පසුගිය ‘අනිද්දා’ පත්‍රයේ ආචාර්ය නිර්මාල් රංජිත් දේවසිරි මහතා ලියා තිබුණු ‘දේශපාලන ව්‍යවස්ථාමය තලයෙන් ආචාරධර්ම තලයට’ යන අනගි රචනාවට ඌන පූරණයක් ලෙස මෙම ලිපිය ලියන්නෙමි.
ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ක්‍රමයක දේශපාලනයට ආචාරධර්මික ආවේශය ලැබෙන ප්‍රධාන මූලාශ්‍ර දෙකක් තිබේ. පළමුවැන්න, සමාජයේ දේශපාලන විඥානය හැඩගස්වන දේශපාලන මතවාදයි. දෙවැන්න, මනුෂ්‍ය ප්‍රජාවත් දේශපාලන ප්‍රජාවක් ලෙස, එනම් රාජ්‍යයක් ලෙස, සංවිධානය වී සිටින විට, එම රාජ්‍යයේ අණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට පදනම් වන චර්යාධාර්මික මූලධර්මයි. “ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවාදය” සහ “ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවාදීමය චර්යාධර්ම” යන සංකල්පවලින් හඳුන්වන්නේ මෙම දෙවැන්නයි.
අනාගත ජනාධිපති වීමට අපේක්‍ෂාවෙන් සිටින ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ මහතාට පුවත්පත් තීරුලිපි ලියාදෙන අයගේද ප්‍රහාරයට මේ දිනවල ගොදුරු වී තිබෙන ‘ලිබරල්වාදය’ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දේශපාලන සහ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවාදීමය චර්යාධර්ම සකස් කිරීමට කර ඇති දායකත්වය ගැන කෙටියෙන් හෝ මතක් කර ගැනීම මෙහිදී අපට ප්‍රායෝජනවත්ය.
චර්යාධාර්මික දේශපාලනය
දේශපාලනයට චර්යාධාර්මික පදනමක් තිබිය යුතුය යන අදහස ලිබරල්වාදයට බොහෝ කලකට පෙර ලෝකයේ පැවැති අදහසකි. එහි නිර්මාතෘවරුන් වන්නේ සම්භාව්‍ය චීනයේ සිටි කොන්ෆියුසියස් පඬිතුමා, සම්භාව්‍ය ඉන්දියාවේ සිටි බුදුන් වහන්සේ සහ ධර්මාශෝක අධිරාජ්‍යයා සහ සම්භාව්‍ය ග්‍රීසියේ සිටි ප්ලේටෝ සහ ඇරිස්ටෝටල් යන පඬිවරුය. ඒ හැම දෙනාගේම චින්තනවල තිබුණු දේශපාලන චර්යාධාර්මිකත්වයේ(Political morality) අදටද අදාළ වන පොදු ලක්ෂණ කිහිපයක් තිබිණ. ඒවා මෙසේය.
* දේශපාලන බලයට තිබිය යුත්තේ එකම අරමුණකි. එය නම් රටවැසියන්ගේ පොදු යහපතයි.
* පාලකයන් සමාජයටත්, වැසියන්ටත් වගකිව යුතුය. එම වගකීම සහ වගවීම, දේශපාලන බලය භාවිත කිරීමේ චර්යාධාර්මික යුතුකමකි.
* දේශපාලන බලය ප්‍රජාපීඩක ලෙස අවභාවිත කිරීම නොකළ යුතුය.
දහහත්වැනි සියවසේ සිට යුරෝපයේ වර්ධනය වූ ලිබරල්වාදී දේශපාලන චින්තනය සහ මෙම සම්භාව්‍ය ග්‍රීක ඉන්දියානු සහ චීන දේශපාලන චින්තනය තුළ තිබි චර්යාධාර්මික සමානත්වය පුදුම එළවනසුලුය. එම සමානත්වයන් වනාහි, වෙනස් ඵෙතිහාසික තත්ත්වයක් තුළ පවා, දේශපාලන බලය පිළිබඳව තිබුණු එක් අතිමූලික අනතුරක් වැළැක්වීම උදෙසා ගොඩනැගුණු ඒවාය. එම අනතුර නම්, දැනට ජනාධිපති සිරිසේන මහතා කරන්නාක් මෙන් දේශපාලන බලය තම පුද්ගලික න්‍යාය පත්‍රවලට සේවය කරන පරිදි අවභාවිත කිරීමත්, හිටපු ජනාධිපති මහින්ද රාජපක්‍ෂ මහතා කළාක් මෙන් ප්‍රජාපීඩක සහ මර්දනකාරී ලෙස අවභාවිත කිරීමත් යන දෙකයි.
සම්භාව්‍ය ලිබරල්වාදී දේශපාලන චින්තනය 17 සහ 18 වැනි සියවස්වල වර්ධනය වූයේ, යුරෝපයේ පශ්චාත් මධ්‍යකාලීන යුගයේ පැවැති අතිශයින් මර්දනකාරී, හිතුවක්කාර සහ ප්‍රජාපීඩක, ඒකබලවාදී රාජාණ්ඩු ක්‍රමයට විකල්ප දේශපාලන ඉදිරි දර්ශනයක් ගොඩනැගීමේ දාර්ශනික ප්‍රයත්න ලෙසයි. සැම චින්තනය ගොඩනැගූ චින්තකයන් සියලු දෙනාම, සම්භාව්‍ය ග්‍රීක දර්ශනවාදයේත්, යුරෝපීය ක්‍රිස්තියානි ධර්මයේ තිබුණු රැඩිකල් මානුෂවාදී ධාරාවන්ගේත් උරුමකරුවෝ වූහ. දේශපාලනයේ “චර්යාධාර්මිකත්වයේ” සාම්ප්‍රදායික උපකල්පනය වූයේ පාලකයන්ගේ බලය අයුතු ලෙස අවභාවිත කිරීම වැළැක්වීමට ඇති සීමාව වන්නේ දෙවියන් වහන්සේට ඇති බය සහ උත්තර දීමේ වගකීමය යන්නයි. ලිබරල්වාදී දාර්ශනිකයන් කෙළේ, ‘දෙවියන් වහන්සේට වගකීම’ වෙනුවට ‘මහජනයාට වගකීම’ යන්න දේශපාලන බලයේ සීමාව බවට ආදේශ කිරීමයි. මධ්‍යකාලීන ඒකබලවාදී රාජාණ්ඩුවාදයේ අත්දැකීම් පසුබිම් කොටගෙන, යුරෝපීය ලිබරල්වාදී දාර්ශනිකයන් ඉදිරිපත් කළ දේශපාලන චින්තනයේ පහත සඳහන් ප්‍රධාන ප්‍රවාද අඩංගු විය.
* දේශපාලන බලය වනාහි ප්‍රජාපීඩක, මර්දනකාරී සහ හිතුවක්කාර ලෙස පාලකයන් විසින් අවභාවිත කරනු ලැබීමේ නිසර්ග හැකියාව ඇති දෙයකි.
* එම හැකියාව වැළැක්වීමටත්, දේශපාලන බලය මහජනතාවගේ පොදු යහපත වෙනුවෙන් යෙදවීමටත් ඇති මග වන්නේ දේශපාලන බලය භාවිත කිරීම සම්බන්ධව, ප්‍රකාශිත සීමා පැනවීමයි. බලය පාවිච්චි කිරීම, එම සීමා ඇතුළත පමණක් සිදුකිරීමයි.
* ව්‍යවස්ථාදායකයේ පරමාධිපත්‍යය, ව්‍යවස්ථාදායකය මහජන පරමාධිපත්‍යයේ ප්‍රධාන නියෝජිත ආයතනය ලෙස සැලකීම සහ ව්‍යවස්ථාදායකය විධායකයෙන් ස්වාධීනව පැවතිය යුතුය යන මූලධර්ම
* අගමැතිවරයා සහ කැබිනට් මණ්ඩලය විධායකයේම කොටසක් වුවත්, අගමැති සහ කැබිනට් මණ්ඩල නියම වශයෙන් සම්බන්ධතා පවත්වන්නේ පාර්ලිමේන්තුව, එනම් ව්‍යවස්ථාදායකය සමගය. විධායකයේ ප්‍රධානියා සමග ඇත්තේ නාමික සම්බන්ධතාවකි.
රාජ්‍ය බලය ප්‍රජාපීඩක ලෙස අවභාවිත කිරීම වැළැක්වීමට නම්, බලය එක පුද්ගලයෙකු හෝ එක ආයතනයක් වෙත හෝ කේන්ද්‍රවීම වළක්වන පරිදි ආණ්ඩුවේ ව්‍යුහය සකස්විය යුතුය. පසුකාලයේදී බලතල වෙන් කිරීම සහ සංවරණ හා තුලන ක්‍රම ලෙස වර්ධනය කරන ලද්දේ මෙම මූලධර්මයයි.
* පාලකයින් විසින් පුරවැසි නිදහස හිතුවක්කාර ලෙස උල්ලංඝනය කරමින් දේශපාලන බලය අවභාවිත කිරීම වැළැක්වීමට නම්, පුරවැසි අයිතිවාසිකම්වල අනුල්ලංඝනීයත්වය ව්‍යවස්ථාවෙන්ම සහතික කළ යුතුය. නීතියේ ආධිපත්‍යය පිළිබඳ මූලධර්මයත්, මූලික අයිතිවාසිකම් ප්‍රඥප්තියක් ව්‍යවස්ථාවේ අනිවාර්ය අංගයක් කිරීමත් නූතන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දේශපාලන භාවිත ලෙස වර්ධනය වූයේ මේ නිසාය.
* ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය යනු මිනිසාගේ පාලනය නොව, නීතියේ පාලනය වේ යන මූලධර්මයයි.
ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවාදය
අප ඉහත කෙටියෙන් හඳුනාගත් මූලධර්ම කිහිපය නූතන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී න්‍යායේ හඳුන්වන සංකල්පයක් තිබේ. එය නම් “ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවාදය” (Consitutionalism) යන්නයි. නූතන ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවාදය නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ආණ්ඩුක්‍රමය සමග අත්‍යන්තයෙන්ම බැඳී තිබෙන, ලිබරල් දේශපාලන දර්ශනය මත ගොඩනැගුණු දේශපාලන, නෛතික සහ චර්යාධාර්මික මූලධර්මයි. ලංකාවේ වර්තමාන අර්බුදය තුළින් මතුවන ප්‍රධාන කාරණයක් නම් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව ගැන කථාකරන අය, ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවාදයේ මූලධර්ම ගැන නොසලකා හැරීමයි. මෙම දේශපාලනඥයන්, නීතිඥයන් පමණක් නොව අධිකරණයද සතු අඩුපාඩුවකි. ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ කරුණු ගැන දී තිබෙන ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ නඩු තීන්දුවල ඇති ප්‍රධාන දුර්වලතාවක් නම්, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවාදය තුළ පදනම් වූ නෛතික දර්ශනවාදයේ ප්‍රතිමානීය (normative) මූලධර්ම ගැන ලංකාවේ අධිකරණ චින්තනය දක්වන අඩු සැලකිල්ලයි. ඒවා ගැන උනන්දුව දක්වා තිබුණේ විනිශ්චයකාවරුන් කිහිප දෙනෙකි. අභාවප්‍රාප්ත මාක් ප්‍රනාන්දු විනිශ්චයකාරතුමා ඒ පිළිබඳ අග්‍රගණ්‍ය නිදසුනයි. ලංකා නීති ක්‍ෂේත්‍රයේ ශාස්ත්‍රීය විශාරදයන් වූ නඩරාජා, ජී.එල්.පීරිස්, ජෝසප් කුරේ, මාර්ක් කුරේ මෙන්ම දැන් විශ්වවිද්‍යාලයේ සිටින නීති විශාරදයන්ගේ කෘතිවලද නැත්තේද, මෙම නීතිය පිළිබඳ ප්‍රතිමානීය ප්‍රවේශයයි.
ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවාදී චින්තනයක් ලංකාවේ නොමැතිවීමට සමාන්තරව යන තවත් අඩුවක් අප රටේ තිබේ. එනම් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව පාවිච්චි කිරීම සහ අර්ථකථනය කිරීම යන කාරණා දෙකෙහිදීම ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාමය චර්යාධර්මවලට කැපවීම (Constitutional Morality) ගැන සම්පූර්ණයෙන් නොසලකා හැරීමයි. ජනාධිපතිතුමා පසුගිය කාලයේ ආණ්ඩුක්‍රම වගන්ති පාවිච්චි කළ ආකාරයත්, ඒවා නිවැරදි යයි කියමින් එතුමාගේ නීති උපදේශකයන් අධිකරණයේත් එළියේත් කළ තර්කත් දෙස බලන විට මේ කරුණ හොඳින්ම පෙනේ. එජාපයේ නීතිඥයන් අතර පවා අද පවත්නා අර්බුදය තුළ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාමය චර්යාධර්ම ගැන විවෘතව සාකච්ඡා වන්නේ නැත.
‘ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාමය චර්යාධර්මවලට කැපවීම’ යනුවෙන් අදහස් වන්නේ, දේශපාලන බලය පාවිච්චි කිරීමේදී තිබිය යුතු ස්වයං-හික්මීම, සමාජයේ ඇති බහුත්වවාදයට ගරුකිරීම, ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාමය ක්‍රියාවලියට ගරුකිරීම, මහජන පරාමධිපත්‍යය තමන් සතුව ඇතැයි රාජ්‍යයේ එක් එක් ආයතන වෙන වෙනම කරන අයිතිවාසිකම් ප්‍රකාශ දෙස සැකයෙන් බැලීම, “පුරවැසි නිදහස’‘ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව සහ නීතිය අර්ථකථනය කිරීමේත්, දේශපාලන ආයතනවල චර්යාවේත් පදනම ලෙස සැලකීම යන මූලික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී මූලධර්මවලට ගරුකිරීමයි. මේ අනුව ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව ක්‍රියාවට නගන්නාවූත්, එහි එක් එක් වගන්ති පාවිච්චි කරන්නාවූත්, ඒවා අර්ථකථනය කරන නීතිඥයන් මෙන්ම විනිශ්චයකාරයන්ද, තම හෘදය සාක්ෂියෙන් විමසිය යුතු කරුණක් තිබේ. එය නම්, මාගේ මේ ක්‍රියාව, ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාමය චර්යාධාර්මික මූලධර්ම උල්ලංඝනය කරන්නේද, නැද්ද යන්නයි. ජනාධිපති සිරිසේන මහතා පසුගිය ඔක්තෝබර් 26 දාත්, ඉන් සතියකට පසුවත් මේ ප්‍රශ්නය තමාගෙන්ම ඇසුවේ නම් අද අප රටේ තිබෙන මේ මහා අර්බුදය ඇති නොවන්නට තිබිණ.
පාඩම
මෙයින් අප උගත යුතු පාඩම කුමක්ද? ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක් තිබීම පමණක් රටක ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට, යහපාලනයට සහ දේශපාලන ස්ථාවරභාවයට ප්‍රමාණවත් නැත. ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවාදය සහ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාමය ආචාරධාර්මිකත්වය ගැනත්, රටක ශක්තිමත් චින්තන සම්ප්‍රදායක් තිබිය යුතුය. අප රටේ ඇත්තේ දෙකම නැති හිස් අවකාශයක සාදන සහ උල්ලංඝනය කරන ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවකි.
අවසාන වශයෙන් ‘චර්යාධාර්මිකත්වය’ යන වචනය ගැන යමක් කිව යුතුව තිබේ. එය ඵදර්කසඑහ යන ඉංග්‍රීසි වචනයට මා භාවිත කරන සිංහල පදයයි. එය ‘සදාචාරවාදය’ යන සිංහල වචනයේ ඇති පටු අර්ථය ඉක්මවා යන්නකි. ලංකාවේ බොහෝ දෙනා ‘සදාචාරවාදය’ යන වචනය තේරුම් ගන්නේ සද්-ආචාර යන එහි සම්භාව්‍ය සහ පොහොසත් අර්ථයෙන් නොව, සමහර පටු මාක්ස්වාදීන් හඳුන්වා දී ඇති “ආගම්වාදී” අර්ථයෙනි. ඊට වෙනස්ව දේශපාලන සිතීමේදී අප එය භාවිත කළ යුත්තේ එහි ලෞකිකවාදී, සමාජ දේශපාලන වටිනාකම් සහ ප්‍රතිමානීය නිෂ්ඨාවන්වලට සම්බන්ධ අර්ථයෙනි.■
