ආර්ජන්ටිනාවේ ජනාධිපතිවරණ ප්‍රතිඵලය නැවත වතාවක් ලෝක අවධානය වෙනස් අතකට යොමු කර තිබේ. හාවියර් මිලේ දේශපාලනඥයෙකු ලෙස පෙනී සිටින්නට කලින් ආර්ථික විශේෂඥයෙකි. ග්‍රන්ථ කතුවරයෙකි. ඔහු දේශපාලන ගමන ආරම්භ කරන විට සාම්ප්‍රදායික මතවාදීන්ට ප්‍රහාරයක් විය. පළමුවටය අවසන්වන විට හාවියර් සියයට දහතුනක පමණ ඡන්ද ප්‍රතිශතයක් ලබාගනිමින් ජනාධිපතිවරණ ලැයිස්තුවේ තුන්වැනි තැන පසුවිය. අවසානයේදී හාවියර් සියයට පනස් හයක බලයක් තහවුරු කරගෙන ඇත. බටහිර මාධ්‍ය දක්වන පරිදි හාවියර් ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප්ගේ උපාය අනුගමනය කර ජය අත්පත් කරගත් අතර එය ආර්ජන්ටිනාවේ සිදුවූ දේශපාලන භූමිකම්පාවක් වශයෙන් අර්ථ දක්වයි.
ඇමරිකානුවන් ට්‍රම්ප් තෝරාගැනීමට හේතු වූ ආකාරයටම සමාජ පරිවර්තනයක් ආර්ජන්ටිනාවටද අවශ්‍ය වී තිබුණ බව පැහැදිලිව පෙනීගිය කරුණකි. පළමු ධුර කාලයෙන් පසු ට්‍රම්ප් ආපසු හරවන්නට ඇමරිකානු ඡන්දදායකයන් සමත් වූ අතර බලයේ සිටින්නට වැර දරන ලද ප්‍රජතන්ත්‍රවාදී නොවන සිද්ධි පදනම් කරගෙන අධිකරණ කටයුතු ද ඉදිරියට ගෙන යමින් පවතී. කෙසේ වෙතත් ඇමරිකානු ජනාධිපතිවරණ තරගයට නැවත ඉදිරිපත්වන්නට සූදානම් වන ට්‍රම්ප් හැර වෙනත් අපේක්ෂකයෙකු මෙතෙක් ඉදිරියට නොපැමිණීම ද ලෝකයේ අවිධිමත් සිද්ධි අතර සලකා බැලිය යුතු පැත්තකි. නව පරපුරට පැරණි ගතානුගතිකත්වය අවශ්‍ය නැත.
සම්ප්‍රදාය බිඳිමින් සිටී. හාවියර් යෝජනා කරන ආර්ථික නිදහස ආර්ජන්ටීනියානුවන්ගේ ආකර්ෂණයට හේතු වී ඇති බව නිරීක්ෂණය කළ හැකිය. දකුණු ඇමරිකාවේ දිදුලන රටක් බවට පත්වීම සඳහා ගෙනයන පියවර තුළ දැවැන්ත රැඩිකල් තීරණ යෝජනා කර ඇති බව පෙනේ. පේසෝ මුදලවෙනුවට ඔහු ඇමරිකානු ඩොලරය රටට හඳුන්වා දෙන බව මැතිවරණ වේදිකාවේදී කියා සිටියේය. බදු කප්පාදු කරන බව ප්‍රකාශ කරන ලද අතර මහ බැංකුව අවශ්‍ය නැති බව හුවාදැක්වීය. පිළිගත් ආර්ථික විද්‍යාඥයෙකු වශයෙන් අලුත් මුහුණුවරක් ඉදිරිපත් කළ පසු තරුණ පෙළ ඔහු වෙත ආකර්ෂණය වී ඇති බව පැහැදිලිය. රට තුළ පැවැති තද පාලනය හා ගතානුගතිකත්වයට විරුද්ධව නැගෙන මෙම පියවර කොපමණ වේගයකින් ඉදිරියට ගමන් කරනු ඇතිද යන්න තවමත් පැහැදිලි නැත.
බ්‍රසීලයට පසු දකුණු ඇමරිකාවේ භූමි ප්‍රමාණයෙන් දෙවැනියට විශාලතම රට වන ආර්ජන්ටිනාව ලෝක ආර්ථිකයේ කැපී පෙනෙන තැනක පසුවිය. සාක්ෂරතාවෙන් ඉහළ බුද්ධිමත් ජන කොටස කෘෂිකර්මයෙන් හා කර්මාන්තවලින් ඉහළ ආදායමක් සොයාගත් අතර විසිවැනි සියවසේදී ලෝකයේ ධනවත් රටවල් අතර පසුවූ බවද සඳහන් කළ යුතුය. පසුගිය දශකය පමණ කාලය තුළ මෙම සුබදායී පැත්ත අනෙක් අතකට හැරිණ. ජාත්‍යන්තර විචාරක මතය අනුව මෙයට බලපෑ සාධක ගණනාවකි. රජයේ වියදම් ඉහළ ගොස් තිබුණ අතර ඉතුරුම් අනුපාත පහත වැටිණ. මෙහි ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන් රජයේ ණය ගැනීම් ඉහළ ගියේය.
ක්‍රමයෙන් වෙනස්වන අලුත් ආර්ථිකයට ඇතුළුවීමට පාලකයන් උත්සුක නොවුණු අතර පවතින රාමුවෙන් යැපෙන්නට ගත් පියවර අවසානයේ මහත් විපත් ඇති කර තිබේ. ශ්‍රී ලංකාව හා සමානව 2023 වසරේ ආර්ථිකය ඍණ 2.3කින් සංකෝචනය වී ඇත. 2017 වසරේ දී උද්ධමනය සියයට 24.8ක් වූ අතර 2023 වසරේ උද්ධමනය සියයට 102.5 දක්වා ඉහළට නැගිණ. මෙහි ප්‍රතිඵලය වූයේ ජනතාවගෙන් සියයට හතලිස් තුනක ප්‍රතිශතයක් දුප්පත්භාවයට පත්වීමය.
ජීවත්වීම සඳහා දැවැන්ත අරගලයක් කරන්නට සිදුවූ මිනිස්සු එදිනෙදා ආදායම ප්‍රමාණවත් නොවීම හේතුකොටගෙන සංකීර්ණ ගැටලුවලට මුහුණ දී සිටියහ. ආර්ථික දුෂ්කරතාවෙහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ආනයන සීමා කළ අතර විදේශ විනිමය පාලනය කරන්නට ආර්ජන්ටිනා ආණ්ඩුව පියවර ගත්තේය. ලබාගත් විදේශ ණය ආපසු ගෙවීමේ දී පරිණතභාවයක් නොපෙන්වන ලද අතර ජාත්‍යන්තර ශ්‍රේණිගත කිරීමේ ආයතන ආර්ජන්ටිනාව ණය අවදානමක් සහිත බව ප්‍රකාශ කර තිබුණි. 2020 වසරේ දී ශ්‍රී ලංකාව හා සමානව නියමිත දිනයේ දී ඇමරිකානු ඩොලර් මිලියන 500ක ණය මුලක් ආපසු ගෙවාගත නොහැකිව බලවත් අවමානයකට පාත්‍රවිය.
මෙවැනි බලවත් දුෂ්කර තැනකට පත් වූ පසු ජනතාව පිළිසරණක් අපේක්ෂා කරන අතර මැතිවරණයක් පවත්වා අලුත් නායකත්වයක් තුළින් පරිවර්තනයක් අරමුණු කරන ලද බව දැක්විය යුතුවේ. ජනාධිපතිරණ සටනේ දී හාවියර් මිලේ ආර්ථික ප්‍රශ්නය අතට ගෙන පැහැදිලි ප්‍රකාශ ගණනාවක් කළ අතර තවදුරටත් එරට පේසෝ මුදල් පරිහරණය කිරීමෙන් පලක් නැති අතර රට ඩොලර් පරිහරණය කරන රාජ්‍යයක් බවට පත් කරන බව දැක්වීය.
ඡන්ද වේදිකාවේදී කරන ලද ප්‍රකාශ මහන්සියෙන් වැඩකරන මැද පංතිය ආකර්ෂණය කරන්නට සමත් වූ බව කියැවේ. ඉතා උත්සාහයෙන් උපයන ලද ධනය ආර්ජන්ටිනා ආණ්ඩුව බලහත්කාරයෙන් අය කරගෙන සෞඛ්‍ය, අධ්‍යාපන හා සුබසාධනයට වැය කිරීම ධෛර්යයසම්පන්න පුරවැසියන්ගේ සතුටට හේතු වූයේ නැත. විශේෂයෙන් තරුණ පෙළ එය හෙළා දැක්කේය. තරුණ ආකල්ප නිරීක්ෂණය කළ හාවියර්, ආණ්ඩුවක් ජනතාවට පනවන අධික බදු යනු සොරකමක් බව ප්‍රසිද්ධියේ කියාසිටීම තීරණාත්මකව ඡන්ද ප්‍රතිඵලය කෙරෙහි බලපා ඇත. සමාජවාදී අදහස් සුණු විසුණු කළ හාවියර් කාලගුණ විපත් හා එයින් ඇතිවන විපත් සමාජවාදීන්ගේ බොරුවක් බව ඔප්පු කරන්නට උත්සාහ කළේය.
මෙම සිදුවීම් දෙස බලන පසු-ධනවාදී ආකල්ප සහිත රටවල් මෑත කාලය තුළ තවත් වටයකින් ධනවාදී තීන්දු ගෙන ඇත. සාම්ප්‍රදායික කෝණයකින් ක්‍රියා කරන බි්‍රතාන්‍යය වෙනස්වන්නට ප්‍රයත්න දරන නමුත් එහි ජවය ප්‍රමාණවත් නොවීම හේතු කොටගෙන පසුගිය වසර පහ තුළ අගමැතිවරුන් පස් දෙනෙකු පත් කරගන්නට සිදුවීම ද අවධානයට ගත යුතුය.
ලෝකයේ සිදුවන වෙනස්කම්වලින් ශ්‍රී ලංකාවට ගැලවීමක් නැත. 2024 වසර සඳහා යෝජනා කරන ලද අය වැය දෙස බලන පසු තරුණ පරපුර ආර්ජන්ටියානුවන් ලෙස සිතන්නට වෑයම් කළහොත් පුදුම විය යුතු නැත. කෙසේ නමුත් ශ්‍රී ලංකාවට තරුණ ජනගහන ප්‍රතිශතය සම්බන්ධයෙන් බාධාවක් තිබේ. ජනගහන පිරමිඩය අනුව වසස්ගත පිරිස ප්‍රතිශතයක් වශයෙන් ඉහළ යමින් පවතී. වසර 2040 වන විට යැපෙන ජන කොටස දරාගත නොහැකි ලෙස ඉහළ යන අතර ඉක්මන් තීරණ ගෙන ආර්ථිකය සියයට දහය දක්වා වර්ධනය කරන ඉක්මන් සැලැස්මක් ක්‍රියාත්මක නොකළහොත් ශ්‍රී ලංකාවට අනාගතයේ දී සියයට තුන ඉක්මවන වර්ධනයකට යා නොහැකි බව ආර්ථික විශේෂඥයන්ගේ ගණන් ගැනීම වී ඇත. ආර්ජන්ටිනාවේ පසුබිම සලකන පසු වයස්ගත ශ්‍රී ලාංකික සමාජය පාලකයන් වෙනස් කිරීමේ දී ඉක්මනින් විප්ලවීය තීරණගන්නට ඇති පසුබිම දරුණු නැති විය හැකි බව ද මෙහි දී සලකා බලන්නට හැකි අංශයකි.
කෙසේ වෙතත් ශ්‍රී ලංකාවේ අනාගත දේශපාලන හා ආර්ථික රාමුව දෙස විචාරශීලීව සලකන ඕනෑම පාර්ශ්වයකට ජාත්‍යන්තරයෙන් බැහැර විය නොහැකි අවදානම ඇත. ලබන ජනාධිපතිවරණයට ඉදිරිපත්වන අලුත් අපේක්ෂකයන්ගේ කතාන්දර දැනටමත් සමාජය හමුවේ ඇත. රට දියුණු කරන සැලසුම් ගැන මතවාද නිර්මාණය වේ. පැරණි දේශපාලන ප්‍රවාහ නැවතත් සන්ධානගත වන බව වාර්තාවන සිද්ධි අතර තිබේ. ආරජන්ටිනාවක් කරන්නට සමත් වූ රට අලුතින් ගෙන යන ස්ථානය ගැන අදහසක් අපට තිබිය යුතුය. දැවැන්ත සම්පත් ප්‍රමාණයක්, හොඳ අධ්‍යාපන පසුබිමක් සහිත රටක් පත්වූ තැන හා එතැනින් ගැලවෙන්නට හාවියර් ජනාධිපතිවරයා අලුතින් යෝජනා කරන සැලැස්ම මෙරට විද්වතුන්ගේ ද අධ්‍යයනයට පත්විය යුතුය.
ශ්‍රී ලංකාව අවස්ථා ඇති සමාජයක් සම්බන්ධයෙන් තිබහක් ඇති තැනකි. ලෝකයේ විවිධ රටවල අත්දැකීම් ඇති මිලියන සංඛ්‍යාත පිරිසක් මෙහි පුරවැසියෝය. රටවල පවතින ලිබරල් අදහස් ප්‍රජාතාන්ත්‍රීය අයිතිවාසිකම් හා අලුතින් බිහිවන ආර්ථික ක්‍රම ගැන ළැදියාවකින් පසුවන බව පෙනේ. සාම්ප්‍රදායික ක්‍රම ආරක්ෂා කරගෙන එයින් යැපෙන අවස්ථා අහිමි රාමුව බලවත්ව ප්‍රතික්ෂේප කරති. කොටසක් සමාජයේ පීඩනයකින් සිටිය දී ප්‍රභූන් අතිවිශාල මහජන සම්පත් ප්‍රමාණයක් භාවිත කරන අතර එහි සොරකම හා වංචාව බහුල බව ද විශ්වාස කරන බව පැහැදිලිය. අනාගතයේ දී ශ්‍රී ලංකාවේ ගමන් මග හසුරුවන අයිතිය සඳහා සටන් වදින නායකයන් සාම්ප්‍රදායික රාමුව ආරක්ෂා කරන්නට පෙනී සිටිනවා ද නැද්ද යන්න කල් තබා නිගමනය කළ යුතුවේ. බටහිර තවත් අන්තවාදි වීම හා දූපත් මානසිකත්වයෙන් අන්තයටම ගමන් කිරීම හැර මැද මාවතක් සොයා ගැනීම ඉතාම වැදගත් බව නිරීක්ෂණය කළ හැක.
