ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ආණ්ඩුක්‍රමයක් ලෙස ලබන ජයග්‍රහණවලට වඩා පරාජයන් පිළිබඳ ලෝකය පුරා ලැබෙන වාර්තාවලින් පෙනෙන්නේ ලෝකයේ බොහෝ රටවල දේශපාලනය දක්‍ෂිණාංශික සහ අධිකාරවාදී දිශාව කරා ගමන් කිරීම වේගවත් වී තිබෙන බවයි. ආණ්ඩුක්‍රම විකල්පයක් ලෙස ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය අත හැරීම බොහෝ රටවල දේශපාලන ප්‍රභූ තන්ත්‍රවල පහසු තෝරාගැනීම වී තිබෙන බවද පෙනේ. මෙම පසුබිම තුළ ලංකාවද ඇතුළු බොහෝ රටවල ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පවතින්නේ සන්ධිස්ථානයකය. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ අනාගතය ආරක්‍ෂා වී තිබෙන්නේ සාමාන්‍ය මහජනතාව සහ බල රහිත පුරවැසි කොටස් දියත් කරන යුක්තිය, සාධාරණත්වය, අයිතිවාසිකම් ආරක්‍ෂා කර ගැනීමේ අරගලවලය.
මේ දිනවල ලෝකයේ බොහෝ දෙනාගේ අවධානයද කෝපයද ලබාගනිමින් සිටින ඊශ්‍රායලය, ‘පුරවැසි ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අරගල’ පිළිබඳ කලාතුරකින් ලැබෙන නිදසුනක්ද සපයයි. අගමැති බෙන්ජමින් නෙතනියාහු සහ ඔහුගේ දක්‍ෂිණාංශික -ආගම්වාදී සභාග ආණ්ඩුව ගිය වසරේ මැද භාගයේ සිට සූදානම් වූයේ, එම ආණ්ඩුවේ අධිකාරවාදී දේශපාලන ප්‍රතිසංස්කරණ න්‍යාය පත්‍රයේ කොටසක් ලෙස, එහි ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය සතුව තිබූ, ආණ්ඩුවේ ක්‍රියාකාරකම් අධිකරණ විමර්ශනයට ලක්කිරීම අහෝසි කිරීමේ නව ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා නීතියක් හඳුන්වා දීමටය. එම යෝජිත නීතියට විරුද්ධව ඊශ්‍රායල පුරවැසියන්ගේ අතිවිශාල මහජන විරෝධයක් පැන නැගිණි.
සෑම දිනකම වාගේ දස දහස් සංඛ්‍යාත ජනතාව පාරට බැස විරෝධතා පෙළපාලි පැවැත්වූහ. ඒවා ගිය වසරේ මැයි-ජුලි මාසවල ලංකාවේ පැවති පුරවැසි විරෝධතා සිහිකරන, ගලන ජන ගංගා සහිත ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ආරක්‍ෂා කිරීම සඳහා වූ විරෝධතාය. ඔක්තෝබර් 7දා හමාස් ගරිල්ලා ප්‍රහාරය සිදුවූයේ ඊශ්‍රායලයේ පුරවැසි ජනතාව සහ දක්‍ෂිණාංශික ආණ්ඩුව අතර අධිකාරවාදයට එරෙහිව ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සඳහා මුහුණට ලා කෙරෙන අරගලය මෝරමින් තිබියදීය.
නෙතනියාහු ආණ්ඩුව ගාසා තීරයේ අසරණ පලස්තීන ජනතාවට විරුද්ධව ගෙන යන ජන ඝාතක යුද්ධය මැද්දේ, නව වසරේ පළමුවැනිදා සිදුවූයේ ඊශ්‍රායලයේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ආණ්ඩුවේ ඝාතනයට හසු නොවී නොනැසී පවතින්නේය යන පණිවුඩය ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය වෙතින් නික්මීමයි. විනිසුරුවරුන් 15 දෙනකුගෙන් සමන්විත ඊශ්‍රායල් ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය ජනවාරි 1 වැනිදා තීරණය කෙළේ, ආණ්ඩුවේ විධායක ක්‍රියා විනිශ්චය කිරීමට එය සතු බලය සීමා කිරීමේ නව නීති කෙටුම්පත නෛතික වශයෙන් වලංගු නැති බවයි.
නෙතනියාහු ආණ්ඩුව බලාපොරොත්තු වූයේ යුද්ධය නිසා රටේ ඇතිවූ නව දේශපාලන තත්වය තුළ ඊශ්‍රායල ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ බහුතරය ආණ්ඩුවට පක්‍ෂ තීන්දුවක් දෙනු ඇත යන්නයි. එහෙත් ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය ප්‍රමුඛත්වය දී තිබෙන්නේ රණවාදී දේශප්‍රේමයට නොව පුරවැසියන්ගේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අයිතිවාසිකම්වලට සහ ව්‍යවස්ථාදායකය හා විධායකය වෙතින් අධිකරණය හීලෑ කිරීමට ගන්නා ප්‍රයත්නවලින් අධිකරණයේ ස්වාධීනත්වයත්, පුරවැසියන්ගේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයත් ආරක්‍ෂා කිරීමටය.
ලංකාවට ඇති අදාළත්වය
ඊශ්‍රායල ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ නඩු තීන්දුව ගැන ලංකාවේ සිටන අපද ඉගෙන ගත යුත්තේ සහ පාඩම් ඉගෙන ගත යුත්තේ, අප රටේ අධිකරණයටද විශේෂයෙන් මේ වසරේදී ඊශ්‍රායලයේ සිදුවූවා වැනි අභියෝග එල්ල වීමට තිබෙන ඉඩ නිසාය. මෙම මැතිවරණ වසර, දැනට සිටින පාලක පන්තියේ දේශපාලන බලය සහ ග්‍රහණය බිඳවැටීමේ අනතුරට එම පාලක පන්තියට මුහුණ දීමට සිදුවීමේ වසරක් වීමේ හැකිකම තිබේ. රාජ්‍ය බලය සම්බන්ධව තමන් පවත්වාගෙන යන ග්‍රහණය ලිහිල් වී යද්දී, පාලක පන්ති, විශේෂයෙන් ලංකාවේ දැනට සිටින ආකාරයේ පාලක පන්ති, සාමාන්‍යයෙන් කරන්නේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව සහ නීතිය අවභාවිත කිරීමයි. එසේ කිරීමේදී අධිකරණයද තමන්ගේ පැත්ත ගනිතැයි ඔවුහු අපේක්‍ෂා කරති. මෙම 2024 වසරේදී, මැතිවරණ ක්‍රියාවලියත්, නීතියත්, ආණ්ඩුක්‍රම වයවස්ථාවත් තමන්ට අවශ්‍ය පරිදි අවභාවිත කිරීමට ආණ්ඩුව සූදානම් වුවහොත්, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය හා ජනතාවගේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අයිතීන් ආරක්‍ෂා කිරීමේ පෙරමුණු දෙකකින් අරගල කිරීමට විපක්‍ෂයට සහ පුරවැසි සංවිධානවලට සිදුවනු ඇත. පළමුවැන්න මහා පරිමාණ පුරවැසි විරෝධතා මගින් පුරවැසි ශක්තිය ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදීව සහ සාමකාමීව ප්‍රකාශ කිරීමයි. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය අනතුරට පත්වන හැම අවස්ථාවකම, පුරවැසියන් සතු එකම විකල්පය වන්නේ විරෝධය පෑම සඳහා තමන් සතු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අයිතිය උපරිම ලෙස භාවිත කිරීමයි. දෙවැනි පෙරමුණ තිබෙන්නේ අධිකරණ ක්‍රියාවලිය තුළය.
ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය අනතුරට පත්වීම පටු අර්ථයෙන් නීතිමය ප්‍රශ්නයක් නොව, පුළුල් අර්ථයෙන් පුරවැසි නිදහස හා අයිතිවාසිකම්ද, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයද පිළිබඳ දේශපාලන ප්‍රශ්නයක්ද වන බව අධිකරණයට මතක් කර දීමට පුරවැසියන්ට හැකි වනු ඇත්තේ ඔවුන් ‘විරෝධය පෑමේ’ පෙරමුණෙහිද සක්‍රියව සිටින විටය. නීතිය හා දේශපාලනය අතර ඇති සම්බන්ධතාව ලංකාවේ නග්නව විවෘත වන්නට ඉඩ තිබෙන්නේ මෙම වසරේ ඉදිරි මාසවලදීය. එවැනි තත්වයන් තුළ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සහ පුරවැසි නිදහස ආරක්‍ෂා කිරීම අධිකරණය සතු වගකීම බව අධිකරණයට මතක් කර දීම, පුරවැසියන්ට පැවරෙන නව වගකීමක්ද වනු ඇත.
බංග්ලාදේශයේ වෙන දේ
බංග්ලාදේශයේ නව පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය ජනවාරි 7 දාට නියමිතය. අගමැතිනි ෂෙයික් හසීනාගේ නායකත්වයෙන් ඇති අවාමි ලීගය තුනන්-දෙකක බහුතරයක් සහිතව ඡන්දය දිනනු ඇති බව ලංකාවේ සිටිමින්ද අපට අනාවැකි කිවහැකිය. එසේ වන්නේ මැතිවරණ නිරීක්‍ෂකයන් ලෙස අප සතු අමුතු දක්‍ෂතාවක් නිසා නොවේ. මෙම මැතිවරණය ප්‍රධාන විරුද්ධ පක්‍ෂය තරග නොකරන මැතිවරණයක් බවට පත්කිරීමට අගමැති හසීනා දක්වා ඇති දක්‍ෂතාව නිසාය.
බංග්ලා දේශයේ මැතිවරණ ඉතිහාසය සහ මැතිවරණවල ස්වභාවය, ප්‍රජතන්ත්‍රවාදය ක්‍රියාත්මක වීම නොව ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී නොවන ලෙස මැතිවරණ පැවැත්වීම පිළිබඳව, පකිස්තානයට සමාන්තර වාර්තා තබා ඇති රටකි. විපක්‍ෂ බලවේග සහ ප්‍රධාන විරුද්ධ පක්‍ෂය විනාශ කිරීම නැතහොත් අකර්මණ්‍ය කිරීම, හමුදා පාලන කාලයේ මෙන්ම සිවිල් පාලන කාලය තුළදීද, අද ඊයේ දක්වාද, බංග්ලා දේශයේ පාලක පන්තීන් ප්‍රගුණ කර ඇති සහ ක්‍රියාත්මක කර ඇති දේශපාලන උපායකි.
විරුද්ධ පක්‍ෂ තහනම් කිරීම, විරුද්ධ පක්‍ෂ නායකයන් සහ ක්‍රියාකාරකයන් හිරගෙයි දැමීම, ඔවුන් විවිධ නඩුවලට පටලැවීම, නායකයන් නිවාස අඩස්සියේ තැබීම, රාජ්‍ය මර්දනය විරුද්ධ පක්‍ෂ දෙසට ලිහා ඇරීම සහ මැතිවරණයට සහභාගි නොවීම ආත්මාරක්‍ෂක පියවරක් ලෙස විරුද්ධ පක්‍ෂ විසින් තෝරාගනු ලැබීම බංග්ලා දේශයේ කවර දේශපාලන පක්‍ෂය බලයේ සිටියත් සිදුවන දේය. ‘නිදහස් සහ සාධාරණ මැතිවරණයක්’ බංග්ලා දේශයේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ සිහිනයකට සීමා වී තිබෙන්නේ දශක ගණනාවක් තිස්සේය.
ජනවාරි 7 දා තිබෙන මැතිවරණයට ප්‍රධාන විරුද්ධ පක්‍ෂය වූ බංග්ලාදේශ ජාතික පක්‍ෂය (බීඑන්පී එක) සහභාගි වන්නේ නැත. ප්‍රධාන විරුද්ධ පක්‍ෂය නැතිව පවත්වන මැතිවරණයකින් ලබන ජයග්‍රහණයේ සුජාතාවය පිළිබඳ ප්‍රශ්නයට මුහුණ දීමට ආණ්ඩු බලයේ සිටින අවාමි ලීගය කර තිබෙන්නේ, තමන්ට හිතවත් දේශපාලන කණ්ඩායම් විපක්‍ෂ කණ්ඩායම් ලෙස පෙනී සිටිමින් ඡන්දයට ඉදිරිපත් කිරීමයි.
ලංකාව යන මග කුමක්ද?
බංග්ලා දේශයේ සිදුවන සහ පකිස්ථානයේ ගිය වසරේ සිදුවුණු දේවල්ද නිරීක්‍ෂණය කරන ලංකාවේ සිටින කෙනකුට තරමක දේශපාලන තැතිගැන්මක් ඇතිවෙයි. එසේ වන්නේ, ලංකාවේ දැනට බලයේ සිටින පාලක පන්තිය බංග්ලා දේශයේ පාලක පන්තිය ගමන් කර ඇති මාවතම තෝරා ගනීවිද? යන්නයි. ලංකාවේ පුරවැසියකුගේ සිතට එම සැකය මතුවන්නේ නම් එසේ වන්නේ එයට පසුබිම් වන පසුබිමක් ලංකාවේ තිබෙන නිසාය. සාමකාමීව පවත්වන ජනාධිපතිවරණයක හෝ පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයක ප්‍රතිඵලය වනු ඇතැයි දැනට පෙනෙන්නේ බලයේ සිටින වික්‍රමසිංහ-රාජපක්‍ෂ සන්ධානය පරාජය වන බවයි. දැනට ලංකාවේ රාජ්‍ය බලය අල්ලාගෙන සිටින ලංකාවේ මෙතෙක් පහළ වී ඇති ඉතාම දූෂිත දේශපාලන පන්තිය, ව්‍යාපාරික පන්තිය සහ නිලධාරී පන්තියේද සන්ධානයක් වන වික්‍රමසිංහ-රාජපක්‍ෂ සන්ධානය මුහුණ දෙන බරපතළ ගැටලුවක් වන්නේ තමන්ගේ ග්‍රහණයේ තිබෙන රාජ්‍ය බලය අතහැරීමට සහ තමන්ට පසමිතුරු අලුත් බලවේගවලට රාජ්‍ය බලය ලබාගැනීමට ඉඩ දිය හැකිද යන්නයි. මෙය වනාහි දූෂිත පාලක පන්ති, මැතිවරණ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පවතින රටවල හමුහුණ දෙන බැරෑරුම් ලෙස උභතෝකෝටික ස්වභාවයක් ගන්නා ගැටලුවකි. එම උභතෝකෝටිකය නම් ‘තමන් පරාජය වන බව පෙනෙන මැතිවරණ තියලත් බෑ නොතියත් බෑ’ යන පහසු විසඳුමක් නැති ප්‍රශ්නයයි.
මැතිවරණ උභතෝකෝටිකය
මැතිවරණ නොතැබීමට වික්‍රමසිංහ-රාජපක්‍ෂ සන්ධානය කීරණය කළහොත්, ඒ ගැන කිසිවකු පුදුම විය යුතු නැත. එම විකල්පය තෝරා ගන්නේ නම් ඔවුන්ගේ ප්‍රධාන තර්කය වනු ඇැත්තේ, ආණ්ඩු වෙනසක් සිදුවුවහොත්, ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල සමග ජනාධිපතිවරයා දැනට ගිවිසගෙන තිබෙන ප්‍රතිසංස්කරණ වැඩ පිළිවෙළ අනතුරට පත්වනු ඇත යන්නයි. දැනටමත්, මහ බැංකු අධිපතිවරයා ලවා එම අනතුරු ඇඟවීම පටන් ගෙන තිබේ. ‘ආර්ථිකය බේරා ගැනීමේ එකම ගැලවුම්කරුවා තමාය’ යන්න ජනාධිපතිවරයා පසුගිය අවුරුද්ද පුරාම ගොඩ නැගූ මිථ්‍යා මතවාදයේ කොටසකි. මේ අතර මැතිවරණ නොපැවැත්වීම ජනාධිපතිවරයා කරනු ඇත්තේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව සහ නීතිය අවභාවිත කරමිනි. ‘ආර්ථිකය බේරාගැනීම ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට වඩා වැදගත්ය. ප්‍රමුඛත්වය දිය යුත්තේ ණය උගුලෙන් ගැලවීමටද? කතිරයටද?’ යන ව්‍යාජ තෝරා ගැනීම රටවැසියා ඉදිරියේ තබමින් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට පිටතින් ක්‍රියාකිරීමට අවශ්‍ය පෙරහුරුව, පළාත් පාලන මැතිවරණය කල් දැමීමෙන් දැනටමත් පවත්වා තිබේ. එවැනි තත්වයකට විරුද්ධ පක්‍ෂයේ බලවේග සහ පුරවැසියන් මුහුණ දෙන්නේ කෙසේද?
ලංකාවේ අධිකරණයේ සහ පුරවැසියන්ගේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී වගකීම යන කරුණ පෙරට එන්නේ මෙවැනි දේ සිදුවීමට ඉඩ තිබෙන පසුබිමකය. ඊශ්‍රායලයේ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ නඩු තීන්දුව ලංකාවට අදාළ වන්නේ මෙවැනි අභියෝගයකට මුහුණ දීමටය. මෙම වසරේ ඉදිරි මාස කිහිපය තුළ සිදුවීමට බොහෝ විට ඉඩ තිබෙන අසාමාන්‍ය දේශපාලන සිදුවීම් ඉදිරියේ, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ සහ පුරවැසි නිදහසේ ‘අවසාන ආරක්‍ෂණ පවුර’ වශයෙන් ස්වාධීන අධිකරණයක් සතු වගකීම සහ කාර්යභාරය අන් කවරදාටත් වඩා 2024 වසරේදී මතුවීමට ඉඩ තිබේ. රාජ්‍ය බලය පිළිබඳ ප්‍රශ්නය ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ක්‍රියාවලිය තුළ මතුවන අසාමාන්‍ය දේශපාලන තත්වයක් මතුවන්නේ නම්, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය රැකගැනීමේ පුරවැසි ක්‍රියාකාරිත්වයේ වැදගත්කම 2022 වසරේ මතු වූ ආකාරයටම යළි මතුවීමටද ඉඩ තිබෙන බවයි.
එවැනි අවිනිශ්චිත සහ අර්බුදකාරී පරිසරයක් තුළ ලංකාවේ පුරවැසියන්ද අධිකරණයද සතු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය රැකගැනීමේ වගකීම, ලංකාවේ ඉදිරි දේශපාලන ගමන් මගෙහි තීරණාත්මක සාධකයක් වනු ඇත. දේශපාලන බලයට ඇති ආශාව සහ ආත්මාර්ථය විසින් මෙහෙයවනු ලබන පාලක පන්තියක් රට පාලනය කරද්දී, දේශපාලන සිහිබුද්ධිය සමාජයට ලබාදීමට හැකතිවනු ඇත්තේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ආරක්‍ෂා කරගැනීමට කැපවුණු ජනතාවකට සහ අධිකරණයකටය.
