ආයි ඇවිදින්න ඇවිදින්න මග නවතින්න.. ජීවිතය කවියක් වගේ රහට විඳගන්න. ආයි ඉතිං වෙන මොකද්ද සංචාරය තමයි මිතුර. ඉතිං ඔන්න එහෙනම් මොනරාගලට උදැහැනැක්කෙම. ඊළඟට බිබිලේ බසයක නන්නපුරාවට. හැම තැනම ඌව වෙල්ලස්ස කැරැල්ලට අවුරුදු 200ක් සැමරීම ස්මරණයට දැන්වීම් පෝස්ටර්. ලේ රතු සායමෙන් හැඩවෙලා, පාප්ප සරණින් එල්ලිලා බලාගෙන ඉන්නවා. වීර කැප්පෙටිපොළ කිව්වට කැප්පෙටිපොළ කරපු මඟු‍ලක් තියෙනවද? එහෙමත් හිතෙනවා ඉතිං අපිට. කිව්ලේගෙදර මොහොට්ටාල, කොහුකුඹුරේ රටේ රාළ, ඒ තමයි වීරයෝ ආයිබොවන්ඩ!! ඒ කතා පැත්තක තියලා ගමනේ ඉතිරි අඩ හම්පූරම් කරන්ඩ කියලා හිතාන යාළුවාගේ ගෙදරට ආවා. ගොඩාක් තැන්වලට රඹුටන් අවාරේ වුණාට බිබිලට ඒම නෑ ඉතිං. මිත්‍රයා හසිතගේ ගෙදර රඹුටන් ගහ රතුවට හිනැහෙනවා හොඳටම. රහා නොබලා ගෙදරට ගියෝතින් ඒම තරහා වෙයි කියලා කැඩුවා රඹුටන් අහුරු අහුරු. රඹුටන් කතාව ඉවරවෙනකොට කට්ට කළුවරයි හොඳටම. අඩියක් දෙකක් එහෙම ගහලා කරලා, කතා කළේ වෙල්ලස්සේ කැරැල්ල ගැන. සුද්දට විරුද්ධව අපි ගහපු වීරම කැරැල්ල මේක වුණාට අපිට මේ කැරැල්ල තල කැරැල්ලක් තරම්වත් වටිනවාද?
උදේ රැයින් ගමන
වෙල්ලස්සේ කැරැල්ලට අවුරුදු 200ක් වෙනකොට අපි බිබිලට ඇවිත් එතැනින් ආවා නිල්ගල වසමට. නිල්ගල කිව්වම නිලට නිලේ නිල්ගල බෙහෙත් ගස් කැලේ. කවුරුත් නොදැන ඉන්න විදිහක් නෑ එහෙමට. බුද්ධදාස රජ්ජුරුන්ගේ ඖෂධ කැලේ එහෙමයි කතාවට. අරළු, බුළු, නෙල්ලි එක සීරුවට. ගල් සියඹලා, දිවුල් වැනි පලතුරු දුරාවාරෙට. වීර පලු ඒමත් ඕසෙට. කරපිංචා ගස් වුණත් ඉරන ගානට. ඉතිං මේක ඒ කාලෙම වෙන්ටැ හිතෙනවා නේද?.. නිල්ගල වටේට බිබිලේ අම්පාර පාරේ මගදිගට හැම තැනම දිලිහි දිලිහි මොරදෙන්නේ දුප්පත්කම. බිබිලෙ නම් ඉතිං ආර්එම්ලා, ඩීඑම්ලා, ඒඑම්ලා, ජේඑම්ලා, එච්එම්ලා තමයි රඟ දෙන්නේ මිතුර. අම්පාර දෙසට එනකොට වැදිරැහැ එක්ක මුහුවෙලා මේ ඇත්තෝ ජයටම. නිල්ගල කැලේ පසුකර කැලෑ ගමක නතර වුණා අපි යටගියාව එක්කම වර්තමානයද කලතන්න. අනාගතය ගැන චුට්ටක් විපරමට. මේ ගම නිල්ගල, කරඬුගල වසමේ බුළුපිටිය. සෑහෙන්න අතීතයක බර දරාගෙන දුප්පත්කමත් එක්කම සුස්ම ගන්න ඒ ගම, ආයිත් කියනවා නම්, ඒ බුළුපිටිය. නිල්ගල කැලේ හැමතැනම. බුළුගස් ඕසෙට. ඉතිං බුළු පිට්ටනියක් වෙන්නට ඇති අතීතයේ මේ ගම.
බුළුපිටියේ ඉතිහාසය
‘මහත්තයෝ මේ ඉතිහාසය නුවරට දිගයි. ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ අපේ යසේ මුත්තගේ නෝනා මහත්තයා ඉල්ලලා තියෙනවා. එයා හරි ලස්සනයි ලු. මේ වඩිගයාට අපේ ගෑනු දෙන්නේ මොකටද කියලා රජ්ජුරුවෝ නාන තැන තොටමුණේ, අපේ මුත්තලා එකතුවෙලා උල් අටෝලා තියෙනවා. රජ්ජුරුවෝ නාන්න ගඟට පනිනකොට ඇමිණිලා මැරෙන්න. රජ්ජුරුවෝ නාන තොටුපොළ තිබිලා තියෙන්නේ කුණ්ඩසාලේ. කොහොම හරි රජ්ජුරුවෝ නාන්න ගඟට ඇවිත් ගඟට පනින්න හදනකොට දැකලා තියෙනවා බත්කූරෝ දෙන්නෙක් දිය උඩ වාඩිවෙලා ඉන්නවා. රජ්ජුරුවන්ට සැක හිතිලා රාජ පුරුෂයන්ට කිව්වා ගඟට බැහැලා බලන්න කියලා. වැඬේ මාට්ටු. එතකොට රජ්ජුරුවන්ගේ නාන තොටමුණ බාරව හිටිය අපේ මුත්තලා හොයාගෙන එන්න කියලා රාජපුරුෂයෝ එව්වා ගෙදරට. එතකොට නුවර සිරිමල්වත්‍ත කියන හරියේ තමයි මුත්තලා ඉඳලා තියෙන්නේ. රාජපුරුෂයෝ ඇවිල්ලා රජ්ජුරුවෝ එන්න කිව්වා කිව්වහම අපේ මුත්තලා දැනගෙන තියෙනවා වැඬේ වැරදුණා තමයි කියලා. මුත්තලා මොකද කළේ පොඞ්ඩක් ඉන්න කාලා එන්නම් කියලා ගෙට ගියා. දැන් රාජපුරුෂයෝ එළියේ බලාන ඉන්නවා. මුත්තලා කරපු වැඬේ තෙල් තාච්චියක් ළිපේ තියලා තාච්චියට උඩින් පොඟවපු ගෝනි කෑල්ලක් එල්ලලා ගෙදරින් පැන්නා කට්ටියම එක්ක. තෙල් තාච්චියේ සද්දේ නිසා රාජපුරුෂයෝ හිතුවේ මුත්තලා තාම ගේ ඇතුළේ කනවා කියලා. ඒ විදිහට මුත්තලා හතර දෙනෙක් පැනලා එනවා බිබිලට. ඒ හතර දෙනා එක්ක අපු යසේ මුත්තා තමයි අපේ පරම්පරාවෙ ආරම්භකයා.’ බුළුපිටිය ගම පටංගත්තේ ඔන්නොහොම. යසේ මුත්තගේ වරුණේ තමයි එහෙම. මේ වචනවලට පණ දුන්නේ රංහොටී බණ්ඩලාගේ තිලකරත්න. තිලකරත්න මාමා ඉපදුණ අවුරුද්ද 1955. තිලකරත්න මාමාගේ අප්පුච්චා ආර්බී සුදුබණ්ඩා. 1916 තමයි මිනිහා ඉපදුණ අවුරුද්ද.
ඒක එහෙම වෙනකොට අවුරුදු සීයක විතර ඉතිහාසයක බර තමයි, මාමාගේ හඬින් එළියට එන්නේ මෙහෙම. ‘අපේ අප්පච්චිගේ කාලේ පවුල් දෙකයි. ගෙවල් දෙකයි. අපි ඉපදුණ කාලෙත් ගෙවල් දහයක් නෑ. වරිච්චි බිත්ති, එකක් දෙකක් සිංහල උළු වහලා. අනික්වා ඉලු‍ක් සෙවිලි කරලා. ඒ කාලෙත් නිල්ගල කැලෙන් තමයි මිනිස්සු ජීවත්වුණේ. අරළු, බුළු, නෙල්ලි, බිංකොහොඹ, මීපැණි, ඉටි, බීඩිකොළ තමයි බුළුපිටියේ මිනිස්සුන්ගේ ජීවනෝපාය. අදත් ඒකේ වෙනසක් නෑ’ කැරැල්ලට අවුරුදු 200යි. සුද්දා කළ විනාශය, ඒක තවම ඒමයි. වැව් වුණත් පිටි තමයි තවම. හරකුන්ට තමයි ඒවා උරුම. ඇළවල් වුණත් වේලිලා හොඳටෝම. රස දොඩම් වුණත් දැන් අතීතයක් විතරයි මේ බිබිලට. ඉතිං නිල්ගල අවට වෙනස් වුණොතින් එහෙම පුදුමයි අපිට.
තිලකරත්න මාමාට කඩයක් ඇත මේ ගම. ගොඩක් බඩු ණයට කැලයට ගොහින් අවුත් පියවන පොරොන්දුවට.
දරුවන් රකින්න අලි කැලේට
නම, කොඩිකාරලාගේ විමලසේන.
වයස කීයද?, 55ක්..
දරුවෝ.., පස්දෙනෙක්, දෙන්නෙක් ඉස්කෝලේ යනවා..
රස්සාව, නිල්ගල කැලේට ගිහිං අරළු, බුළු, නෙල්ලි, කුඩුම්බේරිය (බීඩි කොළ) කඩනවා.
සතියකට කඩෙන් බඩු අරගන්න කීයක් යනවද?, රුපියල් 7000ක් විතර.
සතියක ආදායම, රුපියල් 5000ක් විතර. සමහර දවස්වලට ඊට අඩුයි. ..මෙහෙම කතාවක්. විමලසේන මාමා කැලේට රිංගන්න කලින් ගෙදරට බඩු අරගෙන යන්න කඬේට ඇවිත්. අපිට සම්මුඛ වුණා ඔහු. වචන අතර නිහැඬියාවන් කියන්නේ කතාවක් දුප්පත්කම ගැනම.
‘මෙහෙම මුදලාලිට කියලා බඩු ගන්නවා. හැමදාම දාහක් දෙදාහක් ණය තමයි. ඊට පස්සේ සතියකට දවස් දහයකට බඩු අරං ගිහිං ගෙදරට දාලා අපිත් එයින් ටිකක් අරං කැලේ යනවා. නෝනත් මාත් එක්ක යන්න එනවා. ගිහිං කැලේ ඇතුළේ උයාපිහාගෙන කාලා සතියක් විතර ඉදගෙන අරළු බුළු නෙල්ලි කඩනවා. මේ දවස්වල නම් තියෙන්නේ අරළු. අරළු තම්බලා තලලා වේලලා කිලෝ එක රුපියල් 110යි. නිකං ඇට කිලෝ එකක් නම් රුපියල් 10ට තමයි ගන්නේ. නෙල්ලි තවම නෑ. නෙල්ලි සාමාන්‍යයෙන් රුපියල් 80කට විතර මිල යනවා කිලෝ එකක්. අපි කැලේ කිලෝමීටර් 10ක් විතර අස්සට යනවා. අලි ඉන්නවා. රතිඤ්ඤා තමයි ආරක්ෂාවට අරං යන්නේ. වෙන මොකුත් නෑ. වළහා මුණගැහුණොත් තමයි අමාරු’ ඔහුගේ කතාවට නිමාවක් නැහැ. සුරුස් සුරුස් ගාමින් රත්පැහැ බුලත් කෙල එළියට විසික් වෙනවා. ජීවිතේ අමාරුයි. නෝනයි මහත්තයයි කැලේ පනිද්දී දරුවන්ට අමාරුයි. ඒත් බඩවියත රැකගන්න මේ සංසාර කැලෑ පැනිල්ල ඕනිමයි.
මේකෙන් කනවා විතරයි.. එතකොට අඳින්නේ කෝමෙයි.. මට එහෙම ප්‍රශ්න කෝටියයි.
බුදුදහම ආවෙත් 50ට පස්සේ..
‘මහත්තයෝ මෙහෙට බුදුදහම ආවේ 1950න් පස්සේ. එතකන් පාංශුකූලයක්වත් නෑ. ඒත් අපරාද නෑ. මුවෙක් ගෝනෙක් මරාකෑවා විතරයි. මිනිස්සු කාගෙවත් දෙයක් හෙව්වෙ නෑ. ගත්තේ නෑ. පාඩුවේ තිබුණනම් කාලා හිටියා’ තිලකරත්න මාමා මාව ආයි අල්ලලා අතීතයට විසිකළා. අතීතය අතීතය. බුදුදහම නැති ඒ අතීතය. ඒක මරු කාලේ. මට හිතෙනවා. මිනිස්සුන්ගේ ජීවිත හරි සරලයි. ඒ සරලකම අස්සේ සැහැල්ලු‍ව ඉගිලෙනවා. තාමත් ටිකක් ඒමයි. ඒත් අගහිඟකම් බෝමයි. ඒ නිසාම කරදර දුක්කම්කටොලු එමටයි.
‘ඒ කාලේ ජීවත් වෙන්න බඩඉරිඟු ටිකක්, කුරක්කන් ටිකක් වැව්වා. ඒත් කෑමට ඇතිවෙන්න. කුරහන් තලප, රොටී තමයි කෑම. හොඳම කෑම තමයි දඩමස්, වේලපු දඩමස් කැබලිවලට ඉරලා මීපැණිවල දාලා තමයි ඒ කාලේ අපි වැදි මුත්තලා බලන්න ගියාම එයාලා දෙන ස්තරම්ම කෑම. ඒ ආගන්තුක සත්කාරයට.’
යසා මුත්තගේ පරපුර කාලෙකදී වැදි රැහැ එක්කත් එක්කාසු වෙනවා. දැන් ඒ වැදි අතීතයට යන්න පාරක් තමයි මේ.. ඉතිං යමු. එන්න.. හේනේවල, මහපීල්ලේවල, කුඩාපීල්ලේවල, වැද්දිමැරිච්චි ගල්ගේ, නිකවැටිය, දඹදෙණිය මේ ගම් තමයි එකළ වැදිගම්. නිල්ගල අවට. සේනානායක මුහුද හැදුවට පස්සේ යනඑනමන් නැතිවුණ ගම්..
‘දානිගල රතුමුත්තා අපේ යසා මුත්තගේ පරම්පරාවේ. රතුමුත්තා තමයි වැදිනායක හඳුනගේ තාත්තා. ගම වැව යටකරගත්තට පස්සේ හඳුනලා ආවා රතුගලට. හඳුනගේ පුතා තමයි බණ්ඩියා. බණ්ඩියාගේ පුතා තමයි සුදුබණ්ඩා. මේගොල්ලෝ සේරම වැදි රැහේ නායකයෝ අපේ නෑයෝ. මස්සිනාලා. තලන්වත්තේ කුමාරිහාමි තමයි වැදිරැහේ අපේ මුල් පුරුක. එයාට තලන්වත්තේ කන්ද කියන කන්දම දීලා තිබුණේ. නින්දගම ඊළඟට දානිගල ලොකු අම්මා. අපේ මුත්තලා නුවරින් මෙහෙට ආවාට පස්සේ මෙහෙ හිටපු වැදි ලේ එක්ක මිශ්‍රවුණා. පස්සෙත් එහෙමයි. ඉතිං අපේ පරම්පරාවල් හොඳට දඩයම කළා. මගේ අප්පච්චිගෙ අම්මට දරුවෝ 17ක්. මගේ අප්පච්චි තමයි දස්සම දඩයක්කාරයා. අපිට තිබුණා වෙම්බ්ලි ස්කොට් කියන වර්ගයේ තුවක්කුවක්. ඒකෙන් අප්පුච්චා ගෝන්නු 700ක් 800ක් නම් මරලා ඇති.’ අපේ මාමා කයි දෙයියෙක් වෙන්නේ ඇසිල්ලකින්. කඬේ බිස්නස්ද එන්න එන්න වැඩිවෙනවා. මාමාට ගානක් නෑ. බොහෝ දෙනෙක් බඩු ගන්නේ ණයට. ණයට ඉල්ලා අමනාප නොවන්න වගේ බෝඞ් නැහැ. අරළු බුළු විකුණා ණය බේරනවානම් මාමා ලෝස් නෑ.‘මම දුන්නේ නැතොත් ඔය අසරණයෝ බඩගින්නේ’ ණය හිලව් කරගත්තත් එහෙමත් වචන මේ කඬේ පියාඹනවා. කොහොම වුණත් මාමා නියම මනුෂ්‍යයෙක්. මට නම් හිතෙන්නේ එහෙම.
දේශපාලන පුරාජේරුව
‘බොරු මොකටද සොයිසා මහත්තයා නැත්තං අපි කැලේට රිංගනවා බොරු. සොයිසා මහත්තයා තමයි මේ නිල්ගල, කරාඬුගල වසම්වල මිනිස්සුන්ට කැලේට රිංගන්න අවස්ථාව හදලා දුන්නේ. නැත්තං අපිට හුළං..’ කේ විමලසේන චුරුස් ගා කෙළපාරක් ඈතට විසික්කා කොරමින් කයියට බහිනවා. අපේ මාමාත් එවිට බස බස ගා දේශපාලන අතීතය එලියට විසිකරනවා. මම ඇහිඳිනවා ඉතිං.
‘ධර්මදාස බණ්ඩා කියලා දේශපාලකයෙක් මෙහෙට හිටියා. මිනිහා අපේ ඡන්දෙන් පාර්ලිමේන්තුවේ අවුරුදු 17ක් එකදිගට හිටියා. තරුණ ගැටයා කාලේ අපි මේ මනුස්සයා ගමට අරං ආවේ කරේ තියාගෙන. ඒ 1965 අවුරුද්දේ. හැබැයි කරපු දෙයක් නෑ. ඩීඑම් ගුණසේකර තමයි අනික් පැත්තේ හාදයා. මිනිහත් එහෙමයි. බදුල්ලේ දිසාපති කාර්යාලයේ පියන් මහත්තයෙක් හිටියා ජයවර්ධන අත්තනායක කියලා. මිනිහත් මෙහෙන් ඡන්දේ ඉල්ලු‍වා. මිනිහනම් මෙහෙට ටිකක් වැඩ කළා. හැබැයි සොයිසා මහත්තයා තමයි බිබිලේ ගොඩාක් තැන්වලට ලයිට් දුන්නේ. පාර්වල් හැදුවේ. ඇත්තටම මේ ගම් එළිය වුණේ සොයිසා මහත්තයා කොරපු වැඩවලින්. නැත්තං අපි ඉස්සර කොළඹ යන්න බිබිලට කලින් දවසෙ යන්න ඕනී. බස් එක මිස් වුණොත් රෑ නතරවෙලා පහුවදා තමයි ගමන ගියේ. ඉස්සර ගමේ හැමදේකටම තිබුණේ කරත්ත තුනක්. ලෙඩක් හැදුණොත් ඉස්පිරිතාලෙට යනකොට මැරිලා.’
මේ කියන භෞතික දියුණුව හරි. සමාජ ආර්ථික දියුණුවනම් තාමත් එතන.. නිල්ගල කැලේ නැතිනම් මේ ගම් කැලේ වහගෙන බොහෝ කල්. වැවක් හදන්න වතුර හරවන්න උනන්දුවක් කාගේවත් නැහැ. ඒ නිසා කොන්ක්‍රීට් පාරවල් කාපට්පාරවල් හැදුණත් මිනිස්සුන්ට සුගතියක් නෑ. වැදි රැහැද සිංහල රැහැ සමග මුසුවූ අලුත් රැහැද ජීවත්වන්නේ කොහොමද? මේ කියන ප්‍රශ්නයට ඔට්ටුවෙන්නේ කොහොමද කියාවත් මේ අය දන්නේ නෑ.■
