කුවේට්හිදී තම පවුලෙන් ගැලවී තායිලන්තයේ බැංකොක් වෙත පලාගිය සවුදි අරාබියානු තරුණියගේ කතාව පහුගිය කාලයේදී මුළු ලෝකයේම අවධානය දිනාගත්තා. ඇගේ නම රහෆ් මොහොමඞ් අල් කුනුන්. විසි හැවිරිදි තරුණියක්. තායිලන්ත රජය අත්අඩංගුවේ තබාගත්තාට ඇගේ ජංගම දූරකථනය ළඟ තබාගන්නට ඇයට අවසර දී තිබුණා. ඇය සමාජ මාධ්‍ය හරහා තමන්ගේ කතාව ලීවා. එය වහාම ලෝකයේ අවධානය දිනාගත්තා. මාධ්‍ය එය ඉතා වැදගත් පුවතක් ලෙස වාර්තා කළා. ලෝකයෙන්ම ආ බලපෑම හමුවේ තායිලන්ත රජය ප්‍රකාශ කළේ ඇය සවුදි අරාබියට යවන්නේ නැති බව. ඕස්ටේ්‍රලියාව කුනුන්ට දේශපාලන සරණාගතයෙක් ලෙස පුරවැසිභාවය ලබාදුන්නා.
ගාඩියන්හි විචාරිකාවක වන හෙලන් ඬේවිසන් විසින් කුනුන්ගේ අත්දැකීම සහ හකීම් අල් අරේබිගේ කතාව සංසන්දනය කර තිබුණා.
හකීම් බහරේනයෙන් ඕස්ටේ්‍රලියාවට පලාගිය පාපන්දු ක්‍රීඩකයෙක්. හකීම් 2018 නොවැම්බරයේදී තායිලන්තයේ බැංකොක්හිදී අත්අඩංගුවට ගෙන තිබුණා. කුනුන් මෙන්ම හකීම්ද නැවත තමන්ගේ මව්රටට යැවීම ඔහුගේ ජීවිතයට තර්ජනයක්. එහෙත් අන්තර්ජාතික මාධ්‍ය කුනුන් වෙත දැක්වූ අවධානය හකීම් වෙත දැක්වූයේ නැහැ. අන්තර්ජාතික වශයෙන් එල්ලවෙන පීඩනය සාපේක්ෂව අඩුවුණා. තායිලන්ත රජය හකීම්ව නිදහස් කරන්නට සූදානම් බවක් පෙනුණේත් නැහැ. ඒත් පසුගිය කාලය තුළ හකීම් ගැන ජාත්‍යන්තර අවධානය ක්‍රමයෙන් වැඩිවෙන්නට පටන්ගෙන තිබෙනවා. ප්‍රමාණවත් පීඩනයක් එල්ල වුවහොත්, හකීම් නිදහස් කරන්නට තායිලන්තයට සිදුවේවි.
හකීම්
25 හැවිරිදි හකීම් අල් අරේබි බහරේනයේ ජාතික මට්ටමේ පාපන්දු ක්‍රීඩකයෙක්ව සිටියා. බහරේන ජාතික කණ්ඩායමටත් ඔහු සුදුසුකම් ලැබුවා. එහෙත් බහරේනයේ දේශපාලන ප්‍රශ්න හේතුවෙන් හකීම් 2012 දී බහරේනයෙන් පලාගොස් තිබෙනවා. ඔහු 2014 දී ඕස්ටේ්‍රලියානු රජයෙන් දේශපාලන සරණාගත තත්ත්වය ඉල්ලා සිටියා. 2017 දී ඕස්ටේ්‍රලියානු සරණාගත තත්ත්වය ඔහුට හිමිවුණා. ඒ වෙද්දී ඔහු මෙල්බෝන්හි පාපන්දු කණ්ඩායමක ක්‍රීඩා කරමින් සිටියා. 2018 නොවැම්බර් මාසයේදී හකීම් තම නව බිරිඳ සමග මධුසමය සඳහා තායිලන්තයට සංචාරය කර තිබෙනවා. නොවැම්බර් 27 වැනිදා හකීම් තායිලන්ත රජය විසින් අත්අඩංගුවට ගෙන තිබෙනවා. තායිලන්තය හකීම් බහරේනයට බාරදීමට උත්සාහ කරනවා. කෙසේ වෙතත් හකීම් බහරේනයට බාර නොදෙන ලෙස අන්තර්ජාතික සංවිධාන රැසකින් ඉල්ලීම් ඉදිරිපත් කර තිබෙනවා. ඒ අනුව හකීම් තායිලන්ත අධිකරණයට ඉදිරිපත් කර තිබුණා. එහිදී බහරේනය විසින් හකීම් බාරදෙන ලෙස පවසමින් කරුණු ඉදිරිපත් කර තිබුණා. කෙසේ වෙතත් සටහන ලියන මොහොත වනවිටත් හකීම් සිටියේ තායිලන්ත අත්අඩංගුවේ.
අරාබි වසන්තය
හකීම්ගේ කතාව තනි පුද්ගලයෙකුගේ කතාවක් නොවෙයි. සමස්ත ක්‍රීඩාවේ ආත්මය පිළිබඳ කතාවක්. ක්‍රීඩාවේ සැබෑ අරමුණු පිළිබඳ කතාවක්. ජාතියක නිදහස පිළිබඳ කතාවක්. ඒ කතාව වසර ගණනාවකට පෙර සිදුවූ ‘අරාබි වසන්තය’ නම් මිනිස් නැඟිටීම් මාලාව දක්වා දිවයනවා.
අරාබි වසන්තය ලෙස හැඳින්වුණේ මැදපෙරදිග ඒකාධිපති පාලකයන්ට එරෙහිව නිදහස ඉල්ලමින් පුරවැසියන් විසින් ආරම්භ කළ විරෝධතා මාලාව. අරාබි වසන්තය 2011 දී බහරේනයට හමාඑනවා. බහරේනයේ ජනතාව අතර ෂියා මුස්ලිම්වරුන් විශාල ප්‍රමාණයක් සිටිනවා. එහෙත් බහරේන රජ පවුලේ ෂෙයික්වරුන් සුන්නි මුස්ලිම් නිකායට අයත්. ඒ නිසා ඉහළින්ම පීඩාවට පත්ව තිබුණේ ෂියා මුස්ලිම්වරුන්. විරෝධතාවලට එක්වුණේත් ෂියා මුස්ලිම්වරුන්. 2011 පෙබරවාරි 14 වැනිදා බහරේනයේ මනාමා අගනගරයේ පර්ල් වටරවුම වටා දහස් ගණනින් ජනතාව එකතු වී උද්ඝෝෂණය කළා. එම උද්ඝෝෂණය හමුදාව දැඩිව මර්දනය කළා. පෙබරවාරියෙන් පසුව එම උද්ඝෝෂණයවලට සහභාගි වූ පුද්ගලයන් ඉලක්ක කරමින් නීතිය ක්‍රියාත්මක කරන්නට පටන්ගෙන තිබුණු බව කියනවා. උද්ඝෝෂණ පැවැත්වූ අයට වධදුන්නා. ව්‍යාජ චෝදනා මත දඬුවම් දුන්නා.
බහරේන පාපන්දු කණ්ඩායමේ සිටි විශිෂ්ටතම පාපන්දු ක්‍රීඩකයන් ගණනාවක් උද්ඝෝෂණවලට සහභාගි වීමේ චෝදනා මත අත්අඩංගුවට ගෙන තිබුණා. ඔවුන්ට බහරේනය වෙනුවෙන් පාපන්දු ක්‍රීඩා කිරීම තහනම් කර තිබුණා.
පාපන්දු වසන්තය
මේ මර්දනය එල්ලවෙද්දී බහරේනයේ පාපන්දු ක්‍රීඩාවද වසන්තයක අබිමුව සිටියා. බහරේනයේ පාපන්දු ඉතිහාසයත් කෙටියෙන් කීම වටිනවා. 2004 ආසියානු කුසලාන තරගාවලියේදී බහරේනය සිව්වැනි ස්ථානය ජයගත්තා. එය බහරේන පාපන්දු ඉතිහාසයේ වැදගත් අවස්ථාවක්. ඔවුන් ඊට පෙර ආසියානු කුසලාන තරගාවලියකට සුදුසුකම් ලබා තිබුණේත් 1988 තරගාවලියේදී පමණයි. ඒ වර්ෂයේදී ෆිෆා ආයතනය විසින් වසරේ ඉහළම වර්ධනයක් පෙන්වූ පාපන්දු කණ්ඩායම ලෙස බහරේනය නම්කළා.
2009-10 පාපන්දු ලෝක කුසලානයේ දස්කම් දක්වන්නට ඔවුන්ට හැකිවුණා. 2009 දී පැවති ලෝක කුසලාන තරඟවලදී ඔවුන් දස්කම් දැක්වූවා. 2010 දී දකුණු අප්‍රිකාවේ පැවති ලෝක කුසලාන අවසන් තරගාවලියට සුදුසුකම් ලැබීම බහරේනයට මඟහැරුණේ දශමයකින්. ඒ නවසීලන්තයට එරෙහි තරඟය යන්තමින් පරාජය වීම නිසා. කෙසේ වෙතත් ලෝක කුසලාන අවසාන තරගාවලියකට සහභාගි වීමේ ඉඩක් තිබුණා.
එහෙත් බහරේනයේ ස්වර්ණමය පරම්පරාවේ ක්‍රීඩකයන්, තමන්ගේ දේශපාලන අදහස් ප්‍රකාශ කිරීම හේතුවෙන් අත්අඩංගුවට ගැනුණා. ඔවුන්ට පාපන්දු ක්‍රීඩා කිරීම තහනම් කෙරුණා.
මේ වෙද්දී ආසියානු පාපන්දු සම්මේලනයේ ප්‍රධානියාද, බහරේන රාජකීය පවුලේ සාමාජිකයෙක්ද වන ෂෙයික් සල්මාන් බින් ඊබ්‍රාහිම් අල් කලීෆාට එරෙහිව හකීම් දැඩි චෝදනා එල්ලකර තිබුණා. ඒ ක්‍රීඩකයන්ට ඉහත කී මර්දනය එල්ලවූ කාලයේදී ෂෙයික් සල්මාන් බහරේන පාපන්දු සංගමයේ ප්‍රධානියා වුව, ක්‍රීඩකයන්ගේ ආරක්ෂාව වෙනුවෙන් කිසිවක් නොකිරීම පිළිබඳවයි. ඒ වෙනුවට තම රාජකීය පවුල වෙනුවෙන් පෙනීසිටිමින්, ක්‍රීඩකයන්ව මර්දනයට ෂෙයික් සල්මාන් විශාල සහයෝග යක් දක්වා තිබුණා.
ෂෙයික් සල්මාන් 2016 දී ‘ෆිෆා’ සභාපතිවරයා වීම සඳහාද තරගකර තිබුණා. ඒ කාලයේදී හකීම් ෂෙයික් සල්මාන්ට දැඩි චෝදනා එල්ලකළා. තායිලන්තයේදී හකීම් අත්අඩංගුවට පත්වීමෙන් පසුව ආසියානු පාපන්දු සම්මේලනයේ ප්‍රධානියා වුවද කිසිදු ප්‍රතිචාරයක් ඒ සිදුවීමට නොදැක්වීමට ෂෙයික් සල්මාන් කටයුතු කර තිබුණා. ඕස්ට්්‍රලියානු රජය, ෆිෆා ආයතනය, ඇම්නෙස්ටි ඉන්ටර්නැෂල් ඇතුළු ආයතන රැසක් හකීම් වෙනුවෙන් පෙනීසිටියද, ෂෙයික් සල්මාන් ප්‍රමුඛ ආසියානු පාපන්දු සම්මේලනය නිහඬවුණා.
හකීම්ට මර්දනය
2011 දී බහරේනයේ ක්‍රියාත්මක වූ මර්දනයේම දිගුවක් ලෙස තරුණ ක්‍රීඩකයෙක්ව සිටියදී හකීම් 2012දී අත්අඩංගුවට ගෙන තිබුණා. ඒ පොලිස් ස්ථානයකට පහරදුන් බවට චෝදනා කරමින්. එහෙත් එම පහරදීම සිදුවූවායැයි කියන මොහොතේ හකීම් සිට ඇත්තේ රූපවාහිනියෙන් විකාශය වූ පාපන්දු තරගයකට සහභාගී වෙමින්. එහෙත් දූෂිත නීති පද්ධතියකට එවැනි කාරණා අදාළ වන්නේ නැහැ. හකීම් මාස තුනක් අත්අඩංගුවේ තබාගත් බව කියනවා. එයින් මිදී, හැකි පළමු අවස්ථාවේදීම හකීම් බහරේනයෙන් පලාගොස් තිබුණා.
එහෙත් බහරේනයේ ඔහුට එරෙහිව, ඔහු නැතිවම නඩුවක් විභාග වුණා. ඇම්නෙස්ටි ඉන්ටර්නැෂල් ඇතුළු මානව හිමිකම් පිළිබඳ සංවිධාන ‘අයුක්තිසහගත’ නඩු විභාගයක් ලෙස එම නඩු විභාගය පෙන්වාදුන්නා. නඩුවෙන් හකීම් වැරදිකරු කරනු ලැබුවා. ඉන්පසුව ඔහුට එරෙහිව ඉන්ටපෝල් හරහා රතු වරෙන්තුවක් නිකුත්කර තිබුණා. රතු වරෙන්තුව නිකුත්කරද්දී හකීම්ට ඕස්ටේ්‍රලියාවෙන් දේශපාලන සරණාගත තත්ත්වය පිරිනමා තිබුණේ නැහැ. දේශපාලන සරණාගතයන්ට ඉන්ටපෝල් රතු වරෙන්තු වලංගු වන්නේ නැහැ. තායිලන්තයේදී හකීම් අත්අඩංගුවට ගෙන තිබුණේ වලංගු නොවන රතු වරෙන්තුවක් මත.
අන්තර්ජාතික නීතිය අනුව යම් පුද්ගලයෙකුට යම් ප්‍රදේශයකදී වධහිංසාවට හෝ තදබල මානව හිමිකම් කඩකිරීමකට ඉඩ ඇතැයි සාධාරණ සැකයක් තිබේ නම් ඒ පුද්ගලයා බලහත්කාරයෙන් යැවීම නොකළ යුතුයි. ඒ අනුව තායිලන්ත රජය හකීම් බහරේනයට යැවුවහොත් එය ජාත්‍යන්තර නීතිය උල්ලංඝනය කිරීමක් වෙනවා. එසේ වුව තායිලන්ත රජය දේශපාලන සරණාගතයන් පිළිබඳව දැඩි ප්‍රතිපත්තියක සිටිනවා. ඇත්ත වශයෙන්ම තායිලන්ත රජයත් දැඩි පාලනයක් ගෙනයන රජයක්. අදහස් මර්දනය තායිලන්තයේත් සිද්ධවෙනවා. ඒ නිසා මර්දනකාරී පාලනයන්ට තායිලන්ත රජයෙන් සහයෝගය හිමිවීම පුදුමයක් නොවෙයි.
දෙපාවලින් ක්‍රීඩා වික්‍රමයන් පෑ හකීම් අද ඇවිද යන්නේ දෙපාවල දම්වැලි සහිතව. කකුලට තදින් හිරවෙන සේ පැළඳූ, රබර් උල් සහිත බූට්ස් සහ දණහිස් දක්වා දිවෙන ස්ටොකින්ස් වෙනුවට ඔහුගේ දෙපා නිරුවත්ව තිබෙනවා. ක්‍රීඩා පිටිය මත සැහැල්ලු‍ව දැනෙන ලෙස අඳින ලද ක්‍රීඩා ජර්සි වෙනුවට ජම්පරයක් අඳින්නට ඔහුට සිදුව තිබෙනවා.
ක්‍රීඩාව කියන්නේ සාමය. න්‍යෂ්ටික අවි ශක්තිය, දැවැන්ත හමුදා පාගමන් නැතිවම ජාතියක ශක්තිය පෙන්වන්නට ක්‍රීඩාව තරම් අපූරු ක්‍රමයක් නැහැ. ඒ නිසා ක්‍රීඩාව බිහිවෙන්නට හේතු දහසක් තිබුණත්, ලෝක යුද්ධයෙන් පසු බිහිවූ නව ලෝකයෙහි, ක්‍රීඩාවේ ආත්මය සමග ‘ලෝක සාමය’ බද්ධ වී තිබෙනවා. ඒ නිසා හකීම් රැකගන්නට කරන සටන ක්‍රිඩාවෙහි ආත්මය රැකගැනීමේ සටනක් ලෙස සැලකිය හැකියි.■
■ අනුරංග ජයසිංහ
