2024 අවුරුද්ද තවත් සතියකට පසු එළැඹේ. ලබන සති අන්තය ද ඉරිදා දිනයකි. සඳුදා හිරු උදාව සමග අලුත් වසරක් ඇරඹේ. පසුගිය වසර තුන හතර ඇතුළත ලෝකයේ තිබුණ කැළඹිලි සහගත ස්වභාවය තුරන්ව අලුත් යුගයක් බිහිවනු ඇතැයි විශ්වාස කෙරේ. මනුෂ්‍ය ප්‍රජාව අපේක්ෂා කරන සිද්ධි එලෙසම සාක්ෂාත්වනු ඇතැයි දැකිය හැකිද?
ජාත්‍යන්තර වාර්තා දක්වන පරිදි ලබන වසර තවත් අනපේක්ෂිත මුහුණුවරක පවතිනු ඇත. ප්‍රකට විචාරකයෙකු වන ජැකෝපෝ ඩෙනෝටි ඔහුගේ තීරු ලිපියක මැතිවරණ ගැන සඳහනක් කර තිබුණි. ලෝක ඉතිහාසයේ මෙතෙක් පැවැති විශාලතම මැතිවරණ ප්‍රමාණය, නොඑසේනම් වැඩිම ජනගහනයක් ඡන්දය ප්‍රකාශ කරන අවුරුද්ද බවට 2024 පත්වේ. ඔහු ගණන් බලන ආකාරයට රටවල් හැත්තෑවක මැතිවරණ පැවැත්වෙන අතර ඡන්දදායකයන් ප්‍රමාණය බිලියන දෙක ඉක්මවයි. මැතිවරණ ප්‍රචාරණය සඳහා ලෝකය පුරා ඇති විය හැකි ස්වභාවය නැවතත් අතීරණාත්මක සහ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රශ්න මතු කරන අමුතුම ව්‍යුහයක් මතු කරනු ඇත.
ඇමරිකාව හා ඉන්දියාව ඡන්ද ව්‍යාපාරයේ ඉදිරියෙන්ම පසුවේ. ජනාධිපති ජෝ බයිඩන් සහ හිටපු ජනාධිපති ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් ඇමරිකානු ඡන්ද ව්‍යාපාරයෙහි ඉදිරියෙන් පසුවේ. කරට කර සටනක් වන මෙහි විශේෂත්වය පසුගිය ජනාධිපතිවරණයෙන් පැරදී, නීති ප්‍රශ්න පැන නැගී ඇති ට්‍රම්ප් නැවතත් බලයට පත්විය හැකි වාතාවරණක් නිර්මාණය වෙමින් තිබීමය. ට්‍රම්ප් බලයේ සිටිය දී ලෝක ආර්ථිකයට තීරණාත්මක ලෙස බලපාන කරුණු ගණනාවක සාධකයක් විය. චීනයෙන් කරන ආනයනවලට අධික බදු පැනැවූ අතර චීනයේ ආයෝජනය කරන ලද බටහිර ව්‍යවසායකයන් විශාල ප්‍රමාණයක් එයින් හානියට පත්ව සිය ව්‍යාපාර වෙනත් රටවලට ගෙන ගියේය. තායිවානය, වියට්නාමය, මැලේසියාව වැනි රටවල් එයින් වාසි අත්කරගත් බව සඳහන් කළ හැකිය. ට්‍රම්ප්ගේ ඡන්ද ව්‍යාපාරයත්, ආර්ථික ප්‍රතිපත්තියත් ජාත්‍යන්තරයට එල්ල කරන බලපෑම තියුණු මුහුණුවරක් ගන්නට ඉඩ තිබේ. ශ්‍රී ලංකාව වැනි කුඩා ආර්ථිකයක් සහිත රටවලට මෙහි දරුණු බලපෑමක් එල්ල නොවන නමුත් ලෝකයේ පීඩාව ශ්‍රී ලංකාවේ යහපතට හේතු වෙන්නේ නැත.
ඉන්දීය මැතිවරණය ද ලබන වසරේ අග පැවැත්වෙනු ඇත. ඉන්දීය අගමැති තද ජාතිකවාදී ස්වරුපයක් විහිදුවන අතර විපක්ෂ කණ්ඩායම්, විශේෂයෙන් කොන්ග්‍රස් නායකයන් බිත්තියට හේත්තු කරන පියවරක් සමග තුන්වැනි වතාවටත් ජය ගැනීමට වෑයම් කරමින් සිටී. ප්‍රාන්ත හතරක මැතිවරණවලින් භාරතීය ජනතා පක්ෂය ජය අත් කරගත් අතර මහ මැතිවරණයට කලින් පවත්වන්නට නියමිත ප්‍රාන්ත මැතිවරණ හයක ප්‍රතිඵල ද මෝදි අගමැතිවරයාගේ ජනතා පක්ෂයට වාසි වනු ඇතැයි සැලකේ. ඉන්දීය ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය ජම්මු කාශ්මීර් පාලනය සම්බන්ධයෙන් ලබාදුන් තීන්දුව ද භාරතීය ජනතා පක්ෂයේ උන්නතියට හේතුවන බව විචාරකයන්ගේ අදහස වී ඇත. කොන්ග්‍රස් නායක රාහුල් ගාන්ධි සම්බන්ධයෙන් අනුගමනය කරන ක්‍රමය හේතුවෙන් ජනතාවගේ අනුකම්පාවක් මෝදුවෙමින් පවතින නමුත් මෝදි අබිබවන්නට සමත්දැයි පැහැදිලි නැත.
ආසියානු රටවල් අතර ඉන්දියාව හැරුණු කොට බංගලිදේශය, භූතානය, කාම්බෝජය, ඉන්දුනීසියාව, ඉරානය, මොන්ගෝලියාව, දකුණු කොරියාව, පකිස්තානය හා තායිවානය යන රටවල මැතිවරණ ලබන වසරේ නියමිතය. ශ්‍රී ලංකාවේ මැතිවරණ සිතියම අනුව ද ජනාධිපතිවරණය හා පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය 2024 වසර තුළ පවත්වන්නට ඉඩ ඇත.
ආසියානු කලාපයේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පාලනය දියුණු අතරවාරයේ ඡන්දය දිනන්නට වැය කරන ධනස්කන්ධය, මතවාදී වශයෙන් නරක අදහස් සන්නිවේදනය කරයි. ඉන්දියානු මැතිවරණ ඉදිරියේ නොමිලේ උදෑසන හා දිවා ආහාර සැපයීම, රූපවාහිනී සහ ලැප්ටොප් බෙදීම මහත් අවධානයකට පත් කරුණුය. ඉන්දීය මැතිවරණ කොමිසමට අනුව ධනය බෙදන, බලපෑම් කරන සිද්ධි නීති විරෝධීය. පැමිණිලි අනුව කරුණු විභාග කර ඡන්දය අවලංගු කරන්නට බලය ඇත. නමුත් මෙම සිද්ධි ආණ්ඩුව පමණක් නොව විපක්ෂය ද සම සේ කඩකරන මැතිවරණ නීති බවට පත්ව ඇත. ශ්‍රී ලංකාවේ තත්ත්වය ද එයට නොදෙවෙනිය. ඡන්දදායකන්ට බලපෑම් කරන, ආසියානු කලාපයේ මැතිවරණ ක්‍රම සම්බන්ධයෙන් කරන පර්යේෂණ වැදගත් තොරතුරු හුවා දක්වයි. මේවා ගැන කරන අනාවරණ බරපතළ නමුත් ඇතිකරන විධිවිධාන එවැනි සිද්ධි පාලනය කරන්නේ නැත.
මැතිවරණ සමග මුදල් විශුද්ධිකරණයක් සිදුවේ. 2024 වසරේ දී ලෝකයේ කළු සල්ලි සැලකිය යුතු ප්‍රමාණයක් එම රටවල මැතිවරණ සමග ආර්ථිකයට එකතු වනු ඇතැයි සැලකේ. ආධාරකරුවන්ගේ වියදම්, මැතිවරණ ප්‍රචාරණය යන අංශ ගැන අත්දැකීම් ශ්‍රී ලංකාවට ද පොදුය. අපේක්ෂකයන්ගේ අනිසි වියදම පාලනය කරන අතර පක්ෂ අරමුදල් සම්බන්ධ විනිවිද පෙනෙන පිරිවැය ක්‍රම අනිවාර්ය කර ඇති රටවල් පවා මැතිවරණ සිද්ධි අතරතුර සමස්තය පාලනය කරගත නොහැකි තත්ත්වයකට පත්වේ.
රටවල් හැත්තෑවක පමණ මැතිවරණ පැවැත්වීම ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට ගැළපෙන නමුත් මෙම තත්ත්වය යටතේ ලෝක ආර්ථිකයට ඇතිකරන බලපෑම සුළුකොට තැකිය යුතු නැත. මැතිවරණයෙන් පසු අලුතින් පත්වන ආණ්ඩු ස්වකීය ප්‍රතිපත්ති වෙනස් කරන අවස්ථා බහුල විය හැකිය. එය ව්‍යාපාරවලට හිතකර තත්ත්වයක් නොවේ. ජාත්‍යන්තර දේශපාලන සම්බන්ධතා අලුත් මුහුණුවරක් ගන්නට ඉඩ තිබේ. දැනට ඇති එකඟතා සම්බන්ධයෙන් නැවත සලකා බලන්නට සිදුවිය හැකිය. මෙම රාමුව හේතුවෙන් ලෝකයේ බල අරගලය නවතම පැතිකඩකට තල්ලුවීමට ඉඩ තිබේ. ආයෝජන පරිසරය සම්බන්ධ නිසොල්මන්භාවය මෙහි දී වැදගත්ම සාධකයකි. ව්‍යවසායකයන් ජාත්‍යන්තරව කරන සෘජු විදේශ ආයෝජන සම්බන්ධව දේශපාලන අස්ථිරතාව සමග තිරණ ගැනීමට පෙළඹෙනු නිසැකය.
2021 වසරට වඩා අඩු ආයෝජනයක් 2022 වසරේ දී සෘජු විදේශ ආයොජන වශයෙන් රටවල් අතර බෙදී ගොස් ඇති අතර එය ඇමරිකානු ඩොලර් ටි්‍රලියන 1.3 කි. මෙම ඉලක්කම ගැන සඳහන් කරන නිරීක්ෂකයෝ එය සියයට දහ තුනක අඩුවීමක් බව දක්වති. දේශපාලන ප්‍රවණතා සමග ඉදිරි වසරේ දී අවදානමක් ගැනීමට ආයෝජන අංශ සූදානම්ද? කොටස් වෙළඳ පොළ හා දේපොල සම්බන්ධ සීමා ඇති විය හැකි අතර ආහාර නිෂ්පාදන අංශවල ප්‍රසාරණයක් අපේක්ෂා කරති. කෙසේ නමුත් ගාසා තීරයේ හා යුක්රේන රුසියා ගැටුම් ඉදිරි වසරේ දී ආහාර, පොහොර හා බලශක්තිය වැනි අංශවල කළමනාකරණය තවත් තියුණු ස්වභාවයක් ඇති කරන්නට ඉඩ තිබේ. එද පැත්තකින් මැතිවරණ, අනෙක් පැත්තකින් ගැටුම් සහ ඒවායේ ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන් සීමාවන සාධක ලෝක ආර්ථිකය වේගයෙන් දියුණු කරන්නට බාධාවක් වනු ඇතැයි සැලකේ.
2024 න් ඔබ්බට ආර්ථික පරිවර්තනය ගැන සාකච්ඡා කරන විශේෂඥයන් තාක්ෂණයෙහි දියුණුව ගැන ද අදහස් දක්වන බව අමතක කළ යුතු නැත. මිනිස් ශ්‍රමයෙන් කරන ලද සැලකිය යුතු කාර්ය භාරයක් යන්ත්‍ර හා රොබෝ තාක්ෂණයට පැවැරෙන බව ප්‍රකාශ වේ. මගී හා භාණ්ඩ ප්‍රවාහනය, නිෂ්පාදන කටයුතු, මුල්‍ය සේවා යනාදිය වේගයෙන් තාක්ෂණයට හැරෙවෙනු ඇත. මිනිස් ශ්‍රමයට ඇති ඉල්ලුම පහත වැටේ. විද්වත් අංශ දක්වන පරිදි ඇතැම් වෘත්තීන් අනවශ්‍ය තත්ත්වයට පත්වන අලුත් ලෝකයක් මෙයින් ඉනික්බිතිව බිහිවිය හැකිය. බලයට පත්වන අලුත් ආණ්ඩු ගන්නා තීරණ අනුව ජාත්‍යන්තර පරිසරය මුහුණ දෙන තත්තව ගැන ද මෙහි දී විශේෂ අවධානය යොමු වී ඇත.
අවසාන වශයෙන් ශ්‍රී ලංකාව නතරවන තැන ගැන අනුමාන කළ යුතුවේ. සාම්ප්‍රදායික රාමුව තව දුරටත් ඉදිරියට ගෙන යන්නට වෑයම් කරන නායකයන් ශ්‍රී ලංකාව රාජ්‍ය කේන්ද්‍ර කරගත් පරිපාලන රටාව ආරක්ෂා කරන්නට ඉඩ තිබේ. දශක හතරකට වැඩි කාලයක් දේශපාලන පක්ෂ හා තනි නායකයන්ගේ හැසිරීම අනුව ජීවින පැවැත්ම හසුරුවාගන්නට සිදුවූ සමාජයකට එල්ලවිය හැකි අභියෝග විශේෂයෙන් සලකා බලන්නට අවශ්‍යය. ජනාධිපතිවරණයට සූදානම් වන නායකයන් පමණක් නොව ඉදිරි මහ මැතිවරණයකට සන්ධාන හදන දේශපාලන පක්ෂ දැනට පිබිදෙමින් පවතින ලෝක තත්ත්වය අවධානයට ගෙන නැත. මහජනතාවට සහන දෙන, ආණ්ඩු බලය තුළින් සමාජය ආරක්ෂා කරන ක්‍රමවේදවලට අත්පත් විය හැකි ඉරණම සාකච්ඡා කරන්නේ ද නැත. ඡන්දවලින් ජනතාවගේ මූලික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අයිතිය ලැබෙන නමුත් ජනතාවගෙන් වරම් ලබන පාලකයන් ආර්ථිකය ගොඩනගන්නට තරම් පුළුල් දැක්මක් සහිත ද යන්න මෙම අවස්ථාවේ දී සලකා බැලිය යුතුය.
