ජනාධිපතිවරයා ආණ්ඩුක්රම ව්යවස්ථා සභාව සමග ප්රසිද්ධ ගැටුමක නිරත වී සිටියි. නොවැම්බර් 22 වැනිදා පාර්ලිමේන්තුව අමතමින් ජනාධිපතිවරයා කිව්වේ ආණ්ඩුක්රම ව්යවස්ථා සභාවේ කටයුතු ගැන විමර්ශනයට පාර්ලිමේන්තු කාරක සභාවක් පත්කළ යුතු බවය. ව්යවස්ථා සභාව විධායකයේ කොටසක් බවද, ඊට එරෙහිව මූලික අයිතිවාසිකම් නඩු පැවරිය හැකි බව මතක තබාගත යුතු බවද ඔහු ව්යවස්ථා සභාවට කීවේය.
දූෂණ විරෝධී පනත සම්මත වී මාස තුනක් ගතව ඇතත් එම කොමිසමේ සාමාජිකයන් පත්කිරීම සඳහා නම් නිර්දේශ කිරීමට ආණ්ඩුක්රම ව්යවස්ථා සභාව කටයුතු කර නැතැයි ඔහු කීවේය. ආණ්ඩුක්රම ව්යවස්ථා සභාව නිසා පොලිස්පතිවරයකු හා ඉහළ අධිකරණ විනිසුරුවරයකු පත්කරගන්නට තමාට නොහැකිවී තිබෙන බව කී ජනාධිපතිවරයා, එයින් රටේ පාලනය ගෙනයාමට නොහැකිවී ඇතැයිද චෝදනා කළේය.
ජනාධිපතිවරයා මෙලෙස ව්යවස්ථා සභාව සමග ආරාවුලක් ඇතිකර ගන්නේ තමාගේ තනි හා හිතුවක්කාර බලයට එයින් ඇතිකරන සංවරණ හා තුලනයන් නිසා බව පැහැදිලිව පෙනෙයි. පසුගිය සතියක ජනාධිපතිවරයා අභියාචනාධිකරණ සභාපති නිශ්ශංක බන්දුල කරුණාරත්න, ශ්රේෂ්ඨාධිකරණ විනිසුරුවරයකු හැටියට උසස් කිරීමට කළ යෝජනාව ව්යවස්ථා සභාවට යැව්වේය. ඒ සමගම සෝභිත රාජකරුණා විනිසුරුවරයා අභියාචනාධිකරණ සභාපති හැටියට පත්කිරීමටද යෝජනා කළේය.
අභියාචනාධිකරණ සභාපති බන්දුල කරුණාරත්න, පසුගිය කාලයේ විවාදයට ලක්වූ විනිසුරුවරයෙකි. ක්රීඩා ඇමති රොෂාන් රණසිංහ පාර්ලිමේන්තුවේදී ඔහු පිළිබඳ බලවත් විවේචනයක් කළේය. ඇමතිවරයා විසින් පත්කරන ලද ක්රිකට් අතුරු කමිටුවට දිනයක් ඇතුළත තහනම් නියෝගයක් පැනවීමෙන්, කරුණාරත්න විනිසුරුවරයාගේ ක්රියාකලාපය පක්ෂග්රාහී වන බව ඔහු කීවේය. එවැනි තීන්දුවක් ගැනීමේදී වගඋත්තරකාර පාර්ශ්වයෙන් කරුණු නොවිමසා ඒකපාක්ෂිකව තහනම් නියෝගයක් පැනවීමද ඔහු ඉස්මතු කර දැක්වීය. පසුව සභාපති විනිසුරු කරුණාරත්න, ක්රිකට් අතුරු කමිටුව පිළිබඳ නඩුවෙන් ඉවත්විය. තවමත් ඒ නඩුව විමසෙමින් පවතියි. දැන් ඉන්නේ අලුත් ක්රීඩා ඇමතිවරයෙකි.
ඊට පෙර ඩයනා ගමගේ මන්ත්රීවරියගේ පාර්ලිමේන්තු ආසනය සම්බන්ධයෙන් බහුතර නඩු තීන්දුව ලිව්වේද බන්දුල කරුණාරත්න විනිසුරුවරයාය. එම නඩුව මුලින් ඔහු සහ මරික්කාර් විනිසුරුවරයා ඉදිරියේ අසා, අවසානයේ විනිසුරුවරුන් දෙදෙනා තීන්දුව ගැන වෙනස් මත දෙකක සිටි නිසා තුන්වැනි විනිසුරුවරයකු එකතු කර ගැනීමට නියම විය. ඒ අවස්ථාවේදී පෙත්සම්කාර ඕෂල හේරත් වෙනුවෙන්, විනිසුරුවරුන් පස් දෙනකු පත්කරන ලෙස ඉල්ලුවත්, සභාපති විනිසුරු කරුණාරත්න, අවසර දුන්නේ විනිසුරුවරුන් තිදෙනකුට පමණි. ඒ අනුව, සභාපති විනිසුරුවරයා විසින් ඛේමා ස්වර්ණාධිපති විනිසුරුවරිය විනිසුරු මඬුල්ලට එකතු කරගන්නා ලදි. ඇය සභාපති විනිසුරු කරුණාරත්නගේ තීන්දුවට එකඟත්වය පළකළ අතර, මරික්කාර විනිසුරුවරයා තමාගේ පළමු ස්ථාවරයේම සිට, ඩයනා ගමගේගේ මන්ත්රීධුරය අහෝසි කළ යුතුයැයි නියම කළේය.
බන්දුල කරුණාරත්න විනිසුරුවරයා මෙලෙස විවාදාත්මක තත්වයක සිටියදීය, ජනාධිපතිවරයා ඔහු ශ්රේෂ්ඨාධිකරණයට උසස් කරන ලෙස ආණ්ඩුක්රම ව්යවස්ථා සභාවට යෝජනා කළේ. ශ්රේෂ්ඨාධිකරණයේ හා අභියාචනාධිකරණයේ විනිසුරුවරුන් හැටියට පත්කළ යුතු අයගේ නම් ජනාධිපතිවරයා විසින් ආණ්ඩුක්රම ව්යවස්ථා සභාවට යෝජනා කිරීමත්, ව්යවස්ථා සභාව ඒවා අනුමත කළ විට ජනාධිපතිවරයා අදාළ තනතුරට පත්කිරීමත්, ආණ්ඩුක්රම ව්යවස්ථාවේ නියමයයි. බන්දුල කරුණාරත්න හා සෝභිත රාජකරුණා මහත්වරුන්ගේ නම් ව්යවස්ථා සභාව තුළදී සමාන ඡන්ද දෙපැත්තටම ලැබීමෙන් (3:3) තීරණයක් ගත නොහැකි තත්වයකට පත්වී ඇත. (දෙදෙනෙකු ඡන්දයෙන් වැළකී සිටියහ.) ජනාධිපතිවරයා චෝදනා කරන්නේ ඒ සම්බන්ධයෙනි.
මීට පෙර, ව්යවස්ථා සභාව, අභියාචනාධිකරණ විනිසුරුවරුන්ගේ කාර්ය සාධනය සම්බන්ධයෙන් තොරතුරු එවන්නැයි අගවිනිසුරුවරයාගෙන් ඉල්ලා ලිපියක් යවා තිබිණ. ඒ, තමන් වෙත විනිසුරු පත්කිරීම් සම්බන්ධ යෝජනා ලැබුණු විට ඒ ගැන තීරණය ගැනීම පහසු වෙන්නටය.
විනිශ්චයකාරවරුන් පිළිබඳ ජනාධිපතිවරයාගේ නිර්දේශ අනුමත කිරීම අතිවිශාල වගකීමක් වන හෙයින් එම වගකීම ඵලදායි හා කාර්යක්ෂම ලෙස ඉටු කිරීමට අදාළ තොරතුරු ලබාගැනීම අවශ්ය යැයි සභාවේ සභාපති කථානායකවරයා එම ලිපියේ සඳහන් කොට තිබිණ.
ජනාධිපතිවරයා මේ පියවරද විවේචනය කරමින් ව්යවස්ථා සභාවේ සභාපති කථානායකවරයාට ලිපියක් යවා තිබිණ. ඔහු කියා තිබුණේ, තමා එවන යෝජනා ගැන අනුමැතිය දීම හෝ නොදීම මිසක, මෙවැනි දේ කිරීමෙන් ව්යවස්ථා සභාව තම සීමාව ඉක්මවා කටයුතු කරන බවක් පෙනෙතැයි කියාය.
කාරණය එතැනින් නැවතුණේ නැත. ව්යවස්ථා සභාවේ එම තොරතුරු ඉල්ලීමට විරුද්ධව ශ්රේෂ්ඨාධිකරණයට මූලික අයිතිවාසිකම් පෙත්සමක් නොවැම්බර් 29 වැනිදා ඉදිරිපත් කෙරුණේය. ව්යවස්ථා සභාව ගත් එම තීරණය බල රහිත කරන ලෙස මෙම පෙත්සම මඟින් ඉල්ලා ඇත. ජනාධිපතිවරයා ව්යවස්ථා සභාවට විනිසුරුවරුන්ගේ නම් නිර්දේශ කරනු ලැබ ඇති තත්ත්වය යටතේ, ව්යවස්ථා සභාව එම විනිශ්චයකාරවරුන්ගේ විස්තර ඉල්ලා ඇතැයි පෙත්සම්කරු කියයි.
මේ සියලු දේ සිදුවන්නේ, ජනාධිපතිවරයා ව්යවස්ථා සභාවට විරුද්ධව ප්රසිද්ධියේ අදහස් පළකරන්නට පටන් ගැනීමත් සමගය. එනම්, ජනාධිපතිවරයාගේ විරෝධයේ අනුඅංග හැටියටය. ඒවා ජනාධිපති කාර්යාලයෙන්ම සකස්වෙන තිරපිටපතට අනුව සිදුවන බව තේරුම් ගැනීම අපහසු දෙයක් නොවේ. ආණ්ඩුක්රම ව්යවස්ථා සභාව යනු විධායකයේම කොටසක්යැයි ජනාධිපතිවරයා කීවත්, එය විධායක ජනාධිපතිවරයාගේ අත්තනෝමතික බලතල සීමා කිරීමට, 2001දී චන්ද්රිකා කුමාරතුංග ජනාධිපතිනියගේ පරිවාස ආණ්ඩුව කාලයේදී සිවිල් සමාජයේ මැදිහත්වීමෙන් 17 වැනි ආණ්ඩුක්රම ව්යවස්ථා සංශෝධනයෙන් ඇතිකරන ලද්දකි.
එයින් බලාපොරොත්තු වන්නේ, ඉහළ අධිකරණ විනිසුරුවරුන් ඇතුළු රාජ්යතන්ත්රයේ ඉහළ තනතුරුවලට පත්කිරීම් ජනාධිපතිවරයාගේ ‘තනි කැමැත්තට’ කරන්නට ඉඩ නොදී වඩා ප්රජාතන්ත්රවාදී මාර්ගයකින් කිරීමයි. එය විධායකයේම කොටසක් නම්, එහි සබාපතිත්වය දිය යුත්තේ ජනාධිපතිට හෝ වෙනත් ඇමතිවරයකුටය. එහෙත්, මෙහි සභාපතිවරයා කථානායකය. ජනාධිපතිවරයාගේ නියෝජිතයෙක්ද සභාව තුළ සිටියි.
ආණ්ඩුක්රම ව්යවස්ථා සභාව, එහි උපතේ පටන්, විධායක ජනාධිපතිගේ පීඩාවට ලක්වූ දෙයකි. එහි ලොකුම හතුරා හැටියට සැලකිය හැක්කේ විධායක ජනාධිපතිය. ජනාධිපති කුමාරතුංගගේ කාලයේ ඇරඹුණත්, මැතිවරණ කොමිෂන් සභාවට, ව්යවස්ථා සභාව නිර්දේශ කළ අය පත් නොකිරීමෙන් ඇයම ව්යවස්ථා සභාවට හතුරුකම් කරන්නට පටන් ගත්තීය. ඉන්පසුව, 17 වැනි සංශෝධනය මහින්ද රාජපක්ෂ ජනාධිපතිවරයා විසින් ආපස්සට හරවනු ලැබිණ. ඔහුගේ 18 වැනි සංශෝධනයෙන් ව්යවස්ථා සභාව අහෝසි කොට පාර්ලිමේන්තු සභාව නමැති ජනාධිපතිගේ රූකඩයක් මෙන් නැටවෙන සභාවක් ඇතිකරනු ලැබීය. එම සභාවට කළ හැකිව තිබුණේ, ජනාධිපති එවන නම් ගැන ‘නිර්දේශ’ ඉදිරිපත් කිරීම පමණි. ඒවා පිළිගැනීම හෝ නොගැනීමට ජනාධිපතිට හැකිය.
එය කිසිසේත් 17හි තිබුණු ආණ්ඩුක්රම ව්යවස්ථා සභාවට සමාන නැත. හුදු රූකඩයකි. මහින්ද රාජපක්ෂගෙන් පසු ජනාධිපති මෛත්රීපාල සිරිසේනගේ කාලයේ, 19 වැනි සංශෝධනය ගෙනැවිත් ව්යවස්ථා සභාව පරණ ආකාරයට යළි පිහිටුවන ලදි. එහෙත් එය සිදුවුණේ සිරිසේන ජනාධිපතිගේ හා වික්රමසිංහ අගමැතිගේ පෞද්ගලික හොඳකමක් නිසා නොව, සාධාරණ සමාජයක් සඳහා ජාතික ව්යාපාරය වැනි සිවිල් සංවිධාන විසින් 2015 ජනාධිපතිවරණයේදී ඉදිරියට ගෙනෙන ලද ව්යවස්ථා ප්රතිසංස්කරණ න්යාය පත්රයේ අංකයක් අනුව බව පැහැදිලි කළ යුතුය. ජනාධිපති සිරිසේනද ඒ කාලයේ ව්යවස්ථා සභාව සමග විවිධ ආරාවුල් ඇතිකරගත් බව මතක තිබේ. ගෝඨාභය රාජපක්ෂ 20න් එය යළිත් ආපස්සට හරවා මහින්ද රාජපක්ෂගේ රූකඩ පාර්ලිමේන්තු සභාව යළි පිහිටුවූයේය.
17, 18, 19, 20, 21 යන ව්යවස්ථා සංශෝධන එකම දෙයක් වටා, එනම් ව්යවස්ථා සභාව වටා කැරකුණු බවත්, ඉදිරියට ගිය අවස්ථාවල ජනාධිපතිගේ බලයට සීමා පැනවුණු බවත්, ආපස්සට ගත් විට ජනාධිපතිගේ හිතුවක්කාර බලය නැවතත් ස්ථිර වූ බවත් සිහිකට යුතුය.
රනිල් වික්රමසිංහ මෙවර අගමැතිවූ පසුව, නැවතත් 21 සංශෝධනය හරහා ආණ්ඩුක්රම ව්යවස්ථා සභාව පිහිටුවූ නමුත් දැන් ඒ පුද්ගලයාම ජනාධිපති වී ව්යවස්ථා සභාව සමග ගැටුමක් ඇතිකරගෙන තිබේ. ඒ අතින් ඔහු මහින්ද රාජපක්ෂ හා ගෝඨාභය රාජපක්ෂ හා සමානය.
ආණ්ඩුක්රම ව්යවස්ථා සභාවේ සාමාජිකයන් ගණන දහයක් වන නමුත් දැනට ඉන්නේ නවයකි. පාර්ලිමේන්තුවේ ප්රධාන පක්ෂ දෙක නොවන සුළුතර පක්ෂවලින් ව්යවස්ථා සභාවට පත්කළ යුතු නියෝජිතයා, පොහොට්ටු පක්ෂයෙන් කැඩී කණ්ඩායම් අටවාගත් පිරිසගේ බලපෑමෙන් තවමත් පත්කරගන්නට හැකිවී නැත. සාධාරණව බැලුවොත්, එහි නියෝජිතත්වය හිමිවිය යුත්තේ ප්රධාන පක්ෂ දෙක හැරුණු විට වැඩි බලය හිමි දෙමළ ජාතික සන්ධානයටය. එම පක්ෂයෙන් මන්ත්රී ධර්මලිංගම් සිද්ධාර්ථන්ගේ නම යෝජනා කර ඇති නමුත් දීර්ඝ කාලයක් තිස්සේ ඔහු පත්කර නැත. ඊට අමතරව සභාවේ සිවිල් සමාජය නියෝජනය කරමින් නියෝජිතයෝ තිදෙනෙක් සිටිති.
දැනට තිබෙන විදියට ආණ්ඩුක්රම ව්යවස්ථා සභාවේ කාර්යයන් පිටත ලෝකයට විවෘත නැත. තමන් තීරණ ගන්නා විදිය ගැන කෙතාරතුරු පිටතට නොදෙන්නට සාමාජිකයන් එකඟවී ඇති බව සාමාජිකයන්ගෙන් තොරතුරු විමසන විට දැනගන්නට තිබෙන කාරණයකි. එහෙත්, ආණ්ඩුක්රම ව්යවස්ථා සභාව එසේ රහසිගත එකක් විය යුතුදැයි යන්න ගැන විවාදයක් පවතියි. විශේෂයෙන් එහි සිටින, සිවිල් සමාජය නියෝජනය කරමින් පත්කර ඇති තිදෙනා, තමන් ගන්නා තීන්දු තීරණ ගැන රටේ මහජනතාව දැනුවත් නොකළ යුතුදැයි ප්රශ්න කෙරෙයි. අඩුගණනේ ඔවුන් වගකිව යුත්තේ මහජනතාවට නිසාය.
ව්යවස්ථා සභාව තමන් කටයුතු කරන ආකාරය ගැන සකස් කරගත් රීති සමූහයක් The Rules relating to the Performance and Discharge of Duties and Functions of the Constitutional Council made in keeping with the provisions of Article 41G (3) of the Constitution of the Democratic Socialist Republic of Sri Lanka නමින් පසුගියදා ගැසට් කරන්නට පියවර ගත්තේය. එහෙත්, ජනාධිපතිවරයා රජයේ මුද්රණාලයාධිපතිට, එම ගැසට්එක මුද්රණය නොකරන ලෙස නියම කර ඇති බව සන්ඩේ ටයිම්ස් පුවත්පත පසුගිය සතියේ වාර්තා කර තිබිණ. එයද ජනාධිපති හා සභාව අතර ගැටුමේ තවත් අංකයකි.
ජනාධිපති වික්රමසිංහ, තමාගේ තීරණවලට හා යෝජනාවලට ව්යවස්ථා සභාව කැමති නොවීම සම්බන්ධයෙන් අසතුටට පත්වී සිටින බව පෙනේ. ජනාධිපතිගේ යෝජනාවලට උඩ පැනගෙන අනුමැතිය දීමට නම් ව්යවස්ථා සභාවක් තිබිය යුතු නැත. එය ඇතිකර තිබෙන්නේම ජනාධිපතිගේ යෝජනා ගැන සලකා බලා තීන්දු තීරණ ගැනීමටය. අනුමත කිරීමට හෝ නොකිරීමටය. අනුමත නොකළ විට, වෙනත් සුදුසු නම් ඉදිරිපත් කිරීමට ජනාධිපතිට සිදුවෙයි. එය ජනාධිපතිගේ ඊගෝවට හෙවත් ප්රතිරූපයට හානියක් සේ සැලකෙන්නටද පිළිවන. එහෙත්, ව්යවස්ථා සභාව පිහිටුවා තිබෙන අරමුණෙන් පිට පනින්නට නොහැකිය. ‘මා ඉදිරිපත් කළ නම් අනුමත නොකරන තාක් වෙනත් අය නම් කරන්නේද නැත’ යනුවෙන් ජනාධිපති කියන්නේ නම්, එය ආණ්ඩුක්රම ව්යවස්ථාව උල්ලංඝනයක් හැටියට වුවද සැලකිය හැකිය.
වැඩ බලන පොලිස්පතිවරයා පත්කිරිමේදී ව්යවස්ථා සභාව ජනාධිපතිගේ නාම යෝජනාව අනුමත කළේය. එහෙත් බෙදුණු තීන්දුවකිනි. මාස තුනකින් පසු ඔහු ස්ථිර පොලිස්පතිවරයා ලෙස පත්කරන්නට නම් යෝජනා කළහොත්, සිදුවිය හැක්කේ කුමක්ද? සභාව මේ විදියටම එයද අනුමත කරාවිද? එසේ වේ නම්, මූලික අයිතිවාසිකම් කඩකිරීම හා වෙනත් කාරණා සම්බන්ධයෙන් අධිකරණය ඉදිරියේ නඩු පවතිද්දී පොලිස්පති හැටියට පත්වූ ප්රථමයා හැටියට වර්තමාන වැඩබලන පොලිස්පතිවරයා සැලකෙනු ඇත. එය සිදුවුවහොත්, මේ ජනාධිපතිවරයාද සැලකිය හැක්කේ චෝදනා ලත් පුද්ගලයකු පොලිස්පති ධුරයට නම් කළ හා පත්කළ, මහජනතාවගේ අයිතිවාසිකම් හා යහපත මුළුමනින්ම පාවාදුන් ජනාධිපතිවරයකු හැටියටය.
දැන් ජනාධිපති යෝජනා කරන්නේ සභාවේ කටයුතු සොයා බැලීමට පාර්ලිමේන්තු කාරක සභාවක් පකත්කළ යුතු බවටය. ජනාධිපතිවරයාත්, ආණ්ඩු පක්ෂයත් යෝජනා කළහොත් තේරීම් කාරක සභාවක් පත්කරන්නට පාර්ලිමේන්තුවට සිදුවෙයි. සාමාන්යයෙන් පාර්ලිමේන්තු කාරක සභාවක සංයුතිය අනුව, සංඛ්යාත්මකව වැඩි බලයක් හිමිවන්නේ ආණ්ඩු පක්ෂයටය. ඒ අනුව සිදුවිය හැක්කේ කුමක්ද? කාරක සභාවේ වැඩි මතය ජනාධිපතිවරයාට සමානව පැවතීමයි. එයින් අවසන් වන්නේ ව්යවස්ථා සභාවේ ස්වාධීනත්වයයි.
ජනාධිපති කාර්යාලයේ සිටින සුනන්ද මද්දුම බණ්ඩාර වැනි අන්තේවාසිකයන් දැන් ‘ව්යවස්ථා සභාවක් ඕනෑද’ වැනි අදහස් පුවත්පත්වලට ලියන්නට පටන්ගෙන තිබේ. ඔවුන්ගෙන් ප්රකාශ වන්නේ ‘හිස් මාස්ටර්ස් වොයිස්’ බව අමුතුවෙන් කිවයුතු නැත. මේ කසකාරයන් කස ගහන්නේ ජනාධිපති ඊළඟට ව්යවස්ථා සභාවට කරන්නට යන දේට ගැළපෙන මහජන මතයක් හදන්නටද? එහෙත්, ව්යවස්ථා සභාවේ ස්වාධීනත්වය යන්න නිරපේක්ෂ දෙයක් නොවේ.
තමන්ගේ කාර්යය අපක්ෂපාතීවත්, කාර්යක්ෂමවත් මෙන්ම මහජනතාවගේ සුබසාධනයට හේතුවන පරිදි ඉටුකිරීමට වගකීමක් සභාවට තිබේ. සභාවට මහජන පිළිගැනීමක් පවතින්නේ හා එයින් බලපොරොත්තු වන කාර්යභාරය නිසි ලෙස ඉටුන්නේ ඒ වගවීම සභාව නිසි ලෙස ඉටුකරන්නේ නම් පමණකි. තමන්ට එල්ලවන විවේචන ගැන දැනුවත්භාවයකින් යුක්තව, මහජනතාවගේ පැත්තේ සිට එම අඩුපාඩුකම් සකසා ගැනීමත්, සමස්තයක් හැටියට විධායක ජනාධිපතිවරයාගෙන් තමන්ට එල්ල වෙන බලපෑම්වලට හක්තිමත්ව මුහුණ දීමත් ව්යවස්ථා සභාවේ වගකීමටම අයත් දේ වෙයි. ව්යවස්තා සබාව හැමදාම බේරාගැනිමට සිදුවි ඇත්තේ ජනාදිපතිලාගෙන්ය. දැන් වික්රමසිංහ ජනාධිපතිගෙන්ය.