තම දේශපාලනික පැවැත්මට අභියෝග වන්නන්, ආපස්සට තමන්ට සිදුවිය හැකි හානි අවම කරගනිමින් දේශපාලන සිතියමෙන් මකා දමන්නට හෙවත් ඔහු ජීවිතයෙන් ම අතුගා දමන්නට ලාංකීය දේශපාලන ඝාතන යාන්ත්‍රණයේ යොදාගන්නා කුප්‍රකට උපක්‍රමයක් ඇත. එනම් ප්‍රතිවාදියාගේ දුර්වල ම අවස්ථාවක් මුණගැසෙන තුරු බලා සිට තම ඝාතන ව්‍යාපෘතිය සම්පූර්ණ කරගැනීමයි. උදාහරණයක් හැටියට, ප්‍රතිවාදියා ඔහුගේ අනියම් පෙම්වතියක මුණගැසෙන මොහොතක් වැන්නක් එවැනි හොඳම අවස්ථාවක් විය හැක. මෙය ජනතාවට එරෙහි රජය වෙසින් මෙහෙයවන ප්‍රචණ්ඩත්වයේදී මෙන්ම, රාජ්‍යය යාන්ත්‍රණයට එරෙහිව පාතාලය හෝ වෙනත් අතුරු හමුදාවක් මෙහෙයවන ප්‍රචණ්ඩත්වයේ ද එකසේ දක්නට ලැබේ. රෝහණ කුමාර ඝාතන තැත මීට ජනප්‍රියම උදාහරණයක් ලෙස ගත හැක.
එසේම ආයුධ පෙන්නන්නට ගොස් මරාදැමුණු පාතාල නායකයින් රාශියක් ඝාතනය කිරීමේදී ද අනියම් බිරින්දෑවරුන් සමග ඔහු පැවැත්වූ සම්බන්ධතාවන් පූර්ව වශයෙන් සමාජගත කරනු නිතර දක්නට ලැබේ. එවැනි පියවරකින් ඝාතකයා ලබන වාසිය කුමක්ද? පළමු කාරණය නම් ඝාතනයට ලක්වන්නාගේ පවුලේ සාමාජිකයින් නිහඬ කිරීමය. මන්ද යත් එවැනි කාරණාවක් සැබැවින් හෙළිදරව් කිරීමෙන් හෝ එවැනි අනියම් සම්බන්ධතා පිළිබඳ ප්‍රබන්ධයක් ඉදිරිපත් කළ ඔහුගේ බිරිඳ, දරුවන් ඇතුළු පවුලේ ඥාතීහු එකී අනීතික ඝාතනයට එරෙහිව දිගින් දිගටම නීත්‍යනුකූල පියවර ගැනීමට යොමු නොවෙති. මන්ද යත්, තම සැමියා පියා හෝ ඥාතියා අනියම් සම්බන්ධතා පැවැත්වූවකු බව කියන කාරණය නිසා ඔවුන්ට ඔහු කෙරේ කලකිරීමයි.
දෙවැන්න නම්, ඇතැම් විට මියගිය තැනැත්තාට එවැන් අනියම් සබඳතාවක් නොමැති බව හොඳින්ම පවුලේ ඥාතීන් දනිතත් ඝාතකයා සමාජගත කර ඇති මඩ ව්‍යාපෘතිය නිසා ඒ කෙරේ නීතිමය පියවර ගැනීමට උටකලී වීමය. එය දිගින් දිගට ඇදගෙන යෑමේදී මිය ගිය පුද්ගලයාට සිදුවන සාධාරණයට වඩා ජීවත්වන, බිරිඳට දරුවන්ට හා ඥාතීන්ට අපහාසයක් සිදුවීමට ඇති ඉඩ නිසාය. මෙයින් ඝාතකයා ලබන දෙවැනි වාසිය නම් මෙවන් කරුණක් සමාජගත කිරීම හරහා ඝාතනය වූ පුද්ගලයාට එරෙහිව විශාල ඊනියා සදාචාර විරෝධයක් පැමිණීමත්, එවැන්නකු ඝාතනය වීම අවුලක් නැතැ’යි සරලමතික, අදේශපාලනික පුරවැසියා කල්පනා කිරීමත් ය.
ලාංකික දේශපාලනික ඝාතන සංස්කෘතියේ උඩුදුවා ඇති මේ කුප්‍රකට වෑයම මාගේ සිහියට ආවේ දශක කිහිපයක් තිස්සේ රටේ පැවති අද දක්වාද පැවතෙන පුළුල් දේශපාලනික යථාර්ථයන් බොහෝමයක් ස්පර්ශ කරමින් ලියැවුණු වෙනස් ආරේ නවකතාවක් කියැවීමට ලැබීම නිසාය. ඒ ප්‍රමෝද් කඳනාරච්චි සහ සම්පත් (සෑම්) දිසානායක නමැති විප්‍රවාසිත ලේඛකයින් දෙදෙනා විසින් ්‍යැ්රඑ ජය්නර් නමින් ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන් ලියන ලද, එමෙන් ම සුනේත්‍රා අලුත්දුන්නේ විසින් මනහර – නිරායාස භාෂාවකින් සිංහලට පරිවර්තනය කර මේ වසරේ අගෝස්තුවේදී පළ කළ හදසක් චාරිකා නවකතාවයි.
හදසක් චාරිකා කෘතියට දකුණේ පැවැති දෙවැනි කැරැල්ල මෙන්ම උතුරේ යුද්ධය ද කාලාවකාශ පසුබිම සපයන බව කිව හැක. එකී අරාජික අතීරණාත්මක වටපිටාව තුළ රටේ සාමාන්‍ය පුරවැසියාගේ එසේත් නැතිනම් වෙසෙසින් මැද පාන්තික පුරවැසියාගේ ඉරණම සමස්ත නවකතාව තුළ මනාව චිත්‍රණය කෙරේ. කෘතිය ආරම්භයේදීම කතා නායක රොහොන්ගේ පියා වන රංජිත්ව දකුණේ කැරලිකාර පාර්ශ්වය විසින් ඝාතනය කෙරේ. ඒ යට කියූ උපක්‍රමයද යොදාගනිමිනි. මුහුණු ආවරණය කරගත් පිරිසක් රාත්‍රියේ නිවසට පැමිණ රන්ජීත් ඝාතනය කරන අයුරු කතාව තුළ චිත්‍රණය කරන්නේ මෙසේ ය.
“පිරිස අතර සිටි අනෙක් තරුණ මිනිසා සිටියේ මඳක් දුර්මුඛවය. එකී නළුවේ ඔහුගේ භූමිකාව ගැන ඔහුට පැහැදිලි අවබෝධයක් නොමැති බැව් දක්නට ලැබුණි.. ඔහු මුහුණු ආවරණය ලිහිල්ව ගිය කලෙක මෙන් නිරන්තරයෙන් එය සකසන්නට ද උත්සුක වෙනු පෙනෙන්නට විය. ඔහු බයාදු දෑසින් නිවැසියන් මගහැර යෑමට උත්සාහ කළේය. වරින් වර ඔහු නාලිකාගේ කාමරය වෙත බැල්ම හෙළයි..
‘අවසාන වශයෙන් මොනවාද කියන්න තියෙන්නේ ඔහේ අතින් දූෂණය වුණු, ඔහේගේ කර්මාන්ත ශාලාවේ, ඔහේ යටතේ සේවය කරපු දුප්පත් ගැහැනු ළමයි ගැන?’
ඔහුගේ ස්වරයේ හදිසියේ මතුවූ කුරිරුබව සහ එකී චෝදනා ඉදිරිපත් කළ ආකාරය හමුවේ ඔවුන් තුළ ඉමහත් තැතිගැන්මක් ඇති විය. රංජිත්ගේ වත රත් පැහැයට හැරුණේ අසුරු සැණෙකිනි. ඔහු ළය තුළ පැසෙමින් තිබූ වියරු ප්‍රකෝපාකාරබව පුපුරා යන්නට විය.
‘මොන මගුලක් ගැනද ඕයි තමුසේ මේ කියන්නේ? මොන කෙහෙම්මලටද මගේ ගේ අස්සට රිංගලා, මගෙ පවුල ඉස්සරහා මේ වගේ ජරා කතා කියන්නේ?..’
..කාලය නිමේෂයකට නැවතුණා සේය. එකී මිනිසුන් ක්‍රියා කරන අයුරු දිස් වූයේ මන්දගාමීවය. දසත විසිරෙන රත් පැහැ රුධිර ධාරා ඔහුගේ නෙත ගැටිණි. මරු විකල්ලෙන් කෑගසන තම පියාගේ විලාපය ඔහුගේ සවනත සිදුරු කර දමන්නට විය…”
මෙකී ඝාතනයන් සඳහා පෙර කී උපක්‍රම භාවිත වූවා යන්න පමණක් නොව, ඉන් ඇතැම් ඝාතන හුදු පෞද්ගලික ආරෝවන් පාදක කරගනිමින් ද සිදුවූ බව මෙකී ඡේද පැහැදිලි නොකරයි ද? කැරලිකරුවන් ලෙස හුවා දක්වමින් රටේ අහිංසක තරුණයින් රජය පාර්ශ්වය විසිනුත්, ප්‍රතිගාමීන් ලෙස හුවා දක්වමින් රන්ජිත් වැනි හුදෙකලා පිරිස් කොතරම් නම් යට කී භීම සමයන් තුළ ඝාතනයට ලක්වී ඇත්ද යන්න අප අසා කියවා ඇත.
හද සක් චාරිකා නව කතාව ආරම්භ වන්නේ සාද විස්තරයකිනි. කතානායකයා වන රොහාන්ගේ පංති ස්වභාවය පමණක් නොව ඔහු ඇතුළු මධ්‍යම පන්තික සාමාජිකයින්ගේ මානසික ස්වභාවයත්, ඔහුගේ නිවසෙහි සේවය කරන හිතවත් මෙහෙකරුවන්ගේ (සෝමා) මැදහත් සිත්වල ස්වභාවයත්, එම මෙහෙකරුවන්ගේ ඊළඟ පරම්පරාව වන දරුවන්ගේ පන්ති වෛරයත් ඒත්තු යන පරිදි විග්‍රහ කරන්නට මේ ලේඛකයින්ට වැය වෙන්නේ පිටු කිහිපයක් පමණි. එසේම උතුරේ ද්‍රවිඩ වැසියාගේ වැඩිහිටි පරම්පරාවේ සමාජ දේශපාලනික සිතුවිලි මෙන්ම ඔහුගේ දෙවැනි, තුන්වැනි පරම්පරාවේ ඊට විපරීතව දකුණේ රජයට විරුද්ධව ගොඩනැගෙන සිතුවිලි ද කතාව තුළ මනාකොට ඡේදනය කරයි.
කතාව බොහෝ විට ගලා යන්නේ තම පියා ඝාතනය වීම නිසා රොහාන් තුළ වර්ධනය වන මානසික, දේශපාලනික හා ආධ්‍යාත්මික විපරීතභාවයන් මතය. විශ්වවිද්‍යාල ශිෂ්‍යයකු වන ඔහු ශිෂ්‍ය දේශපාලනය පිළිබඳ මුල සිටම තරමක් විකල්ප මතයක් දරයි. අමන්දා ඇතුළු තරුණියන් ගැන මෙන්ම ප්‍රේමය සම්බන්ධව ඔහුගේ ඇති මතයත් පෞරුෂීය ලක්ෂණත් වෙනස් වේ. දුර්දාන්ත මතකයන්ගෙන් තම සිත මුදාගන්නට ඔහු ආධ්‍යාත්මික මං ඔස්සේ සැරිසරයි. රටෙන් පිටුවහල්ව සිටී. සමාජය සමග මෙන්ම ඊටත් වඩා තමා සමගම පොරබදයි.
ලේඛකයින් මෙම කතාව ගොඩනැගීම සඳහා කාලාවකාශීය පිළිවෙළ ගොඩනගන ආකාරය ඉතා නිර්මාණශීලී වේ. මෙකී අපිළිවෙළ කාලාවකාශ නිමැවුම ඉතාම සිනමාරූපී එකක් කීම ද වරදක් නැත. උදාහරණයක් හැටියට එක්දහස් නවසිය අනූ හයේ රූප රාමුවක් සමග දෙදහස් දෙකේ රූප රාමුවක් ඡේදනය වේ. නැවතත් එය ඡේදනය වන්නේ එක්දහස් නවසිය අසූ අටේ අගෝස්තු රූප රාමුවක් සමගය. මෙසේ එකිනෙකට වෙනත් කාලාවකාශයන් ගැටගහන ලද සමෝධානයන් කෘතියේ නිර්මාණාත්මකබව වැඩි කරයි. එසේම එම උපක්‍රමය භාවිත කරන ඇතැම් සිංහල නවකතාවලදී මෙන් පාඨකයා ප්‍රහේලිකාවක ගැට නොගසන්න තරම් මෙකී තාක්ෂණය ශූර ලෙස භාවිත කරන්නට ලේඛකයින් දක්ෂ වී ඇත.
විප්ලවීය නාමයෙන් කෙරෙන, නිසි අරමුණක් මෙන්ම සැලසුමක්ද නොමැතිව සිදුකරන අරගල පිළිබඳව සදය බැල්මක් හද සක් චාරිකා තුළ එයි. එපමණකින් නොනැවතී ශ්‍රී ලංකාවේ මධ්‍යම පන්තියේ ඇති ඛේදනීය හිස්බවත්, සරුවපිත්තල භාවයත් පිළිබඳ පැහැදිලි විචාරයක් ගෙන ඒ. විශ්වවිද්‍යාල අධ්‍යාපනය ඇතුළු නූතන ලාංකීය අධ්‍යාපනයේ ඇති අර්බුදය ද කතාව තුළ මතුපිට තලයේත් කතා තේමාත්මක සිදුවීම් ඔස්සේ ව්‍යංග්‍යාර්ථවත් විග්‍රහ කෙරේ. විශ්වවිද්‍යාල ශිෂ්‍ය දේශපාලනය හා ඔවුන්ගේ හැසිරීම එක් අවස්ථාවකදී රචකයා උත්ප්‍රාසාත්මකව විවිරණය කරන අයුරු බලන්න.
“තරුණ පිරිස දැඩි උද්යෝගයකින් සුදු වෑන් රථයට තඩිබාමින් සිටියේ එය දුෂ්ට බලවේගයක අවතාරයක් ලෙසින් විශ්වාස කරමින් විය යුතුය. ඔවුන් විසින් කරන ලද ක්‍රියාව නොසැලකිලිමත් රියැදුරෙකු විසින් සිදුකරන ලද රිය අනතුරකදී අද්‍යතන ශ්‍රී ලාංකිකයින් දැඩි ලෙස කිපී, තමන්ට ඇති වූ අප්‍රසාදය පළකරනු වස් සිරිතක් ලෙස කරන ක්‍රියාව සමානය. එම රථය වෙත ළඟාවීමට නොහැකි වූවන් කළේ සටන් පාඨ කියමින්, සිහිවිකල් වූ කලක මෙන් යම් ආකාරයකට පරල වූවා සේ බැණ අඬගැසීමය. එම හැසිරීම ටොස්ටෙස්ටරෝන් හෝමෝනය තරමක් පහළ මට්ටමක ඇතැ’යි අනුමාන කළ හැකි පිරිසක් විසින් අනුගමනය කරන්නට යෙදුණු සම්ප්‍රදායකි.”
ප්‍රචණ්ඩත්වය සාමාන්‍යකරණය වූ තැනක අවම ප්‍රචණ්ඩත්වය ඇත්තා ටොස්ටෙස්ටරෝන් අඩු පුද්ගලයෙක් සේ ගැනීම සාමාන්‍ය දෙයකි. ඔවුන් රොහාන්ට සලකන්නේද, රොහාන්ට තමාවම වැටහෙන්නේද සලකන්නේ එසේ ය. මෙම අවස්ථාවේ රථයෙන් සියුම් ලෙස බැස සිසුන්ගේ ප්‍රහාරයෙන් ගැලවී පලා යන දේශපාලනඥයා රොහාන් දකී. නමුත් ඔහු ඔහුව පාවා නොදේ.
හදසක් චාරිකා කෘතියෙහි පරිවර්තනය ගැන විශේෂයෙන් වචනයක් නොකිවහොත් එය මදිකමකි. අප දකින බොහෝ සිංහල පරිවර්තන කෘති පරිවර්තකයාගේ භාෂා හැකියාව පමණක් පදනම් වූ ඒවා සේ පෙනේ. මන්ද යත් තමා පරිවර්තනය කරන කෘතිය කියවා එහි යටි අරුත් ගැඹුරින් නොවටහාගෙන පරිවර්තනය ඉන් බහුතරය. නමුත් හදසක් චාරිකා පරිවර්තිකාව වන සුනේත්‍රා අලුත්දුන්නේ කතාවේ සමස්තාර්ථය සහ දේශපාලනික යටි අරුත මනා කොට වටහාගෙන සියුම්ව පරිවර්තනය කර ඇත. එසේ හෙයින් එය පරිවර්තන කෘතියක්ය යන අදහස පවා ගන්න අමාරු තරමේ සාර්ථක කෘතියක් වී ඇත.
මේ කෘතියේ දක්නට ලැබෙන එක් කාරණයක් නම් චරිත බාහුල්‍යයි. මේ නිසාම, කතාවේ පසු අඩට සාපේක්ෂව නවකතාවේ මුල් අඩ පාඨකයා ඉතා සෙමෙන් කියවිය යුතු වේ. තරමක් වෙහෙසකාරී වේ. චරිත රාශියක් තිබීම නවකතාවකට ගැටලුවක් නැතත් මේ ඇතැම් චරිත පරිපාකයට නොයන අයුරු පෙනී යයි. නොඑසේ නම් කතා තේමාවේ ගැලීමට හෝ මූලික චරිතවල පෝෂණයට ඒවා ඍජුව දායකත්වයක් දක්වනවා නොපෙනේ. තම සුප්‍රකට කෘතියක් වන කාව්‍යශාස්ත්‍රයේදී ඇරිස්ටෝටල් පෙන්වා දුන්නේ යම් කිසි සිද්ධියක්, චරිතයක් හෝ අවස්ථාවක් යම් කෘතියකින් ඉවත් කිරීමේදී හෝ වෙනසකට භාජනය කිරීමේ කතාවේ (නාට්‍යයේ) මූලික ධාරණාවට කිසිදු හානියක් නොවේනම් එම සිද්ධිය, චරිතය හෝ අවස්ථා නිරූපණය එම කෘතියේ ඓන්ද්‍රිය කොටසක් නොවන බවයි.
එසේම ඇන්ටන් චෙකොෆ් කී සුප්‍රකට කියමනක් ද ඇත. එනම් කතාවක ආරම්භයේදී කිසියම් තැනක තුවක්කුවක් බිත්තියේ එල්ලා ඇති බව පවසන්නේ නම් කතාව අවසාන වීමට ප්‍රථම එම තුවක්කුව පත්තු විය යුතු බවයි. කතාවේ ධාරණාව වැනි දේවල්, තරමක් දුරට පැරණි සංකල්ප ලෙස සම්භාව්‍ය කලාව මෙන්ම නූතන කලාව හදාරන්නට කියවන්නට උත්සාහ ගන්නා අපටද නොවැටහී යනවා නොවේ. නමුත් ඒ සියල්ල කලාකරුවාට මෙන්ම විචාරකයාටද ඉගනගන්නට ඇති සදාතන වටිනාකමින් යුක්ත සංකල්ප නොවේද?. එසේම තුවක්කුවේ උපහැරණය චෙකොෆ් කීවේ කෙටිකතා කලාව සම්බන්ධයෙන් බව ද ඇත්ත ය. එසේ වුවද දෙක තුනක් මිස පත්තු නොවන තුවක්කු කිහිපයක් තිබීම නවකතාවකට වුවද එතරම් සුබදායක නැති බව කිව යුතුය.
හදසක් චාරිකා නවකතාව ලංකාවේ පැවති යටකී තීරණාත්මක දේශපාලනික අවකාශය පිළිබඳ, එය අත් විඳිමින් සිටිමින් ද අද වන විට විප්‍රවාසව සිට – එකී සමාජ දේශපාලනික තලයන් ඊට වඩා ඉහළ සමාජයන් හා තුළනාත්මකව ගලපා බැලීමේ අත්දැකීම් ද සපුරා ඇති ලේඛකයින් දෙදෙනෙකු අතින් ලියැවුණු සුවිශේෂී කෘතියක් ලෙස හැඳින්වීම සාවද්‍ය නැත. සැබැවින්ම එය ලාංකීය භීම දේශපාලනයේ අතුරු කතාවක් වේ.
