පෙබරවාරි 26 දින පැවති අමාත්‍ය මණ්ඩල සාකච්ඡාවේ තීරණ අංක 08 හි උද්ධෘතය වන්නේ 1990 අංක 4 දරන බැංකු පනත මගින් ප්‍රදානය කරන ලද ණය අයකර ගැනීමේ (විශේෂ විධිවිධාන) පනත සංශෝධනය කිරීම යන්නය. එම අමාත්‍ය මණ්ඩල තීරණය මෙසේ සඳහන් කර තිබේ. ‘පසුගිය වසර 3ක පමණ කාලයක සිට පවතින ආර්ථික පසුබෑම හේතුවෙන් දේශීය මහා පරිමාණ, මධ්‍ය පරිමාණ හා සුළු පරිමාණ ව්‍යාපාරිකයින්ට තම ව්‍යාපාර පවත්වාගෙන යෑම සම්බන්ධයෙන් දැඩි දුෂ්කතරතාවන්ට මුහුණ පෑමට සිදුවී ඇත. මේ වනවිට ආර්ථිකය යළිත් යම් ප්‍රමාණයකින් ශක්තිමත් වෙමින් පවතින අතර ඊට අවශ්‍ය මූලික පියවරයන් මහා භාණ්ඩාගාරය විසින් ගනු ලබමින් පවතී.
එසේ වුවද, පසුගිය කාලය තුළ සුළු හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යාපාරිකයින් විසින් තම ව්‍යාපාර කටයුතු සඳහා බැංකු මගින් ලබා ගන්නා ලද ණය මුදල් තවදුරටත් නිසි පරිදි ගෙවා නිම කිරීම සම්බන්ධයෙන් ගැටලු පවතින බව විවිධ පාර්ශ්වයන් විසින් පෙන්වා දී ඇත. එම තත්වය යටතේ ණය ගෙවීම පැහැර හැරීම හේතුවෙන් ව්‍යාපාරිකයින්ගෙන් සැලකිය යුතු පිරිසකගේ දේපළ පවත්නා නීතිමය විධිවිධාන අනුගමනය කරමින් බැංකු විසින් පවරාගෙන වෙන්දේසි කිරීමට පියවර ගනිමින් සිටී. ඒ හේතුවෙන් ව්‍යාපාරික ක්ෂේත්‍රයේ පැන නැගිය හැකි අර්බුදකාරි තත්වය සමනය කරමින් බැංකු පද්ධතියට අගතියක් නොවන පරිදි අදාළ ණය ගෙවීම පිණිස යම්කිසි සහන කාලසීමාවක් ලබාදීම යෝග්‍ය බවට පෙනී ගොස් තිබේ.
ඒ අනුව ණය නොගෙවීම හේතුවෙන් බැංකු විසින් ණයකරුවන්ගේ දේපළ අත්පත් කර ගැනීම සඳහා අනුගමනය කරනු ලබන ක්‍රමවේදය 2024-12-15 දින දක්වා තාවකාලික අත්හිටුවීමටත්, ඒ සඳහා අවශ්‍ය නීතිමය විධිවිධාන පැනවීම පිණිස 1990 අංක 4 දරන බැංකු මගින් ප්‍රදානය කරන ලද ණය අයකර ගැනීමේ (විශේෂ විධිවිධාන) පනතේ 4 වගන්තිය සංශෝධනය කිරීමටත් මුදල් ආර්ථික ස්ථායිකරණ සහ ජාතික ප්‍රතිපත්ති අමාත්‍ය වශයෙන් ගරු ජනාධිපති තුමා ඉදිරිපත් කළ යෝජනාව අමාත්‍ය මණ්ඩලය විසින් අනුමත කරන ලදි.’
ජනාධිපතිවරයා විසින් මුදල් ඇමතිවරයා ලෙස ඉදිරිපත් කළ කැබිනට් මණ්ඩලය විසින් අනුමත කරන ලද මෙම කැබිනට් මණ්ඩල තීරණය බැලු බැල්මට ප්‍රගතිශීලිය. ඉන් ආරක්ෂා කිරීමට සූදානම් වන්නේ සුළු හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යාපාරිකයින්ය. ඒ සම්බන්ධයෙන් විරුද්ධ වීමේ හැකියාවක් කිසිවකුටවත් නැත. රටේ දුගී දුප්පත් ජනතාවට එම දුප්පත්කමින් මිදීමට සහන සැලසනවා යැයි කියමින් අස්වැසුම ආදි සහන ලබාදීමේදී ඒවාට විරුද්ධ විය නොහැකි ආකාරයට මෙයද සැලකිය හැකිය.
කැබිනට් මණ්ඩල තීරණයේ සඳහන් එම නීතිය රාජ්‍ය බැංකුවලට පමණක් නොව රටේ පෞද්ගලික බැංකුවලටද අදාළ එකකි. එහෙත් අප දන්නා සත්‍යය වන්නේ රාජ්‍ය බැංකු සුළු ව්‍යාපාරිකයින්ගෙන් කෙසේ වෙතත් ඊට ඉහළින් සිටින ව්‍යාපාරිකයින්ගේ දේපළ එම පනත යටතේ එතරම් ලෙහෙසියෙන් අත්පත් කර ගන්නේ නැති බවය. පළමුවෙන්ම එම තීරණ සඳහා රාජ්‍ය බැංකුවල අධ්‍යක්ෂ මණ්ඩල අනුමැතිය අවශ්‍ය වේ. රාජ්‍ය බැංකුවල අධ්‍යක්ෂ මණ්ඩල සාමාජිකයන් වන්නේ ආණ්ඩුවේ නියෝජිතයන්ය. ඒ නිසා ඔවුන් ඒවාට කියන තරම් ලෙහෙසියෙන් අවසර ලබා දෙන්නේ නැත. පෞද්ගලික බැංකු සම්බන්ධයෙන් ගතහොත් එහි වෙනසක් තිබිය හැකිය.
කෙසේ වෙතත් රාජ්‍ය වේවා පෞද්ගලික වේවා බැංකු යනු නැති බැරි පුද්ගලයින්ට පීඩාකාරී එකක් බවට විවාදයක් නැත. ඔවුන්ගේ සියලු නීති රීති ඉක්මණින් ක්‍රියාත්මක වන්නේ ඇති හැකි අයට නොව නැති බැරි මිනිසුන්ටය. ශ්‍රී ලංකාවේ බැංකුවල ණය පොළිය හා තැන්පතු පොළිය අතර තිබෙන පරතරය යනු සූරාකෑම පිළිබඳ හොඳම නිදර්ශනයකි. ලෝකයේ දියුණු ක්‍රමයන් පවතින රටවල ණය පොළිය හා තැන්පතු පොළිය අතර ඇත්තේ සියයට දශම 5 සිට සියයට 1ක් හෝ 2ක් දක්වා පරතරයකි. එම පරතරය බැංකු පවත්වාගෙන යන්නේ ඔවුන්ගේ වියදම් පියවා ගැනීම සඳහා පමණය. නොඑසේව අධික ලාභ ලබන ආයතන බවට පත්වී විශාල දේපල ප්‍රමාණයක හිමිකරුවන් වීම සඳහා නොවේ. එහෙත් ලංකාවේ තත්වය ඊට වඩා වෙනස්ය. ප්‍රධාන කාර්යාල සිට ශාඛා පවත්වාගෙන යන ගොඩනැගිලි රාශියක් දැන් එම බැංකුවල දේපල බවට පත්වී ඇත. මේ දේපළ බොහොමයක් බැංකු විසින් ණය ලබාදීමේදී ඇපයට ලබාගෙන සින්න වූ ඒවා හෝ වෙන්දේසි කිරීමෙන් පසු මිලදීගත් ඒවාය.
රාජ්‍ය හා පෞද්ගලික බැංකුවලට මහා පරිමාණයෙන් පොලු තබා ඇත්තේ කවුද යන්න ගනුදෙනු හා ගනුදෙනුකරුවන්ගේ රහස්‍යභාවය නැමැති ආවරණය නිසා තොරතුරු දැන ගැනීමේ අයිතිවාසිකම පනත යටතේ වත් ලබාගත නොහැකි තොරතුරකි. විපක්ෂ නායක සජිත් ප්‍රේමදාස පසුගිය දා රාජ්‍ය බැංකුවලට මහා පරිමාණයෙන් පොලු තැබූවන්ගේ ලැයිස්තුව ඉල්ලීමේදී මුදල් රාජ්‍ය ඇමති රංජිත් සියඹලාපිටිය එය ප්‍රතික්ෂේප කළේ එකී ආවරණය ගැන සඳහන් කරමින්ය.
ආණ්ඩුව ගෙන ඇති පරාටේ නීතිය සම්බන්ධයෙන් වූ කැබිනට් තීරණය සම්බන්ධයෙන් සිය අවධානය යොමු කරමින් බැංකු ක්ෂේත්‍රයේ ප්‍රධානම වෘත්තීය සමිතිය වන ලංකා බැංකු සේවක සංගමය පෙබරවාරි 28 දින සහිතව ජනාධිපති රනිල් වික්‍රමසිංහට ලිපියක් යොමු කර ඇති අතර එහි පෙන්වා දී ඇත්තේ, මහ බැංකුවේ අධිපතිවරයා විසින් 2023 ජුනි 28 දින සහිතව කැබිනට් මණ්ඩලය වෙත යොමු කරන ලද දේශීය ණය ප්‍රතිව්‍යුහගතකරණයට අදාළ ප්‍රකාශනයට අනුව 2023 මැයි මාසය වනවිට ගෙවීම් පැහැර ඇති ණය ප්‍රතිශතය සියයට 13.3ක් වන බවයි. ඒ සඳහා වෙන්කරන ලද මුදල රුපියල් බිලියන 916ක් බවයි. පරාටේ නීතිය ක්‍රියාත්මක වන පසුබිමක පවා එවැනි තත්වයක් උද්ගතව ඇති බවද, එය බැංකු ක්‍රමය පවත්වාගෙන යෑමට බරපතල අභියෝගයක් වන බවද එම සංගමය සඳහන් කර ඇත.
ඒ නිසා විශ්ලේෂණයකින් හා ඇගැයීමකින් තොරව පරාටේ නීතිය අහෝසි කරන්නේ නම් බැංකු පද්ධතියේ අයකර ගැනීම් දරුණු ඛාදනයකට ලක්වීම අනිවාර්යය බවත්, රටේ බැංකු ක්‍රමය බිඳවැටීමකට පවා ලක්විය හැකි බවත් එම සංගමය අවධාරණය කර ඇත.
ඉතිහාසයේ මෙන්ම වර්තමානයේද ගනු ලැබූ සහ ගනු ලබන විද්‍යාත්මක නොවන දේශපාලන තීන්දු හා තීරණ හේතුවෙන් රට බංකොලොත් තත්වයට පත්වූ බවත්, දේශපාලන අවශ්‍යතා මත පරාටේ නීතිය අහෝසි කිරීම බරපතල තත්වයක් බවත් එහි පෙන්වා දී ඇත.
මහජන සුභසාධනය සහ රටේ සැබෑ ව්‍යවසායකයන් රැකගැනීම සඳහා පරාටේ නීතිය ක්‍රියාත්මක කිරීමේදී යම් ගැටලුකාරි තත්වයක් මතුවී තිබේ නම් ඒ පිළිබඳව සියලු පාර්ශ්ව සමග සාකච්ඡා කර පිළියම් යෙදීම වඩාත් සුදුසු බවද එහි යෝජනා කර තිබේ.
කොවිඩි වසංගත තත්වය නිසා රට වසා තැබීම හා ඒ සමග උත්සන්න වූ ආර්ථික අර්බුදය නිසා සුළු හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යාපාරිකයින් පමණක් නොව රටේ සියලු ව්‍යාපාරිකයින් පීඩාවට පත්වූ බවට විවාදයක් නැත. එය අලුතින් දැනගත් කරුණක් වන්නේද නැත. ජනාධිපති රනිල් වික්‍රමසිංහ විපක්ෂයේ සිටි කාලයේද දැනගෙන සිටි හා ඒ ගැන කතා කළ අයෙකි. ඔහු ජනාධිපති ධුරයට පත්වී වසර දෙකක කාලයක් ගෙවීමෙන් පසු එය අවසන් වීමට ආසන්න මොහොතේ මෙසේ සුළු හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යාපාරිකයින්ව මතක් වීම සලකා බැලිය යුතු තත්වයකි. ලංකා බැංකු සේවක සංගමය ජනාධිපතිවරයාට යවන ලිපියේ ‘දේශපාලන අවශ්‍යතා මත පරාටේ නීතිය අහෝසි කිරීම’ යන්නෙන් සඳහන් ඒ ගැන විය හැකිය.
මන්ද ඉදිරි මාස කිහිපයේදී නියමිතව ඇත්තේ නීත්‍යනුකූලව එළඹෙන ජනාධිපතිවරණයකට අපට මුහුණ දීමට වන බැවිනි. ඡන්ද සඳහා බලයේ සිටින දේශපාලකයින් පොරොන්දුවලට අමතරව ලබාදෙන්නේ සහනාධාරය. ඒ රාජ්‍ය මුදල් හෝ සම්පත් වැය කරමින් මෙන්ම පවතින නීති රීති නොසලකා කටයුතු කිරීම මගින්ය.
සුළු හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යාපාරිකයන්ට සහන දීම යන කරුණ පසෙකට තැබූ විට, කැබිනට් මණ්ඩලය පරාටේ නීතිය සම්බන්ධයෙන් ගෙන ඇති තීරණයේද ඇත්තේ ද මහ දවල් හොර රහසේ නොව ප්‍රසිද්ධියේම නීතිය කැඩීමේ අවස්ථාවකි. ඒ ව්‍යවස්ථාදායකය හෙවත් පාර්ලිමේන්තුව විසින් සම්මත කර ඇති නීතියක් මොනම තත්වයක් යටතේවත් අත්හිටුවීමේ බලයක් කැබිනට් මණ්ඩලයට නැති නිසාය. යම් නීතියක් වෙනස් කළ යුතු නම් හෝ අහෝසි කළ යුතු නම් සිදුකළ යුත්තේ ඒ සම්බන්ධයෙන් පාර්ලිමේන්තුවට යෝජනාවක් ගෙනැවිත් එය සම්මත කර ගැනීමය. එය මෙම කැබිනට් මණ්ඩලය නියෝජනය කරන අධිකරණ ඇමතිද වන ජනාධිපති නීතිඥයෙකු වන විජේදාස රාජපක්ෂට මෙන්ම ජනාධිපති නීතිඥ අලි සබ්රිටද නොපෙනීම පුදුමයට කරුණකි.
පාර්ලිමේන්තුවට ආණ්ඩුව ගෙනෙන ඕනෑම යෝජනාවක් සම්මත කිරීමේ ගැටලුවක් පැන නගින්නේ නැත. යමක් සම්මත කළ යුතු සරල බහුතරයටත් වඩා වැඩි මන්ත්‍රීවරුන් පිරිසක් ආණ්ඩුවට සිටීම එයට හේතුවය. මහ දවල් සොරකම් සම්බන්ධයෙන් කෙහෙලිය රඹුක්වැල්ලට එරෙහිව විපක්ෂය ගෙනා විශ්වාශ භංග යෝජනාව පරදින්නේ ආණ්ඩුවේ ඔළුගෙඩි ප්‍රමාණය සාමාන්‍ය තත්වයකදී යමක් සම්මත කිරීමට අවශ්‍ය සරල බහුතරයටත් වඩා වැඩි නිසාය. එය කතානායක මහින්ද යාපා අබේවර්ධන මාර්ගගත ක්‍රමවල සුරක්ෂිතතාව හෙවත් ඔන්ලයින් පනත සම්මත කළ ආකාරය ගැන මෙන්ම පොලිස්පතිපතිවරයා පත් කිරීම සම්බන්ධයෙන් අධිකරණ නිර්දේශවලට පටහැනිව හා ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව උල්ලංඝනය කරමින් කටයුතු කළ ආකාරයට එරෙහිව ගෙන ඒමට නියමිත විශ්වාසභංග යෝජනාවේදී ද ආණ්ඩුව පෙන්නුම් කරනු ඇත. එම විශ්වාසභංග යෝජනාව ආණ්ඩුවේ ශක්තිය පෙන්නීමට තවත් අවස්ථාවක් බවට එහි සාමාජිකයන් කියන කතාත්, විශ්වාස භංගයෙන් තමා පැරදිය නොහැකි බවට කතානායකවරයා කතාත් තවදුරටත් සනාථ වන දෙයකි.
රටේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව උල්ලංඝනය කිරීමත්, ව්‍යවස්ථාපිත නීති නොතකා හැරීමත්, ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ තීන්දු හා නිර්දේශ නොතකා හැරීමත් දැන් ආණ්ඩුවේ දෛනික ක්‍රියාකාරිත්වය බවට පත්වී තිබේ. පත්වූ ආ සිට කිසිදු ස්වාධීනත්වයක් නොපෙන්වමින් සිය පක්ෂයේ ප්‍රාදේශීය දේශපාලන තනතුරු පවා දරමින් කතානායකවරයෙකුට කිසිසේත් නොගැළපෙන පැවැත්මක් පවත්වාගෙන යන මහින්ද යාපා අබේවර්ධන ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාව සම්බන්ධයෙන් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ ඇති ප්‍රතිපාදන කඩා ඇත්තේ යම් සේද, පරාටේ නීතිය මෙම වසරේ දෙසැම්බර් 15 දක්වා අත්හිටුවීමට කැබිනට් මණ්ඩලය ගෙන ඇති තීන්දුවෙන්ද කර ඇත්තේ රටේ නීතිය කැඩීමකි. එහෙත් ඒ කිසිවක් ගැන තීන්දුවක් ගැනීම මේ පාර්ලිමේන්තුවෙන් නම් කළ නොහැකි දෙයකි. ඒ ආණ්ඩුවේ ඔළුගෙඩි ගණන යනු ඔවුන්ගේ හොරු දූෂිතයින් ආරක්ෂා කරන එකක් බැවිනි.
