් ප්රමාණයත් දැක්කාම ඒ වෙනස හඳුනාගන්න පුළුවන්. ඉදිවෙන නිවාසවල හැඩය පවා වෙනස් වුණා. යටත්විජිතවාදයෙන් අපට ආ, උඩට උල්වෙලා තියෙන වහල වෙනුවට දැන් පැතලි වහලය තියෙන්නේ. මේ කියන්නේ බාහිර වෙනසක්. අභ්යන්තරික වශයෙනුත් පවුලේ වෙනස්කම් සිද්දවුණා. උදාහරණයක් විදියට සමාජ මාධ්යවල ආගමනය සිද්ධවුණා. අපේ චිත්රපටියේ යම් තරමකට සමාජ මාධ්ය ගැන කතාකරනවා. ඒත් අපේ චිත්රපටිය කළේ අවුරුදු හතරකට කලින්. මේ අවුරුදු හතර ඇතුළේ සමාජ මාධ්ය සෑහෙන වෙනස් වෙලා තියෙනවා. ඒ වෙනස අපේ චිත්රපටියේ නැහැ.
අපි දෙන්නාට බලපෑ සිනමාකරුවෝත් ඉන්නවා. එක්කෙනෙක් තමයි එංගලන්තයේ කෙන් ලෝච්. එයාගේ සිනමා භාවිතාවට අපි ඉතාම කැමතියි. ඔහුගේ තිරකතා රචකයා පෝල් ලැවර්ටි. මේ දෙදෙනාගේ ආභාසය අපට තිබුණා. අපි මේ චිත්රපටිය ලියලා ඉවරවුණාට පස්සේ තමයි අස්ගාර් ෆර්හාදි කියන අධ්යක්ෂවරයාගේ ‘සෙපරේෂන්’ කියන ඉරාන චිත්රපටිය දැක්කේ. අපට ඒ චිත්රපටිවලට ළං වෙන්නවත් බෑ. ඒත් අපට ඒවායේ ආභාසය ලැබුණා. කොහොම වුණත් අපි උත්සාහ කරන්නේ, අපි බලාපොරොත්තුවෙන කතාවට අදාලව මිසක්, අපි කැමති චිත්රපටිවල තිබුණ දේවල් ආපහු නොකර ඉන්නයි.
පවුල ඇතුළේ විශ්වාසය සහ ආදරය කියන එක තමයි චිත්රපටියෙ මාතෘකාව වෙලා තිබුණේ. තනිකඩයො දෙන්නෙක් විදියට මේක ආකර්ෂණීය සිනමා කෘතියක් බවට පත්කිරීම අසීරු දෙයක් වුණේ නැද්ද?
මලිත් : සම්බන්ධතා ගැන තේරුම් ගන්නට විවාහ වෙන්න ඕනෑම නැහැ. මොකද සැමියා සහ බිරිඳ අතර විතරක් නෙවෙයි, අනෙකුත් සම්බන්ධතා ඇතුළේදීත් අනෙකාගේ ලෝකය ආක්රමණය කරන්න අපි උත්සාහ කරනවා. මේක දෛනික ජීවිතයේ හැම සම්බන්ධයක් ඇතුළේම අපි කරන හා විඳින දෙයක්. අනෙකාව පාලනය කිරීම විතරක් නෙවෙයි, අනෙකාව මොන තරම් අපි මඟහරිනවාද, රිද්දනවාද. පුංචි දේවල් නිසා අනෙක් පුද්ගලයාට මොන තරම් රිදිලා තියෙනවාද. මොන තරම් ඒ රිදීම් දුරදිග ගිහිල්ලා තියෙනවාද. සමහර විට කතාකරන්නට කොච්චර උත්සාහ කළත් ඒවා හරිගස්සා ගන්න බැහැ. ඒ ව්යාකූලත්වය තමයි චිත්රපටියේ චරිත හරහා මම ගන්න උත්සාහ කළේ.
බූපති කීව විදියට ලංකාවෙ මධ්යම පන්තිය විශාල වෙනසකට ලක්වෙලා තියෙනවා. එහෙත් සමහර ආකල්ප තවමත් වෙනස් වෙලා නොතිබීමේ අවුලත් දැකලා පුරුදු කෙනෙක් චිත්රපටියෙන් මතුවෙනවා. බටහිර සමාජයේදී නම් සැමියා සහ බිරිඳ අතරේ අවිශ්වාසය වර්ධනය වෙද්දී, දෙදෙනා වෙන්වීම කියන්නේ විසඳුමක්. ඒත් අපේ සමාජයේ තවමත් වික්ටෝරියානු සදාචාරවාදී ආකල්ප නිසා, පවුලෙන් වෙන්වෙන්නත් බැහැ..
බූපති: ඔයා කියන එක හරියටම හරි. දීප්ති ඉස්සර කියන කතාවක් තිබුණා. ‘කඳ පැජරෝ ඔළුව මනමේ’ කියලා. ඒක තවමත් සමාජයේ තදබල විදියට තියෙනවා. ගැහැනු දිහා බලන ඉතාම වික්ටෝරියානු ආකල්ප පද්ධතියක්ම තියෙනවා. මම කියන්නේ වික්ටෝරියානු සදාචාරවාදය විතරක්ම නෙවෙයි. පිරිමියාට කාන්තාව ‘පිට ගියා’ කියලා හැඟීමක් ආවොත්, ඒක ලිංගික බෙලහීනතාවක් හෝ තමන්ගේ ආත්මයම කඩා වැටෙන දෙයක් විදියට පිරිමියා සලකනවා. පිරිමියා එහෙම සිද්ධියකට ප්රතිචාර දක්වනකොට දැනට තියෙන පුරුෂ මූලික බල පද්ධතිය උපරිම ලෙස පාවිච්චි කරනවා.
අනෙක් අතට කාන්තාවට කොච්චර කළත් පිරිමියාගේ ලෝකය ඇතුළේ හිරවෙන්නට සිද්ධවෙනවා නේද?
බූපති: හැබැයි අපි මේ චිත්රපටියේදී සැලකිලිමත් වුණ තවත් කාරණයක් තියෙනවා. දැන් වෙනකොට නාගරිකව පිරිමියාට වගේම අවකාශයක් ගැහැනුන්ට තියෙනවා. ධනවාදයේ අපි දැන් ඉන්න අවධිය හින්දා, වෙළඳපොළ විසින් ගැහැනුන්ටත් වෙනස් ආකාරයක බල පද්ධතියක් හදලා දීලා තියෙනවා. ලාංකික නාගරික මධ්ය පන්තිය අත්විඳින අලූත් තත්වයක් මේක. වික්ටෝරියානු ආකල්ප පද්ධතිය තියෙන අතරෙම, ගැහැනුන්ට කරන්න පුළුවන් දේවල් ටිකකුත් තියෙනවා. මේක විරුද්ධාභාසයක් විදියට දෙපැත්තට ඇදෙනවා. එයා එකක් කළොත් මෙයා තව එකක් කරනවා. ඒ නිසා තාර්කික අවසානයකට යන්නේ නෑ. ඒත් මේ දෙපැත්තම කසාදයෙන් මිදෙන්නට ලොකු බියක් තියෙනවා.
ඉස්සර වගේ පිරිමියා කටවහගන්නැයි නියෝග කළාට, ගැහැනිය කටවහගෙන ඉන්නේම නෑ. ඒත් පවුල කඩාගෙන යන්න බයකුත් ගැහැනියට තියෙනවා. ඒ නිසා, දැන් ඉන්නේ පරණ සාම්ප්රදායික ගැහැනියක් නෙවෙයි. ඒත් 1960න් පස්සේ ආ යුරෝපීය කාන්තාවගේ ගුණාංග තවමත් මේ කාන්තාවට ඇවිල්ලා නැහැ. මම දැකලා තියෙනවා, ඔය හොඳට ඇඳගෙන යන ගැහැනු අය අතරින් ගොඩක් අය, සෑහෙන කාලයක් යන තුරු හරි ලිංගික සම්බන්ධයක් නැති ගැහැනු. බැලූබැල්මට අපි හිතන්නේ මේ ගැහැනුන් පුදුමාකාර නිදහසකින් ලිංගික සම්බන්ධතා පවත්වාගෙන යනවා ඇති කියලා. එයාලාට වඩා, සිල් අම්මලා වගේ කියලා එදිනෙදා වචනෙන් හඳුන්වන කාන්තාවන්ට සංකීර්ණ ලිංගික අත්දැකීම් තියෙන්න පුළුවන්. කොහොම වුණත් මේ වගේ තත්වයන් විශ්ලේෂණය කරනවාට වඩා, චිත්රපටියකදී කරන්න ඕනෑ මේවායේ සංකීර්ණත්වය ඉතිරි කරන එක. තිරපිටපත ලියනකොට මම හිතුවේ ඇත්තටම අපි නොදන්න කොටසක් තියෙනවා. ඉතින්, ඒ දන්නේ නැති කොටස අපි දන්නෙ නැති විදියට තියන්න ඕනෑ කියලායි. ඒක සිනමාවට ගෙනෙනකොට, සිනමාත්මක කුතුහලයක් බවට ඒක පත්වෙනවා.
සමාධි ලක්සිරි මේ ප්රධාන කාන්තා චරිතයට ගැළපෙනම රංගන ශිල්පිනියක්. ඇය ඇතුළු නළුනිළියන් තෝරාගැනීම සිද්දවුණේ කොහොමද?
මලිත්: මම ඇය එක්ක වැඩ කරලා තියෙනවා ‘බර්නාඩෝගේ සිපිරිගෙය’ වේදිකා නාට්යයේදී. මම ඒ නාට්යයේ ප්රචාරක කටයුතුවලට සම්බන්ධවෙලා හිටියා. බූපති ඒ නාට්යය බලන්න ඇවිත් හිටියා. අපි අලූත් අවුරුද්දට එම්ඞී මහින්දපාල මහත්තයාගේ ගෙදර යන වෙලාවක, බූපති මාත් එක්ක චිත්රපටියෙ කතාව විස්තර කර කර හිටියා. ඒත් ඒ වෙලාවෙම සමාධිගෙ නම මම යෝජනා කළා. බූපති එකඟ වුණා. එතකොට කතාව ලියලා තිබුණේත් නැහැ. ඒත් බිමල් ජයකොඩි සහ ලක්ෂ්මන් මෙන්ඩිස් රඟපෑ චරිත දෙකට කිහිපදෙනෙකුම යෝජනා වෙලා තිබුණ නිසා අපි සුදුසුම කෙනාව තෝරාගන්නට මහන්සි වුණා. අපි ගොඩක්ම සැලකිලිමත් වුණා මේ අයගේ බොඩි ලැන්ග්වේජ් එක වැඩ කරන්නේ කොහොමද කියලා.
මේ වෙද්දී ලෝකයේ කලාත්මක සහ බ්ලොක්බස්ටර් සිනමා ධාරාවන් දෙක අතරේ වෙනසක් හොයන්න බැරි තරම්. ජනප්රිය චිත්රපටි ඇතුළේ ගැඹුරු යටිපෙළක් තියෙනවා. කලාත්මක චිත්රපටි ගොඩක් ජනප්රිය වෙනවා. එහෙම පසුබිමක, දැකලා පුරුදු කෙනෙක් චිත්රපටිය නිර්මාණය කළේ මොන වගේ පේ්රක්ෂාගාරයකටද?
මලිත්: අපි පේ්රක්ෂාගාරය කොහොම වේවිද කියලා හිතුවේ නැහැ. අපි හිතුවේ අපේ කතාව කියන්නේ කොහොමද කියලායි. එතැනින් එහාට අනෙක් කාරණා මොකක්වත් සැලකුවේ නැහැ. අපි බැලූවේ සම්බන්ධතාවල තියෙන තීව්රතාව ගැන. මුලින්ම එක දෙයක් හිතුවා. අපි මීට කලින් චිත්රපටියක් කරන්න හිටියා. මුදල් ප්රශ්න නිසායි ඒක කරන්න බැරිවුණේ. ඉතින්, හිතුවා අඩු පිරිවැයකින් කරන්න පුළුවන් නම් හොඳයි කියලා. ඒත් චිත්රපටිය කරද්දී ඒ ප්ලෑන් එකෙනුත් සම්පූර්ණයෙන්ම පීලි පැන්නා. විවිධ ලොකේෂන්වලට යන්න සිද්ධවුණා. විවිධ චරිත ඕනෑ වුණා. කොච්චර දුර ගියාද කිව්වොත් සාප්පු සංකීර්ණයකට පවා රූගතකිරීම් ගියා.
ශබ්ද සිනමාවේදී වැදගත්ම කාරණයක්. දැකලා පුරුදු කෙනෙක් චිත්රපටියේදී ශබ්ද පාවිච්චි කළේ කොහොමද?
මලිත්: මේ චිත්රපටියේ සංගීතය තියෙන්නේ තත්පර කිහිපයකට විතරයි. මම හිතපු මූලිකම දේ තමයි අපි මේ වගේ තීව්ර අවස්ථාවකට මුහුණ දුන්නාම අවට වටපිටාවේ ශබ්ද දැනෙන්නේ කොහොමද කියලා. අපි නගරයක හිටියත්, ඒත් අපේ මානසිකත්වය නිසා නගරයේ අනෙකුත් ශබ්ද ඇහෙන්නේ නැතිවෙන්න පුළුවන්. තවත් වෙලාවක අපි නිස්කලංක පරිසරයක හිටියත්, පුංචි ශබ්දයකින් පවා ලොකු කරදරයක් දැනෙන්න පුළුවන්. ඒකට බලපාන්නේ ඒ වෙලාවෙ මානසික තත්වය. මේ චිත්රපටියේ වැඩි කොටසක් තියෙන්නේ නිස්කලංක පරිසරයක. ඒත් විවිධ ශබ්ද ඒ ඒ මානසිකත්වයත් එක්ක ගැළපෙන්නෙ කොහොමද කියන එක ගැන අපි කල්පනා කළා.
දැකලා පුරුදු කෙනෙක් චිත්රපටියේ, සිනමාව ඉගෙනගත්ත අයගේ ඇගයීමට ලක්වෙන විදියේ ලස්සන රූපරාමු, දර්ශන තල හා පසුබිම් නැහැ වාගේ..
මලිත්: අපේ අරමුණ වුණේ අපි කියන කතාවට හා ඒකේ සිද්ධිවලට ඉඩ දීම. අනෙක් අංශවලට අඩුවෙන් අවධානය දෙන්න බලාපොරොත්තු වුණා. උදාහරණයක් විදියට ලස්සන ෆේ්රම් එකක් දැක්කොත් ඒකේ ලස්සනට අවධානය යොමුවෙනවානේ. එහෙම වුණාම කතාවට තියෙන අවධානය අඩුවේවි කියලා අපි හිතුවා. ලස්සන ෆේ්රම්වලට අත්දැකීම යටවෙන්න දුන්නේ නැහැ. සම්බන්ධකම් ව්යාකූල වෙලා, දෙදරා යන්නේ කොහොමද කියන එකට අපේ වැඩි අවධානයක් යොමුවුණා.
බූපති කියන්නේ වාමාංශික දේශපාලන අදහස් එක්ක ඍජුව දේශපාලනය කරන කෙනෙක්. ඒත් මලිත් දේශපාලන ක්රියාකාරකම්වල නැහැ. චිත්රපටිය නිර්මාණය කරද්දී දේශපාලන අදහස් බලපෑවේ කොහොමද?
බූපති: මලිත් ක්රියාකාරී දේශපාලනය ගැන වැඩි උනන්දුවක් දක්වන්නේ නැහැ. ඒත් බොහෝ අය දන්නේ නැතිවුණාට, අපි දෙන්නා පාසලෙන් ඉවත්වුණාට පස්සේ එකට චිත්රපටි බැලූවා. ඒ විතරක් නෙවෙයි. අපි දෙන්නාම එකට තමයි එක්ස් කණ්ඩායමට බැඳුණේ. මලිත් කාලයක් යන තුරු එක්ස් කණ්ඩායමේ දේශපාලන වැඩවලට සම්බන්ධ වුණා. මම කියන්නේ නැහැ මලිත්ට දේශපාලනය ගැන ලොකු උනන්දුවක් තියෙන බව. ඒත් දේශපාලනික වශයෙන් අපි දෙන්නා අතර තේරුම් ගන්න තරම් බැරි පරතරයක් තිබුණේ නැහැ. අපි දෙන්නාගේ දේශපාලනික හා කලාත්මක අදහස් වෙන්වෙලා තිබුණේ නැහැ. නිරායාසයෙන්ම, චිත්රපටියක් බැලූවාට පස්සේ මලිත්ගෙ අදහස අහන්න මට ඕනෑ නැහැ. මගේ අදහස අහන්න මලිත්ට ඕනෑ නැහැ. අපි දෙන්නා එකඟ නොවෙන තැන් ගොඩක් තියෙනවා. ඒත් දෘෂ්ටිවාදීව අපි අතර ගැටුම් තිබුණේ අවම වශයෙන්.
එම්.ඞී. මහින්දපාල
එම්.ඞී. මහින්දපාල ලංකාවෙ ඉන්න ප්රවීණතම කැමරා අධ්යක්ෂවරයා. දැකලා පුරුදු කෙනෙක් චිත්රපටියට මහින්දපාල මහත්තයා කැමරා අධ්යක්ෂවරයා වීම මොනවගේ අත්දැකීමක්ද?
මලිත්: මහින්දපාල මහත්තයාව අපි ගොඩක් පුංචි කාලයේ ඉඳන් ආශ්රය කළා. ඒ ඔස්සේ ඔහු එක්ක හැදුණ කතාබහක් තිබුණා. ඒත් ඔහුත් අපත් සිනමාව ගැන දැරූ අදහස් අහසට පොළොව වගේ වෙනස්. ඒත් ඔහුවත් අපවත් සම්බන්ධ කළ යම් අතාර්කික හුයක් තිබුණා. මීට කලිනුත් අපි චිත්රපටියක් ලියලා තිබුණා. ඒ පිටපත දැක්කාමත් ඔහු කිව්වේ මේක හරියන්නේ නැහැ කියලායි. ඒත් අපි ඒකේ එක දර්ශනයක් රූගත කළාට පස්සේ, ඒ දර්ශනය දැකලා ඔහු ඒ වැඬේ කරන්න එකඟ වුණා. කොහොම වුණත් ඒක සිද්ධවුණේ නැහැ. දැකලා පුරුදු කෙනෙක් චිත්රපටියේ තේමාවට ඔහු හරිම කැමති වුණා. ඔහු චිත්රපටියට ඉතාම වැදගත් වෙනසකුත් යෝජනා කළා.
බූපති: මම හිතන්නේ අපි දෙන්නාගේ පිටපතේ වෙනසක් වුණා නම්, ඒ එකම වෙනස තමයි මහින්දපාල මහත්තයා කියූ වැදගත් වෙනස. බිමල් ජයකොඩි රඟපාන ප්රධාන පිරිමි චරිතයේ වෙනසක් තමයි ඔහු යෝජනා කළේ. අපි දෙන්නා හරිම ආධානග්රාහි දෙන්නෙක්. තව අයගේ අදහස් පිළිගන්නේ අඩුවෙන්. ඒත් ඔහු කී වෙනස අපි හිස් මුදුනෙන්ම පිළිගත්තා. ඒ වෙනුවෙන් එක දර්ශනයක් අලූතෙන්ම ලිව්වා.
මලිත්: අපි වැඩ කරද්දී ආකෘතියේ සහ වයස් පරතරයේ වෙනසක් තිබුණා. ඒත් ඒ වෙනස ධනාත්මකව වැඬේට බලපෑවා. මහින්දපාල මහත්තයා කළ පළවැනි ඩිජිටල් ෆිල්ම් එක මේක. ඉතින්, මේ කරන දේ මොන තරම් පෙනේවිද කියන ප්රශ්නය ඔහුට තිබුණා. විශේෂයෙන්ම අඳුරේ කළ දර්ශන. සමහර දර්ශන අපට අඳුරේ කරන්න ඕනෑ වුණා. එහෙත් ඔහු කිව්වේ, සිනමාව කියන්නෙ නිමේෂයකට කරන රැුවටීමක්ය කියන අදහස. ඒ නිසා අඳුරේ සිද්ධවෙන සිදුවීමක්, පේ්රක්ෂකයාට පෙනෙන්න ඕනෑ නිසා යම් ආලෝකයක් එක්ක කළාට ගැටලූවක් නැති බව ඔහුගේ අදහස වුණා. ඒත් මම ඉතාම මුග්ධ ලෙස කීවා, අඳුරේම කරන්න ඕනෑ බව. ඒ වගේ මතගැටුම් තිබුණත්, ඔහුගේ වෘත්තීයභාවය සහ පරිණතභාවයට අපි ඉහළින්ම ගරු කරනවා. එකඟ නොවුණත්, ඔහුගේ දරුවන්ට වඩා බාල අපි දෙන්නාගේ අදහස්වලට අනුව වැඩ කරන්න තරම් ඔහු පරිණත වුණා.
