මත්ද්‍රව්‍ය සහ පාතාලය අතුගා දමන්නට ජනාධිපති රනිල් වික්‍රමසිංහගේ ප්‍රධානත්වයෙන් ආණ්ඩුව මේ වනවිට මෙහෙයුමක් අරඹා ඇත. මෙහෙයුම නම් කොට ඇත්තේ ”යුක්තිය” යනුවෙනි. මෙහෙයුම ක්‍රියාත්මක වෙන්නේ මහජන ආරක්ෂක අමාත්‍ය ටිරාන් අලස්ගේ නායකත්වයෙන් සහ වැඩ බලන පොලිස්පති දේශබන්දු තෙන්නකෝන් යටතේය.
යුක්තිය මෙහෙයුම ආරම්භ වන්නේ ගිය වර්ෂයේ දෙසැම්බර් 17 දා ය. 2024 ජනවාරි 03 දින වන විට යුක්තිය මෙහෙයුම දින 15ක් ක්‍රියාත්මක වී ඇත. යුක්තිය මෙහෙයුම ක්‍රියාත්මක කළ දිනයේ සිට රටේ ජනතාවට මාධ්‍ය මගින් අසන්නට සහ දකින්නට ලැබෙන්නේ, දිනපතා සිදු කරන මත්ද්‍රව්‍ය වැටලීම්, පාතාල ක්‍රියාකාරීන් පසුපස හඹා යන මෙහෙයුම්, ඔවුන්ගේ දේපළ භාරයට ගැනීම් මෙන්ම යුක්තිය මෙහෙයුම සඳහා ජනතා සහය ලබා ගැනීමට ජනතාව වෙතට ගොස් සිදු කරනා දැනුවත් කිරීමේ වැඩසටහන්, විවිධ උත්සවවලට සහභාගි වන ඇමති ටිරාන්ගේ සහ වැඩබලන පොලිස්පති දේශබන්ධු තෙන්නකෝන් කුඩු සහ පාතාලය අවසන් කරන බව පුන පුනා කියන සැර ප්‍රකාශයන්ය. මෙහෙයුම ක්‍රියාත්මක කරනා සෑම දිනකම පාහේ ඇඩ්වෙන්චර්, ක්‍රයිම් ශානරයේ චිත්‍රපටයක මෙන් මෙහෙයුම් දෙකක තුනක හෝ වැටලීම්වල පොලිස්ථානයේ සිට වැටලීම අවසානය දක්වා වූ වීඩියෝපට රූපවාහිනී පුවත් විකාශනයන්හිදී ජනතාව වෙත ගෙන එයි. මේවා දකින අහන ජනතාව අසන්නේ මෙච්චර කාලයක් රටේ පොලීසියක් තිබුණේ නැද්ද යන්නයි.
යුක්තිය මෙහෙයුම පිළිබඳව අප කළ විමසීමකදී පොලිස් මාධ්‍ය ප්‍රකාශක නිහාල් තල්දූව පැවසූවේ ආරම්භ කළ දිනයේ සිට 2024.01.02 දක්වා වූ දිනය වන විට යුක්තිය මෙහෙයුමෙන් මත්ද්‍රව්‍ය හා පාතාලයට සම්බන්ධ සැකකටයුතු පුද්ගලයින් 21,564ක් අත්තඩංගුවට ගෙන ඇති බවත්, 1125 දෙනෙකු සඳහා රඳවා තබා ගැනීමේ නියෝග ඉල්ලා සිටි බවත්, 1408 දෙනෙකු මත්ද්‍රව්‍යවලට ඇබ්බැහිවූවන් ලෙස පුනරුත්ථාපනයට යොමු කිරීමට නිර්දේශ කිරීම සඳහා ඉදිරිපත් කොට ඇති බවත්ය. ඒ අතර දැනට ලක්ෂ 3,530ක දේපළ ප්‍රමාණයක් පොලිස් භාරයට ගෙන ඇත.
මෙහෙයුම ක්‍රියාත්මක කළ එක් දිනක් හැර අනෙකුත් සියලුම දිනයන්හි අත්තඩංගුවට ගත් සැකකරුවන් ප්‍රමාණය දිනකට 1200 සීමාව ඉක්මවා ඇත. මෙම සංඛ්‍යා දත්ත දුටු විට අපට ප්‍රශ්න කිහිපයක්ම පැන නැඟුණි. ඒ දිනපතා අත්තඩංගුවට ගන්නා මෙම සැකකරුවන් රඳවා තබා ගැනීමට පොලිස් ස්ථානවල ඉඩ පහසුකම් තිබෙනවාද? ඔවුන්ට අවශ්‍ය සනීපාරක්ෂක පහසුකම් තිබෙනවාද? ආහාර පහසුකම් තිබෙනවාද? රඳවා තබා ගැනීමට නියෝග ඉල්ලා සිටින සැකකරුවන් සිටින්නේ කිනම් ස්ථානයකද? කොපමණ කාලයකටද? යන්නයි.
පොලිස් මාධ්‍ය ප්‍රකාශක නිහාල් තල්දූව:
”සංඛ්‍යාත්මකව දිනකට අත්තඩංගුවට ගන්නා පිරිස ලොකුවට පෙනුණාට අපි ඇරෙස්ට් කරනවා විතරයිනේ. සියලු දෙනාම රඳවා ගන්නේ නැහැ. පැය 24යි නේ පොලීසියකට සැකකරුවෙකු තියා ගන්න පුළුවන්. මේක මේ විදියට තේරුම් ගත්තා නම් හරි. අපි කෝඩ්න් සර්ච් එකක් කරනවා කියන්නේ හරියට මාළු දැලක් දැම්මා වගේ. මාළු දැලට මාළු ගොඩක් අහු වෙනවානේ. හැබැයි අපි අල්ල ගන්නේ අපිට ඕනෑ මාළු විතරයි. අනිත් මාළු ආපහු මුහුදට දානවා. අපි හිතමුකෝ දවසකට සැකකරුවන් 1200ක් අත්තඩංගුවට ගත්තා කියලා. ඔය 1200 ගණනෙන් සාමාන්‍යයෙන් 900ක් විතරම පැය 24ක් ඇතුළත රිලීස් වෙනවා. උසාවියට ඉදිරිපත් කරන්නේ 300ක් විතර. අනෙක් කට්ටිය පොලිස් ඇප මත යනවා. උසාවියට ඉදිරිපත් කරන අයගෙනුත් පිරිසක් උසාවියේ ඇප මත රිලීස් වෙනවා. එයින්ම පිරිසක් තමයි රිමාන්ඩ් බන්ධනාගාරවලට යොමු කරන්නෙත්. ඔය ඉන්න කට්ටියගෙන් පිරිසකටම තමයි රැඳවුම් නියෝග ඉල්ලන්නෙත්, පුනරුත්ථාපනයට යොමු කරන්නෙත්. උදාහරණයකට ජනවාරි පළවෙනිදා සැකකරුවන් 822ක් අත්තඩංගුවට ගෙන තිබෙනවා. මේ අයගෙන් රඳවා තබා ගැනීමට නියෝග ඉල්ලා තිබෙන්නේ 60 දෙනාටයි. මේ 60 දෙනාගෙනුත් උසාවියෙන් අවසර දෙන පිරිස විතරයි රඳවා තබා ගන්නේ.”
අපට මතු වූ ආකාරයේ ප්‍රශ්න ප්‍රමාණයක් ශ්‍රී ලංකා පොලීසියට නොමැති බව සත්‍ය විය හැකිය. දිනකට සැකකරුවන් දහසේ සීමාව ඉක්ම වූ සැකකරුවන් ප්‍රමාණයක් අත්තඩංගුවට ගැනීමට කැමරා සමග කොතෙකුත් මෙහෙයුම් කළත් උසාවියට ඉදිරිපත් කිරීමට තරම් හෝ හේතුවක් නොමැතිව අත්තඩංගුවට ගන්නා විශාල පිරිසක් පැය ගණනක් ඇතුළත පොලිස් ඇප මතම මුදා හැරීමට කටයුතු කරන නිසාවෙනි. නමුත් දිනපතා මුදා හැරීමට කටයුතු කරන පිරිසගේ සංඛ්‍යා දත්ත දිනපතා සතිපතා නිකුත් කරන කිසිදු පොලිස් නිවේදනයක සටහන් වී තිබුණේ නැත. පොලිස් මාධ්‍ය ප්‍රකාශක අප වෙත පැවසූවේ රැඳවුම් නියෝග ලබා ගනිමින් පොලිස්ථානවල රඳවා ප්‍රශ්න කරන පුද්ගලයින්ද දිනක් හෝ දෙකක් ප්‍රශ්න කොට අවශ්‍ය නම් පමණක් උපරිම දින හතක් රඳාවා තබාගෙන අධිකරණයට ඉදිරිපත් කරන බවයි.
එහෙමනම් යුක්තිය මෙහෙයුමේ දී පොලීසිය දහස් ගණනක් මිනිසුන් අත්තඩංගුවට ගෙන ඇත්තේ තොරතුරු තහවුරු කිරීමකින් හෝ මූලික මට්ටමේ විමර්ශනයකින් හෝ තොරව නොවේද? දිනය අවසානයේ රටේ ජනතාවට යුක්තිය මෙහෙයුමේ එපිසෝඩ් එකින් එක පෙළගස්වමින් විශාල සංඛ්‍යාවක් රවුම් කර පෙන්වීමට මිනිසුන් අත්තඩංගුවට ගන්නේ කාගේ වුවමනාවටදැයි රටට කිව යුතුය.
මේ වන විට යුක්තිය මෙහෙයුමේ දී අත්තඩංගුවටගෙන 21,564 කට අධික සංඛ්‍යාවක් අත්තඩංගුවට ගෙන ඇතත් රිමාන්ඩ් බන්ධනාගාරවල රැඳවියන්ගේ ප්‍රමාණය ඉහළ ගොස් ඇත්තේ 2500කිනි. ඒ යුක්තිය මෙහෙයුමේදී උසාවියට ඉදිරිපත් කොට රිමාන්ඩ් බන්ධනාගාරගත කරන සැකකරුවන් පමණක් නොව අනෙකුත් චෝදනා මත රිමාන්ඩ් බන්ධනාගාරගත කරන සැකකරුවන්ගේ ද එකතුවද සමගිනි. මේ බව බන්ධනාගාර මාධ්‍ය ප්‍රකාශක ගාමිණී දිසානායක අප කළ විමසීමේදී කියා සිටියේ ය.
මත්ද්‍රව්‍ය වැටලීම් හෝ සංවිධානාත්මක පාතාල ක්‍රියාකාරිකයින් කොටු කරගනීමේ මෙහෙයුම් අපි දන්නා පරිදි නම් ඉතාමත් සූක්ෂ්මව රහසිගතව කළ යුත්තකි. නමුත් යුක්තිය මෙහෙයුමේ වැටලීම් රූගත කරමින් දවස අවසානයේ ජනතාවට කඩල ගොට්ටක් හපමින් නැරඹීමට අවස්ථාව සලසා දී ඇත. ඒ වගේම මේ මෙහෙයුම්වල දී අත්තඩංගුවට ගැනීම් සිදු වන්නේ සැක කටයුතු පුද්ගලයින්ය. ඔවුන් අධිකරණයක දී වරදකරුවන් වී නොමැත. එවන් පසුබිමක එම රූප රාමු මඟින් ඔවුන් වරදකරුවන් යැයි හැඟෙන ලෙස පොලීසිය කටයුතු කොට ඇත. ඔවුන්ගේ පෞද්ගලිකත්වයට පවා හානිවන අන්දමෙන් එම රූපරාමු ලබා ගැනීමට ඉඩ දීම කොයි තරම් දුරට ආචාර ධාර්මිකදැයි සිතා බැලිය යුතුව ඇත. මේ පිළිබඳව විමසීමේ දී පොලිස් මාධ්‍ය ප්‍රකාශක පළ කළේ මෙවන් අදහසකි.
”වීඩියෝ කරන්නේ අපි නෙවෙයි. ප්‍රාදේශීය මාධ්‍යවේදියෝ තමයි යන්නේ. ඒ ඒ අවස්ථාවල මෙහෙයුම්වල දී අපි මාධ්‍යවේදියෝ දැනුවත් කරනවා. සමහර අවස්ථාවල අපි කියන්නේ නැතුවත් මාධ්‍යවේදියෝ තොරතුරු දැනගෙන එනවා. නමුත් මේ අවස්ථාවේ දී පොලිස්පති තීරණය කරලා තියෙනවා ජනතාවට මේ ගැන තොරතුරු ලබා දෙන්න අවස්ථාව හදලා, ජනතාව මේ පිළිබඳව අවදියෙන් තබන්න. පොලිස්පතිතුමා ගත්ත ප්‍රතිපත්තිමය තීරණයක් උඩ තමයි ඒක ක්‍රියාත්මක වෙන්නේ. මහජනතාවගෙන් දැන් විශාල වශයෙන් දැන් තොරතුරු එනවා. මේවා මාධ්‍යවලට දැනුවත් කිරීම නිසා තමයි ලැබුණේ. මේ වැඩේ ගැන විශාල උනන්දුවක් ජනතාව තුළ තිබෙනවා.”
රටේ සාමාන්‍ය පරිදි ජන ජීවිතය පවත්වාගෙන යන මොහොතක, රටේ විශේෂ ත්ත්වයක් උද්ගත වී නැති මොහොතක කිසිදු සෝදිසි වරෙන්තුවක් හෝ නොමැතිව නිවෙස්වලට කඩා වැදීම, නිවෙස් පරීක්ෂාවට ලක් කිරීම, අනවශ්‍ය අන්දමෙන් පුද්ගලයන් මඟතොටේදී පරීක්ෂාවට හා ප්‍රශ්න කිරීම්වලට ලක් කිරීම අනවශ්‍ය ලෙස මුළු මහත් සමාජයක්ම බිය වැද්දවීමකි. පුද්ගල නිදහසට එය හිරිහැරයකි. පොලිස් මාධ්‍ය ප්‍රකාශක කියා සිටියේ මත්ද්‍රව්‍ය සම්බන්ධ කාරණාවල දී සෝදිසි වරෙන්තු අවශ්‍ය නැති බවයි. මේ පිළිබඳව ඇති නීතිමය තත්වය සොයා බැලීමට අප කළ විමසීමක දී නීතිඥ අකලංක උක්වත්ත කියා සිටියේ බරපතළ තත්වයේ අවස්ථා හැරෙන්නට අනෙකුත් සෑම අවස්ථාවක දීම අධිකරණ නියෝග අනුව ක්‍රියාත්මක විය යුතු බවයි.
”වරදවල් කිහිපයක් තියෙනවා. බරපතළ වරදවල් සම්බන්ධයෙන් සෝදිසි වරෙන්තු ගන්නේ නැතිව ඔවුන්ට අත්තඩංගුවට ගන්න පුළුවන්. හැබැයි ඒ සියලුම දේවල් තීරණය වෙන්නේ පුද්ගල නිදහස කියන සීමාව තුළ. සුළු වරදවල් සම්බන්ධයෙන් සර්ච් කරන්න යනවා නම් අනිවාර්යයෙන්ම සෝදිසි වරෙන්තුවක් අරගෙන යන්න ඕනෑ. එහෙම නොවන අවස්ථාවල දී ඒක අනවසර ඇතුළු වීමක් බවට පත් වෙනවා. පොලීසියට පුළුවන් නම් ඔවුන්ගේ කැමැත්ත මත ඕනෑම ස්ථානයකට ඇතුළුවෙලා දේපළ අත්පත් කර ගන්න සහ මිනිස්සුන්ව හිරේ දාන්න, අපරාධ නඩු විධාන සංග්‍රහයක් අවශ්‍යත් නැහැ. ඒ හරහා බලය පාවිච්චි කරන්න අධිකරණයක් අවශ්‍යත් නැහැ. අපරාධ නඩු විධාන සංග්‍රහයේ 327 කියලා වගන්තියක් තියෙනවා, ඒ වගන්තියෙන් කියන්නේ විමර්ශන සඳහා වන හැම අවස්ථාවකම පොලීසිය අදාළ නියෝග මහේස්ත්‍රාත්තුමා හරහා ගත යුතු බවයි. එහෙම නැතුව පොලීසියට එක පාරටම නියෝගයක් බවට පත් වෙලා ක්‍රියාත්මක වෙන්න බැහැ. අධිකරණය හරහා තමයි එන්න ඕනෑ. 182 අනුව චෝදනා පත්‍රයක් දාන තෙක් අධිකරණය තමයි ප්‍රධාන විමර්ශන නිලධාරියා වන්නේ. එහෙම ඇර පොලීසියට ඒවා කරන්න බැහැ. දැන් තියෙන්නේ හදිසි නීති තත්වයක් නෙමෙයිනේ. ”
මේ යුක්තිය මෙහෙයුම පිළිබඳව නීතිඥ උපුල් කුමාරප්පෙරුම අප වෙත පළකළ අදහසයි.
”මෙතන තිබෙන බරපතළම කාරණය තමයි පොලීසිය මිනිස්සුන්ව අත්තඩංගුවට අරගෙන තිබෙන්නේ මත්ද්‍රව්‍යයත් එක්කමද කියන කාරණය. පොලීසිය විමර්ශනවලදී ක්‍රියාත්මක වන ආකාර නීතිඥයෝ විදියට අපි දැකලා තිබෙනවා. පොලීසියට යම් කෙනෙක් සම්බන්ධව පළිගැනීමක් තියෙනවා නම්, තරහවක් තියෙනවා නම් මේ මෙහෙයුම උඩ තියලා සරලවම කරන්න පුළුවන්. ඒක නිසා සමස්ත සමාජයම භීතියට පත්වන ආකාරයට, නිසි ක්‍රමවේදයක් අනුගමනය කරන්නේ නැතිව, හිතෙන හිතෙන විදියට පොලීසිය මිනිස්සු අත්තඩංගුවට ගනිමින්, හිතෙන හිතෙන විදියට පරීක්ෂා කිරීම් කරමින් මේ කරගෙන යන්නේ වෙන වැඩක්. දැන් වෙනකොට සමාජයේ විරෝධයක් හැදිලා තියෙනවානේ අහිංසකයොත් අත්තඩංගුවට ගන්නවා කියලා. මෙන්න මේකයි තිබෙන භයානකකම. සමහර අධිකරණවල දී මේ සම්බන්ධව විවිධ මත ප්‍රකාශ කරලාත් තියෙනවා. ඒ වගේම මත්ද්‍රව්‍ය කාටල් එකේ කොයි පියවරේ ඉන්න මිනිස්සුද දැන් අල්ලලා තියෙන්නේ. කෝ උඩ පියවරවල්. කෝ මේවාට සම්බන්ධ අය. ඒක නිසා බොරුවට ජනප්‍රිය වෙන්න මේවා කරන්නේ නැතිව විනිවිදභාවයකින් යුතුව හරි ක්‍රමවේදයකින් කරන්න ඕනෑ.”
යුක්තිය මෙහෙයුම ආරම්භ කළ පළමු දින හත තුළ ලංකාවේ ඇති පොලිස් ස්ථාන 607හිම නිලධාරීන් යෙදවූ බව අප කළ විමසීමේ දී පොලිස් මාධ්‍ය ප්‍රකාශක පැවසුවේය. දින 15ක් අවසානයේ යුක්තිය මෙහෙයුමෙන් අල්ලාගත් මහමොළකරුවන් කවුරුන්දැයි අපි පොලිස් මාධ්‍ය ප්‍රකාශකගෙන් විමසුවෙමු.
”අපි මේ වෙලාවේ අවධානය යොමු කරලා තියෙන්නේ පල්ලෙහාම ඉන්න ජාලය පතුරුවාගෙන යන ජාවරම්කරුවෝ. කුඩු ග්රෑම් 10ක් 15ක් අරගෙන ගිහිල්ලා, වටේට බෙදන කණ්ඩායමක් ඉන්නවානේ. අන්න එහෙම අය තමයි වැඩි සංඛ්‍යාවක් ඉන්නේ. ප්‍රධානියොත් යම්කිසි අවස්ථාවක ඉලක්ක වෙනවා. ප්‍රධානියෙක් ගත්තාම ඒ වෙනුවට තවත් ප්‍රධානියෙක් එතනට එනවා. ඒ නිසා ජාවාරම යනවා. ජාවාරම යන්න හේතුව පල්ලෙහා නෙට්වර්ක් එක බිඳිලා නැහැ. ඒ නිසා පහළ ස්තරය අත්තඩංගුවට ගත්තොත් ඊගාව ස්තරවලට ඒක දැනෙනවා. මොකද ඔවුන්ගේ ආදායම නතර වෙනවානේ.”
යුක්තිය මෙහෙයුමේ අවසාන දින පහේ දී සැකකරුවන් 5,825 දෙනෙකු අත්තඩංගුවට ගෙන ඇති අතර සොයාගෙන ඇති මත්ද්‍රව්‍ය ප්‍රමාණය වන්නේ හෙරොයින් කිලෝග්රෑම් 2.007ක්, අයිස් කි. ග්රෑම් 1.122, මත් පෙති 1803ක් සහ ගංජා කිලෝ 22.223 කි. මත්ද්‍රව්‍ය සහ පාතාලය අවසන් කිරීමට සැබෑ ලෙසම ක්‍රියාත්මක වනවා නම් එය මුළු රටම එක හඬින් ඉල්ලා සිටින්නකි. නමුත් මේ සිදු කරන්නේ වෙනත් ව්‍යාපෘතියකි.
