ලබන වසරේ පැවැත්වීමට නියමිත ජනාධිපතිවරණය හා පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය පිළිබඳ උණුසුම ලංකාවේ පටන් ගනිමින් තිබෙද්දී, ඉන්දියාවේ පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය අප්‍රියෙල් මාසයේ පැවැත්වීමට නියමිතය. ඒ පිළිබඳ නියම උණුසුම පටන් ගනු ඇත්තේ පෙබරවාරි මාසයේ පටන්ය. මේ අතර, බංග්ලාදේශයේ පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය ජනවාරි 7 වැනිදා පැවැත්වීමට නියමිතය. මැතිවරණ ප්‍රචණ්ඩත්වය සහ විරුද්ධ පක්‍ෂවලට විරුද්ධව පාලක පක්‍ෂය වන අවාමි ලීගය තමන් සතු ආණ්ඩු බලය අයුතු සහ හිතුවක්කාර ලෙස යොදා ගැනීම බංග්ලාදේශ මැතිවරණ ව්‍යාපාරයේ ප්‍රධාන ලක්‍ෂණ දෙකද වී තිබේ. එහි ඡන්දය දැන් යුද්ධයක් බවට පත්වී තිබේ.
ඉන්දියාවේ සහ බංග්ලාදේශයේ වර්තමාන දේශපාලන පරිවර්තනය තුළ 2024 වසරේ මැතිවරණ පැවැත්වෙනු ඇත්තේ තරමක් සමාන දේශපාලන ගමනක් පිළිබඳ සන්දර්භයක් තුළය. එය නම්, එම රටවල් දෙකෙහිම, තනි-පක්‍ෂ ආධිපත්‍යවාදී පාලන තන්ත්‍ර තහවුරු කිරීමේ කාර්යය මැතිවරණවල ප්‍රධාන ප්‍රතිඵලය බවට පත්වීමයි. වෙනත් ආකාරයකින් කියන්නේ නම්, එම රටවල් දෙකේම පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණවලින් සිදුවනු ඇත්තේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය තහවුරු කිරීම හෝ ශක්තිමත් කිරීම නොවේ. දැනට පවත්නා තනි-පක්‍ෂ ආධිපත්‍යවාදී ප්‍රවණතාවට තවත් පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයක් මගින් සුජාතභාවය සහ දේශපාලන වලංගුභාවය ලබාගැනීමයි. ඉන්දියාවේ භාරතීය ජනතා පක්‍ෂයද, බංග්ලාදේශයේ අවාමි ලීගයද මැතිවරණ යොදාගන්නේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දේශපාලන ජීවිතය ශක්තිමත් කිරීමට නොවේ. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයෙන් බැහැරව ගොඩනැගී ඇති අධිකාරවාදී පාලන තන්ත්‍ර ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී මාධ්‍යයක් තුළින් තවත් අවුරුදු පහකට පත්කර ගැනීමටයි.
ලංකාවේ ජනාධිපතිවරණය හා පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය පැවැත්වීමට නියමිතව තිබෙන්නේ ඉන්දියාවට සහ බංග්ලාදේශයට වෙනස් දේශපාලන පසුබිමක් තුළය. ලංකාවේද තනි පක්‍ෂ ආධිපත්‍යවාදී අධිකාරවාදයක් කරා පරිවර්තනය වීමේ අනතුර 2019 වසරේ සිට උත්සන්න වූ නමුත්, කෝවිඩ් මහජන සෞඛ්‍ය අර්බුදයේ එක් අනපේක්‍ෂිත ප්‍රතිඵලයක් වූයේ එම අධිකාරවාදී පාලන තන්ත්‍රයත්, අධිකාරවාදී ක්‍රමයත් මහත් අර්බුදයකට පාත්‍රවීමයි. එම අර්බුදයේ දේශපාලන පිපිරීම සිදුවූයේ 2022 වසරේ හදිසියේ මතුවූ පුරවැසි අරගලය තුළිනි. ලංකාවේ අධිකාරවාදයේ අර්බුදය තාවකාලිකව කළමනාකරණය කරගැනීමට වික්‍රමසිංහ-රාජපක්‍ෂ සන්ධානයට හැකි වූ නමුත්, එහි තවත් පුපුරා යාමක් 2024 මැතිවරණ ආශ්‍රිතව සිදුවීමට නියමිතව තිබෙන බව පෙනේ. එය නම් ‘ඇති’ සහ ‘නැති’ යන එකිනෙකට පසමිතුරු සමාජ කඳවුරු දෙක අතර සිදුවන ‘පන්ති සටනක’ මොහොතක් වීමයි. ඉන්දියාවේ සහ බංග්ලාදේශයේ මැතිවරණවලින් සිදුවන දේශපාලන ප්‍රතිඵලයට හාත්පසින් වෙනස් දේශපාලන ප්‍රතිඵල ඇතිකිරීමේ විභවතාවක් ලංකාවේ මැතිවරණවල ගැබ් වී තිබේ. ආණ්ඩු බලය හිමිකරුවන්ගේ පන්ති පදනම් වෙනස් වීමට හැකිවීම එම විභවතාවයි. ඊළඟ අවුරුද්දේ දේශපාලන ක්‍රියාවලිය ලංකාවේ ඉදිරි දේශපාලන ගමන්මගට තීරණාත්මක බලපෑමක් සිදුකිරීමට තුඩු දෙනු ඇතැයි සිතිය හැක්කේද ඒ නිසාය.
ලංකාවේ විශේෂතා
2024 වසරේ නියමිත ජනාධිපතිවරණය හා පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය ඇත්ත වශයෙන් පැවැත්වේද නැද්ද යන කරුණ පිළිබඳ සැකයක් පැවතීමත්, මැතිවරණ නොපැවැත්වීමට පවා වික්‍රමසිංහ – රාජපක්‍ෂ බලහවුල ලැහැස්ති විය හැකිය යන අනුමානයක් තිබේය යන කරුණ පිළිගැනීමත් වෙතින් අපේ මෙම සාකච්ඡාව ආරම්භ කළ හැකිය. ගිය වසරේ පුරවැසි අරගලයට තුඩු දුන් ආර්ථික, සමාජ හා දේශපාලන අර්බුදයේ පරිමාව තවත් තියුණු වෙමින් පවතින පසුබිමක් තුළ මැතිවරණවල එක් නියත ප්‍රතිඵලයක් වන බව පෙනෙන්නේ, වික්‍රමසිංහ – රාජපක්‍ෂ බල හවුල ඡන්ද දායකයන් විසින් ප්‍රතික්‍ෂෙප කරනු ලැබීමයි. ලංකාවේ පුරවැසියන් අතර ගිය වසරේ සිට ගොඩනැගී තිබෙන ප්‍රධාන දේශපාලන අපේක්‍ෂාවක් බව පෙනෙන්නේ, දැනට ගොඩනැගී තිබෙන ආර්ථික හා සමාජ අර්බුදයේ නිර්මාතෘවරුන් වන සාම්ප්‍රදායික පාලක පන්තිය බලයෙන් ඉවත් කිරීමයි. එය අප රටේ පුරවැසියන් අතර ගොඩනැගී තිබෙන ප්‍රබල ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දේශපාලන අපේක්‍ෂාවක්ද වේ. මෙම පසුබිම තුළ ලංකාවේ 2024 වසර තුළ සිදුවන මැතිවරණවල ප්‍රතිඵලය වන්නේ දැනට බලයේ සිටින පාලක කණ්ඩායම්වලට දිගටම බලයේ සිටීම සුජාත කිරීමේ ප්‍රතිඵලයක් නොවේ. දැනට බලයේ සිටින පාලක කණ්ඩායම් එළවීමේ සහ ඔවුන්ට දේශපාලන වශයෙන් දඬුවම් කිරීමේ අපේක්‍ෂාව ලංකාවේ ඇති ප්‍රධාන විශේෂත්වයයි.
මෙය වනාහි තරමක් ගැඹුරට විභාග කළ හැකි සංසිද්ධියකි. 2024 වසරේ ලංකාවේ පැවැත්වීමට නියමිත මැතිවරණවල සම්පූර්ණයෙන්ම අලුත් සන්දර්භයක් තිබේ. එය නම් දේශපාලන බලය ලබාගැනීමේ අරගලයේ යෙදී සිටින්නේ 1950 ගණන්වල මැදභාගයේ සිට තිබුණු ආකාරයට පාලක පන්තියේ අධිපති කඳවුරු දෙකක් අතර නොවේ. එය දෙකොන් සටනක් නොව තුන්කොන් සටනක් ලෙසද මතුවෙමින් පවතී. එම තුන්කොන් සටනේ තවත් විශේෂත්වයක් තිබේ. එය නම් මෙම කඳවුරු තුන ගොඩනැගී තිබෙන්නේ ලංකාවේ සමාජයේ දේශපාලන බලතුලනය සම්පූර්ණයෙන්ම අලුත් ආකාරයකට සකස් වී තිබීමේ ක්‍රියාවලියක්ද ප්‍රදර්ශනය කරමිනි. එජාපය, ශ්‍රීලනිපය සහ පොදු ජන පෙරමුණ යන සාම්ප්‍රදායික පාලක පන්තියේ දේශපාලන පක්‍ෂ තුනම මහජනතාව විසින් ප්‍රතික්‍ෂෙප කරනු ලැබීමේ ඉරණමට පත්වීම 2024 වසරේ මැතිවරණවලින් බොහෝ විට සිදුවිය හැකි ප්‍රතිඵලයකි.
මේ පසුබිම තුළ 2024 මැතිවරණවලින් සිදුවීමට ඉඩ තිබෙන වැදගත් දේශපාලන ප්‍රතිඵලයක් නම්, මැතිවරණවලින් පසුව හුදෙක් ආණ්ඩු වෙනසකට වඩා ඈතට ගිය වෙනසක් සිදුවීමේ අවකාශය විවෘත වී තිබෙන බවයි. එය නම් දේශපාලන බලයේ සිටින සමාජ – පන්ති සන්ධානයද වෙනස්වීමට අවකාශය තිබෙන බවයි. එය කම්කරු, ගොවි, දුගී සහ මධ්‍යම පන්තික යන නිර්ප්‍රභූ සමාජ පන්ති/ස්තරවල ආර්ථික, සමාජ හා දේශපාලන අපේක්‍ෂා නියෝජනය කරන, එම සමාජ ස්තර අතර ගොඩනැගෙන සන්ධානයක් මත පන්තිමය වශයෙන් පදනම් වන දේශපාලන කඳවුරකට මහජන ඡන්දයක් තුළින් ආණ්ඩු බලය ලබාගැනීමේ ඓතිහාසික මොහොත විවෘත වී තිබෙන්නේය යන්න එහි අර්ථයයි. රටේ දැනට තිබෙන දේශපාලන බලවේග අතරින් එම අවකාශය ප්‍රයෝජනයට ගත හැකි වන පක්‍ෂ/සන්ධාන අතර ඉදිරියෙන්ම සිටින්නේ ජවිපෙ/ජාතික ජන බලවේගයයි. එහෙත් එම අවකාශය සාධනීය ලෙස භාවිත කිරීමට ජවිපෙ/ ජාජබ කඳවුරට හැකිවේද? එසේ වීමට සාම්ප්‍රදායික පාලක පන්තිය ඉඩ ලබාදේද? යන ප්‍රශ්න දෙකද මතු වේ. ඒවා මගහැරිය නොයුතු සහ ගැඹුරට සාකච්ඡා කළ යුතු ප්‍රශ්න දෙකකි. මෙම ප්‍රශ්න දෙක අඩු තරමින් ජවිපෙ/ජාජබ ඇතුළත සාකච්ඡා වන්නේ නම් එය යහපත් දෙයකි.
මැතිවරණ ‘පන්ති සටනක්’ වීම
‘මැතිවරණ තුළින් ආණ්ඩු වෙනසක්’ යන කරුණෙහිද මතුපිට සහ ගැඹුරු පැති දෙකක් තිබේ. එහි මතුපිට අර්ථය නම්, පවත්නා ආණ්ඩුව මෙන්ම මෙතෙක් පැවැති ආණ්ඩු වෙනුවට, සම්පූර්ණයෙන් අලුත් ආණ්ඩුවක් පත්වීමයි. ජවිපෙ නායකත්වයෙන් හෝ සජබ නායකත්වයෙන් අලුත් ආණ්ඩුවක් පිහිටුවීමෙන් ඇතිවන මතුපිට වෙනසයි. ‘රෙජීම් චේන්ජ් එකක්’ යනුවෙන් අප රටේ සමහර දෙනා කියන දෙයෙහිද මතුපිට අර්ථයක් තිබේ. එහි ගැඹුරු අර්ථයක් නම්, නව ආකාරයේ ආර්ථික සමාජ හා දේශපාලන ප්‍රතිසංස්කරණ ප්‍රතිපත්ති පැකේජයක් සඳහා මැතිවරණයක් තුළින් මහජන අනුමැතිය ලබාගෙන, ඒවා ක්‍රියාත්මක කිරීමේ වැඩ පිළිවෙළක්ද සහිත අලුත් බල හවුලක් බලයට පත්වීමයි.
ලංකාවේ වර්තමාන මහා අර්බුද තුළ, මහජනතාවගේ පැත්තෙන් බලන විට අවශ්‍ය වන්නේ මෙම මතුපිට සහ ගැඹුරු යන අර්ථ දෙකම කැටි කොටගත් ‘රෙජීම් චේන්ජ්’ එකකි. ලංකාවේ අතීත අත්දැකීම් දෙස බලන්නේ නම් 1956 සහ 1970 මැතිවරණවලින් සිදුවූයේ හුදු ආණ්ඩු වෙනස යන්න ඉක්මවා ගිය ‘රෙජීම් චේන්ජ්‘ දෙකකි. ඒ ආවස්ථා දෙකෙහිදීම ආණ්ඩු බලය ලබාගත්තේ බලයේ සිටි ආණ්ඩුවට වෙනස් සමාජ පන්ති සන්ධානයකි. ආර්ථික, සමාජ හා දේශපාලන පරිවර්තනය සඳහා පැවති ආණ්ඩුවේ ප්‍රතිපත්ති න්‍යාය පත්‍රයෙන් වෙනස් වූ න්‍යාය පත්‍රයක් සහිත නව රෙජීමයකි. ඒ දෙකින්ම පිළිබිඹු වූයේ එම අලුත් පන්ති බලවේග බල සන්ධානයක් විසින් තීරණය කරන ලද ‘පරිවර්තනීය න්‍යාය පත්‍රයක්’ එම දේශපාලන බලවේගවලට තිබුණ බවයි. 1956 සහ 1970 මැතිවරණවලදී, අලුතෙන් බිහිවූ දේශපාලන – සමාජ සන්ධාන විසින් මහජන අනුමැතිය ලබා ගන්නා ලද්දේ දෘෂ්ටිමය වශයෙන් වෙනම අනන්‍යතාවක්ද තිබූ පරිවර්තනීය න්‍යාය පත්‍රයකටය.
2024 වසරේ නියමිත මැතිවරණ කේන්ද්‍රකොටගෙන අලුතින් මතුවන්නේද මෙම පැරණි කාරණයමයි. එය සාරාංශ කොට ඉදිරිපත් කරන්නේ නම් මෙසේය. ලංකාව දැනට හසුවී තිබෙන්නේ අති දරුණු ආර්ථික හා සමාජ අර්බුදයකටය. ඒවා විසඳීමට දැනට බලයේ සිටින එජාප – පොදුජන පෙරමුණු සන්ධානය ගන්නා සෑම පියවරකම ප්‍රතිඵලය එම අර්බුදයේ බර ඉතාම අසාධාරණ ලෙස ගොවි, කම්කරු, දුගී හා මධ්‍යම පන්තික සමාජ ස්තර මත පැටවීමයි. එම ජන කොටස්වල ආර්ථික හා සමාජීය විනාශය, නැවැත්විය යුතුව තිබේ. නැවැත්වීමට නොහැකි නම්, එය අවම කළ යුතුව තිබේ. ධනපති, වයාපාරික දේපළ හිමි සමාජ ස්තරවලටත්, ප්‍රභූ තන්ත්‍රයටත් එම බර පැවරිය යුතුව තිබේ. ඒ සඳහා අලුත් ආකාරයේ ආර්ථික සංවර්ධන ඉදිරි දැක්මක්ද, දේශපාලන නායකත්වයක්ද අවශ්‍ය වේ. එම අලුත් දේශපාලන නායකත්වය, එජාපය, ශ්‍රීලනිපය, පොදු ජන පෙරමුණ මෙන්ම සමගි ජන බලවේගයද අයත් ප්‍රතිෂ්ඨාපිත පාලක පන්තියේ දේශපාලන නියෝජිතයන් වෙතින් පැමිණෙන්නට නොහැකිය. නව ඉදිරි දැක්මක්ද, දේශපාලන නායකත්වයක්ද ජවිපෙ/ජාජබය වෙතින් පැමිණේවිද යන්න, ආණ්ඩු වෙනසකින් ඈතට යන දේශපාලන වෙනසක් ලබන වසරේ මැතිවරණ ප්‍රතිඵල වෙතින් අපේක්‍ෂා කරන පුරවැසියන් ඉදිරියේ ඇති බරපතළ ප්‍රශ්නයක් මෙන්ම අපේක්‍ෂාවක්ද වෙයි. මෙය අනිවාර්යයෙන්ම ජවිපෙද මුහුණ දෙන ප්‍රශ්නයකි.
මේ අතර 2024 ජනාධිපතිවරණය හා පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය, පෙර පැවති මැතිවරණ මෙන්ම අතිශය උණුසුම් සහගත එකක් වීම වැළැක්විය නොහැකිය. එයට හේතුව මෙම මැතිවරණවලින් පරදුවට තැබී තිබෙන දේ වෙන මැතිවරණවලට වඩා අලුත් ස්වරූපයක් ගෙන ඇති නිසාය. ඒ අනුව එම මැතිවරණවලින් සංකේතවත් කරන්නේ, දේශපාලන බලය ලබාගැනීම සඳහා දේශපාලන කඳවුරු සහ බලවේග කිහිපයක් අතර පැවැත්වෙන තරගයක් සහ බල අරගලයක් පමණක් නොවේ. ලංකාවේ සමාජයේ දැනට ඉතා තියුණු වී තිබෙන ‘ඇති’ සහ ‘නැති’ යන එකිනෙකට පසමිතුරු සමාජ කඳවුරු දෙක අතරද මුහුණට මුහුණ ලා සිදුවන අරගලයකි. එය ලංකාවේ සුවිශේෂ තත්වයන් විසින් නිර්මාණය කරනු ලබන පන්ති අරගලයකි. 2024 සිදුවනු ඇත්තේ හුදෙක් මැතිවරණ තරගයක්ම නොව ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ ඇඳුම් ඇඳගෙන සිදුවන ‘පන්ති සටනක්ද’ වන්නේය. 2024 වසර ලංකාවට තීරණාත්මක වසරක්ද වන්නේ ඒ නිසාය.
