පසුගිය ජනවාරි 21 දා දේශීය සිනමාව සිය 72 වෙනි ජන්මදිනය පසු කළේය. 1947 ජනවාරි මස 21වන දින ප‍්‍රථම සිංහල කථානාද චිත‍්‍රපටය ලෙස සැලකෙන ‘කඩවුණු පොරොන්දුව’ කොළඹ කිංග්ස්ලි (Kingsly) සිනමාහලේ ප‍්‍රදර්ශනය වීම, නිල වශයෙන් මෙරට දේශීය සිනමා කර්මාන්තයේ උපත සිදුවූ දිනය ලෙස සැලකේ. එහෙත් සිනමා ඉතිහාසඥයින්ට අනුව නම් මෙරට චිත‍්‍රපට නිපදවීම ආරම්භවූයේ එයට බොහෝ කලකට පෙරදී යැයි කියැවේ.
කෙසේ වෙතත් මෙම ඓතිහාසික මොහොත සැමරීම වෙනුවෙන් ජාතික චිත‍්‍රපට සංස්ථාව උත්සවයක් සංවිධානය කළේය. මෙරට සිනමා කලාව හා කර්මාන්තය ප‍්‍රවර්ධනය කිරීමේ වගකීම පැවරී ඇති එකම රාජ්‍ය ආයතනය වශයෙන් සංස්ථාව එකී සාම්ප‍්‍රදාය ඉටුකිරීමට ඉදිරිපත් වන්නට ඇත. ඒ සදහා මුද්‍රණය කළ ආරාධනා පත‍්‍රයේ අත්සන් කොට තිබූයේ එහි සභාපතී සුනිල් එස්. සිරිසේන මහතායි. පසුගියදා සිදුවූ දේශපාලන කුමන්ත‍්‍රණයෙන් පසු පිහිටුවාගත් නව රජයේ නිවාස, ඉදිකිරීම් හා සංස්කෘතික කටයුතු පිළිබඳ අමාත්‍ය සජිත් පේ‍්‍රමදාස මහතා විසින් කළ පත්කිරීමක් අනුව සිරිසේන මහතා සභාපති තනතුරට පත්ව සිටියේය. ඒ මහතා මෙයට පෙරද ජාතික චිත‍්‍රපට සංස්ථාවේ සභාපති ධූරය දැරූ දක්ෂ පරිපාලන නිලධාරියෙකි. කෙසේ වෙතත් හෙළ සිනමාවේ 72 වෙනි උපන්දින සැමරුමට සහභාගීවීමට අභිනව සභාපතිවරයාට හැකි නොවීය. චිත‍්‍රපට සංස්ථා ඉතිහාාසයේ අඩුම කාලයක් සභාපති තනතුර දැරූ තැනැත්තා ලෙස වාර්තාවක් තබමින් හෙතෙම තනතුරෙන් ඉවත්ව ගියේය. එයට හේතුව හරි හැටි පැහැදිලි නැතත් ඇතැම් අය ප‍්‍රකාශ කරන්නේ රටේ මේවන විට ආණ්ඩු දෙකක් ක‍්‍රියාත්මකවන ස්වරූපයක් තිබීම එයට හේතුවන්නට ඇති බවයි. ජනාධිපති සිරිසේන මහතා එම පත්වීම අවලංගු කිරීමට මුල්වී ඇති බවක්ද කියැවේ.
1972 අංක 47 දරණ රාජ්‍ය චිත‍්‍රපට සංස්ථා පනත මේ වනතුරුත් නීතිමය වශයෙන් අහෝසිවී නොමැති වුවද රාජ්‍ය චිත‍්‍රපට සංස්ථාව යන නාමකරණය නම් වෙනසකට ලක්වී ඇත්තේය. එසේම එහි ඇතුළත් බොහෝ විධිවිධාන ද වර්තමානයේ දී ක‍්‍රියාත්මක නොවේ. විටින් විට බලයට පත්වූ රජයයන් විසින් නිකුත්කරණු ලැබූ චක‍්‍රලේඛ හා නියෝග යටතේ යටකී පනත අක‍්‍රියභාවයට පත්කොට ඇති බවක් පෙනේ. බොහෝ දෙනා සදහන් කරන්නේ සංවෘත අර්ථික ප‍්‍රතිපත්තියක් යටතේ සම්මත කොට ක‍්‍රියාත්මක කළ විධිවිධාන ඇතුළත් පනතක් වත්මන් විවෘත ආර්ථික ප‍්‍රතිපත්තීන් යටතේ ක‍්‍රියාත්මක කිරීම ගැටලූ මතුවීමට මූලික හේතුවක් වී ඇති බවයි. 1972 නිකුත්වූ රාජ්‍ය චිත‍්‍රපට සංස්ථා පනත තවමත් වලංගුව පවතීද? එසේ නැතිනම් දැනට ක‍්‍රියාත්මක ජාතික චිත‍්‍රපට ප‍්‍රතිපත්තිය කුමක් ද? 1972 සම්මත කරගත් පනතේ වලංගු භාවය පිළිබඳ ගැටලූවක් පවතින්නේ නම් එය මෙතෙක් සංශෝදනය කිරීමට නොහැකි වී ඇත්තේ ඇයි? මෙම ප‍්‍රශ්නවලට පිළිතුරු සොයා යාමේදී පැහැදිලිවන මූලික කරුණක් වන්නේ 1977 න් පසු බලයට පැමිණි කිසිදු රජයකට මෙරටේ සිනමා කලාව හෝ කර්මාන්තය නඟාසිටුවීමේ අභිලාෂයක් හෝ අවශ්‍යතාවක් නොතිබූ බවයි. වරින්වර නොයෙකුත් කොමිෂන් සභා හා කමිටු පත්කරමින් ඔවුන් කළේ කාලය මැරීමක් බැව් දැන් අපට පිළිගැනීමට සිදුවේ. ඇත්තවශයෙන්ම ඔවුනගේ අපේක්ෂාව වන්නට ඇත්තේ මෙරට සිනමා කර්මාන්තය අතීතයේ තිබූ ආකාරයෙන්ම පෞද්ගලික සමාගම් සතු ව්‍යාපාරයක් ලෙස පවත්වාගෙන යාමට ඉඩදී, චිත‍්‍රපට සංස්ථාව යන්න ස්වාභාවික මරණයකට පත්වනතුරු නිහඩව බලා සිටීම යැයි සිතේ.
මෙකී තත්ත්වය ඇතිවීමට තවත් හේතවක් සේ සැලකිය හැක්කේ අපරටේ සිනමා ක්ෂේත‍්‍රය හා සම්බන්ධ අයවලූන්ගේ කුලල්කාගැනීමේ සම්ප‍්‍රදායයයි, ඔවුනතර ඇති දේශපාලනික බෙදීම්, කල්ලිවාදය, මමංකාරය හා ආත්මාර්ථකාමීත්වය ද රජයේ මෙකී නිහඩ ප‍්‍රතිපත්තිය පවත්වාගෙන යාමට රුකුලක් වී ඇත. සිනමා කර්මාන්තයේ උන්නතිය වෙනුවෙන් ප‍්‍රතිපත්ති මාලාවක් යෝජනා කිරීමට යැයි කියමින් මෙරට සිනමාකරුවන් වරින්වර එක්රැුස් කළ බොහෝ අවස්ථාවලදී ඔවුනතර එකගතාවක් ඇතිකරගැනීම බෙහෙවින්ම දුෂ්කර වූ බැව් තතු දන්නෝ දනිති. සිනමා කලාකරුවන්ගේ සමිති සංගම් බොහොමයකම අද වනවිට බෝඞ් ලෑලිවලට පමණක් සීමාවී ඇත. ඇතැම් සමිති සමාගම් ආරම්භ වී වසරකින් හෝ දෙකකින් අක‍්‍රියභාවයට පත්වනු පෙනේ. එක් සංගමයකින් ඉදිරිපත් කෙරෙන යොජනා හා ඉල්ලීම්වලට මෙන්ම උද්ඝෝෂණයන්ට ද වෙනත් සමිති සමාගම් එක්නොවීම සුපුරුදු ලක්ෂණයකි. ඇමෙරිකාවේ මෙන් දශක ගණනාවක් සක‍්‍රීයව ක‍්‍රියාත්මකවන වෘත්තීය සිනමා සංවිධාන (Proffessional Organizations) එනම්; American Society of Cinematographers හා Directors Guild of America වැනි ආයතන මෙරට බිහිවීම සිහිනයක් පමණි. මෙම තත්ත්වය රජයට නිහඩ ප‍්‍රතිපත්තීයක් පවත්වාගෙනයාම සදහා කදිම පසුබිමක් නිර්මාණය කර තිබෙන බව පෙනී යයි.
පසුගිය මහින්ද රාජපක්ෂ පාලන සමයේ සිනමා ප‍්‍රදර්ශනය ඩිජිටල්කරණය කිරීම හා අදාල රජයේ ප‍්‍රතිපත්ති ප‍්‍රකාශනය එළිදැක්වීමට යැයි කියමින් සිනමා කලාකරුවන් අරලියගහ මන්දිරයට කැදවා කළ ව්‍යාජ උත්සවයේ දී බොහෝ සිනමා කලාකරුවන් වැඩියෙන් උනන්දුවූයේ ජනාධිපතිතුමා සමග ඡුායාරූප ගැනීමට, සතුටු සාමීචියේ යෙදීමට හා තම තමන්ගේ පෞද්ගලික ඉල්ලීම් ඇතුළත් ලියුම් කඩදාසි පිළිගැන්වීමටයි.
චිත‍්‍රපට කර්මාන්තය ප‍්‍රවර්ධනය කිරීමේ අවශ්‍යතාවක් ඇත්තෙන්ම රජයට තිබේද?
පසුගිය වසර 4ක පමණ කාලසීමාව තුළදී පමණක් ජාතික චිත‍්‍රපට සංස්ථාවට පත්වූ සභාපතිවරුන් හා වැඩ බලන සභාපතිවරුන්ගේ සංඛ්‍යාව 5 කට ආසන්න වේ.
1972 දී රාජ්‍ය චිත‍්‍රපට සංස්ථාව නමින් ආරම්භ වූ ආයතනය මුලින්ම ක‍්‍රියාත්මක වූයේ ප‍්‍රවෘත්ති හා ගුවන් විදුලි අමාත්‍යාංශය යටතේ වුවද එය ඉතා කෙටි කාලයකට පමණක් සීමාවිය. ඉන් අනතුරුව එය පැවරුනේ ක‍්‍රම සම්පාදන හා රාජ්‍ය ආරක්ෂක අමාත්‍යංශයටයි. එකී අමාත්‍යාංශය අග‍්‍රාමාත්‍ය සිරිමාවෝ බණ්ඩාරණායක මැතිණිය යටතේ ක‍්‍රියාත්මක විය. කෙටි කලකින්ම මෙම අමාත්‍යාංශ හුවමාරුව සිදුවූයේ ජාතික චිත‍්‍රපට සංස්ථාවේ ප‍්‍රථම සාමාන්‍යාධිකාරී ඞී.බී. නිහාල්සිංහ මහතා හා එවකට ප‍්‍රවෘත්ති හා ගුවන් අමාත්‍ය ආර්.එස්. පෙරේරා මහතා අතර ඇතිවූ මතගැටුමක් යැයි කියැවේ. 1970 සිට 1977 දක්වා පැවැති සමගි පෙරමුණු රජය යටතේ එය ක‍්‍රම සම්පාදන අමාත්‍යාංශය යටතේ ම පැවතිය ද ඉන් අනතුරුව පත්වූ සෑම රජයක් යටතේදීම එකී ආයතනය විවිධ අමාත්‍යාංශ යටතට පත්විය. ඒ අතර ජනාධිපති කාර්යාලය, සංස්කෘතික අමාත්‍යංශය, අධ්‍යාපන අමාත්‍යාංශය, ප‍්‍රවෘත්ති හා ජනමාධ්‍ය අමාත්‍යංශය, වාරිමාර්ග හා රාජ්‍ය පරිපාලන යන අමාත්‍යාංශය ද වේ. සිනමාව හා අදාලව ස්ථිරසාර රාජ්‍ය ප‍්‍රතිපත්තියක් නොමැති පසුබිමක විටින් විට සිදුවන මෙකී අමාත්‍යාශ හුවමාරුව ජාතික චිත‍්‍රපට සංස්ථාවේ දෛනික පරිපාලන කටයුතු කෙරෙහි පවා ඇතිකර තිබෙන හානිකර ප‍්‍රතිඵල අපමණය. විශේෂයෙන්ම වරින්වර පත්වන අමාත්‍යවරුන් හා සභාපතිවරුන් විසින් ගනු ලබන තීන්දු තීරණ මත මිසක කිසිදු ස්ථිරසාර ප‍්‍රතිපත්තියක් යටතේ එය ක‍්‍රියාත්මකවන බවක් නොපෙනේ. 2015 බලයට පත්වූ යහපාලන රජය යටතේ අග‍්‍රාමාත්‍ය රනිල් වික‍්‍රමසිංහ මහතා විසින් ජාතික ප‍්‍රතිපත්ති හා ආර්ථික කටයුතු අමාත්‍යාංශය යටතේ ‘ඩිජිටල්කරණය හා චිත‍්‍රපට බෙදාහැරීම සදහා නිර්දේශ ඉදිරිපත් කිරීම’ වෙනුවෙන් විද්වත් කමිටුවක් පත්කළේය. එම කමිටුවේ නිර්දේශ ඇතුළත් වාර්තාව 2016 ජූලි මස නිකුත් වූ අතර නැවතත් ජනාධිපති සිරිසේන මහතා විසින් තවත් කමිටුවක් පත්කරනු ලැබීය. 2017 වසරේ අවසන් භාගයේ පත්කරනු ලැබූ එකී කමිටුව, ‘සිනමා කර්මාන්තයේ උන්නතිය උදෙසා නිර්දේශ ඉදිරිපත් කිරීම’ වෙනුවෙන් පත්කළ බැව් සදහන් විය. එම කමිටුවේ කෙටුම් පත් වාර්තාව 2018 අපි‍්‍රයෙල් මස 03 වන දින ජනාධිපති තුමා වෙත පිළිගන්වනු ලැබීය. කෙසේ වෙතත් ඒ වන විටත් ජාතික චිත‍්‍රපට සංස්ථාව වෙනත් ඇමතිවරයෙකු යටතට පත්වී තිබිණ. ඒ සංස්කෘතික කටයුතු පිළිබද අභිනව අමාත්‍ය විජේදාස රාජපක්ෂ මහතායි. ඒ මහතා කලක් ජාතික චිත‍්‍රපට සංස්ථා අධ්‍යක්ෂ මණ්ඩල සාමාජිකයෙකු ලෙස කටයුතු කළ අතර නීතීඥයෙකුද වේ. ඔහුගේ නියෝගයකට අනුව චිත‍්‍රපට බෙදාහැරීම 1972 දී මෙන් නැවතත් රජය වෙත පවරාගන්නා බවට කඩිනම් නිවේදනයක් නිකුත් කළේය. නව අමාත්‍යවරයාගේ මතය වූයේ 1972 අංක 47 දරණ ජාතික චිත‍්‍රපට සංස්ථා පනත තවමත් වලංගු බැවින් තමන් එකී තීරණයට පැමිණි බවයි.
මෙම තීරණයට එරෙහිව චිත‍්‍රපට බෙදාහැරීමේ සමාගම් කිහිපයක් නඩු මගට පිවිසියහ. එකී නඩුව විභාගකොට තීරණයක් ලබාදීමට තවත් බොහෝ කලක් ගතවනු නියතය. මේ අතරතුර නැවතත් අමාත්‍යාංශ වෙනසක් සිදු වූ අතර ජාතික චිත‍්‍රපට සංස්ථාවේ සභාපති පුටුව ද නැවතත් වෙනස් විය. මේ අනුව අදටත් චිත‍්‍රපට බෙදා හැරීම පෙරපරිදිම සිදුවන අතර අග‍්‍රාමාත්‍යවරයා හා ජනාධිපතිවරයා විසින් පත්කළ කමිටු වාර්තාවලට කුමක් සිදුවූවාදැයි යන්න පවා වාර්තා නොවේ. 1965 සිට මේ දක්වා ජාතික චිත‍්‍රපට ප‍්‍රතිපත්තියක් සැකසීමේ අරමුණින් පත්කළ කොමිෂන් සභා හා විවිධ කමිටු විසින් නිකුත් කළ වාර්තා සංඛ්‍යාව 15ක් හෝ විස්සක් ද ඉක්මවයි. ඒ අතර ජාතික චිත‍්‍රපට සංරක්ෂණාගාරයක් පිහිටුවීම හා අදාල වාර්තා හා ඩිජිටල්කරණය පිළිබද වාර්තාද වේ.
කිසිදු ක්ෂේත‍්‍රයක් සදහා අප රටේ ජාතික ප‍්‍රත්පත්ති මාලාවක් සකසා ගැනීම අසීරු වී ඇත්තේ ඇයිද යන්න වටහා ගැනීම අපහසු නොවේ. ඒ වරින්වර බලයට පැමිණෙන රජයයන් විසින් පක්ෂ දේශපාලනයට මුල්තැන දී හිතුවක්කාර අන්දමින් කටයුතු කිරීම නිසාය යන්න පැහැදිලිය. සිනමාව කෙසේවෙතත් අධ්‍යාපන, සෞඛ්‍ය හා ගමනාගමනය වැනි අත්‍යාවශ්‍ය සේවාවන් සදහාවත් එවැනි ප‍්‍රතිපත්ති මාලාවක් ඇතිකර ගැනීමට අප රටේ දේශපාලකයන්ට හැකිවේයැයි කිසිසේත් විශ්වාස කළ නොහැක. රටක් ශිෂ්ට සම්පන්නව හා සාර්ථකව පාලනය කිරීම උදෙසා සකස්කරගත යුතු මූලික ප‍්‍රතිපත්තිමය ලියවිල්ල වන ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාව මෙන්ම ඡුන්ද ක‍්‍රමය පිළිබ`ද සම්මුතියක් ඇතිකරගැනීමේ දී ද වර්තමානයේ ඇතිවී තිබෙන අර්බුදය හරහා මේ බැව් තවදුරටත් තහවුරු වේ.
බලලෝභී දේශපාලනඥයින්ගේ කුහකත්වය පමණක් නොව ව්‍යාපාරිකයින්, කලාකරුවන්, බුද්ධිමතුන් ඇතුළු සමස්ත ජාතියේම ආත්මාර්ථකාමීත්වය මෙකී අවුල් සහගත බව උද්ගතවීමට මුල්වී ඇති බැව් අපගේ දෑස් ඉදිරිපිට සිදුවන දේ හරහා ඉතා පැහැදිලි ලෙස වටහා ගැනීම අපහසු නොවේ.
එම්.ඞී.මහින්දපාල
