වෙනිසියුලාවේ පුරවැසියන් මේ වෙද්දී හාමතේ මියැදෙන තැනට පත්ව සිටිනවා. ඔවුන් ජීවිතය පරදුවට තබමින් සහනාධාර සොයායන තත්ත්වයකට වැටී තිබෙනවා. යුක්තිය ඉල්ලමින් මහපාරේ අනවරත උද්ඝෝෂණ මාලාවක නිරත වෙන්නට පටන්ගෙන තිබෙනවා.
ඒ සියල්ල මැද වෙනිසියුලාවට මේ වෙද්දී ජනාධිපතිවරුන් දෙදෙනෙක් සිටිනවා. අමෙරිකාව, යුරෝපීය රටවල් මෙන්ම ලතින් ඇමෙරිකානු රටවල්ද ඇතුළු ලෝකයේ රටවල් 50ක් පමණ නව ජනාධිපතිවරයාව පිළිගන්නවා. චීනය, රුසියාව ඇතුළු තවත් රටවල් ගණනාවක් පැරණි ජනාධිපතිවරයාව පිළිගන්නවා. වෙනිසියුලාවට ශ්රේෂ්ඨාධිකරණ දෙකක් තිබෙනවා. ඒ ශ්රේෂ්ඨාධිකරණ දෙක විසින් ජනාධිපතිවරුන් දෙදෙනාව වෙන වෙනම පිළිගන්නවා. ලෝකයේ දැවැන්තම ආර්ථික කඩාවැටීමට මුහුණදුන් රට වෙනිසියුලාව. ලතින් ඇමෙරිකානු රටවල් අතර දිළිඳුම රට බවට වෙනිසියුලාව පත්ව තිබෙනවා.
වසර දහයකට කලින් වෙනිසියුලාව ලතින් ඇමෙරිකාවේ ධනවත්ම රට ලෙස පිළිගැනුණා. විස්මයජනක ලෙස ආර්ථික සංවර්ධනයකට ලක්වූ රටක් ලෙස පිළිගැනුණා.
වෙනිසියුලාවේ මහා කඩාවැටීමට හේතුව සමාජවාදී ප්රතිපත්තිය බව ලිබරල් ආර්ථික ප්රතිපත්ති පිළිගන්නා මාධ්ය විසින් කියනවා. ඒත් සැබැවින්ම එය සමාජවාදී ප්රතිපත්තිවලටත් වඩා, අසීමිත ඒකාධිපති පාලනය, අධික ¥ෂණය, නායකයන් වන්දනය වැනි හේතු රැුසක් නිසා කඩාවැටුණු රටක් ලෙස හැඳින්විය හැකියි.
වෙනිසියුලාව පිළිබඳව කතාකරද්දී බොහෝ බටහිර මාධ්ය පවා සමාජවාදී සංකල්පවල කඩා වැටීමක් ලෙස වෙනිසියුලාවේ කඩාවැටීම පෙන්වුවා. එය සමාජවාදයේ කඩාවැටීමක් ලෙස සරලව හැඳින්වීමට වඩා එය ඓතිහාසික වශයෙන් දුර්වල කළමණාකරණයක ප්රථිපලයක් ලෙස හැඳින්විය හැකියි.
පෞරුෂයෙන් පිරුණු එක් නායකයෙක්ට රටක් බාරදීම ගැන කතාකරද්දී, වඩා රෝමාන්තික උදාහරණය ලෙස සිංගප්පූරුව ඉදිරියට එනවා. සිංගප්පූරුව හා වෙනිසියුලාව අතර වෙනසකට තිබුණේ හියුගෝ චාවේස් තෙල් මත පදනම්ව තම සංකල්ප ඉදිරිපත් කිරීමයි. ලී ක්වාන් යූ තෝරාගත්තේ ආදායම් බදු ඉතා අඩු කරමින් ආයෝජන සඳහා සිංගප්පූරුව දෙව්ලොවක් බවට පත්කිරීමයි. සිංගප්පූරුව ආයෝජන විජිතයක් වුණා. එයින් සිංගප්පුරුවට මුදල් ඇදී ආවා. ලී ක්වාන් යූ එසේ ඇදී ආ ධනය ¥ෂණයට යොමු කළේ නැහැ. ¥ෂණ විරෝධී ප්රතිපත්තියක ඔහු හිටියා. එසේ වුව වෙනිසියුලාවේ දැවැන්ත ¥ෂණයක් ක්රියාත්මක වුණා. හියුගෝ චාවේස් ජීවත්වූ 2012 වර්ෂයේදීත්, ට්රාන්ස්පේ්රරන්සි ඉන්ටර්නැෂනල් ආයතනය විසින් ලතින් ඇමෙරිකාවේ ¥ෂිතම රට ලෙස වෙනිසියුලාව නම් කර තිබුණා. ඒවා කෙසේ වෙතත් මාධ්ය පාලනය කිරීම, එක් නායකයෙකුගේ ආධිපත්යය ආදී සමානකම් රැුසක් සිංගප්පූරුව හා වෙනිසියුලාව අතර තිබුණා.
හියුගෝ චාවේස් මියගිය 2013 වර්ෂයෙන් පසුව ලෝකයේ තෙල්වලට තිබුණු වටිනාකම අඩු වුණා. බොරතෙල් බැරලය ඩොලර් 100 සිට ඩොලර් 50 දක්වා කඩාවැටුණා. චාවේස් විසින්ම තෝරාගත් අනුප්රාප්තිකයා ලෙස නිකොලායි මදුරෝ වෙනිසියුලාවේ ජනාධිපතිධූරයට පත්වුණා.
වෙනිසියුලාවේ ආර්ථිකය සම්පූර්ණයෙන්ම රැුඳී පැවතුණේ තෙල් ආදායම මත. ජනතාවට රජය විසින්ම අධ්යාපනය, සෞඛ්ය, ආහාර ඇතුළු සියළු පහසුකම් ආනයනය කොට ලබාදුන්නා. ඒ තෙල් ආදායම නිසායි. වෙන කිසිදු ක්ෂේත්රයක නිෂ්පාදන සිදුවුණේ නැහැ. හදිසි අවස්ථාවක පාවිච්චියට ගැනීමට මුදලක් ඉතිරි කළේ නැහැ. වෙනිසියුලානු රජය විසින්, තෙල් ආදායම ගැන විශ්වාසය තබමින් දිගින් දිගටම ණය ගත්තා. රට ණය උගුලක සිර කළා. මදුරෝ බලයට පත්ව ටික කලෙකින්ම තෙල් ආදායම අහිමිවුණා. ණය ගෙවීමට අසීරු වුණා. අලූතෙන් ණය ලබාගත නොහැකි වුණා. මේ තත්ත්වයෙන් ගැලවෙන්නට එකදිගට අලූතෙන් මුදල් මුද්රණය කරනනට මදුරෝ රජය පෙළැඹුනා. අන්තිමේදී වෙනිසියුලානු මුදලේ අගය බලාසිටින වේගයෙන් කඩාවැටුණා. උද්ධමනය ඉහළ ලෝක ඉතිහාසයේ දැවැන්තම උද්ධමනය ලෙස වාර්තා තබමින්. අන්තිමේදී වෙනිසියුලාවේ මුදල් මිටි ගණන් නොකර, කිලෝ ගණන්වලින් කිරන තත්වයට පත්වුණා. පුරවැසියන් හාමත් වුණා. මදුරෝට විරුද්ධව දැවැන්ත මහජන මතයක් නිර්මාණය වුණා. ඒත් කාලයක් තිස්සේම වෙනිසියුලාවේ පාලන තන්ත්රය ඒකාධිපති පාලනයකට කැමැත්තෙන්ම හැඩගස්වා තිබුණු වෙනිසියුලානු පුරවැසියන්ට, තම පරමාධිපත්යය යළි දිනාගැනීම අසමත් වුණා. මැතිවරණ මධ්යස්ථ හා ස්වාධීන වුණේ නැහැ.
මිලියන 31 ජනගහනයකින් යුතු රටක් වන වෙනිසියුලාවේ ජනතාව අතරින් මිලියන 3ක පිරිසක් 2015-2018 කාලසීමාවේදී රටෙන් පිටව ගියා. මේ සියල්ල මැද 2018 මාර්තු 20 වැනිදා වෙනිසියුලාවේ ජනාධිපතිවරණය පැවැත්වුණා. එය සම්පූර්ණයෙන්ම ව්යවස්ථා විරෝධී හා ¥ෂිත මැතිවරණයක් ලෙස වෙනිසියුලාවේ විපක්ෂය සදහන් කළා. විපක්ෂයට වැඩි බලයක් තිබුණු ව්යවස්ථාදායකය විසින් ජනාධිපතිවරණය පිළිගත්තේ නැහැ. ඒ නිසා 2018 ජනාධිපතිවරණයට පෙර ජනාධිපතිවරණයෙන් නිකොලායි මදුරෝට හිමිව තිබූ ධූර කාලය අවසන් වූ පසුව, 2019 ජනවාරි මාසයේදී වෙනිසියුලානු ව්යවස්ථාදායකයේ ප්රධානියාව සිටි ජුආන් ගේඩෝ වැඩබලන ජනාධිපතිවරයා ලෙස මහජන රැුළියකදී දිවුරුම් දුන්නා. ව්යවස්ථාව අනුව නීත්යානුකූල ජනාධිපතිවරණයක් නොපැවැත්වුවහොත් සිදුවිය යුත්තේ එයයි. මුලින්ම ජුආන් ගේඩෝගේ පක්ෂය ඇතුළු විපක්ෂයේ දේශපාලන පක්ෂ විසින් නව ජනාධිපතිවරයාව පිළිගනු ලැබුවා. ඉන්පසුව බ්රසීලය, කොළොම්බියාව ඇතුළු ලතින් ඇමෙරිකානු රටවල්ද, ඇමෙරිකා එක්සත් ජනපදයද නව ජනාධිපතිවරයාව පිළිගත්තා. මේ වෙද්දී ලොව රටවල් 50කට අධික සංඛ්යාවක් නව ජනාධිපතිවරයාව පිළිගන්නවා. එහෙත් තවමත් ආයතන රැුසක් තිබෙන්නේ මදුරෝ පාලනය යටතේයි.
මේ වෙද්දී හාමත්ව සිටින වෙනිසියුලානු ජනතාවට ඇමෙරිකාව ප්රමුඛ රටවල් වලින් සහනාධාර ලබාදෙමින් සිටිනවා. ඒ එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානයේ දැඩි නිරීක්ෂණය මත. මෙවැනි සහනාධාර කටයුතුවලට මුවාවෙමින් මිලිටරිමය හෝ දේශපාලනික මැදිහත්වීම් කිරීමට එරෙහිව එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය දැඩි ප්රතිපත්තියක ඉන්නවා. කෙසේ වෙතත් මදුරෝ පාලනය විසින් මෙම සහනාධාර ලබාදීමේ ක්රියාවලිය තමන්ගේ රට ආක්රමණය කිරීමක් ලෙස විග්රහ කර තිබෙනවා. තම රටේ පුරවැසියන්ට ආහාර වේලක් ලබාදීමට නොහැකි වුව, විදේශීය සහනාධාර ලබාගැනීම දේශපේ්රමයේ නාමයෙන් වෙනිසියුලානු ජනාධිපතිවරයා විසින් තහනම් කර තිබෙනවා. එහෙත් බඩගින්නේ මියැදෙන පුරවැසියන් පිරිසකට ජාත්යාලය ගැන මදුරෝ ගයන දේශපේ්රමී බයිලා කිසිවක් ඇසෙන්නේ නැහැ. ඔවුන් සහනාධාර දෙසට ඇදීයනවා.
ගෝඨාභය රාජපක්ෂ කෙනෙකුට ලංකාව බාරදෙන්නට සිතන්නටත් පෙර, රටවල් සංවර්ධනය කිරීමේ සම්පූර්ණ අයිතිය නායකයෙක්ට ලබාදීමෙන් රටකට අත්විය හැකි භයානක ඉරණම පිළිබඳව වෙනිසියුලාවෙන් පාඩමක් ඉගෙනගත යුතුයි. ¥ෂණය හා ඒකාධිපතිත්වය මුසු වීමෙන් රටක් වෙනිසියුලාවක් මිස සිංගප්පූරුවක් වන්නේ නැහැ
අනුරංග ජයසිංහ
