‘කලාව කුමක් සඳහා ද’ යන පැනය මීට බොහෝ කලකට පෙර ලෝක සාහිත්‍යය තුළ ද, සිංහල සාහිත්‍යය තුළ ද කතාබහට ලක්වූවකි. මෙයට පිළිතුරු වශයෙන් ‘කලාව කලාව සඳහා ය’ යනුවෙන් එක් මතධාරීන් පිරිසක් ද, ‘කලාව මිනිසා වෙනුවෙන් ය’ යනුවෙන් තවත් මතධාරීන් පිරිසක් ද දෙපිළකට බෙදී තම මතය තහවුරු කරනු පිණිස තර්ක විතර්ක කළ බව අප කවුරුත් දන්නා කරුණකි. කලාව මිනිසා උදෙසාය යනු මාගේ පිළිගැනීමයි. මිනිසා යනු සිංහල බෞද්ධයින් පමණක් නොවේ. නොඑසේ නම් දේශප්‍රේමීන් පමණක් නොවේ. වැඩි දුරටත් පවසන්නේ නම් මිනිසා යනු කලාව තම දේශපාලන බලය තහවුරු කර ගැනීම පිණිස ආයුධයක් කරගත් දේශපාලන පක්ෂයක වෙසෙන අඥානයින් කොටසක් පමණක් නොවේ. කලාව මුළු මහත් විශ්වයෙහිම වෙසෙන මිනිසාගේ යහ පැවැත්ම උදෙසාය.
දේශපාලනය විසින් ප්‍රපාතයට ඇද දමනු ලැබූ ජාතියක් වශයන් ‘කලාව කුමක් සඳහා ද’ යන පැනය අප යළිත් විමසා බැලීම වටි. මහාචාර්ය එදිරිවීර සරච්චන්ද්‍රද, මහාචාර්ය සුචරිත ගම්ලත්ද අදට දශක ගණනකට පෙර ලංකාව නමැති දූපතෙහි මේ පිළිබඳව කතිකාවක් ආරම්භ කළ විද්වතුන් දෙපළකි. ඔවුන්ගේ මතවාද අතුඉති දා වැඩෙමින් සිංහල සාහිත්‍ය න්‍යායාත්මකව ද, නිර්මාණාත්මකව ද පෝෂණය කිරීමට සමත් විය. එදාවේල හරිහම්බ කර ගැනීමට කාට හෝ දරදිය අදින නූතන විද්වතුන් එවැනි කතිකාවන් කෙරෙහි මන්දෝත්සාහීය. එපමණක් නොව එවැනි කතිකාවන් කෙරහි සබුද්ධික වූ ශ්‍රාවක පිරිසක් ද අද නැත. අද ඇත්තේ කිසියම් දේශපාලන පක්ෂයක කෛරාටික මතවාද ඇසුරෙන් සාහිත්‍ය කලාව විමසන අවිචාරවත් ශ්‍රාවක පිරිසකි. පාඨක පිරිසකි. නොඑසේ නම් රියැලිටි තරු තෝරන වැඩසටහන් විසින් අකර්මණ්‍ය කරන ලදුව කිසිදු බුද්ධිමය සංවාදයක් කෙරෙහි සංවේදී නොවෙන බුද්ධිවිහීන ජනතාවකි. මේ නිසා කලාව කුමකට ද, කලාකරුවා කුමකට ද යන්න අප අප විසින්ම විසින්ම විමසා බැලිය යුතුය.
ලියෝ ටෝල්ස්ටෝයි වරක් ඔහුගේ නිබන්ධයක කලාව පිළිබඳ මෙවැනි නිර්වචනයක් ඉදිරිපත් කර ඇත. “කලාව යනු පාරභෞතිකවාදීන් පැවසූ පරිදි සෞන්දර්යය හෝ දෙවියන් පිළිබඳ වන ගූඪ සංකල්පයක ප්‍රකාශනයක් නොවේ; එය සෞන්දර්යවේදී කායික විද්‍යාඥයන් පැවසූ පරිදි මිනිසා තුළ තැන්පත් වූ ශක්තිය මුදාහරිනු පිණිස නිරත වන ක්‍රීඩාවක් නොවේ; එය මිනිසා බාහිර සංඥා මඟින් කරන තම භාව ප්‍රකාශනයක් නොවේ; එය තෘප්තිය ළඟා කරගනු පිණිස වන නිපැයුමක් නොවේ; ඒ සියල්ලට ඉහළින් කලාව යනු සන්තුෂ්ටිය පිණිස, ප්‍රහර්ෂය පිණිස පවතින්නක් නොවේ; එය ඡීවිතයට අත්‍යවශ්‍යක වූ ද, එමෙන්ම පෞද්ගලික සහ පොදු මනුෂ්‍යත්වයේ යහපැවැත්ම වර්ධනය කරනු පිණිස ක්‍රියාත්මක වන්නා වූ ද සමාන සංවේදනාවන්ගෙන් එකට එක් කරන ලද මිනිස් සමූහයක් විසින් භාවිත කිරීමට යෙදෙන කිසියම් උපක්‍රමයකි.” කලාව යනු කුමක් ද යන්න පිළිබඳ නිර්වචන ගණනාවක් පවතී. එම නිර්වචන පරස්පර විරෝධී වන අවස්ථා ද නැත්තේ නොවේ. කෙසේ නමුත් කලාව උදෙසා එක් එක් දාර්ශනිකයන්, සාහිත්‍යධරයන් පැවසූ අදහස් කෙරෙහි පසුබිම් වන්නේ එකල ඔවුන් විසූ දේශයේ පැවතී සමාඡ, දේශපාලන සහ ආර්ථික වාතාවරණය තුළ ඔවුන් කලාව යනුවෙන් වටහා ගත් සහ එම සමාඡ ක්‍රමය තුළ ඔවුන් බිහි කළ කලාව ඇසුරෙන් ගොඩනගාගත් ඥාන සම්භාරයකි. ඒ අනුව ටෝල්ස්ටෝයිගේ මෙම ප්‍රකාශය එකල රුසියාව ඇසුරින් ‘කලාව කුමකට ද’, ‘කලාකරුවා කුමකට ද’ යන්න පිළිබඳ ටෝල්ස්ටෝයි ලබාගත් අවබෝධයයි.
මෙහිදී මා ටෝල්ස්ටෝයිගේ නිර්වචනය භාවිත කරන්නේ එකල රුසියාවේ පැවති සමාජ, දේශපාලන සහ ආර්ථික පසුබිම මෙකල ලංකාව සම්බන්ධයෙන් ද වලංගු වන බැවිනි. සාර් පාලනය විසින් පීඩාවට පත් කරන ලදුව, මූලික මිනිස් අයිතිවාසිකම් නොවටිනා මට්ටමකට ඇද දැමූ, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිළිබඳ අවම දැනුමක් හෝ නොතිබුණු, ශ්‍රම සූරාකෑමට ලක් වූ එකල රුසියානු ජාතිකයන් අද ලංකාවාසීන් හා සමාන නොවන්නේ ද?
මෙවැනි වාතාවරණයක් තුළ අපට කලාව අවශ්‍ය වන්නේ ඒ අනුවණ නිද්‍රාශීලීබවින් මිදී විචාරශීලී පුරවැසියන් ලෙස නැගීසිටීමට ය. කලාකරුවාගේ භූමිකාව වන්නේ ද, තමන් විචාරශීලී වෙමින් ජනතාව ද විචාරශීලී කරවීමය. අන් කවරදාටත් වඩා අද දින එහි අවශ්‍යතාව මතුවෙමින් පවතී. ඒ පාලකයන් රටවැසියා අන්දවමින් තම බලය තහවුරු කරගැනීම පිණිස රටේ නීතිය ද උගසට තබමින් ක්‍රියාකරන නිසාය. මහාචාර්ය පියසීලි විජේගුණසිංහ, මහාචාර්ය සුචරිත ගම්ලත් ආදින් ප්‍රමුඛ කොට ගත් මාර්ක්ස්වාදී දේශපාලන දර්ශනය පිළිගත් සාහිත්‍යධරයන් වෙතින් 70-80 දශකයේ සිංහල සාහිත්‍යය යම්කිසි දේශපාලන දර්ශනයකට අනුව පාඨකයා ඥානනය කිරීම නිසා තත්කාලීන දේශපාලනය කෙරෙහි අවදියෙන් පසුවෙන බුද්ධිමත් රසික පිරිසක් නිර්මාණය විය. නිර්ධන පන්තිය කෙරෙහි සංවේදී නිර්මාණ බිහිවීම නිසා ඔවුන්ගේ අවම ආර්ථික තත්වය, පරිභෝජන තත්වය, ජීවන තත්වය එලෙස වීම කෙරෙහි බලපෑ පාලක පන්තිය ප්‍රශ්න කිරීම සාහිත්‍යකරුවා වෙතින් සිදු විය. එමඟින් නිර්ධන පන්තිය ද තමන් මුහුණපා සිටින ඛේදවාචකය කෙරෙහි දැනුවත් විය. වර්තමානයේ ද සාහිත්‍යකරුවා වෙතින් මෙවැනි මැදිහත්වීමක් අතවශ්‍ය මොහොතක් උදා වී ඇත. ඒ නිර්ධන පන්තිය නගා සිටුවමින් ඔවුන් භෞතිකව සංවර්ධනය කිරීම උදෙසා නොව ඊට වැඩි බුද්ධිමය මැදිහත්වීමක් කරනු සඳහාය. පාලකයන් විසින් කවර පන්තියක් හෝ නියෝජනය කරනා මුළුමහත් ශ්‍රී ලංකාවාසීන්ම ගොනාට ඇන්දවීමේ මුග්ධ ක්‍රියාවලියට එරෙහිවය. රටක ජනතාව ආර්ථික වශයෙන් මෙන්ම භෞතික වශයෙන් නගාසිටුවීම වැදගත් නමුත් ඔවුන් තර්කණ බුද්ධියෙන් නගා සිටුවීම අන් කවරකටත් වැඩියෙන් වැදගත් වේ. මක්නිසාද යත් අනුවණ මෝඩයන් වෙසෙන රටකට සිදු විය හැකි වෙන විපතක් නොමැති බැවිනි. එය අන් සියලු විපත්වලට මුල බැවිනි.
ඉතිහාසයේ අන් කවරකලෙකටත් වැඩියෙන් වත්මන් දේශපාලනඥයන් උමතුවෙන් මෙන් තම රටවැසියා ඇන්දවීමේ ක්‍රියාවලිය දියත් කරමින් සිටියි. ඔවුහු එහිදී පහර දිය යුතු මර්මස්ථාන නිවැරදිව හඳුනාගෙන සිටිති. මාතෘ භූමිය, ජාතිය, ආගම, භාෂාව, දේශීයත්වය වැනි දෑ පිළිබඳ වන සංවේදීකම ඕනෑම මනුෂ්‍යයෙකු තුළ සහජයෙන්ම නිදන්ගතව පවතින හැඟීම්ය. මින් එකකට හෝ අවැඩක් සිදුවීම ඔවුහු නොඉවසති. මෙය හොඳින් අවබෝධකරගත් පාලකයෝ තම බලය තහවුරු කරගැනීම පිණිස රටවැසියා තුළ ජාතිවාදී හැඟීම් අවුලවමින්, ජාතිකත්වය, ආගමිකත්වය, දේශීයත්වය ආදියෙහි අන්තවාදීන් පිරිසක් නිර්මාණය කරමින් සිංහල බෞද්ධ බහුතරයේ මනාපය තමන්ට ලබා ගැනීමේ සටනක පසුවෙති. ජනතාව තව තවත් අන්දවනු පිණිස ඔවුන්ගේ දේශපාලන මතය තහවුරු කිරීම සඳහා පූජක පක්ෂයද බිලී බා ගැනීමට ඔවුහු සමත් වූහ. එමතු නොව ආණ්ඩු පක්ෂයට අභියෝග නොකරන දුර්වල විපක්ෂයක් නිර්මාණය කර ගැනීම සඳහා ඔවුන් මැති ඇමතීන් බිලී බා ගැනීමේ ක්‍රියාවලියක ද නිරත වූහ. රාජ්‍ය මාධ්‍ය ආණ්ඩුවේ මාධ්‍ය ලෙස අවභාවිත කරමින් අශෝභන ලෙස තම මතය වපුරවමින් සිටින අතර මැර බලය, අවි බලය ද යොදා ගනිමින් තමන් නොඉවසන්නන් අතුරුදහන් කිරීමේ වැඩපිළිවෙළක් ද ක්‍රියාත්මක කළහ. නින්දිත ලෙස යුද්ධය උත්කර්ෂයට නංවමින් තම බලය තහවුරු කරගැනීම ම අභිප්‍රාය කරගනිමින් රටක අනාගතය පවුලක අනාගතය උදෙසා කැප කළහ. මේ සියල්ල ඔබ අප දන්නා කරුණුය. එහෙත් ගැටලු‍ව ඇත්තේ මේවා දෙස විචාරශීලීව බලන ජනප්‍රජාවක් අප අතර නොවීමය. අනාදිමත් කාලයක සිට අප ඡන්දදායකයන් හුරුව ඇත්තේ පක්ෂයකට හෝ පුද්ගලයෙකුට ඡන්දය දීමට මිස ඔහුගේ දේශපාලන ප්‍රතිපත්තියට, දේශපාලන සදාචාරයට, දේශපාලනමය වෘත්තීයභාවයට ඡන්දය දීමට නොවේ. එවැනි බුද්ධිමත්, සදාචාරවත්, ශිෂ්ටසම්පන්න ජන ප්‍රජාවක් නිර්මාණය කිරීම කලාකරුවාගේ වගකීමකි. එම බුද්ධිමත්බව, සදාචාරය පිළිබඳ වන ගෞරවය ඡන්දදායකයා කෙරෙහි ද නොපවතින බව පසුගිය සති කිහිපය තුළ රටේ දේශපාලනය අරඹයා සිදු වූ පෙරළියේ දී ජනතාව ඊට ප්‍රතිචාර දැක්වූ අන්දමින් මොනවට පැහැදිලි වේ. තම මනාපයෙන් පත් කළ ජනාධිපති, තම මනාපයට පිටු පා තම ප්‍රතිවාදියා ලෙස පසුගිය ජනාධිපතිවරණයේ දී තරඟ කළ තැනැත්තා, තමන් ප්‍රසිද්ධ වේදිකාවල දැඩිව විවේචනයට ලක් කළ තැනැත්තා අගමැති ධුරයෙහි පිහිටුවීම කෙතරම් සදාචාර විරෝධී ද? ඔහු තම ඡන්දදායකයාගේ ඡන්දයට දුන් වටිනාකම කුමක් ද? එසේ නම් ඔහු වසර තුනක් එකහෙළා තම ප්‍රතිවාදියා විවේචනය කරමින් කළේ රටවැසියා ගොනාට ඇන්දවීම නොවේ ද? මේවා දේශපාලන සදාචාරය පිළිබඳ සංවේදී හෘදය සාක්ෂියක් සහිත රටවැසියා විසින් ඇසිය යුතු ප්‍රශ්න ය. එය එක පාක්ෂිකයන් පිරිසක් පමණක් විරෝධය පාන දේශපාලන තීන්දුවක් විය යුතු නැත. එය සංස්කෘතිකමය මිනිසුන් වශයෙන් පාට පක්ෂ නොබලා නැගී සිටිය යුතු තත්වයක් විය යුතුව තිබුණි. එහෙත් එය එසේ වූයේ නැත. කලාකරුවාගේ වගකීම වන්නේ ජාතියක් වශයෙන් ගිලිහී ගිය එම සදාචාරය අප තුළ ගොඩනැගීමය. අප වෙතින් ගිලිහී ගිය ආත්මාභිමානය අප තුළ රෝපණය කිරීමය.
පුෂ්කින්ගේ සිට ගෝර්කි දක්වා වූ පූර්ව විප්ලවීය සාහිත්‍යකරුවන් තම නිර්මාණ ඔස්සේ එවැනි ජනප්‍රජාවක් නිර්මාණය කළහ. එම ජනයා විප්ලවයක් කර පැවති නින්දිත දේශපාලනය වෙනස් කළහ. තමන් විසින් තම අභිමානය ගොඩනගාගත්හ. වර්තමානයේ අප රටට ද එවැනි විප්ලවයක් අවශ්‍ය වී තිබේ. කඩු දුනු අමෝරාගෙන කරන විප්ලවයක් නොව චින්තනමය විප්ලවයකි. පවතින දේශපාලන බලාධිකාරයට විරුද්ධව කොහේ හෝ සිටින මොකෙකුට හෝ බලය පැවරීම නොව, රටක නීතියට ගරු කරන, සදාචාරයට ගරු කරන, තම හෘදය සාක්ෂිය විමසන පාලනයක් ගොඩනගා ගැනීම සඳහා ජනතාව ආධ්‍යාත්මිකව ඥානනය කළ හැකි කලාවක් ගොඩනැගීමට කලාකරුවා තම ශක්ති පමණින් දායක විය යුතුය. ඒ සඳහා සියල්ලටම පෙර කලාකරුවාට විචාරශීලී චින්තනයක් තිබිය යුතුය. විසි එක්වෙනි සියවසේ දේශපාලනය වටහා ගත නොහැකි හැට හැත්තෑව දශකයේ රිදී තිරයට ඔබින පුංචි ඔළුගෙඩි ඇති කලාකරුවන්ගෙන් මෙය සිදුවනු ඇතැයි අපේක්ෂා කළ නොහැක. එහෙත් තවමත් ජීවමානව පසු වන වියත් සාහිත්‍යකරුවන්, කලාකරුවන් සහ විමසුම්කාරී තුරුණු නිර්මාණකරුවන් පිළිබඳ අපි බලාපොරොත්තු දල්වාගෙන සිටිමු.■
■ හිරුණි කුරුප්පුආරච්චි
