අපට නැත්තේ පුරවැසි සහභාගිත්වයයි නීතිඥ හශානි පතිරණ
සහභාගිත්ව පාලනය තහවුරු කිරීම සඳහා සිවිල් සමාජය බලගැන්වීම අත්‍යවශ්‍ය කාරණයක්. ඒ තුළින් තමයි යහපාලනයක් රටක ස්ථාපිත වෙන්නේ. පාලනයට මහජනයා සහභාගි කරගැනීම යහපාලනයේ නිත්‍ය අංගයක් වෙනවා. අපේ රටේ තත්ත්වය බැලුවොත් මහජනයා පාලනයට සහභාගි වෙන්නේ ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීමෙන් විතරයි කියලා කිව්වොත් වැරැද්දක් නෑ. ඒ තරම් පාලනයට මහජන සහභාගිත්වය අවම මට්ටමක තිබෙන්නේ. අපේ රටේ අස්ථාවර ආණ්ඩු ඇති වෙන්න පාලනයට මහජන සහභාගිත්වය අවම වීම ප්‍රධාන හේතුවක් වෙලා තියෙනවා.
පාලන තන්ත්‍රයේ තියෙන මූලිකම ආයතනයක් තමයි පළාත් පාලන ආයතන. ඒවායේ කාරක සභාවලට මහජන සහභාගිත්වය ප්‍රමාණවත්ව ලබා ගැනීම සහ ඒවා පුළුල් කිරීම සඳහා උපායමාර්ග සලස්සලා තියෙනවා. නමුත් රටේ පුරවැසියන් ඒ වගේ ප්‍රතිපාදන පාවිච්චි කරන්නේ නැති තරම්.
මෙහිදී සිවිල් සමාජයේ මැදිහත්වීම ඉතාම වැදගත්. සිවිල් සමාජය කියන්නේ රාජ්‍ය නොවෙන සංවිධාන විතරක් වගේ අදහසක් අප තුළ තියෙනවා. සිවිල් සමාජය කියන්නේ ඊට වඩා පුළුල් එකක්.
රාජ්‍ය නොවන සංවිධානවලදී වෙන්නේ යම් ව්‍යාපෘතියක් සකස් කරලා, ඒ සඳහා නිශ්චිත මුදලක් ලබාගෙන, අරමුණු ඉටු වුණා හෝ නැතා එය ක්‍රියාවට නැංවීමයි. එවැනි ආයතනවලත් තියෙන ප්‍රශ්නය මහජන සහභාගිත්වය ප්‍රමාණවත්ව නැතිකම තමයි. සමස්තයක් ලෙස ආණ්ඩුව තුළ වගේම ඒවා සම්බන්ධයෙනුත් සුජාතභාවය නැති වෙලා තියෙනවා. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය, විනිවිදභාවය වගේ දේවල් නැති වෙලා තියෙනවා. ඒ නිසා සිවිල් සමාජයේ එක් ස්තරයක් වන සංවිධාන තුළ පවා සහභාගිත්ව පාලනය කියන එක ඇති වෙන්න ඕනෑ.
ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය කියන්නේම පුරවැසියන්ගේ පාලනයටයි. අපි හැමෝම දන්නා පරිදි මේ ක්‍රමය ග්‍රීසියේ ඇතැන්ස්වලින් තමයි පටන් ගත්තේ. එක රඟහලකට ඇවිත් තීරණ ගත්තා. ඒ හරහා නීති හැදුවා. නමුත් වක්‍ර ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේදී එක තැනකට ඇවිල්ලා තීරණ ගන්නේ නැතිව නියෝජිතයින් හරහා සහභාගිත්වය ක්‍රියාවට නගනවා.
ඇතැන්ස්වල ආරම්භ වූ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට අනුව ග්‍රීසියේ හිටියා පුරවැසියන් හා පුරවැසියන් නොවන අය. පුරවැසියන් නොවන අය හැටියට වහල්ලු සහ කාන්තාවන් හිටියා. නමුත් දැන් අපි මේ ක්‍රමවේද ක්‍රියාවට නගද්දි ඒවා කාලයට අනුව සකස් කරගෙන තියෙනවා. දැන් කාන්තාවන් සහ වහලුන් කියලා පුරවැසියන් නොවන කොටසක් නෑ. ඇතැන්ස් ක්‍රමය අපිට ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ගැන මූලික අදහසක් ගන්න හොඳයි.
ඉරොක්වොයිස් කියන උතුරු ඇමෙරිකානු ජනකොටස තුළ තීරණ ගැනීම සඳහා පාරම්පරික රැස්වීම් ක්‍රමවේදයක් පැවතිලා තියෙනවා. ඇතැන්ස්වල තිබුණ යම් නිෂේධනීය ලක්ෂණ මේ ජනකොටස භාවිත කළ ක්‍රමවේදය තුළ බැහැර වෙලා තියෙනවා. උදාහරණයක් හැටියට ඔවුන්ගේ තීරණ ගැනීමේ ක්‍රියාවලියේ ස්ත්‍රීන්ටත් සහභාගිත්වයක් තිබිලා තියෙනවා. එකඟතාවයෙන් තීරණ ගැනීමේ සම්ප්‍රදායන් ඔවුන් අනුගමනය කළා. ඒවා තමයි අපට සහභාගිත්ව ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සඳහා ගන්න තියෙන පූර්වාදර්ශයන්.
අපේ රටේ අද වන විට පරිසර ප්‍රශ්න ප්‍රශ්න වැඩි වෙලා තියෙනවා. සමස්ත ලෝකයේත් එහෙමයි. අලි මිනිස් ගැටුම්, වන සංහාර, වනාන්තර ගිනි තැබීම්, අධික පරිසර දූෂණය, ඊනියා සංවර්ධන යෝජනාක්‍රමවලින් වන විනාශය කැපී පෙනෙන ප්‍රශ්න වෙලා තියෙනවා. ඉරොක්වොයිස්ලා තුළ පරම්පරා හතක් පරිසරය රැකගැනීමේ එකඟතාවක් තිබුණා කියලා කියනවා. ඒක හොඳ සංකල්පයක්. අපි අද කතා කරන තිරසර බව පිළිබඳ පාරිසරික ඉලක්ක එතන තියෙනවා. නමුත් එවැනි දියුණු සංකල්ප ඇතැන්ස් ආකෘතියේ තිබිලා නෑ. සහභාගිත්ව පාලනයේදී ඇතැන්ස් ආකෘතිය තුළම ඉන්නේ නැතිව ඊට එහා ගිය දේවල් ටිකක් අපි දැනගෙන ඉන්න ඕනෑ. සිවිල් සමාජය හැටියට මේ වගේ දේවල් ගැන අධ්‍යයනය කළ යුතුයි. එහෙම අධ්‍යයනය කළොත් තමයි සිවිල් සමාජය හැටියට තමන්ගේ මැදිහත්වීම හොඳින් කරන්න පුළුවන් වෙන්නේ.
රාජ්‍යක සවිබල ගැන්වූ පුරවැසියන් හැදෙන්න නම් පුරවැසියන්ට අධ්‍යාපනය ලබා දීම වගේම පුරවැසි සහභාගිත්වයට අවකාශය ලබා දේන්නත් ඕනෑ කියලා රූසෝ (ජින් ජැක්විස් රූසෝ) කියලා තියෙනවා. අපේ රටේ පුරවැසියන්ට අධ්‍යාපනය තියෙනවා. ලංකාව සාක්ෂරතාව අතින් ඉහළ රටක්. රූසෝගේ තියරියට අනුව අපට නැති වෙලා තියෙන්නේ පුරවැසි සහභාගිත්වයයි.
ලංකාවේ 2015 දී අපි පොදු අපේක්ෂකයෙක් ගෙනාවා. 2019 දී අපි ඒකාධිපති පාලකයෙක් ගේන්න ඕනෑ කියලා හිතුවා. දැන් සමාජවාදී පාලකයෙක් ගෙනැල්ලා තියෙනවා. ඒ කියන්නේ අපි තවම අත්හදා බලනවා. මහජන සහභාගිත්වය බිඳවැටීම ඊට ප්‍රධාන හේතුවක්. ඒ නිසා තමයි මේ යමින් තියෙන විදිහ උඩු යටිකුරු කරලා අලුත් එකක් හදන්න මිනිස්සු තීරණවලට එන්නේ. 2015 දි ගෝතමාලාවේ මිනිස්සු රියැලිටි ෂෝ එකකින් ආව විකට නළුවෙක් රටේ නායකයා කළා.
රූසෝ කියන විදිහට අධ්‍යාපනයයි, පුරවැසි සහභාගිත්වයයි දෙකම තිබුණොත් තමයි යහපාලනයක් හැදෙන්නේ. අපේ රටේ අධ්‍යාපනය හොඳයි. ඒත් පුරවැසි සහභාගිත්වය අවමයි. ටික ටික මිනිස්සු දේශපාන පක්ෂවලින් ඉවත් වෙමින් ඉන්නවා. දේශපාලන පක්ෂ කෙරෙහි මිනිසුන්ට තියෙන්නේ නිශේධනාත්මක මතයක්. මිනිස්සු කැමතියි දේශපාලන පක්ෂ අතු ගෑවිලාම යනවා නම්. 225 ම එපා, මේ හැමෝම යාළුවෝ, ඔක්කොම හොරු වගේ අදහස් සමාජගත වීමෙන් පෙනෙන්නේ ඒක. මිනිස්සු දේශපාලනය ගැන කලකිරිලා. මෙවැනි අලුත් ජනාධිපතිවරයෙක් ගෙන්න මිනිස්සු කල්පනා කරන්නේ එක පැත්තකින් ඒ දැඩි කලකිරීම නිසා. ටිකෙන් ටික පුරවැසි බලය ඉවත් වෙමින් යනවා. එහෙම ටිකෙන් ටික පුරවැසි බලය ඉවත් වෙමින් ගියාම මිනිස්සුන්ට පුරවැසි බලය යොදවන්න ලැබෙන එකම තැන තමයි ඡන්දය. ඉතින් ඒ වෙලාවේ මිනිස්සු හොඳම පිස්සුවක් කරනවා. මේ ජනාධිපතිවරයාත් මහජන සහභාගිත්වය ලබා ගන්න කටයුතු කළේ නැති නම් එයාව එලවලා අර ගෝතමාලාවේ වගේ විකට නළුවෙක් ගේන්න ඉඩ තියෙනවා.
ඒ කියන්නේ මොන යම්ම ආකාරයෙන් හෝ පුරවැසියන්ට පාලන ක්‍රියාවලියට සම්බන්ධ වෙන්න අවස්ථාව දෙන්න ඕනෑ. එහෙම නොවෙන්න රටක ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ගරාවැටෙනවා. තමන්ගේ පාලනයේ සුජාතභාවය රැක ගන්න බැරිව යනවා. අපේ රටේ පහුගිය කාලේ තිබුණු සෑම ආණ්ඩුවකටම මහජනයා ඉදිරියේ තමන්ගේ සුජාතභාවය තහවුරු කරගන්න බැරි වුණා. තමන්ගේ සුජාතභාව ඔප්පු කරන්න තියෙන හොඳම ක්‍රමය තමයි ජනතාව මේ පාලනයට සහභාගි කර ගැනීම.
මේ අලුතෙන් පත් වූ ආණ්ඩුව වුණත් සහභාගිත්ව පාලනයකට ගියේ නැත්නම් මිනිස්සු ඔවුන්ගේ සුජාතභාවය පිළිගන්නේ නැතිව යනවා. ඒ නිසා තමන්ගේ සුජාතභාව ඔප්පු කරන්න තියෙන හොඳම ක්‍රමය තමයි ජනතාව මේ පාලනයට සහභාගි කර ගැනීම.
ඒ නිසා සිවිල් සමාජය බලගැන්වීම හරහා රටේ යහපාලනය ස්ථාපිත කරන්න නම් මිනිසුන්ගේ දේශපාලන කියවීම දියුණු කරන්න ඕනෑ. අනාවරණය කිරීම, ප්‍රගාමී හෙළිදරවු කිරීම, උපදේශණය, ඉහළ තලයේ සිට පහළ තලය දක්වා සිවිල් සමාජය සමග සමග සංවාදය තියෙන්න ඕනෑ. සාමූහිකත්වය සහ හවුල්කාරීත්වය වගේ දේවල් වැඩි කරන්න ඕනෑ. ප්‍රියන්ජිත් ආලෝකබණ්ඩාර
ජනතාව තීරණ ගැනීමේ ක්‍රියාවලියට රැගෙන එන්න තිබෙන හොඳ උපක්‍රමයක් ජ්‍යෙෂ්ඨ කථිකාචාර්ය ක්‍රිෂ්ණි සිල්වා
සහභාගීත්ව ආණ්ඩුකරණය ලංකාවට ටිකක් අලුත් දෙයක්. දේශපාලනයේ දී සහභාගීත්ව පාලනය කියන එක ගොඩක් වෙලාවට කුඩා ආයතනවල කළමනාකරණයේ දී භාවිතා කරපු ක්‍රමයක්. නමුත් මේ වෙද්දි ආණ්ඩුකරණය වගේ පුළුල් සන්දර්භවල භාවිත වෙන අවස්ථා ගොඩක් තියෙනවා. සහභාගීත්ව පාලනය කියලා අපි සරලවම අදහස් කරන්නේ පුරවැසියන් සහ රාජ්‍යයක පාර්ශවකරුවන් තීරණ ගැනීමේ ක්‍රියාවලියට සක්‍රීයව සම්බන්ධ කර ගැනීම. ඒ වගේම පුරවැසියන් සහ සියලුම පාර්ශවකරුවන්ගේ සහයෝගීතාවය තීරණ ගැනීමේ ක්‍රියාවලියේ දී හිමි වීම. සමහර වෙලාවට අදාල සන්දර්ඹ්හය ඇතුළේ මේ කාරණය වෙනස් වෙන්න පුළුවන්. එක් එක් රටවල තියෙන ප්‍රධාන ගැටලු සහ ප්‍රධාන නැඹුරුතා අනුව වෙනස් වෙන්න පුළුවන්. නමුත් සාමාන්‍යයෙන් සහභාගීත්ව ආණ්ඩුකරණයේ දී අපි දන්නවා විශාල භූමිකාවක් පැවරිලා තියෙනවා සිවිල් සමාජයට. අපේ අත්දැකීම තමයි මේ වෙනකොටත් ලෝකයේ සහභාගීත්ව ආණ්ඩුකරණය සඳහා පහසුකම් සපයන්නන් විදියට ලොකු භූමිකාවක් කරන්නේ සිවිල් සමාජය සහ සිවිල් සංවිධාන. මේ වෙද්දි සහභාගීත්ව පාලන ක්‍රමය ගෝලීය මට්ටමේ ඉඳලා ප්‍රාදේශීය මට්ටම වෙනකන් පැතිරිලා තියෙන සංකල්පයක් සහ ක්‍රියාවලියක්.
ගෝලීය මට්ටමේ දී එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය, ජාත්‍යයන්තර මට්ටමේ සිවිල් සංවිධාන උපදේශන දායකත්වය ලබා දෙමින්, මූල්‍යමය දායකත්වය ලබා දෙමින්, සම්පත් දායකත්වය ලබා දෙමින් මේ කාර්යයට සහභාගී වෙනවා. වර්තමානයේ දී කාලාපීය මට්ටමිනුත් මෙවැනි සිවිල් සංවිධාන දකින්න පුළුවන් මෙවැනි සහභාගීත්ව ආණ්ඩුකරණයට උපකාරී කරන. යුරෝපා හවුල, අප්‍රිකානු හවුල, ආසියානු සංවිධානය වැනි සංවිධාන විශාල ප්‍රමාණයක් අද වෙද්දි තියෙනවා. නමුත් මේ වෙලාවේ අපේ අවධානය යොමුවෙලා තියෙන්නේ ජාතික මට්ටමෙන් කොහොමද සහභාගීත්ව ආණ්ඩුකරණය දිරි ගන්වන්නේ කියලා.
සහභාගීත්ව ආණ්ඩුකරණයයට පුරවැසියන් සහ වෙනත් පාර්ශවකරුවන් දායක කර ගැනීමට මොනවාද කරන්න පුළුවන් කියන කාරණයේ දී වැදගත් වන පළවෙනි දේ තමයි තොරතුරුවල විනිවිධභාවය ලබා දීම සඳහා ඔවුන්ට විශාල කාර්ය භාර්යයක් පැවරිලා තියෙනවා. තීරණ ගැනීමේ ක්‍රියාවලියට අදාළ තොරතුරු, දත්ත, ලේඛන සඳහා මහජනතාවට ප්‍රවේශයක් නැහැ. ගොඩක් වෙලාවට රටක තියෙන ලොකු ප්‍රශ්නයක් තමයි රටේ තියෙන ගැටලු පිළිබඳව තොරතුරු සහ දත්ත නිවැරදිව නොලැබීම නිසා පුරවැසියන්ට ඒ ගැටලුව පිළිබඳව පුළුල් අවබෝධයක් ලබා ගැනීමට තියෙන අවස්ථාව නොලැබී යනවා. ඒ නිසා තීරණ ගැනීමේ ක්‍රියාවලියේ දී අවශ්‍ය කරන තොරතුරු දත්ත ලේඛන ජනතාවට සම්ප්‍රේෂණය කිරීම සහ ඒ ක්‍රියාවලිය පිළිබඳව සත්‍ය තොරතුරු ජනතාවට නිරාවරණය කිරීම සම්බන්ධයෙන් සිවිල් සංවිධානවලට විශාල කාර්යය භාර්යයක් පැවරිලා තියෙනවා. පහුගිය කාලයේත් බොහොමයක් පනත් සම්බන්ධයෙන්, නීති සම්බන්ධයෙන්, රටේ ඇති වෙච්ච අක්‍රමිකතා සම්බන්ධයෙන් දිගින් දිගටම සිවිල් සංවිධාන කරුණු ඉදිරිපත් කළා, දැනුවත් කිරීම් කළා. ඒ නිසා ඒ කාර්යය ඉතාම වැදගත්.
දෙවැනි කාරනය තමයි සිවිල් එන්ගේජ්මෙන්ට් කියන දේ. ඒ කියන්නේ පුරවැසියන්ට ආණ්ඩුකරණ ක්‍රියාවලියට සහ තීරණ ගැනීමේ ක්‍රියාවලියට සම්බන්ධ වෙන්න අවශ්‍ය වුණත් එහෙම සම්බන්ධ වෙන්න අවස්ථාවක් සහ වේදිකාවක් නැහැ. සිවිල් සංවිධානවලට තියෙනවා එවැනි අවස්ථා නිර්මාණය කිරීමේ හැකියාව. උදාහරණයක් විදියට සංවාද දිරිමත් කිරීම, සාකච්ඡා දිරිමත් කිරීම, මහජන අදහස් විමසීම, රැස්වීම් සංවිධානය කිරීම. දැන් තියෙන තත්ත්වය අනුව මාර්ගගත ක්‍රම ඔස්සේත් මෙවැනි දේවල් සංවිධානය කරන්න පුළුවන්. මහජනතාවට වේදිකාවක් තනා දීම, මහජනතාව තීරණ ගැනීමේ ක්‍රියාවලියට ප්‍රවේශ කරලීම සඳහා යම්කිසි දායකත්වයක් ලබා දෙන්න පුළුවන්.
ලංකාවේ තියෙන ලොකුම ගැටලුවක් තමයි ලංකාවේ ඉන්නවා අඩු නියෝජනයක් සහිතව ආන්තීකරණයට ලක් වූ අවධානමට ලක් වූ කණ්ඩායම්. ඒක සමහර වෙලාවට වාර්ගිකත්වය අනුව වෙන්න පුළුවන්. භෞතික ආබාධයක් නිසා වෙන්න පුළුවන්, අධ්‍යාපනය නිසා වෙන්න පුළුවන්, ජීවත්වෙන ප්‍රදේශය නිසා වෙන්න පුළුවන්. අපි දැක්කා පසුගිය ජනාධිපතිවරණයේ දී ගොඩක් අය කතා කරනවා සමහර කණ්ඩායම් ඉතාමත් දුර්වල කණ්ඩායම් විදියට පෙන්නලා. ඔවුන් ඡන්දය ලබා නොදුන්නේ මෙන්න මේ මේ හේතු නිසා කියලා. ඒ හේතු පෙන්වමින් ඒ ඒ කණ්ඩායම් විවේචනය කිරීම නරක වුණාට ඒවාවල යම් සත්‍යයකුත් තියෙනවා. ඒ සමහර කණ්ඩායම් මේ දේශපාලන ක්‍රියාවලිය තුළ නියෝජනය වෙන්නේ නැහැ සහ ඔවුන් ඉතාමත් අඩු දායකත්වයක් සපයන්නේ. ඔවුන් ආණ්ඩුකරනයට ඉතාමත් දුරස්ථයි. ඒ නිසා ඔවුන්ට සිද්ධ වෙනවා තමන්ගේ දේශපාලනඥයෝ මත යැපෙන්න. ඒක නැති කරන්න සිවිල් සංවිධානවලට තියෙනවා ලොකු භූමිකාවක්. ඒ කියන්නේ ඔවුන්ව මේ ක්‍රියාවලියට ඇතුළත් කර ගැනීම සඳහා නිෂ්චිත වැඩසටහන් සැකසීම, ඔවුන්ව අත්දැකීම් සහිත පුද්ගලයන් බවට පත් කිරීම, ඔවුන්ගේ සාක්ෂරතාවය වර්ධනය කිරීම සහ ඒ සඳහා පහසුකම් සැකසීම. මොකද අපේ රටේ තීරණ ගැනීමේ ක්‍රියාවලිය තුල ඉන්නේ මධ්‍යම පාංතික එක කණ්ඩායමක් විතරයි. ඒ මතය තමයි සමාජයට මුදා හරින්නේ. ඒක එච්චර හොඳ තත්ත්වයක් නෙමෙයි. ඒ චෝදනාව මේ පාර ඡන්ද ප්‍රථිඵලයෙන් අපි දැක්කා. ගොඩක් අය ඒ ආන්තීකරණය වෙච්ච අඩු නියෝජනයක් සහිත කණ්ඩායම්වලට චෝදනා කළා. ඒ අය නිසා තමයි ආණ්ඩුකරණය කර ගන්න බැරි කියලා. ඒ නිසා අපි ඒ තත්ත්වය අවම කර ගන්න වැඩ කර ගන්න පුළුවන්.
සහභාගීත්ව ආණ්ඩුකරණය කියන්නේ ලෝකයේ ඉතාමත් ජනප්‍රිය වෙමින් ඉදිරියට එන සංකල්පයක්. කාලයක් තිස්සේ අපි සෘජු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ ඉදලා වක්‍ර ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයටා ඇවිල්ලා වක්‍ර ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය යටතේ පාලකයෝ ලොකු අධිකාරී බලයක් ගොඩනගාගෙන ජනතාව ඒ ක්‍රියාවලියෙන් අයින් කරලාම දාලා තියෙන තත්ත්වයක දී ජනතාව ගොඩක් වෙලාවට නැවත උත්සාහ කරනවා ඡන්දෙ දීලා පැත්තකටවෙලා ඉන්නවාට වැඩිය දේශපාලනඥයන්ව අධීක්ෂණය කරන්න, ඔවුන්ගේ ක්‍රියාවලිය සම්බන්ධයෙන් අවධියෙන් සිටින්න ගොඩක් උත්සාහ කරනවා. සහභාගීත්ව ආන්ඩුකරණයට පහසුකම් සපයනවා කියලා කියන්නේ ජනතාව නැවත වතාවක් තීරණ ගැනීමේ ක්‍රියාවලියට ආපාසු රැගෙන එන්න තියෙන හොඳ උපක්‍රමයක් කියලා තමයි මම හිතන්නේ. අසංකා සංජීවනී
සිවිල් සමාජය සහ නීතිය ක්‍රියාත්මක කරන්නන් අතර විශ්වාසය ඕනෑ ආචාර්ය තක්ෂිලා උදයංගනී
සිවිල් සමාජය, සහභාගිත්ව ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය තුළ වඩාත් ඇතුළත් (සබජකමිසඩැ) විනිවිදභාවයෙන් සහ වගකීමෙන් යුතු පාලන ක්‍රමයක් සහතික කිරීමේ දී ප්‍රධාන කාර්යභාරයක් ඉටු කරනවා. රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන, ප්‍රජා කණ්ඩායම්, කම්කරු සංගම්, වෘත්තීය සංගම් සහ වෙනත් රාජ්‍ය නොවන ක්‍රියාකාරීන් ඇතුළත් සිවිල් සමාජය රජය සහ ජනතාව අතර සවිමත් පාලමක් ලෙස ක්‍රියා කරනවා. ඒ වගේම ප්‍රතිපත්ති සම්පාදන ක්‍රියාවලියේදී සියලුම පුරවැසියන්ගේ හඬට සවන්දීම ඉතාමත් වැදගත්. ප්‍රතිපත්ති සම්පාදන ක්‍රියාවලියේදී සිවිල් සමාජ සහභාගීත්වය පාලනයේ ගුණාත්මක බව ඉහළ නැංවීම, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී වටිනාකම් ප්‍රවර්ධනය කිරීම, සහ ප්‍රතිපත්ති වල ඵලදායී බව සහතික කිරීම යන කරුණු නිසා තීරණාත්මකයි. මම හිතන විදියට ශ්‍රී ලංකාවේ සිවිල් සමාජය බල ගැන්වීමේ ලා ගතයුතු ක්‍රියාමාර්ග කිහිපයක් තියෙනවා. ඒ තමයි නීති රාමුව සහ සිවිල් අයිතිවාසිකම් ශක්තිමත් කිරීම,
අදහස් ප්‍රකාශ කිරීමේ සහ රැස්වීමේ නිදහස ආරක්ෂා කිරීම සහ සාමකාමීව රැස්වීමේ නිදහස සහතික කරන නීති ඇති කිරීම වගේ දේවල්. විසම්මුතිය යටපත් කරන හෝ මෙම නිදහස සීමා කරන නීති ඉවත් කිරීම කෙරෙහි නීති ප්‍රතිසංස්කරණ මගින් අවධානය යොමු කළ යුතුයි. අධිකරණයේ ස්වාධීනත්වය සහතික කිරීම මගින් සිවිල් සමාජ සංවිධානවලට සහ රාජ්‍ය නිලධාරීන් පළිගැනීම්වලට බියෙන් තොරව වගකීම් දැරීමට හැකි බව සහතික කරන්න ඕනෑ. තීරණ ගැනීමේ ක්‍රියාවලීන්ට බලපෑම් කිරීමට ඔවුන්ගේ හැකියාව වැඩි කිරීම සඳහා උපදේශනය, ප්‍රතිපත්ති විශ්ලේෂණය සහ මහජන සහභාගීත්වය පිළිබඳ පුහුණුව ලබා දීම අත්‍යවශ්‍යයෙන්ම කළ යුතුයි.
තොරතුරු වෙත ප්‍රවේශය, තොරතුරු දැනගැනීමේ නිදහස නීති හරහා සිවිල් සමාජ සංවිධානවලට පොදු දත්ත සහ රජයේ තීරණ ගැනීමේ ක්‍රියාවලීන් වෙත ප්‍රවේශය ඇති බව සහතික කිරීම මගින් විනිවිදභාවය වැඩි දියුණු කිරීම කරන්න ඕනෑ. ජාත්‍යන්තර සංවිධාන සමඟ හවුල්කාරිත්වය හොඳම භාවිතයන් සහ සම්පත් බෙදා ගැනීමට ජාත්‍යන්තර සිවිල් සමාජ ජාල සමඟ සහයෝගීතාවයට පහසුකම් සැලසීමත් කළ යුතුයි. අන්තර්ගත සහභාගීත්වය ප්‍රවර්ධනය කිරීම, පීඩාවට පත් වූවන්ගේ හඬ දිරිමත් කිරීම, තීරණ ගැනීමේ ක්‍රියාවලියට කාන්තාවන්, තරුණයන්, වාර්ගික සුළු ජාතීන් සහ අනෙකුත් ආන්තික කණ්ඩායම් ඇතුළත් කර ඇති බවට සහතික කිරීම කරන්න ඕනෑ. සිවිල් සමාජයට සම්බන්ධ වීමට ඔවුන්ගේ හැකියාව ගොඩනැගීම සඳහා විශේෂ වැඩසටහන් සහ මුලපිරීම් ද සකස් කළ යුතුයි. බිම් මට්ටමේ බලමුලු ගැන්වීම, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සඳහා පහළ සිට ඉහළ ප්‍රවේශයක් සහතික කරමින් ප්‍රාදේශීය ජනගහනයට බලපාන ගැටලු වෙනුවෙන් පෙනී සිටිය හැකි බිම් මට්ටමේ ව්‍යාපාර සහ ප්‍රාදේශීය ප්‍රජාව පදනම් වූ සංවිධානවලට සහාය වීම ඉතාමත් වැදගත්. වගවීම සහ විනිවිදභාවය වැඩි දියුණු කිරීම, සමාජ විගණන සහ පුරවැසි අධීක්ෂණය, පොදු ව්‍යාපෘතිවල සමාජ විගණනය සහ රජයේ ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාත්මක කිරීම අධීක්ෂණය කිරීමේදී වඩාත් ක්‍රියාකාරී භූමිකාවක් ඉටු කිරීමට සිවිල් සමාජය දිරිමත් කිරීම ඒ වෙනුවෙන් කරන්න ඕනෑ. මෙමගින් දූෂණය අවම කරනවා වගේම මහජන මුදල් කාර්යක්ෂමව භාවිතා කිරීම සහතික වීම සිදු වෙනවා.
තීරණ ගැනීමට පෙර සිවිල් සමාජයේ අදහස් සැලකිල්ලට ගන්නා බව සහතික කිරීම, සිවිල් කටයුතු සඳහා තාක්ෂණය උපයෝගී කර ගැනීම, සහභාගීත්වය සඳහා ඩිජිටල් වේදිකා පුරවැසියන්ට ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයින් සමඟ සම්බන්ධ වීමට යෝජනා ඉදිරිපත් කිරීමට සහ පොදු විවාදවලට සහභාගී විය හැකි වේදිකා නිර්මාණය කිරීමට තාක්ෂණය භාවිත කරන්නේ කොහොමද කියන එක ගැන අපි අවධානය යොමු කරන්න ඕනෑ. වැරදි තොරතුරුවලට එරෙහිව සටන් කිරීම, සිවිල් සමාජයට සහ සාමාන්‍ය ජනතාවට නිවැරදි තොරතුරු සහ ව්‍යාජ පුවත් අතර වෙනස හඳුනා ගැනීමට උපකාර වන ඩිජිටල් සාක්ෂරතා මුලපිරීම් ප්‍රවර්ධනය කිරීම තුළින් දැනුවත් සහභාගීත්වය වැඩි දියුණු කිරීම සිදු කරන්න ඕනෑ. ස්වාධීන මාධ්‍යයට සහාය වීම සහ මාධ්‍ය නිදහස කියන දේ ගැන අවබෝධය ඉතාමත් වැදගත්. ස්වාධීන මාධ්‍යයක් යනු සහභාගීත්ව ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ මූලික අවශ්‍යතාවක්. මාධ්‍යවේදීන්ගේ ආරක්ෂාව ශක්තිමත් කිරීම සහ මාධ්‍ය විවිධත්වය ප්‍රවර්ධනය කිරීම ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ක්‍රියාවලිය තුළ විවිධ හඬවල් ඇසෙන බව සහතික කරනවා. ප්‍රාදේශීය ප්‍රජාවන්ට සෘජුවම බලපාන ගැටළු වාර්තා කිරීමට ප්‍රාදේශීය මාධ්‍ය බල ගැන්වීම, සිවිල් සමාජයට බිම් මට්ටමේ ගැටළු සාකච්ඡා කිරීමට වේදිකාවක් සපයනවා. රජය සහසිවිල් සමාජ හවුල්කාරිත්වයන් ආයතනික සංවාද යාන්ත්‍රණ, සංවර්ධන ප්‍රතිපත්ති, මානව හිමිකම් සහ පාලන ප්‍රතිසංස්කරණ වැනි කාරණා සම්බන්ධයෙන් රජය සහ සිවිල් සමාජය අතර සංවාදය සඳහා නිත්‍ය වේදිකා ස්ථාපිත කිරීම අමතක නොකළ යුතුයි.
ඒ වගේම මහජන මුදල් විනිවිදභාවයෙන් සහ ජනගහනයේ අවශ්‍යතා පිළිබිඹු වන ආකාරයෙන් වෙන් කර ඇති බව සහතික කිරීම සඳහා අයවැය ක්‍රියාවලියට සිවිල් සමාජය සම්බන්ධ කර ගැනීම, ආරක්ෂක ගැටළු ආමන්ත්‍රණය කිරීම, ක්‍රියාකාරීන් සහ තොරතුරු හෙළිකරන්නන් ආරක්ෂා කිරීම, ක්‍රියාකාරීන්, මානව හිමිකම් ආරක්ෂකයින් සහ තොරතුරු හෙළිකරන්නන් බිය ගැන්වීම් හෝ ප්‍රචණ්ඩත්වයට බියෙන් තොරව තම කාර්යයේ නිරත විය හැකි බව සහතික කිරීම සඳහා නීතිමය ආරක්ෂාවක් තිබිය යුතුයි.
මානව හිමිකම් සහ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී වටිනාකම්වලට ගරු කිරීම සඳහා ආරක්ෂක අංශය ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීම, සිවිල් සමාජය සහ නීතිය ක්‍රියාත්මක කරන්නන් අතර විශ්වාසය ගොඩනැගීම, ශක්තිමත්, ජවසම්පන්න සිවිල් සමාජයක් සහ සහභාගිත්ව ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයක් ඇති කිරීමට අවශ්‍ය මූලික අඩිතාලමක්. සිවිල් සමාජ සංවිධාන බලගැන්වීමෙන් පුරවැසියන් සහ රාජ්‍යය අතර අර්ථාන්විත බැඳීමක් ඇති කිරීමට හැකි වන පරිදි නීතිමය, ප්‍රතිපත්තිමය සහ ආයතනික රාමු නිර්මාණය කිරීමෙන්, ශ්‍රී ලංකාවට ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පාලනයක්, වගවීම සහ එහි පුරවැසියන්ගේ ජීවන තත්ත්වය ඉහළ නැංවිය හැකි බව මගේ විශ්වාසයයි. අසංකා සංජීවනී
