මේ දවස්වල නම් බිත්තර කියලා කියන්නේ පිස්සු හැදෙන මාතෘකාවක්. අද ඉතිං බිත්තරයක් කන්න සෑහෙන්න වියදමක් දරන්න වෙනවා. තම්බලා හතරට පලලා ලුණු ගම්මිරිස් ඉසලා බයිටට එන බිත්තරයක් රුපියල් සීයක් වෙනවා. බිත්තර දෙකක සාරු ටික බේරලා අරං ඒකට ලූණු මිරිස් තක්කාලි එහෙම දාලා කරපිංචා වගේ ජාති දාලා ගසන ඔම්ලටයක් දැන් රුපියල් 600ක් විතර වෙනවා. මෙහෙම බැලුවාම අද කිකිලි බිත්තරයක් කියන්නේ මිල කෑමක්. ඒත් බිත්තර කියන්නේ ඕනෑ වෙලාවක සුටුස් ගාලා හදලා කරලා ටකස් ගාලා කන්න පුළුවන් කෑමක්.
ඇත්තටම බිත්තරේ ඊටත් වඩා වැදගත් වෙන්නේ අපි කන්න අකමැති කෑම දිවට රස රාජ බොජුනක් කරන්න මේ බිත්තරයාට තියෙන මාර හැකියාව නිසා. බිත්තරයා ඒතරම් රසවත් ගුණවත් කියලයි මේ කියන්නේ. ඉතිං ඒ නිසාම මට බිත්තර ගැන පොඩි කයියක් ගහන්න හිතුණා. මොකද බිත්තර කිව්වාම අපි කන්නේ තම්බලා එහෙමත් නැත්තං ඔම්ලට් දාලා එහෙමත් නැත්තං බුල්ස් අයි විදිහට. එහෙමත් නැත්තං ඔය ෆ්‍රයිඩ් රයිස් වගේ බත් එකක අලවලා තමයි අපි බිත්තර කන්නේ. හැබැයි ඊට වඩා වෙනස්ව රස රැසක් එක්ක බිත්තර කන්න පුළුවන්.
අපි කන්න අකමැති පලා කොළයක් වුණ කතුරුමුරුංගා කොළේට බිත්තරයක් දැම්මොත් කොහොමට හිටීද? ඕනෑනම් බිත්තරේ කඩා දාගෙන ඒකට ලුණු ගම්මිරිස් ලූණු, සුදු ලූණු වගේ අඩුම කුඩුම දාලා ඒකට කතුරු කොළ හලලා එහෙට මෙහෙට පද්දලා නළවලා තෙල් චුට්ටක් සටසට ගාන චාත්තියකට දාලා බිත්තර සාරුවා විතරක් චුට්ටක් ඝන වෙනකම් එහෙට මෙහෙට පද්දලා නළවලා අරගෙන කාලා බලන්නකෝ. බිත්තර කියන්නේ ඒ වගේ රස තැවරුමක්.
අපි ඔය කන්න අකමැති තිත්තයි තිත්තයි කියලා හැම වෙලාවෙම පැමිණිලි කරන, හැබැයි ගුණයි ගුණයි කියලා තැවි තැවී බලාගෙන ඉන්න තිත්ත කරවිලයා අරගෙන සිහිනිවට ලස්සනට රවුම් රවුම් කපාගෙන ලුණු වතුරේ පොඟෝලා ඒක බිත්තර සාරුවේ බස්සලා ඔම්ලට් දාලා දෙපැත්ත ක්‍රිස්පි වෙන්න කරකරලා කාලා බලන්න. එහෙමත් නැත්තං මේ ඔම්ලටය එහෙට මෙහෙට පද්දලා නළවලා කඩලා කරලා කුඩු සුනු සහල් වගේ කරලා අරගෙන කාලා බලන්න. මේවා මෙහෙම හදනකොට ඔයාලා කැමති විදිහට ඔය තක්කාලියෙක් දෙකෙක් වගේ එක්කාසු කරගන්න කිසිම තහනමක් නෑ. එතකොට බිත්තරේ රස දෙගුණ වෙනවා. තිත්ත කරවිලයා තමන්ගේ තිත්ත රසය සඟව ගන්නවා.
අපි කවුද මුකුණුවැන්න මැල්ලුම් කෑවට මුකුණුවැන්න රයිස් කාලා තියෙන්නේ? ඇත්තටම කියනවා නම් තෙල් ඕස්ටෙට දාලා ඒකට ලූණු දාලා කෑලි මිරිස් දාලා රන්වනට හරෝලා ඒකට බිත්තරයක් කඩලා දාලා ඒ උඩට මුකුණු වැන්න සුට්ටියට කපලා දාලා ඒ උඩට කීරි සම්බා හරි නිකං සම්බා හරි බත් දාලා එහෙට මෙහෙට ගහලා උඩදාලා රොස් කරලා කාලා බලන්න කොච්චර රහද කියලා. දැන් කැරට් ගණන් නිසා කැරට් ගැන කියන්නේ නෑ, ඒත් කැරට් මේකට දාන්න පුළුවන්නම් බත තවත් රස වෙනවා. ඇත්තටම කියනවා නම් ඔය අනෙක් රයිස් ජාති හදන්න හිතනකොට මුකුණුවැන්න මිටි දෙකතුනක් හීනියට ලියලා කරලා ඕසෙට් කොළට කොළ වෙන්න බතට දාලා කොළ බතක් හදන්නකෝ බලන්න මේ ක්‍රමයට කොච්චර රසද කියලා. මේක හරි සරලයි. ප්‍රයිඩ් රයිස් හදනකොට අපි දාන ලීක්ස් කියලා හිතලා මුකුණ දන්න. වැඩේ කියන්නේ ඔය උඩරට එළවළු වගේ නෙවෙයි මුකුණුවැන්න ඇති පදමට දාන්න කාගෙන්ද බාධාවක්.
තව ඉතිං බිත්තර කන්න පුළුවන් ක්‍රම ගොඩක් තියෙනව. ඇත්තටම ඔය සුදු බතල ගෙනාවාම ඒක තම්බලා පොඩි කරලා ඒකට බිත්තර මිරිස් ලූණු වගේ අඩුම කුඩුම දාලා හොඳට අනලා රොටිය වගේ පුච්චගෙන බලන්න. චුට්ටක් එහෙට මෙහෙට කැඩෙන්න පුළුවන් හැබැයි මාර රහයි. එහෙම නැත්තං ගැඹුරු තෙලේ බැදලා බලන්න. එහෙම බැලුවාම බිත්තර කියන එක කොයි විදිහට කොයි සම්පලේට හදාගන්න පුළුවන්ද නේද? රෑ බත් ඉතුරු වුණාම ඉතිං අපි කරන දෙයක් තමයි බිත්තරයක් තාච්චියට දාලා ඒක උඩට අර බත්ටික හලලා එහෙට මෙහෙට පද්දලා ගිනි දැල් අතරින් උඩ වීසි කරලා කන එක. ඒක ඉතිං ගුණ කෑමක් වෙනවා විතරක් නෙවෙයි ජීවිතේ පහසු කරනවා. සමහර වෙලාවට මුදල් ඉතුරු කරනවා.
ඇත්තටම මිනිස්සු කොච්චර කාලෙක ඉඳලා බිත්තර කනවද? කුකුල් බිත්තර විතරක් නෙවෙයි කන්න පුළුවන්. ඒත් අපි කුකුල් බිත්තර තමයි අද වෙනකොට වැඩියෙන් ආහාරයට ගන්නේ. අග්නිදිග ආසියාවේ මිනිසුන් කුකුල් බිත්තර කන්නට පටන් ගත්තේ ක්‍රිස්තු පූර්ව 1500 දී කියලා තමයි විකිෆීඩියා කියන්නේ. තාරා බිත්තර පැස්බරා බිත්තර වගේ දේවලුත් කන්න පුළුවන්. පහළ ඌවේ මිනිස්සු මොනර බිත්තර කනවා දැන්. ඇත්තට මොනර බිත්තර කියන්නේ පෝෂණ බෝම්බයක් වගේ දේකට. කුකුළු බිත්තරේට වඩා කහ මදේ විශාලයි. සුදු බිත්තර සාරුවත් කුකුල් බිත්තර දෙකක සාරුව වගේ. මොනර බිත්තර නම් වැඩියෙන් කෑවොත් වගාවත් ආරක්ෂා වෙනවා මොනර කරදරයත් අඩුවෙයි.
අපි මාළු බිත්තර කොච්චර කනවද නේද? මාළු බිත්තරවලින්ම හදන සුවිශේෂ කෑම ජාති කෑම වට්ටෝරු අද ලෝකේ ඕසෙට තියෙනවා. මිනිස්සු දඩයමේ යනකොට කුරුලු බිත්තර කන්න පුරුදු වුණා කියනවා. ඒක තමයි බිත්තර කෑමේ ආරම්භය. ඉස්සර රත්නපුරේ පැත්තේ මිනිස්සු නම් තලගොයි බිත්තරත් ඕසෙට කාලා තියෙනවා. අග්නිදිග ආසියාවෙ මිනිස්සු තමයි මුලින්ම කැලේ හිටිය කුකුළා ගෙදරට ගෙනල්ලා මේ වැඩේ පටන් ගත්තේ. ඒක ආහාර රටාවේ විශාල වෙනසක් කළා. 2009 තරම් ඈතක කිකිළි බිත්තර මෙටි්‍රක් ටොන් 62.1 ලොවපුරා නිෂ්පාදනය කරලා තියෙනවා. අද මේ ප්‍රමාණය මීට වඩා ගොඩක් වැඩි ඇති. සමහර ආහාර සංස්කෘතීන් අස්සේ බිත්තරේට දෙන ඉඩ වැඩී. ලතින් ඇමරිකාව කියන්නේ එහෙම කලාපයක්. බිත්තර ඉතිහාසය තවටිකක් පීරුවොත් ඔබට අහුවෙයි ක්‍රිස්තු පූර්ව 7500ට පෙර බිත්තර වෙනුවෙන් කුකුළන් ඇති කරලා තියෙනවා කියලා. ක්‍රිස්තු පූර්ව 1500 වෙනකොට බිත්තරේ ඊජිප්තුවට ඇවිත් තිබෙනවා. ක්‍රිස්තු පූර්ව 800 දී පමණ ග්‍රීසියේ වටු බිත්තර ආහාරයට ගත්තා කියනවා.
රස්නෙට දුම් දමන සාරුව තියෙන බුල්ස්අයි එකක් උඩට තම්බපු බෙරිකවුපි ඇට ටිකක් හලලා කාලා බලන්න කොච්චර රසවත් ද කියලා. ඒ වගේම ගුණය කොහොමද? අද බඩ තඩියන්ට පෝෂණවේදීන් දෙන උපදෙස තමයි රුවන්වැලි සෑය වගේ බත් කන්ද වෙනුවට බිත්තරයක් දෙකක් තුනක් කන්න කියන එක. බිත්තර දෙකක් උදේට කෑවාම වෙන කිසි දෙයක් ඕනෑ නෑ. බිත්තරය කියන්නේ ඒවගේ රස කෑමක්.
ඉස්සර අපේ අම්මා කැබැල්ල දලු කඩාගෙන ඇවිත් බිත්තර සාරුවේ දාලා ඒක තෙලට දාලා කොළ පාටට තියෙන්න ගන්නවා. ඒක වෙනම කෑමක්. කෑලි මිරිස් ගම්මිරිස් සුදු ලූණු රතු ලූණු වගේ අඩුම කුඩුම නිසි ප්‍රමාණයට ආවාම ඉතිං ආයෙත් කියන්න දෙයක් නෑ දිව නැටවෙලා දිව ඇවිදින්න ගන්නවා. අපි හැවෝම හතු කන්න ආසයි, හතු උණු දියේ දාලා තියලා බිත්තරේ බස්සලා තියලා සාරුව එක්ක අරගෙන තෙලට දාලා කන එක අද ජනප්‍රිය කෑමක්. ඇත්තටම ගොඩක් කෑම ජාති රස වෙන්නේ බිත්තරෙන්. බිත්තර සාරුවක් දවටගත්තාම දවටගෙන ගල්වෙලා රන්වන් වෙලා බලාගෙන ඉන්නකොට සුවඳ හමනකොට ඉබේම කටට කෙළ උනනවා. ඊටපස්සේ ඉතිං නොකෑවොත් නිකං පිස්සු වගේ.
බිත්තර තම්බලා ලස්සනට කපලා කරලා සැලඩ්ස්වලට දාන්න පුළුවන් බව අද නොදන්න කෙනෙක් නෑ. කොළපාට එළවළු කෑලි අතරට කහපාට බිත්තර කෑලි සුදුපාට බිත්තර කෑලි දැවටුණාම කොච්චර රසවත් ද? බිත්තර කියන්නේ ඒවගේ විශාල පරාසයක කෑම අපිට දෙන මූලාශ්‍රයක්. කුකුළා ගෙදරට අල්ලගෙන ඇවිත් ගෙදර හදලා බිත්තර ගන්න අපි පුරුදු නොවුණානම්, අපි අද මොනාද කන්නේ නේද? ඒ තරමට අපේ ආහාර පතට බිත්තරේ ඇවිත් බලාගෙන ඉන්න පුරුදු වෙලා.
තක්කාලියා එක්ක බිත්තර ක්‍රම කීයකට නම් එක්කාසු කරන්න පුළුවන්ද? නිකං හිතලා බලන්න. මම හැමදාම කියන්නේ උයනවා කියන්නේ කතන්දරයක් කියනවා කියන එක. රස කතන්දර කෑම ජාති එකට සංයෝග කරලා හදන්න පුළුවන් මිනිස්සු අද ලෝකේ ඕනෑ තරම් ඉන්නවා. ඇත්තටම කිව්වොත් ඕනෑම මිනිහෙක්ට රසට උයන්න පුළුවන්. ඒ අතරින් බිත්තර උයන්න කිව්වොත් ඒක ඊටත් වඩා රසට ඕනෑම කෙනෙක්ට කරන්න පුළුවන්.
ඉතිං නෙක රසට නෙක හැඩට නෙක සුවඳට බිත්තර කාලා බලන්න. බිත්තර කියන්නෙ තම්බලා ඔම්ලට් දාලා එහෙමත් නැත්තං හරකගේ ඇහැ වගේ දාලා විතරක් කන දෙයක් නෙවෙයි. එහෙම නැත්තං ටකට ටකට කොත්තුව ගහනකොට දෙකක් කඩලා දාන්න විතරක් තියෙන දේකුත් නෙවෙයි. ඉතිං එන්න අපි බිත්තර කමු..!
