පසුගිය සති දෙක-තුන තුළ ලංකාවේ නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුව ගැන උනන්දුසහගත මහජන සාකච්ඡාවක් ඇතිවිය. ඊට පෙර සති කිහිපය තුළ ලංකාවේ විදේශ අමාත්‍යාංශය පිළිබඳවද ජනමාධ්‍ය තුළ සාකච්ඡාවක් තිබිණ. ඒ සාකච්ඡා දෙකේම එක් පොදු ලක්ෂණයක් තිබිණ. එය නම් ජාතික ජන බලවේගයේ ආණ්ඩුව විවේචනය කිරීමට පමණක් නොව, එයට පහර ගැසීමටද, එනම් ඇටෑක් කිරීමටද, නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුව සහ විදේශ අමාත්‍යාංශය පිළිබඳ විවාදාත්මක සාකච්ඡාව පාර්ලිමේන්තුවේ විරුද්ධ පක්ෂ මෙන්ම මුද්‍රිත සහ සමාජ මාධ්‍යද අවස්ථාවක් කරගැනීමයි. එම විවාදයට භාජනය වූ කරුණුවල දේශපාලන සහ ප්‍රචාරාත්මක වටිනාකම අහෝසි වූ පසු අලුත් කරුණකට හා විවාදයකට මාරුවීම, රටේ දේශපාලනමය වශයෙන් වැදගත් කරුණු හා ප්‍රශ්නවල වැදගත්කම නොවැදගත් දේ බවට ලඝු කිරීමට පුරුදු වී සිටින දේශපාලනඥයන්ටද මාධ්‍යවේදීන්ටද අමාරු නැති දෙයකි.
ලංකාවේ පාර්ලිමේන්තු විවාද, මුද්‍රිත මාධ්‍ය, විදයුත් මාධ්‍ය සහ සමාජ මාධ්‍ය මෙන්ම බුද්ධි ස්තර විසින්ද අති සරල සහ අති නිසරු විවාද බවට පත්කර තිබෙන කාරණා කිහිපයක් ගැන ටිකක් හෝ මහජන ප්‍රයෝජනයක් ඇති පරිදි සිතීමේ වරදක් නැත යන්න පෙන්වා දීම මෙම ලිපියේ අරමුණයි.
නීතිපති හා නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුව
නීතිපතිතුමාගේ සහ නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුවේ වෘත්තීයමය අපක්ෂපාතභාවය, පරිණතභාවය හා අවංකභාවය පිළිබඳ කරුණ මා දන්නා තරමින් මහජන සාකච්ඡාවේ තේමාවක් බවට දැනට සති කිහිපයකට පෙර පත්වීම, අසාමාන්‍ය සිදුවීමක් ලෙසය. ලංකාවේ නීතිපති ධුරය හා නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුව යනු මහජන සාකච්ඡාවට හා මහජන විවේචනයට ලක් නොවිය යුතු, ඔවුන්ගේම ලෝකයක ආරක්ෂා වී සිටින ආයතනයක්ය යන්න නීති වෘත්තිකයන්, උගතුන්, මාධ්‍යවේදීන් සහ දේශපාලකයන්ගෙන් සමහර දෙනාද අතර තිබෙන ප්‍රතිෂ්ඨාපිත පිළිගැනීමකි. මෙම පිළිගැනීම ප්‍රසිද්ධියේ අභියෝගයට ලක් කිරීමට ඉදිරිපත් වූයේ, තම පියා මරා දැමූ ඝාතකයන් නීතිය ඉදිරියේ විනිශ්චය සඳහා ගෙන ඒමේ වගකීම හිතාමතාම නීතිපතිවරයා විසින් පැහැර හැර ඇත යන චෝදනාව ප්‍රසිද්ධියේ ඉදිරිපත් කළ මාධ්‍යවේදී ලසන්ත වික්‍රමතුංගගේ දුව වන අහිංසා වික්‍රමතුංගය. රාජපක්ෂ යුගයේ සිදුවූ බිහිසුණු ‘දේශපාලන මිනීමැරුමක්‘ නිසි පරිදි විභාග කිරීමටත්, චුදිතයන් සොයා නඩු පැවරීමටත් පොලිසිය සහ නීතිපතිවරයා දක්වා ඇතැයි ඇය සිතූ ඇල්මැරුණු ආකල්පය ප්‍රශ්න කිරීම, ලසන්ත වික්‍රමතුංග ඝාතනය වෙතින් දේශපාලන ප්‍රයෝජන ගත් දේශපාලනඥයන්වත්, ඒ ගැන තම කම්පාව පරෙස්සමෙන් පෙන්වන නීති වෘත්තිකයන්වත්, නොකළ ආකාරයේ නිර්භීත ප්‍රශ්න කිරීමක් සිදු කිරීමට ධෛර්යය තිබුණේ වින්දිත පවුලේ සාමාජිකයකුට වීම අහම්බයක් නොවේ.
මෙම පසුබිම තුළ ඇත්ත වශයෙන් කළ යුතුව තිබෙන්නේ, ලසන්ත වික්‍රමතුංග ඝාතන නඩුව ගැන විමර්ශනය කිරීම හා සැකකරුවන් අධිකරණයට ගෙනඒම අවුරුදු 16ක් තිස්සේ, පොලිසිය, නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුව සහ වෙනත් බලධාරීන් නොකරන ලද්දේ මක් නිසාද යන්න ගැන වෙනම පරීක්ෂණයක් ආරම්භ කිරීමට උද්ඝෝෂණ කිරීමයි. ප්‍රගීත් එක්නැලිගොඩ සහ තජුදීන් ඝාතන සම්බන්ධවද පරීක්ෂණ පැවැත්වීම සහ නඩු පැවරීම සම්බන්ධව සිදුවී ඇති ප්‍රමාද එවැනි පරීක්ෂණයක නිමිති විය යුතුය. දැනට අක්‍රිය වී ඇති ලංකාවේ මානව අයිතිවාසිකම් ව්‍යාපාරය යළි සක්‍රිය කිරීමට ඉතා ප්‍රබල අවකාශයක් විවෘත වූයේ, අහිංසා වික්‍රමතුංග නීතිපතිවරයාට චෝදනා කරමින් අගමැති හරිණිට ලියූ ලිපිය නිසායි. එම ලිපිය කේන්ද්‍රකොටගෙන පිපිරීමක් මෙන් වහාම පටන්ගත් මහජන සාකච්ඡාවයි. එහෙත් එය ඉදිරියට ගෙන යාමට ආණ්ඩු පක්ෂයත්, විරුද්ධ පක්ෂත්, නීති වෘත්තිකයනුත්, මානව අයිතිවාසිකම් ප්‍රජාවත්, ජනමාධ්‍යවේදීනුත් ඉදිරිපත් නොවීම අප රටේ වර්තමාන දේශපාලන ගමන් මග පිළිබඳව කියන්නේ කුමක්ද? මානව අයිතිවාසිකම් සඳහා විවෘතව අරගල සහ උද්ඝෝෂණ කිරීමට සහ ඒ පිළිබඳ මහජන සාකච්ඡාව සජීවීව තබාගැනීමට නොහැකි වන තරමට ලංකාවේ සමාජය මානව අයිතිවාසිකම් හා යුක්තිය පිළිබඳ කාරණා සම්බන්ධව හති වැටී සිටින බවද? එසේ නොවන්නේ නම්, මානව අයිතිවාසිකම් හා යුක්තිය පිළිබඳ සාකච්ඡාව අලුත් කිරීමට අලුත් සාකච්ඡාවක් ඇරඹිය යුතුව තිබේ. මෙය වනාහි අප රටේ ප්‍රගතිශීලී මාධ්‍යකරුවන්ගේත්, මානව අයිතිවාසිකම් ක්‍රියාකාරිකයන්ගේත් ඒකාබද්ධ කර්තව්‍යයක් විය යුත්තකි.
නීතිපතිධුරයේ ‘ස්වාධීනත්වය’
අහිංසා වික්‍රමතුංගගේ ලිපියෙන් සිදුවූ තවත් අපූර්ව දෙයක් නම් ‘නීතිපති ධුරයේ ස්වාධීනත්වය’ පිළිබඳ මතවාදය සහ මිථ්‍යාව නිර්දය විවේචනයට හ ප්‍රශ්න කිරීමට පාත්‍ර කිරීමයි. මතවාදයක් සහ මිථ්‍යාවක් ලෙස නීතිපතිධුරයේ ස්වාධීනත්වය පිළිබඳ කතිකාව යටත් විජිත යුගයේ පටන් පැවතෙන්නකි. අහිංසා වික්‍රමතුංගගේ ලිපියත් සමග නීතිපතිවරයාගේ වගකීම පිළිබඳ විචාරාත්මක කතිකාවට ප්‍රතිචාර වශයෙන් නීතිඥ ප්‍රජාවගේ සමහර කොටස්වලින් ප්‍රකාශ වූයේ, නීතිපතිධුරය පිළිබඳ යටත්විජිත මිථ්‍යාව නැවතත් අවධාරණය කිරීමයි.
අහිංසා වික්‍රමතුංගගේ අහම්බයෙන් මෙන් සිදුවූ මැදිහත්වීම විසින් අවධාරණය කරනු ලැබූ, ඉතා වැදගත් කාරණයක් තිබේ. එය නම් නීතිපතිධුරය සහ නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුව යටත් විජිතහරණ පරිවර්තනයකට භාජනය කිරීමයි. එම දෙපාර්තමේන්තුව ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී නූතන සමාජයකට ගැළපෙන ලෙස ප්‍රජාතන්ත්‍රීයකරණ පරිවර්තනයකටද භාජනය කිරීමයි. අහිංසා වික්‍රමතුංග අති ප්‍රබල සංවේදීභාවයකින් යුතුව, වක්‍රව හෝ සිදුකළ ඉතා වැදගත් යෝජනාවක් නම් නීතිපතිවරයා සහ නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුව ‘මහජනතාවට වගවීමේ’ මූලධර්මය හඳුන්වාදිය යුතුය යන්නයි. මහජනතාව ජනතා පරමාධිපත්‍යයේ මූලය වන්නේය යන මූලධර්මය අප රටේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ තිබුණද, ‘මහජනතාව යනු යටත්වැසියන්ය’ යන යටත්විජිතවාදී ආකල්පය සහ මනෝභාවය තවමත් තිබෙනවා නේද? යන්න අසාධාරණ ප්‍රශ්නයක් නොවේ. මෙම යටත්විජිත ආකල්පය නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුවේ බුද්ධිමය සංස්කෘතිය තුළ මුල් බැස ගන්නට තුඩු දුන් එක් ප්‍රධාන සාධකයක් ලෙස කෙනකුට අනුමාන කළ හැක්කේ හදිසි නීතිය, ත්‍රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත ආදි අතිශය මර්දනකාරී නීති යටතේ පුරවැසියන්ට එරෙහිව රාජ්‍යය විසින් සිදුකරන ලද අතිදරුණු අපරාධ සහ මානව අයිතිවාසිකම් උල්ලංඝනය වීමේ නඩුකරවලදී, රාජ්‍ය නිලධාරීන් සහ රාජ්‍යය නිර්දෝෂීකරුවන් ලෙස අධිකරණය ඉදිරියේදී ආරක්ෂා කිරීමට, නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුවට පැවරී ඇති වෘත්තීයමය වගකීම සහ බැඳීමයි.
ස්වාධීන අභිචෝදකධුරයක් පිහිටුවීම
පසුගිය රාජපක්ෂ පාලන කාලවල විශේෂයෙනුත්, රනිල් වික්‍රමසිංහ ජනාධිපතිධුරය දැරූ කාලයේත්, නීතිපති ධුරයේ ‘දේශපාලන අපක්ෂපාතීත්වය’ යන කරුණ, විරුද්ධ පක්ෂවලට සම්බන්ධ දේශපාලනඥයන්, මාධ්‍යවේදීන් හා නීතිවේදීන් අතර සාකච්ඡාවට භාජනය වූවකි. බලයේ සිටින තමන්ගේ දේශපාලන හා මතවාදී න්‍යාය පත්‍රයට පොලිස් සහ නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුව පක්ෂපාතී කර ගැනීම රාජපක්ෂ පාලන තන්ත්‍රයේ එක් දේශපාලන අභිප්‍රායක් විය. නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුවේ ‘ස්වාධීනත්වය’ පිළිබඳ කතිකාවෙහි මූලික වශයෙන් තිබුණේ බලයේ සිටින ආණ්ඩුවේ නායකයන්ගේ දේශපාලන මතවාදයට සහ න්‍යාය පත්‍රයට නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුව යටත් නොවිය යුතුය යන්නයි. බල සම්පන්න සහ අත්තනෝමතික මෙන්ම ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සහ මානව අයිතිවාසිකම්වලට ගරු නොකරන පාලකයන්ගේ බලපෑම්වලට යට නොවන ශක්තිමත් නීතිපතිවරුන් සහ නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුවක් පිළිබඳ අදහස රාජපක්ෂ පාලන සමයේ සිවිල් සමාජය වෙතින් වරින් වර මතුවිය.
නීතිපති ධුරය සහ නඩු පැවරීමේ කාර්යය වෙන් කළ යුතුය යන ප්‍රවාදය විරුද්ධ පක්ෂයේ දේශපාලන පක්ෂත් ආණ්ඩුවෙන් ස්වාධීන නීතිඥ ප්‍රජාවත් අතර ගොඩනැගුණේ මෙම පසුබිම තුළය. ‘ස්වාධීන අභිචෝදක’ තනතුරක්, නීතිපතිවරයාගෙන් වෙන්ව පිහිටුවීම සාධාරණ කරන තවත් තර්කයක් වූයේ නීතිපතිවරයා රජයේ නීති උපදේශකයාද වන නිසා, නඩු පැවරීමේ වගකීම ඔහු/ඇය යටතේ පැවතීම බැඳීම් අතර ගැටුමකට තුඩු දෙන්නේය යන්නයි. මේ කරුණ බැරෑරුම්ව සැලකිල්ලට ගෙන නීතිපතිගෙන් වෙන්වූ අභිචෝදක අධ්‍යක්ෂ ධුරයක් පිහිටුවීමේ යෝජනා මූලාශ්‍ර තුනකින් මතුවිණ. එම මූලාශ්‍රවලින් එකක් වූයේ සමගි ජන බලවේගයට සම්බන්ධ ‘ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සඳහා නීතිවේදියෝ’ යන නීතිවේදීන්ගේ සංවිධානයයි. දෙවැන්න, නීතිවේදීන්, විශ්වවිද්‍යාල ආචාර්යවරුන් සහ සිවිල් සමාජ ක්‍රියාකාරිකයන්ගෙන් සමන්විත ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සහ නීතියේ පාලනය සඳහා වූ ව්‍යාපාරයයි. තෙවැන්න, එකල විරුද්ධ පක්ෂයේ සිටි ජාතික ජන බලවේගයයි.
ගිය වසරේ ජනාධිපතිවරණය සඳහා ජාතික ජන බලවේගය ඉදිරිපත් කළ මැතිවරණ ප්‍රකාශනයෙහි, නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුවේ ස්වාධීනතාව, මහජනයාට වගවීම සහ මහජන විශ්වාසය ගොඩ නැගීම ඉලක්ක කරගත් ප්‍රයෝජනවත් යෝජනා කිහිපයක් ඉදිරිපත් කර තිබිණ.
‘නීතිය මත පාලනයක්-සම ප්‍රවේශී අධිකරණ පද්ධතියක්’ යන 9වැනි පරිච්ඡේදයේ ‘නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුව‘ යන උප මාතෘකා යටතේ ඉදිරිපත් කර ඇති යෝජනා මෙසේය.
- රජය වෙනුවෙන් නඩු කටයුතු මෙහෙයවීම සඳහා නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුවෙන් පරිබාහිරව, පළාත් බද අභිචෝදක අධ්‍යක්ෂ කාර්යාල පිහිටුවීම.
- නඩු පැවරීමේදී නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුව විසින් අනුගමනය කළ යුතු ක්‍රියාපටිපාටිය ලේඛනගත කිරීම.
..විමර්ශන ක්‍රියාවලියෙන් පසු නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුව විසින් නඩු නොපැවරීමට කටයුතු කරන්නේ නම් ඊට හේතු අගතියට පත් පාර්ශ්වයට දැන්වීම. - නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුවේ කටයුතු පිළිබඳව අගතියට පත්වන පාර්ශ්වයන්ට සිය දුක් ගැනවිලි ඉදිරිපත් කිරීමට විශේෂ පාර්ලිමේන්තු ඔම්බුඩ්ස්මන්වරයකු පත්කිරීම.
- ජ්‍යෙෂ්ඨ අතිරේක සොලිසිටර් ජෙනරාල්වරයකු යටතේ නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුවේ පළාත්බද කාර්යාල පිහිටුවීම.
මෙම යෝජනා නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුව එහි යටත්විජිත උරුමයෙන් සීමිත දුරකට හෝ නිදහස් කරන, එම දෙපාර්තමේන්තුව ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පරිවර්තනයකට පත්කිරීම ආරම්භ කිරීමට අවශ්‍ය පියවර සේ දැකිය හැකි ඒවාය. තම තීරණ පිළිබඳ වින්දිත හෝ අතෘප්තිමත් පාර්ශ්වවලට වගවීම, තීරණ පිළිබඳ පාරදෘශ්‍යතාව, තීරණ පිළිබඳ වගඋත්තර කීම, සහ නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුවේ මධ්‍යගත ව්‍යුහය විමධ්‍යගත කිරීම එම ප්‍රජාතන්ත්‍රීයකරණ ප්‍රතිසංස්කරණයි.
එහෙත් මේ දිනවල අපේ රටේ සාකච්ඡාව සිදුවන්නේ මෙම යෝජනා ගැන නොවේ. නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුව ඇතුළත අභිචෝදක අධ්‍යක්ෂධුරයක් පිහිටුවීම ගැනය. එහි එක් අරමුණක් වන්නේ අපරාධ නඩු පැවරීමේ වගකීම දේශපාලනීකරණ චෝදනාවෙන් ආරක්ෂා කිරීම බව පෙනේ. නීතිපතිධුරය හා දෙපාර්තමේන්තුව ප්‍රජාතන්ත්‍රීය පරිවර්තනයකට පත්කිරීමට එය ප්‍රමාණවත් නැත. එම ප්‍රතිසංස්කරණය සමග ජාජබ මැතිවරණ ප්‍රකාශනයේ ඇති යෝජනාද ක්‍රියාත්මක කිරීම අවශ්‍ය වේ. නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුවේ ප්‍රතිසංස්කරණ සඳහා දැනට විවෘත වී ඇති අවකාශය ඵලදායී ලෙස ප්‍රයෝජනයට ගත හැක්කේ එවිටය.
