නීතිඥ ලිහිණි ප්‍රනාන්දු
මේ තියෙන ඡන්ද ක්‍රමයේ හොඳ පැත්තක් වගේම නරක පැත්තකුත් තියෙනවා. හොඳ පැත්ත තමයි නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ මහජන නියෝජිතයන්ට සුළු පක්ෂවලට, විවිධ ජාතීන්ට හොඳ නියෝජනයක් ලැබෙනවා මේ හරහා. උදාහරණයක් හැටියට සුළුතර පක්ෂයකින් වුණත් සීමිත ඡන්ද සංඛ්‍යාවක් ගත්තත් බෝනස් ක්‍රමය යටතේ ඔවුන්ට එක් ආසනයක් හෝ ලබා ගැනීමේ අවස්ථාව තියෙනවා. එහෙම නැතිව ආසනයකට එක් මන්ත්‍රීවරයෙක් වගේ ක්‍රමයක් තිබුණානම් ආසනයෙන් තේරී පත් වන පුද්ගලයා ආසනයට වගකියනවා. ජනතාවට වගකියන මන්ත්‍රී කෙනෙක් පත් වෙනවා. හැබැයි ඒ වගේ ක්‍රමයකට යනවානම් සුළු පක්ෂවලටත් නියෝජනයක් ලැබෙන විදියට ඡන්ද ක්‍රමය සැකසිය යුතු වෙනවා. වර්තමානයේ තියෙන ක්‍රමය අනුවනම් සුළු පක්ෂ වලටත් යම්කිසි නියෝජනයක් ලැබෙනවා. නමුත් මේ ක්‍රමයේ තියෙන දුර්වලතාවයක් තමයි ඉදිරිපත් වන අපේක්ෂකයාට දිස්ත්‍රික්කයේම තරග කරන්න වන නිසා විශාල මුදල් ප්‍රමානයක් වැය කරන්න සිද්ධ වෙනවා. ඒ නිසා මුදල් නැති අපේක්ෂකයෙක් ඒ දේ කරන්නේ කොහොමද? මේ ඡන්ද ක්‍රමය තුළ අපේක්ෂකයන් ම්මැතිවරණයට ඉදිරිපත් වන අපේක්ෂකයන්ගේ විවිධ අරමුණු තියෙනවා. සමහර අපේක්ෂකයෝ ඉල්ලන්නේ දිනන්න. සමහර අපේක්ෂකයෝ ඉල්ලන්නේ දිනන්න නෙමෙයි. ඒ වගේම මේ තත්ත්වය තුළ අලුතෙන්ම දේශපාලනයට එන කෙනෙක්නම් මේ ඡන්ද ක්‍රමය යටතේ ජයග්‍රහනය කිරීම ඉතාමත් අපහසුයි. ඔහුට අත දිග ඇරලා මුදල් වියදම් කරන්න බැඉනම් ඔහු මැතිවරණයට ඉදිරිපත් වෙන්නෙම දිනන අදහස අත් ඇරලා. කාන්තාවක්නම් ඒක තවත් අමාරුයි. ලොකු සල්ලි කුට්ටියක් නැත්නම් ඔහුට මේ ඡන්ද ක්‍රමය තුළ අවස්ථාවක් නැහැ. ගොඩක් වෙලාවට නාමයෝජනාවත් ලැබෙන්නේ නැහැ. අද වෙද්දි මැතිවරණ ක්‍රමය දූෂිත වෙන්නත් ලොකු හේතුවක් වෙලා තියෙන්නේ මෙන්න මේ තත්ත්වය. සමහර මන්ත්‍රීවරු අත දිග ඇරලා ඡන්දෙදි වියදම් කරලා ඇවිල්ලා එක ටෙන්ඩර් එකකින් ඒ වියදම් වෙච්ච මුදල් ප්‍රමාණය හොයා ගන්නවා. රටක් විදියටත් පල්ලෙහාට වැටෙන්න එක හේතුවක් තමයි මේක. මෙන්න මේක තමයි මේ ඡන්ද ක්‍රමයේ තියෙන නරක පැත්ත.
මේ තත්ත්වය වළක්වා ගන්න තියෙන එක විකල්පයක් තමයි පක්ෂයමඟින් ඡන්ද යාන්ත්‍රණය මෙහෙය වීම. පක්ෂයෙන් තමයි ඡන්ද යාන්ත්‍රණය ක්‍රියාත්මක කරන්නේ. පක්ෂයෙන් තමයි කැම්පේන් එක කරන්නේ. තරගකරුවන්ට මනාපවලට තනිවම තරග කරන්න බැහැ. ගියවර පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයට ජාතික ජන බලවේගය තරග කළේ ඒ විදියට. ඒ ක්‍රමය තුළ සියලු දෙනාටම සම බිමක් හදනවා. සියලු දෙනාම දිස්ත්‍රික්කය තුළ එක විදියට කැම්පේන් කරනවා. අපේක්ෂකයන් 21 දෙනෙක් ඉන්නවානම් ඒ 21ටම එක විදියට කැම්පේන් එකක් ලැබෙනවා. අනෙක් ප්‍රධාන පක්ෂවල එවැනි ක්‍රමයක් අපි දැක්කේ නැහැ. තමන්ගේ මනාපයට තමන් තරග කිරීමක් තමයි සිද්ධ වෙන්නේ. අන්තිමේට වෙන්නේ තමන්ගේ පක්ෂය ඇතුළෙම මනාප පොරයක් නිර්මාණය වෙන එක. ප්‍රතිවාදියා බවට පත් වන්නේ අනෙක් අපේක්ෂකයාට වඩා තමන්ගේම පක්ෂය ඇතුළේ ඉදිරිපත්වෙලා ඉන්න අපේක්ෂකයා.
ඇමරිකාවේ තියෙනවා බයි කැමරන් මොඩෙල් කියලා ඡන්ද ක්‍රමයක්. බයි කැමරන් මොඩෙල් එකේදි වෙන්නේ සෙනට් එක තමයි රටේ මූලික පනත් සම්මත කර ගන්න තැන. ලංකාවේ වෙලා තියෙන්නේ සියලුදෙනාම ඉන්නේ පාර්ලිමේන්තුවේ. නමුත් ඒ හැමෝටම අණ පනත් ගැන දැනුමක් නැහැ. සමහර මන්ත්‍රීවරුන් ඉන්නවා තමන් අත උස්සන්නේ මොනවටද කියලවත් දැනුමක් නැහැ. ඒ දේවල් කියවන්නෙත් නැහැ. පාර්ලිමේන්තුවේ මූලිකම දේ තමයි නීති සම්පාදනය කිරීම. එහෙමනම් පාර්ලිමේන්තුවේ ඉන්න ඕනෑ නීති සම්පාදනයට දැනුමක් තියෙන මිනිස්සු. මම හිතන්නේ හැම මනුස්සයෙක්ටම ඒ අයිතිවාසිකම දෙන එක වැරදියි. පාර්ලිමේන්තුව තුළ මන්ත්‍රීවරුන්ගේ ඡන්ද විකිණෙන්නේ මේ නිසා. අපි කියනවා උගත් බුද්ධිමත් මිනිස්සු පාර්ලිමේන්තුවට යන්න ඕනෑ කියලා. බයි කැමරන් මොඩල් එක අනුව අපිට පුළුවන් උගත් බුද්ධිමත් පිරිසගෙන් සෙනෙට් එක හදන්න. හවුස් ඔෆ් රෙප්ප්‍රෙසෙන්ටේටිව් යටතේ ඕනෑනම් අපිට පුළුවන් අදාළ නියෝජිතයෙකුත් පත් කර ගන්න. හැම ජන කොට්ඨාශයක්ම ඒ ක්‍රමයෙන් නියෝජනයක් ලැබෙනවා. ඒ වගේ තැනකට යන්න රට තුළ සංවාදයක් ගොඩනගනවානම් අපිට පුළුවන් මේ ඡන්ද ක්‍රමයේ තියෙන අඩුපාඩු හදා ගන්න වගේම හොඳ නියෝජනයක් ලබා ගන්න.
අසංකා සංජීවනී
ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ප්‍රතිසංස්කරණ හා මැතිවරණ අධ්‍යයන ආයතනයේ විධායක අධ්යක්ෂ
මංජුල ගජනායක
ශ්‍රී ලංකාවේ ඡන්ද ක්‍රමය වෙනස් කිරීම පිළිබඳව නිරන්තර කතාබහක් ඇති වෙනවා. නමුත් මෙවැනි කතාබහක් නිර්මාණය විය යුත්තේ විශේෂයෙන්ම මැතිවරණයක් පැවැත්වෙන කාලයේ දී නොවෙයි. මැතිවරණයක් නොපැවැත්වෙන කාලයේ දී. එබැවින් අප විශ්වාස කරනවා මැතිවරණ නොපැවැත්වෙන කාල තුළ ශ්‍රී ලංකාවේ මෙවැනි කතාබහක් ඇතිවිය යුතුයි සහ ජනී ජනයාට ඒ සඳහා සහභාගී වීමට ඉඩ හසර ලබා දිය යුතුයි කියලා. ඒකට අදාළව මම හිතන මුලීකම දේ තමයි ශ්‍රී ලංකාවේ නව මැතිවරණ ක්‍රමයක් හෝ තියෙන මැතිවරණ ක්‍රමය සංශෝධනය කිරීමට පෙර නිරන්තරයෙන්ම සිදු කළ යුතු ක්‍රියාවක් තමයි පවත්නා ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව මුළුමනින්ම වෙනසකට ලක් කිරීම. අසහාය විධායක ජනාධිපතිවරයෙක් නිර්මාණය කරනු ලබන මෙවැනි ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක් තුළ කවර මැතිවරණ ක්‍රමයක් හඳුන්වා දුන්නත් එය කිසිසේත්ම ප්‍රන්මාණවත් නොවන සහ ඵලදායී නොවන ලේඛනයක් බවට පත් වෙනවා. එම නිසා මැතිවරණ ක්‍රමය වෙනස් කිරීමට පෙර නව ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක් හඳුන්වා දිය යුතුයි. එම ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව මඟින්ම නව මැතිවරණ ක්‍රමයක් හඳුන්වා දිය යුතුයි. ඒ හැර වෙනත් විකල්පයක් තියෙන බවක් අපිට පෙනෙන්නට නැහැ. උදාහරණයක් විදියට දැන් තියෙන ක්‍රමයටම ඡන්ද ක්‍රමය වෙනස් කළොත් ජනාධිපතිවරයාට බලයේ ඉන්න ගමන් ජනාධිපතිවරණයට ඉදිරිපත් වෙන්න පුළුවන්. එහෙම වුණොත් සම බිමක් නිර්මාණය වෙන්නේ නැහැ. ජනාධිපතිවරයා මෙවර ජනාධිපතිවරණයේ වගේම විශාල රාජ්‍ය දේපළ ප්‍රමාණයක් භාවිතා කරනවා. ඒකෙන් මම පැහැදිලි කරන්න උත්සාහ කළේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක් ගෙන එන්නේ නැතිව ඡන්ද ක්‍රමය වෙනස් කිරීමට උත්සාහ කිරීම ඵලදායී නොවන වැඩක් බව. එම ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය මඟින්ම මැතිවරණ ක්‍රමය නිර්ණය කරන්න ඕනෑ. ඊටත් අමතරව විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය අහෝසි කරන්න ඕනෑ.
මැතිවරණ ක්‍රමය ලංකාවේ හැදෙන්න ඕනෑ පාර්ලිමේන්තුව ශක්තිමත් වන අගමැතිවරයා ප්‍රමුඛ කර ගත් රාජ්‍ය තන්ත්‍රයක් ඉදිරියට පවත්වා ගැනීම සඳහා. මෙය තමයි මෙහි න්‍යයායාත්මක දර්ශනය බවට පත්විය යුත්තේ. ඊට අමතරව තවත් කරුණු කිහිපයක් මතක් කරන්නට තියෙනවා. එකක් තමයි මැතිවරණ ක්‍රමය කෙසේ වෙතත් මැතිවරණයට අදාළ විවිධ නීති තියෙනවා. මම හිතන්නේ වඩාත් වැදගත් එක් පද්ධතියක් බවට පත් කිරීම. එක මැතිවරණ ලේඛනයක් බවට පත් කිරීම. හැම පොතක්ම එක් එක් මැතිවරණයට අදාළව පරිහරණය කරනවාට වඩා ඒ ඒ අණ පනත්වල තියෙන කරුණු ඒකරාශී කොට ශ්‍රී ලංකාවේ එකම මැතිවරණ නීතියක් සම්පාදනය කිරීම ඉතාමත්ම වැදගත්. අනෙක් කරුණ තමයි සමස්ථ ලංකාවම ගැන හිතනවානම් මූලිකව සිද්ධ වෙන්න ඕනෑ කාරණයක් තමයි මැතිවරණ ක්‍රමයේ ස්වරූපය වටහා ගැනීම. ඒ සඳහා දැනට විවිධ ක්‍රම අනුගමනය කරනවා. මම පෞද්ගලිකව සමානුපාත නියෝජන ක්‍රමයට කැමතියි. නමුත් අද වන විට පෙනී යනවා බොහෝ දෙනෙක් මිශ්‍ර සමානුපාත ක්‍රමයකට කැමතියි කියලා. අපිට අනුපාතය හොයා ගන්න පුළුවන් කොට්ඨාශයට කොපමණද?, අතිරේක ලැයිස්තුවට කොපමණද කියලා. කෙසේ වෙතත් මිශ්‍ර සමානුපාතික නියෝජනයක් වෙත පාර්ලිමේන්තුව, පළාත් සභාව, පළාත් පාලන ආයතන යන මේ තුනම එකට එකතු වෙනවානම් මට හිතෙනවා හොඳයි කියලා. ඒ අනුව මැතිවරණ ක්‍රමය බවට පත් වෙන්නේ මිශ්‍ර සමානුපාත ක්‍රමය පදනම් කර ගත්ත ක්‍රියාවලියක්. එවැනි අවස්ථාවක දී වර්තමානයේ පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී සංඛ්‍යාව වන 225 අඩු කිරීම හෝ වැඩි කිරීම අවශ්‍ය නොවන බව තමයි මට වැටහෙන්නේ. මේ 225 පාදක කර ගනිමින් අපි ලබා ගන්න අනුපාතයට අනුව කොට්ඨාශ නිර්ණය කරන්න ඕනෑ. සමහරවිට දැනට තියෙන කොට්ඨාශ එකතු කරන්න වේවි. දැවැන්ත වෙනසක් කරන්න වේවි. මොකද දැනට තිබෙන 160 අපට සිද්ධ වෙනවා අනුපාතයට අනුව යම් ප්‍රමාණයක් අඩු කරන්න. ඒක සමහරවිට කොට්ඨාශ 120ක් වෙන්නත් පුළුවන් 100ක් වෙන්නත් පුළුවන්. කොට්ඨාශ ක්‍රමයට අදාළව සීමා නිර්ණ ක්‍රියාවලියක් මේ මැතිවරණ ක්‍රියාවලියත් එක්කම ඉදිරියට ගෙන එන්න ඕනෑ. එහි දී පාර්ලිමේන්තුව ශක්තිමත් වන නිසා විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය සම්පූර්ණයෙන්ම අහෝසි කරන්න ඕනෑ. නමුත් නාමමාත්‍රික ජනාධිපතිවරුන් එක් අයෙක් නොවෙයි දෙදෙනෙක් සිටීම ප්‍රමාණවත් බවයි අපට හිතෙන්නේ. උදාහරණයක් විදියට ජනාධිපතිවරයා එක් වතාවක දී සිංහල ජනතාව නියෝජනය කරමින් නාමමාත්‍රික ජනාධිපතිවරයා බවට පත් වුණොත් ඊළඟ වතාවේ අවස්ථාවක් ලබා දෙන්න පුළුවන් දෙමළ හෝ මුස්ලිම් ජාතිකයෙකුට. ඒ ආකාරයේ රොටේට් කරන්න පුළුවන් සිස්ටම් එකක් තමයි හැදෙන්න ඕනෑ.
අසංකා සංජීවනී
ජාතික මැතිවරණ නිරීක්ෂණ මධ්‍යස්ථානයේ විධායක අධ්යක්ෂ
රසාංග හරිශ්චන්ද්‍ර
78 ට කලින් කේවල ක්‍රමය තිබුණා. ලෝකයේ බොහෝ රටවල ක්‍රියාත්මක සමානුපාතික ඡන්ද ක්‍රමය තමයි දැන් අපේ රටේ භාවිත වෙන්නේ. සමානුපාතික ක්‍රමයේ වාසිසහගත පැත්තක් වගේම අවාසි සහගත පැත්තකුත් තිබෙනවා.
ඡන්ද ක්‍රමය සම්බන්ධයෙන් 2002 ඉඳලා පාර්ලිමේන්තු තේරීම්කාරකසභා කිහිපයක් තිබුණා. මේ බොහෝ අවස්ථාවල ඒවා පිහිටෙවුවේ ඇත්තටම ජනතාවගේ වුවමණාවට නොවෙයි. ඒ ඒ වෙලාවල්වල හිටපු දේශපාලකයින්ගේ වුවමණාවලට. කාලයක් තිස්සේ මේ ඡන්ද ක්‍රමයේ තියෙන ගුණ-දොස් ගැන සිවිල් සමායේ විශාල කතා බහක් ඇති වෙලා තියෙනවා. සංවිධාන විසින් තේරීම්කාරකසභාවලට අදහස් දීලා තියෙනවා. නමුත් ඊට සාපේක්ෂව ඡන්ද ක්‍රමයේ ලොකු යාවත්කාලීන වීමක් සිද්ධ වෙලා නෑ. ඒ කොහොම වුණත් ඡන්ද ක්‍රමයේ සංශෝධන කරනවා නම් ඒක සියලු පාර්ශව එක්ක කතා කරලා, කාලයක් අරගෙන කරන්න ඕනෑ. හදිසියේ කරන්න හොඳ නෑ.
අපට මතකයි 1977 ඡන්දයේදී ජේ.ආර්. ජයවර්ධන මහතාට හයෙන් පහක බලයක් ලැබුණා. ශ්‍රී ලංකා නිදහස් පක්ෂය ප්‍රතිශතයක් ලෙස 39% ක් අරන් තිබුණත් ආසන 8 කට අඩු වුණා. එහෙම වුණේ ඒ වෙලාවේ පැවතිච්ච කේවල ඡන්ද ක්‍රමය නිසා. 1988 වෙනකම් කඩඉම තිබුණේ 12.5% ක්. 88 න් පස්සේ 5% කඩඉම ආවේ. ඉන් කුඩා පක්ෂවලට අවස්ථාව ආවා. ඒ වගේම වාර්ගික පදනම මත ඡන්දය ඉල්ලන අයට වැඩියෙන් අවස්ථාව ලැබුණා. මේ සමානුපාතික ක්‍රමය නොතියෙන්න පහුගිය මහ මැතිවරණයෙන් ජනතා විමුක්ති පෙරමුණට ලැබුණ මන්ත්‍රීධුර තුනවත් නොලැබෙන්න ඉඩ තිබුණා. ඒ නිසා කුඩා දේශපාලන කණ්ඩායම්වලට නියෝජනයක් ලැබීම මේ සමානුපාතික ක්‍රමයේ හොඳ ලක්ෂණයක්.
සමානුපාතික ක්‍රමයේ තියෙන අවාසි ගැන බැලුවොත්, 89 මැතිවරණයෙන් පත් වෙච්ච ඇතැම් මන්ත්‍රීවරු අදටත් පාර්ලිමේනතුවේ ඉන්නවා. 94 ආව කණ්ඩායමක් තාමත් අඛණ්ඩව අවුරුදු 30 තිස්සේ පාර්ලිමේන්තුවේ ඉන්නවා. තමන්ගේ මැතිවරණ කොට්ඨාසයට වැඩ කරලා නැති, ප්‍රතික්ෂේප වූ මන්ත්‍රීවරයාට දිස්ත්‍රික්කයේ සමස්ත ඡන්දවලින් දිනන්න පුළුවන්. 78 ට කලින් තිබුණ කේවල ක්‍රමය තුළ නියෝජිතයා වැඩ කළේ නැත්නම් අවුරුදු 5 න් පහට ඔවුන් මාරු කිරීමේ හැකියාව ඡන්දදායකයාට තිබුණා. ‘225 ම එපා’ කියන තැනට මහජනයා පත් වෙන්න මෙන්න මේ කාරණයත් හේතු වෙලා තියෙනවා.
අපේ රටේ ඡන්දය ප්‍රකාශ නොකරන ඡන්දදායකයින් සහ ප්‍රතික්ෂේප වෙන ඡන්ද පිළිබඳ අපි යම් තක්සේරුවක් කරන්න අවශ්‍යයි. තමන් මේ අපේක්ෂකයින් කාටවත් කැමති නැත්නම්, ඡන්ද පත්‍රිකාවේ යටින්ම ‘ඉහත සඳහන් කිසිවකු නොවේ’ කියලා තමන්ගේ අකමැත්ත තෝරන්න ක්‍රමයක් ඉන්දියාවේ තියෙනවා. ඒකෙන් මන්ත්‍රීවරුන් පිළිබඳ මහජනයා තුළ තිබෙන කැමැත්ත හෝ අකමැත්ත මොකක්ද කියලා අදහසක් ගන්න පුළුවන්. ඉන්දියාවේ දේශපාලන පක්ෂ මේකට විරුද්ධ වුණා. නමුත් ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ නඩු තීන්දුවක් දුන්නා ඒක එහෙමම තියන්න කියලා.
ඒ වගේම ඡන්දය දිනයේ ඡන්දය භාවිත කරන්න අවස්ථාව නොලැබෙන ප්‍රජාවන් සඳහා ඡන්දය දාන්න ක්‍රම හදා ගන්න අවශ්‍යයි. සිවිල් සංවිධාන සහ මැතිවරණ කොමිසම කාලයක් තිස්සේ සාකච්ඡා කරමින් ඉන්න කාරණයක් මේක. උදාහරණයක් හැටියට විදෙස්ගත අය, බහුදින ධීවර යාත්‍රාවල මුහුදු යන අය, බන්ධනාගාර රැඳවියන්, පෞද්ගලික ආරක්ෂක අංශවල සේවය කරන අය, ආයෝජන කලාපවල වැඩ කරන අය, මැතිවරණ නිරීක්ෂකයින්, මාධ්‍යවේදීන් වගේ අයට ඡන්දය දාන්න ක්‍රමයක් හදන්න ඕනෑ.
මේ පාර අපේ මහ මැතිවරණයට ඇස්තමේන්තුගත මුදල රුපියල් බිලියන 11 ක්. සමහර ආයතන ඕටී වගේ ඒවා වැඩි වෙන විදිහට ‘ඕවර් බජට් කරනවා’ කියලා මැතිවරණ කොමිසමේ කොමසාරිස් ජනරාල් සමන් ශ්‍රී රත්නායක මහතා කියලා තිබුණා. ඒ වගේ අනවශ්‍ය වියදම් මගහරවා ගන්න ඉලෙක්ට්‍රොනික වෝටිං යන්ත්‍ර භාවිතය හොඳ ආදේශකයක්. ඒකෙන් ඡන්දය සඳහා යන විශාල වියදම අවම කරගන්න පුළුවන්. අපි වගේ කුඩා රටකට ඒක කරන්න පුළුවන්. අපේ රටේ තියෙන්නේ ඡන්ද මධ්‍යස්ථාන දහතුන්දහස් ගණනක්. ඒ වගේ ක්‍රමයකින් ඡන්දය ගණන් කිරීමත් ඉතාම පහසු වෙනවා. ඉන්දියාව 2000 න් පස්සේ සියලු මහ මැතිවරණ සඳහා ඡන්දය පවත්වන්නේ ඉලෙක්ට්‍රොනික ක්‍රමයට.
මේ ක්‍රමය අනුව දිස්ත්‍රක්කයම එක ඡන්ද කොට්ඨාසයක්. ඒ නිසා අපේක්ෂකයෙකුට විශාල ප්‍රදේශයක් ආවරණය කරන්න වෙනවා. ඒකට විශාල මුදලක් වැය වෙනවා. හොඳ මිනිසුන්ට දේශපාලනයට එන්න තියෙන ඉඩ ඇහිරෙන්නත් ඒක බලපාලා තියෙනවා.
උගත් අය විතරක් පාර්ලිමේන්තු එන ක්‍රමයක් හදන්න ඕනෑ කියලා තර්කයක් ඇතැම් අය ගේනවා. නමුත් පකිස්ථානය ඔය වගේ සංශෝධනයක් ගෙනාවා. නමුත් දූෂණ අක්‍රමිකතා අඩු වුණේ නෑ. සමාජයේ පැතිකඩක් තමයි පාර්ලිමේන්තුව නියෝජනය කරන්නේ. ඒක උගත් නූගත් අයගේ සම්මිශ්‍රණයක් වෙන්න ඕනෑ. ජාතික ලැයිස්තුවේ 29 දෙනෙක්ට අවස්ථාව දීලා තියෙන්නේ උගතුන් ගේන්න. නමුත් පරාජිත අපේක්ෂකයෝ සහ පක්ෂයට සල්ලි වියදම් කරන අය ගේන්නයි අපි ඒ අවස්ථාව පාවිච්චි කරන්නේ. ඒ වගේ දේවල් නියාමනය වෙන වැඩපිළිවෙලක් හැදෙන්න ඕනෑ.
‘දේශපාලනයේ මව්කිරි කියන්නේ මුදල්’ කියලා ඇමරිකාවේ සෙනෙට් සභිකයෙක් කියලා තියෙනවා. මැතිවරණ සඳහා මුදල් වියදම් කිරීමේ ප්‍රශ්නය කේවල ක්‍රමය තියෙනකොටත් තිබුණා. ගාල්ලේ දහනායක මහත්තයා සහ අමරසූරිය මහත්තයා ඡන්දය ඉල්ලපු වෙලාවේ දහනායක මහත්තයා කිව්වේ ‘මම සල්ලි ගහ හොලවනවා ඔයගොල්ලෝ සල්ලි අහුලාගෙන මට ඡන්දය දෙන්න’ කියලා.
පළාත්පාලන මැතිවරණයකදී මොණරාගල අපේක්ෂකයෙක් කෝට් 4 ක් වියදම් කළා කියලා පැෆ්රල් සංවිධානය නඩුවක් දැම්මා. නමුත් මහාධිකරණයේ නඩුව අහලා තීන්දුව එනකොට ඒ මන්ත්‍රීවරයාගේ ධුර කාලය අවසන් වෙලා ඉවරයි. නිදහසෙන් පස්සේ තබුණු ආණ්ඩුක්‍රමවල මැතිවරණ සම්බන්ධ නඩු අහන්න වෙනම උසාවියක් තිබුණා. පස්සේ ඒ වගේ ප්‍රතිපාදන නැති වුණා. මේ පාර ක්‍රියාත්මක වෙච්ච මැතිවරණ වියදම් නියාමන පනත වගේ ඡන්ද ක්‍රමයට අදාළව අති වෙච්ච හොඳ වෙනස්කම් තියෙනවා.
නාමයෝජනා දීමේදී බොහෝ පක්ෂ බලන්නේ ඒ ඒ බල ප්‍රදේශයේ සෙනග වැඩියෙන් ඉන්න කෙනාට අවස්ථාව දෙන්න. නැතිනම් සල්ලි තියෙන කෙනෙක් දාන්වා. නැත්නම් ඒ ඒ ප්‍රදේශයේ කුලය සලකලා ඒ අනුව අපේක්ෂකයෙක් දානවා. ඒ ක්‍රමයෙන් එලියට එන්න තවම අපිට බැරි වෙලා තියෙනවා.
කාන්තා නියෝජනය සම්බන්ධයෙන් තියෙන ප්‍රතිපාදනය අවභාවිත වෙන බවක් පෙන්න තියෙන නිසා ඒ වෙනුවට කාන්තා නියෝජනය වැඩි වෙන විදිහේ ප්‍රායෝගික ක්‍රමවේදයක් හැදෙන්න අවශ්‍ය වෙලා තියෙනවා.
ඒ නිසා මේ ක්‍රමය සම්පූර්ණයෙන්ම වෙනස් කරනවාට වඩා මේ ක්‍රමය වැඩි දියුණු කරගැනීම සඳහා අවශ්‍ය තවත් සංශෝධන, ප්‍රතිපාදන ගේන්න අවශ්‍යයි. හැබැයි තවමත් ඉන්දියාවෙත්, මහා බි්‍රතාන්‍යයෙත් කේවල ක්‍රමය හොඳින් භාවිත වෙනවා.
ප්‍රියන්ජිත් ආලෝකබණ්ඩාර
