විමලදාසගේ හිටිවන කවිය සහ මරේ මරු ජීවිතය

ස්මාර්ට් ජීවිත අස්සේ හිරවෙලා ඉන්න වෙලා තියෙන මේ කාලයේ කවියෙක් කියන්නේ විශේෂ පුද්ගලයෙක්, ඒ තිබෙන කවීත්වය විශේෂ හැකියාවක්. කවි ලියන, කවි රස විඳින, කවියට ඇලුම් කරන මිනිස්සු දැන් හරිම විරලයි. හැබැයි පඳුරකට ගලක් ගැහුවත් කවිකාරයෙක් වීසිවන තරමට කවි රසවිඳින, කවි ලියන, සාහිත්‍ය ගැන දැනුම් තේරුම් තියෙන මිනිස්සු හිටියා. කවිය ආගන්තුකයෙක් කර ගත්තේ නැහැ. කවිය ජීවිතයේම කොටසක් වගේ. ඒ යුගය අපි වේගයෙන් පහුකරගෙන ගොඩක් දුර ඇවිල්ලා තියෙනවා. ඒ යුගය කියන්නේ එක විදියක නොස්ටල්ජියාවක්. ඒ වුණාට අපිට පුළුවන් අහම්බයකින් හරි අපිට මුණගැහෙන මිනිස්සු එක්ක ඒ නොස්ටල්ජියාවේ රස මතක අවුස්සන්න. ඒ විදිහට අහම්බයකින් මුණගැහුණ මනුස්සයෙක් තමයි විමලදාස මුදාගේ. විමලදාස මුදාගේ ඉපදිලා තියෙන්නේ සුද්දා රට දාලා යන්නට කලියෙන්. 1946 අවුරුද්දෙදි. දැන් විමලදාසට අවුරුදු හැත්තෑ හතක්.

විමලදාස හිටිවන කවියෙක්. නාට්‍යකාරයෙක්. ලේඛකයෙක්. මේ වෙද්දි නවකතා කෙටිකතා පොත් කිහිපයකුත් රචනා කරලා තියෙනවා. හැබැයි ඉතින් මහා ප්‍රාඥයෙක්වත්, විශාරදයෙක්වත් නෙමෙයි. අතිශය සරල ගැමියෙක්. විමලදාසට දැනුම් තේරුම් ඇති කාලේ ඉඳන් අවුරුදු හැත්තෑ හතක් වෙන්කන්ම ජීවත් වුණේ කවියත් එක්ක. සාහිත්‍යයත් එක්ක. විමලදාස පාසලේ පංති රස්වීමෙදි, වෙසක් එකට, පොසොන් එකට ගමේ තොරණ ගාවදි, පන්සලේ පිංකමේ දී සල්පිලේ දී කවි ඇහුවා. කවියට තිබුණ ඇල්ම නිසාම විමලදාස ඒ හැම තැනකම කවි කියන කවිකාරයෙකුත් වුණා. විමලදාස එක්ක දොඩමලු වෙන්න ගත්තාම කාලය යනවා දන්නේම නැතිව. ඔහු හොඳ හිටිවන කවියෙක්. කතාවත් ඇදුණේ කවියත් එක්කමයි.

විමලදාස එක්ක කරන කතාවට කලින් හිටිවන කවිය ගැනත් දැනගෙනම මේ කතාව පටන් ගන්න හිතුවා. හිටිවන කවි කියන්නෙත් අපේ ජන කවියේම තවත් සුවිශේෂ වූ කවි විශේෂයක්. සාමාන්‍ය කවි කියනවා ලියනවා වගේ නෙමෙයි හිටිවන කවිය ඉපදෙන්නේ ඒ මොහොතෙමයි. දැනුත් ඉඳලා හිටලා හිටිවන කවි සමහර වෙලාවට අහන්න පුළුවන්. හැබැයි අවුරුදු තිහක් විතර පස්සට ගියෝතින් හිටිවන කවිය කියන්නේ අපේ ජන සමාජය තුළ ඉතාමත් ජනප්‍රිය කලාවක්. ක්ෂණික බව තමයි හිටිවන කවියේ ප්‍රධානම ලක්ෂණය. ඕනෑ තරම් කවි ලියන, කවි කියන මිනිස්සු හොයා ගන්න පුළුවන් වුණාට හිටිවන කවියෝ හොයාගන්න එක උගහටයි. ඒත් හිටිවන කවිය ගමේ මළගෙදරදි කරන ගුණ කථනයේ දී, මඟුලෙදි, සල්පිලේ, කවි මඬුවේ වගේම දේශපාලන වේදිකාවලත් ඇහුණා.

හිටිවන කවි කියන්න සුවිශේෂ වූ පරිකල්පන ශක්තියක්, භාවාත්මක හැඟීම් සමුදායක් තිබිය යුතුමයි. ජන කවියේ තිබෙන ඒ සරල බව හිටිවන කවියෙත් තිබුණා. ඒ වගේම විරිත, එළිසමය, එළිවැට, අනුප්‍රාසය, උපමා උපමේය භාවිතය සහ ඒ තුළ ළයාන්විත බවත් ඉතාමත් වැදගත් හිටිවන කවි අහන මිනිස්සු ඇඳබැඳ තබා ගැනීමට. හිටිවන කවිය තුළත් ජන කවියේ තිබෙන සරල සුගම බව පේන්න තිබුණාට කවියා සතු භාෂා දැනුම් ප්‍රමාණය තමයි හිටිවන කවියේ පරාසය තීරණය කරන්නේ. කවදා කොහොම උපත ලැබුවාද කියලා කොහේවත් සඳහන් නොවුණාට ඉතාමත් ඈත ඉතිහාසයකට හිටිවන කවිය දිව යනවා කියලා කියන්න පුළුවන්. අපි හැමෝම දන්න අන්දරේ කියන්නෙත් රාජ සභාවේ හිටපු හිටිවන කවියෙක්.

විමලදාස කියන විදියට ඔහුට හිටිවන කවියට ඇල්මක් ඇති වුණේ සහ හිටිවන කවි කියන්න පටන් අරගෙන තියෙන්නේ ඉස්කෝලේ යන කාලයේ ඉඳන්මයි.

‘අපි පොඩි කාලයේ ඉඳන්ම ගමේ පන්සලට, තොරණ ගාවට කවිකාරයෝ එනවා. ඒ කවි අහන් ඉන්න මටත් හිතෙන්න ගත්තා මටත් බැරිද හිටිවන කවි කියන්න කියලා. ඒ දවස්වල අපි පද්‍යාවලිය කියවනවා. මුලින්ම අපි කළේ කවි පොත් කියවලා කියවලා ඒ පොත්වල තියෙන කවිවලට අපි එක පදය ගානේ වෙනස් කරලා කවි හැදුවා. ඊට පස්සේ අපි තව පද පේළි දෙකක් හදන්න පටන් ගත්තා. ඒ විදියට කවියේ තාලයත් එක්ක අපි මනස හුරු කර ගත්තා. ඒ පුරුද්දෙන් අපිට කවිවලට වචන ඉබේම එන්න ගත්තා. මම ඉස්කෝලේ අටවෙනි පංතියේ ඉන්නකොට මට සභාවක නැගිටලා මම හිතලා ඒ වෙලාවට කවියක් කියන්න පුළුවන්. වෙසක් එකට පොසොන් එකට තොරන් ගාවට ගියාම මගේ වැඩේ තමයි කවි අහන එක. මම ඉක්මනින්ම කවිය ඇඟට කාවද්දා ගත්තා. මම තොරන් ගාව කවි කියන්න ගත්තේ ඉස්කෝලේ යන කාලෙමයි. මම තොරණ ගාව කවි කියලා ස්ටේජ් එකෙන් බැස්සාට පස්සේ මිනිස්සු කෑ ගහනවා පොඩි එකාට මයික් එක දීපන් කියලා. හිටිවන කවි කියන්න චතුර බවක් තියෙන්නත් ඕනෑ. කවි ලියලා, කවි අහලා අපි විසින්ම කර ගන්නා පුරුද්දෙන්ම තමයි හිටිවන කවි කියන්න පුළුවන් වෙන්නේ. ඒ කවිවලට එකකට එකක් ගැළපෙන විදියට කවි පද හිත ඇතුළේ තැන්පත් වෙලා තියෙන්නේ. අනිත් එක තමයි සාහිත්‍ය ගැන උනන්දුව ගොඩක් වැඩියි ඒ කාලේ. ඉස්කෝලේ ඇතුළේ ඉඳන්ම සාහිත්‍යයට ලොකු ඉඩක් තිබුණා. මට තාමත් මතකයි මම ආසාවෙන් කවි අහන් ඉඳපු කවියෙක් හිටියා කලල් ඇල්ලේ ගුණවර්ධන කියලා. එයා සන්දරවල තොරණ ගාවදි කියපු කවියක් මට තාමත් මතකයි.”

කතා කරද්දි කිව්වේ ඔහුට කවි සිතුවිලි ගලාගෙන එන්න විමලදාස හිටපු ගමේ සුන්දරත්වයත් බලපෑවා කියලා. විමලදාසගේ ගෙදර තිබුණේ පෝද්දල බලගොඩ හරියේ ගලාගෙන යන ගිං ගඟ අද්දර. වටේට තිබුණ කඳු ගැට ගමේ ලස්සන තවත් වැඩි කළා. ඒ තිබුණ ගස් කොලන්වලින් හමාගෙන ආව සුළඟ එක්ක විමලදාස කවියෙන් දොඩමළු වුණා. එදා තරම් ගස්කොලන් දැන් නැති වුණාට තාමත් බලගොඩ ගමේ සුන්දරත්වය රැඳිලා තියෙන බව විමලදාස හිටිවන කවියකින්ම කිව්වා.

කෙනෙක්ගේ ජීවිතයේ ලස්සනම කාලය මොකද්ද කියලා ඇහුවොත් බොහෝ දෙනෙක් කියාවි පාසල් ගිය ඒ කාලය ගැන. විමලදාසටත් එහෙමයි. විමලදාසට තිබුණ කවි හැකියාව නිසා පාසල් කාලයත් ගත වුණේ කවියෙන්මයි. හැමෝම ආදරෙයි. කා අතරත් ජනප්‍රියයි. විමලදාස පාසල් යන ගමන්ම ගමේ තොරණවල කවි කියන්න ගිය නිසා ගමෙත් ප්‍රසිද්ධ චරිතයක්. කවිකාරයන්ට ඒ දවස්වල විශේෂ අවධානයක් යොමු වෙලා තිබුණා. විශේෂයෙන්ම කාන්තා පාර්ශ්වයේ. පාසලේ දී වගේම ගමේ තොරණේ කවි කියන්න ගියහමත් ගෑනු ළමයින්ගෙන් ඇඩ්‍රස් ලියලා එවපු, කැමතිද අහලා රචනා වගේ ලියලා එවන ලියුම් කඩදැහි කොළ හෝ ගාලා එනවලු. හැබැයි ඒ කිසිම ලිව්මකට විමලදාස ප්‍රතිචාර දක්වලා නැහැ. පාසලේ දී දවසක් විමලදාසගේ මූණටම කියලා එක ගෑනු ළමයෙක් කැමතියි කියලා. විමලදාසත් වැඩේට කැමතියි. හබැයි ඉස්කෝලෙනුයි ගෙවල්වලිනුයි ආව බලපෑම් එක්ක වැඩේ නතර කරන්න වෙලා. ඒකෙන් පස්සේ විමලදාස තමන්ගේ ප්‍රථම ප්‍රේමය වෙනුවෙන් ‘ප්‍රේම ගීතිකා’ කියලා පොතකුත් ලියලා. විමලදාස තාමත් ඒ ගැන කතා කරන්නේ හරිම ආසාවෙන්.

විමල්දාසට තොරණ ගාව කවි කියන්න ගියාම වෙච්ච රසබර අත්දැකීම් බොහොමයක් තියෙනවා. කියන සමහර කවිවලට ප්‍රතිචාර ඒ වෙලේම ලැබෙනවා. ගමේ තොරණ කියන්නේ අහල පහළ හැම ගමකම මිනිස්සු ඇදෙන තැනනේ. කොයි වෙලාවෙත් එතැන මිනිස්සු රැඳෙනවා. තොරණ ගාව එක දිගට රෑ ජාමයක් වෙනකන් කවි කියද්දි කඩල ගොට්ටක රහ බලන්න ඕනෑ වුණාට පස්සේ කවියෙන්ම සමහර දේවලුත් කරනවා කියලා කියනවා.

ඒ විදිහට කවි කිව්වාම එක කඩල ගොට්ටට කවි අහගෙන ඉන්න අම්මලා, අක්කලා, නංගිලා කඩල ගොටු තුන් හතරලු අරගෙන එන්නේ.
විමලදාස විවාහකයි. ඔහු විවාහ වෙලා ඉන්නේ වසන්තා පද්මිණී සමග වසන්තාගේ පෙනීම අහිමියි. වසන්තා සංගීත ගුරුවරියක්. වසන්තාව හමුවෙන්නෙත් විමලදාසගේ නාට්‍යයකට පුහුණුවීම්වලට ඇවිල්ලා. වසන්තා කියන්නෙත් විමලදාස වගේම කලාකාමී හදවතක් තියෙන රසවන්තියක්. විමලදාස කියන්නේ, පෙනෙනවා කියන්නේ අපි අවට තියෙන පුටු මේස අවට ලෝකය දකින එකම නෙමෙයි, ජීවිතය දකින්න පුළුවන් වීම, ජීවිතයේ ගැඹුර දකින්න පුළුවන් වීම කියලා. වසන්තාට තමන් කැමති වුණේ දෑස්වල පෙනීම අහිමි වුණත් වසන්තා අනිත් හැමෝටම වඩා ජීවිතය දකින නිසා කියලා. විමලදාස තමන් ආදරය කරන වසන්තා වෙනුවෙන් කියපු කවියක් කියන්නත් අමතක කළේ නැහැ.

විමලදාස තමන්ගේ ජීවිත කාලයේ බොහෝ දේවල් අත්දැකපු මනුස්සයෙක්. තරුණ නැගිටීම්, කෝලාහල, කැරලි මේ හැම දෙයක්ම දැක්කා. ඔහු නිකන්ම නිකන් සරල කවියෙක් විතරක් නෙමෙයි. නිර්මාණ හරහා විමලදාසට පුළුවන් විදියට සමාජය අවදි කරන්නටත් උත්සාහ කළා. ඔහුගේ නිර්මාණවල ආදරය, විරහව, හාස්‍යය, සෞන්දර්යය වගේම දේශපාලනයත් තිබුණා. විමලදාස ගමේ කොල්ලෝ කුරුට්ටෝ එකතු කරගෙන නාට්‍ය කළා. කවි මඩුවල තරගෙට කවි කිව්වා. විමලදාස හදපු සුවිශේෂ නාට්‍යයක් තමයි ‘බූරුවා සහ කැරට් අලය.’ ඒ නාට්‍යයෙන් විමලදාස මිනිස්සුන්ට කියන්න උත්සාහ කළේ තමන්ව හැමදාම සූරාකනකම් නිහඬව බලාගෙන ඉන්න එපා කියලා. ධනයට බලයට හැමදාම පෑගිලා ඉන්න එපා කියලා. පාලකයෝ කාලයෙන් කාලයට මිනිස්සුන්ට දෙන කැරට් අල කන්න එපා කියලා. විමලදාස ලියපු ‘දුරුතු උණුසුම’ කියන කවි පොතෙනුත් මිනිස්සුන්ට දේශපාලනය ගෙන යන්න උත්සාහ කරලා තියෙනවා කියලා ඒ කවි කියවද්දි අවබෝධයට එනවා.
මේ විමලදාස ලියපු දුරුතු උණුසුම කවි පොතේ පටාචාරා කියන කවි පංතියේ කවියක්.

විමලදාස කවි කියපු කවි ලියපු කාලය කියන්නේ ඔහු වගේ අප්‍රකට කවියෝ ඕනෑ තරම් හිටපු කාලයක්. ඔවුන් ජීවිතය ගැන ගැඹුරින් හිතුවා. ජීවත් වීමට හති වැටෙනකම් දුවන්න ඕනෑ වුණේ නැහැ. විමලදාස කවියෙක්. කලාකාමියෙක්. විමලදාස කියන කවි අහන්න ඔහුගේ තාත්තා රෑ එළිවෙනකන් තොරණ ගාව ඉඳලා තියෙනවා. විමලදාස ජීවිතය හරිම සුන්දර විදියට මිහිරි විදියට ගලාගෙන යන්න ඉඩ දීලා බොහොම සැහැල්ලුවෙන් ඉන්න මනුස්සයෙක්. ඔහු ජීවිතය ගැන දකින්නේ මෙන්න මේ විදියට. විමලදාස මේ කවියෙන්ම කතාව අවසන් කළා.

-ඇන්තනී වෙරංග පුෂ්පික-