පහුගිය ජනේරුවේ ඉඳලා මහව, ලියනගම, උල්ලපොළ, පළමු ගෙදර, වතුපලගම, තම්මිටගම, සියදාගම, දළදාගම සරන තනි අලියෙක් ගැන තොරතුරු එමට තිබුණා. මේ අලියා විශේෂයි. හේතුව තමයි ඇස් දෙකම අන්ධයි. කනුත් හොඳට ඇහෙන්නේ නෑ. හොඬය කරකෝ කරකෝ ඉව අල්ල අල්ල තමයි මේ හාදයා මහවට ඇවිත් බින්නබැහැලා තිබ්බේ. මුලින් මුලින් මිනිස්සු බය උනා. මුලින් මුලින් මේ හාදයා කනවැල ඔහොක්කරන් ගමේ වතුපිටි මැදින් බඩවැටි හරහා එහෙට මෙහෙට සංචරණය වෙන්න ගත්තාම මිනිස්සු අලි වෙඩි දැම්මා. ඒත් ඉතිං කන් ඇහෙන එකක් යෑ. පස්සේ පස්සේ ගිනි හුලු ඇල්ලුවා. ඒකටනම් ටිකක් මේච්චල් වුණා.
ඒත් මිනිස්සු පස්සේ පස්සේ මේකව තේරුම් ගත්තා. පස්සේ පස්සේ ඉතිං මිනිස්සු යාළු වුණා. මේ යාළු වුණ අය අතර මගේ මිතුරියක් හිටියා. ඇය මූ එක්ක කොච්චර යාළු වුණාද කිව්වොත් ළඟට යන්න එන්න පටන් ගත්තා. ඉතිං මේ අලි ආදරේ ගැන වාර්තා චිත්‍රපටියක් කරන්න යමු කියලා අපි කතා වුණා. ඒත් එක එක හේතු හින්දා ඒක යටට යටට ගියා. එහෙම ගිහිං ගිහිං කල් ගත වෙලා අලියා මහව අතෑරලා ආයෙත් හිටි පැත්තටම යන්න ගියා. ඒත් මේ දෙවෙනි ගමන ඛේදවාචකයකින් කෙළවර වීමේ ලකුණු තමයි දැන් පහළ වෙලා තියෙන්නේ. ඒනිසා මෙහෙම හරි මේ කතාව ලියන්න හිතුවා.
දසේ
මූට දසේ කියන්නේ ඇයි? මම අලි ආදරේක පැටලිලා ඉන්න මහව දුරේක්ෂාගෙන් ඇහුවා.
‘මූ ඇස්දෙක අන්ධ වෙන්න කළින් ටිකක් දරුණු අලියෙක්. නිකවැරටිය සියඹලන්ගමුව පැතිවල තමයි ඉඳලා තියෙන්නේ. මෙයා සෑහෙන්න ගෙවල් කඩලා තියෙනවා. ගෙවල්වල වහලවල් තමයි ගොඩක් වෙලාවට කඩලා තියෙන්නේ. ඒ නිසාම වනජීවී එකෙන් මේ අලියා හඳුනාගන්න 2004 අවුරුද්දේ බෙල්ට් එකක් දාලා තියෙනවා. ඒ බෙල්ට් එක දාන්න අල්ලගත්ත වෙලාවෙ එතන හිටපු දසනායක කියන වනජීවී නිළධාරියාට මේ අලිය පහර දෙන්න හදලා තියෙනවා. ඒ නිසා තමයි මූට දසේ කියලා කියන්නේ. බෙල්ට් එකේ දාලා තියෙන නමත් දසේ‘
දැන් අපිට දසේ ගැන දසේගේ නමින් කතා කරන්න පුළුවන්. දුරේක්ෂා කියන විදිහට දසේ චණ්ඩි කාලේ නිකවැරටිය, ගල්ගමුව අතරේ උත්ගල සියඹලන්ගමුව, රැස්වෙහෙර වගේ පැතිවල තමයි වැඩිපුර ගැවසිලා තියෙන්නේ. චණ්ඩි කාලේ ගෙවල් බින්දාට මිනිස්සු මැරුවා කියලා වාර්තා නෑ. මේ කාලේ දසේ සියඹලන්ගමුවේ ඉන්න තවත් සද්දන්තයෙක් වුණ සද්ධාතිස්ස එක්ක තමයි වළ බැහැලා තියෙන්නේ, ගෙවල් කැඩිල්ලේ ගිහිං තියෙන්නේ.
ඒ කසඩ ගමන්වල ප්‍රතිඵලයක් විදිහට තමයි තුවක්කු කටකින් පියාඹලා ආපු මූනිස්සමක් දෑස් අන්ධ කරන්නේ. අන්ධ වෙනවා විතරක් නෙවෙයි බෝම්බයක් ළඟ පිපුරුණත් ඇහෙන්නේ නැතිව යනවා. ඊටපස්සේ දසේ චණ්ඩිකම් අතාරිනවා. සද්ධාතිස්ස එක්ක රවුම් ගැහිල්ලත් නතර වෙලා හුදකලා වෙනවා. එතැනින් පස්සේ ඉතිං හොඬේට දැනෙන ගඳ සුවඳ පාරේ තමයි දසේ කෑම වතුර හොයාගන්නේ. ගස්වල හැප්පි හැප්පි මුලින් ගියත් පස්සේ පස්සේ ඉව හරහා කෑම හොයාගෙන යන්න දසේ හොඳටම හුරුවෙනවා. ඇස් අන්ධ වෙනකොට කන් අගුල් වැටෙනකොට දසේගේ හොඬ තවත් දික්වෙනවා. මේ හින්දා දසේ කවදාවත් වැහැරුණේ නෑ බෝලෙට බෝලේ හිටියා. හැබැයි චණ්ඩිකම් අතෑරලා අහිංසකකමට වැටුණා.
මිනිස් කරදරේ
‘අන්ධ වුණාට පස්සේ මෙයා කවදාවත් මිනිස්සුන්ට කරදරයක් වුණේ නෑ. හැබැයි මිනිස්සු ඊටපස්සේ මූට කරදරයක් වුණා. මොකද මිනිස්සු දැනගත්තා මෙයා ළඟටම යන්න පුළුවන් කියලා. අලි වෙඩි දාලා වැඩක් නෑ, ඉතිං මිනිස්සු කළේ ළඟට ගිහිං ගිනිහුලු අල්ලන එක, නැත්ත මොනාහරි ක්‍රමයකින් මෙයාට ගින්දර ළං කරන එක. දවසක් පිටිපස්සෙන් ගිහිං පස්ස පැත්තට ගිනි හුලක් අල්ලපු සිවදාගම මනුස්සයෙක්ට පයින් ගහලා තිබුණා. ඒ මිනිහා ඒකෙන් මැරුණා. මෙයාගේ නමට තියෙන එකම මිනීමැරුම ඒක විතරයි. මෙයා අන්ධ වුණාට පස්සේ මෙයා මිනිස්සු අස්සෙමයි හිටියේ. ලොකු කැලෑවලට ගියේ නෑ. පොඩි පොඩි ළඳු අස්සේ නැවතුණා. ගෙවල් මිදුල්වලට නිතරම ආවා. කෙසෙල් ගස් එහෙම කන හින්දා මිනිස්සු ඉතිං කැමතිත් නෑ. ඒත් ඉතිං මොකද්ද කරන්නේ..‘
දුරේක්ෂා කියන විදිහට ඇස් දෙක අන්ධ වුණාට පස්සේ දසේගේ ජීවිතේ වෙනස් වෙනවා. දසේට කැලේට යන්න බෑ අනෙක් අලි ඇත්තු ගහනවා. දසේට වේගයෙන් ඇවිදින්නත් බෑ ඉස්සරහ වම් කකුලේ වෙඩි මූනිස්සම් සලකුණු එක්ක ඉදිමිලා ගල්වෙලා. ඉතිං දසේට ගමට එන්න බෑ මිනිස්සු ගින්දර වීසි කරනවා. කොහොම වුණත් දසේ ජීවත් වෙන්න පොඩි ක්‍රමයක් හොයාගෙන තිබුණා. දහවලට පොඩි ළඳු කැලෑවක ඔහේ හොඬේ පද්ද පද්ද ඉඳලා රෑට ගමේ කෙහෙල්වතු ගෙවතුවලට බඩගානවා. ගෙවල් පිළිකණුවලින් ඇවිදලා කෙසෙල් ගොබ එහෙම බඩට වීසිකරගන්නවා. මෙහෙම කලදවස යනකොට නිකවැරටියේ ගල්ගමුවේ සියඹලන්ගමුවේ දසේට වසන්න බැරිවෙනවා. ඊටපස්සේ තමයි දසේ කවදාවත් ඇවිත් නැති මහවට එන්නේ.
අලි ආදරේ
‘අපිට අලි කියන්නේ අමුතු සතෙක් නෙවෙයි. අපි ඉපදුණ දවසේ ඉඳලා අලි එක්කම තමයි හැදුණේ වැඩුණේ. ඒනිසා අලින්ට කියලා විශේෂ ආදරයක් ආසාවක් තිබුණේ නෑ. මෙයා ගිය ජනවාරියේ තමයි මුලින්ම මහවට ඇවිත් තිබුණේ. එහෙම ඇවිත් තම්මිටගම, වතුපළගම, දළඳාගම, උල්ලපොළ අවට තමයි හිටියේ. මිනිස්සු මුලින් මුලින් කරදර කළා සෑහෙන්න. ඉතිං මමත් ගියා බලන්න. ළඟටම යන්න පුළුවන්. ඇස් අන්ධයි. ඊටපස්සේ ඉතිං මෙයා කොහේද ඉන්නවා කියලා ආරංචි වෙන්නේ යනවා බලන්න. මාර ආදරයක් ඇතිවුණා. දසේ කියලා ගිහිං කතා කළාට වැඩක් නෑ. සමහර වෙලාවට ඒ නමට කැමති නෑ වගේ හැසිරෙනවා. ඒත් පස්සේ පස්සේ යනකොට එයා දන්නවා මම ඇවිත් කියලා. එහෙම එහෙම මූට මාර ආදරයක් ඇතිවුණා. ඒ ඇයිද කියලා කියන්න දන්නේ නෑ. පස්සේ පස්සේ මිනිස්සු දැනුවත් කළාම මිනිස්සු මෙයාට කරදර කරන එක නතර කළා. ටිකක් කල් යනකොට මිනිස්සු මෙයාට කන්න බොන්න පවා ගෙනත් දුන්නා. මොකද කිසි බයක් වෙන්න දෙයක් නෑ ළඟටම යන්න පුළුවන්.‘
දුරේක්ෂාගේ අලි ආදරේ තේරුම් ගන්න අමාරු නෑ. අලියා කියන්නේ බලලා ඉවර කරන්න පුළුවන් ලස්සනක් නෙවෙයි. රෑ එළි වෙනකම් අලි දිහා බලාගෙන ඉන්න පුළුවන්. ඒ තරම් විචිත්‍ර සතෙක් තමයි අලියා කියන්නේ. අතීත මැමත්වරුන්ගේ වර්තමාන ශේෂමය පොළව මත ඇවිදින්නා, ඉතිං ආදරයක් ඇතිවීම සාධාරණයි. දසේ වගේම ගොඩක් දසේලා අද නිජබිම අහිමිවීම හින්දා ජීවිතයත් මරණයත් අතර සටනක ඉන්නේ.
ජාන මතකය
දුරේක්ෂා කියන්නේ දසේ මහවට සංක්‍රමණය වෙන්නේ අන්ධවීම නිසා තමන් නිතරම ගමන් කරන මාර්ගය ආතභූත වුණ නිසා වෙන්න පුළුවන් කියලා. ඒත් කතාව ඒකම නෙවෙයි. මේ අලින්ගේ සංචරණය ගැන මිනිස්සු උන අපි මොකවත් දන්නේ නෑ කියලා හිතෙන, උඩ ගිහිං බිම වැටුණ සිදුවීමක් චීනයෙන් වාර්තා වුණේ 2021 අවුරුද්දේ. ඒ අවුරුද්දේ වසන්තයේදි Xishuangbanna කියන යුනාන් පළාතේ මියන්මාරයට සහ ලාඕසයට මායිම් වුණ මහා විශාල කැලේ ඉඳලා අලි 17ක රංචුවක් චීනයේ උතුරට kunming වෙනකම් කිලෝමීටර් 500ක් විතර සංක්‍රමණය වෙන්න පටන් ගත්තා. https://www.bbc.com/news/av-embeds/57398272/vpid/p09k6pfb
මෙන්න මේ සංක්‍රමණයෙන් තමයි අපිට තේරුණේ අපි අලි ගැන දන්න බක්කක් නෑ කියලා. මෙතෙක් ගොඩක් අය හිතාගෙන හිටියේ කෑම බීම අඩු වුණාම අලි ඇතුන් කෑම හොයාගෙන කෑම තියෙන ඉසව් හොයාගෙන ඇවිදිනවා කියලා. ඇත්තටම ඒක එහෙමත්ම නෙවෙයි කියලා මේ චීන අලි රංචුව අපිට පැහැදිලි කළා. නගර වීදි බැරියර් පාලම් ගේට්ටු පහුකරලා උතුරට සිද්ධ වුණ මේ සංක්‍රමණය අපිට කීවේ අලින් ජාන මතකයක් හරහා තමන්ගේ නිජබිමක සරනවා කියන කතාව. ඒක හරියට සංක්‍රමණික පක්ෂීන් බිත්තර දාන්න දුරු රටක ඉඳලා ලංකාවට එනවා වගේ. කොහොමද එහෙම පරම්පරාවෙන් පරම්පරාවට පියාඹලා එකම නවාතැනකට එන්නේ..?
අලියා තමන්ගේ ජාන මතක ගබඩාවේ සුරැකි මතකයක් ඔස්සේ මෙහෙම ඇවිදිනවා. අලියා කියන්නේ විශාල බරක්, ඉතිං සාමාන්‍යයෙන් බිම දිග ඇදිලා නිදාගන්නේ නෑ කියලා තමයි අපි හිතුවේ. එහෙම නිදානොගන්න හේතු දෙකක් තිබ්බා, එකක් තමයි ඉක්මනින් නැඟිටින්න බැරිවීම. අනෙක තමයි අධික පීඩනය නිසා හාට් එකට වගේ අභ්‍යන්තර ඉඳුරන්ට බලපෑම් වෙන්න පුළුවන් කියන දේ. ඒත් මේ අලි රංචුවේ සංක්‍රමණය අහසින් නිරීක්ෂණය කළ චීන ඩ්‍රෝන යානා කීවේ වෙන කතාවක්. හොඳට බිම දිග ඇදිලා නිදාගන ඉන්න අලි රංචුවේ ඡායාරූප ලෝකය පුරා ප්‍රසිද්ධ වුණේ ඒක මාර නිසා. කොහොම වුණත් මේ සංක්‍රමණය විශේෂයෙන් ආසියාතික අලි සංක්‍රමණයන් ගැන වෙනස් දැනුමක් ලෝකෙට අරගෙන ආවා.
ඉතිං ලංකාවෙත් පේදුරු තුඩුවේ ඉඳලා දෙවුන්දර තුඩුවට වෙනකම් අලි හිටිය අතීතයක් තමයි තියෙන්නේ. ඈත දුරාතීතයක ඉන්දියාවෙන් ආවා වෙන්න පුළුවන්. කොහොම වුණත් මේ සංචරණ මතක අතීතය අස්සේ දවසක කොළඹට අලි රංචුවක් ආවොත් ඒක විමතියට හේතුවක් වෙන්න විදිහක් නෑ. කොළඹ මඩවගුරු අතීතයේ අලින් ඉන්න ඇති. අලි සෙල්ලම් තියෙන්න ඇති.
වනජීවීයට යටත් වීම
ඉතිං මහවට ආපු දසේ හිටිගමන් දුරේක්ෂලාගේ දුරේක්ෂවලින් අතුරුදන් වෙනවා. ඒකට හේතුව තමයි කන් තෙමීම. නැත්තං රතිසුව උනන්දු කාලය උදාවීම. එහෙමත් නැත්තං මද කිපීම. අන්ධයි කන් ඇහෙන්නේ නෑ. ඒත් අලින්ගේ මදන විසේ උසට උසේ කියලා දසේ කිලෝමීටර් 30ක් විතර දුර ගෙවලා සහකාරියක් හොයාගෙන පොල්පිතිගම පැත්තට එනවා. ඒ අහු අස්සේ දුරේක්ෂාට ආරංචි වෙනවා පහුගිය 13 දවසේ පාන්දර දෙකට විතර පොල්පිතිගම පැත්තේ ගල්කිරියා කන්ද පටන් ගන්න ඉසව්වේදි දසේව වනජීවී කඹවලට අහුවෙලා කියලා. ඉතිං දුරේක්ෂා නොවැම්බර් 13 දවසේ උදෙන්ම යනවා දසේව බලන්න. 2004 දාපු බෙල්ට් එකත් ගලෝලා වීසිකරලා. කකුල් හතරම ගැටගහලා දුක්ඛිත ඉරණමකට යටත් වෙලා දසේ බලාගෙන ඉන්නවා.
‘පාන්දර දෙකට විතර තමයි අලියා අල්ලගෙන තියෙන්නේ. අපි යනකොට කකුල් හතරම ගැටගහලා බැකෝ එකක් අරගෙන ඇවිත් හොරොව්පතානට ගෙනියන්න ලොරියට දාගන්න බැලුවා බැරිවුණා. අදිනකොට අලියා මීගහක් තිබුණා ඒකට හේත්තු වෙනවා අදින්න බෑ. අන්තිමට මීගහා කපලා පෙරළලා දැම්මා. ඊටපස්සේ අලියා බිම ඉඳගත්තා, පස්සේ බිම වැටුණා නැඟිට්ටේ නෑ, හොඳටම නින්ද ගියා. සේලයින් හතලිහක් විතර දීලා තිබුණා. වනජීවී එකේ මහත්වරු කිව්වේ අලියා හොඳටම දුර්වල වෙලා පටවගෙන යන්න බෑ කියලා.
මහව පැත්තේ වගේ නෙවෙයි මෙහේ අලි ගොඩක් ඉන්නවා. ඉතිං මූට අලින්ගෙන් බේරිලා ඉන්න අමාරුයි. ඒනිසා හැංගිලා තමයි ඉඳලා තියෙන්නේ. ඒක නිසා කෑම හොයාගෙන යන්න බෑ, කෑම අඩුවෙන්න ඇති, ඒනිසා දුර්වල වෙන්න ඇති. කොහොමහරි වනජීවී එකෙන් පටවගන්න දඟලනකොටත් මහංසිවෙලා මූට අමාරු වෙන්න ඇති. ඇත්තටම දුකයි මූට වෙලා තියෙන දේ දැක්කාම. කැලේ ඉන්නත් බෑ අනෙක් අලි ඇත්තුන්ට අහුවුණොත් ගහනවා. මැරෙන්න තමයි වෙන්නේ. ගමට එන්නත් බෑ, මිනිස්සු කරදර කරනවා. අලි අනාථාගාරයකට අරගෙන යන්නත් බෑ දුර්වලයි‘
කොහොම වුණත් මේ තත්ත්වය උඩ වනජීවීය දසේව අතෑරලා දාන්න තියෙන ඉඩ වැඩියි. එහෙම වුණොත් ආයේ මිනිස්සුන්ට මෙයාව අඳුරගන්න බෙල්ට් එකක් ඇත්තෙත් නෑ. දුරේක්ෂා කියන විදිහට මෙයාට අවුරුදු 55ක් විතර වයස. කොහොමද එහෙම වයස කියන්නේ මම ඇහුවා දුරේක්ෂාගෙන්.
‘අලින්ගේ කනේ මුල නැමෙන්නේ අවුරුදු 15න් විතර කියලා තමයි කියන්නේ. ඊටපස්සේ කන්පෙත්තේ අගකොටස ආයෙත් නැවෙනවා ඒ අවුරුදු 55 පැන්නාම. ඉතිං මෙයාට අවුරුදු 55ක් හරි ඊට වැඩියි හරි කියලා කියන්න පුළුවන්‘ දසේ කියන්නේ අඩි 12ක 13ක විතර උස සද්දන්තයෙක්. ඒත් අද මෙයා බිම වැටිලා කෙඳිරිගානවා ජීවිතේ ඉල්ලලා. කැලේ නීතියට අනුව මෙයා පරාජයට පත්වෙලා. ඇත්තටම කිව්වොත් මිනිස්සු මෙයා පරාජය කරලා මරණයට කැලේට භාර කරලා ගොඩක් කල්.
ඇස් දෙක අන්ධ වුණාට පස්සේ කන් ඇහෙන්නේ නැතිව ගියාට පස්සේ කැලේ රජාට උනත් ස්වාභාවික නීතියට යටත් වෙන්න වෙනවා. ඒත් දසේ කොහොමහරි තවමත් ජීවිත සටන දෙනවා. ජීවිතේ අල්ලගෙන ඉන්න ට්‍රයි කරනවා. ඒකෙන් දසේ කවදා පරාජයට පත්වෙයිද කියලා කියන්න දන්නේ නෑ. ඒත් මිනිස්සු ගැන වගේම අලින් ගැනත් ආදරයක් හිතේ පුරෝගෙන වෙනස් විදිහකට අලුතින් හිතන්න කාලය ඇවිත්. දසේ අපෙන් ඉල්ලන්නේ ඒක..
