මෙම සතිය ආරම්භ වූයේ ලෝක දේශපාලයේ භූමි කම්පාවක් වැනි සිදුවීමක් සමගය. එනම් පලස්තීන- ඊශ්‍රායල යුද්ධය ඉතා ක්‍ෂණයකින් සහ මහා පරිමාණ ලෙස යළි ඇවිළීමයි. දැනට ලෝකයේ තිබෙන යුදමය වශයෙන් ඉතාම සුරක්‍ෂිත රාජ්‍යය යැයි සැලකෙන ඊශ්‍රායලයට, හිටි පමණින්ම මහා ප්‍රහාරයක් දියත් කරමින්, විශාල විනාශයක් කිරීමට, පසුගිය අවුරුද්දක් දෙකක් පමණ කාලයක් තිස්සේ සාපේක්‍ෂ වශයෙන් නිහඬව සිටි, පලස්තීනයේ හමාස් සංවිධානයට හැකිවිය. එම ප්‍රහාරයෙන් තැති ගැනීමටත්, අතිමහත් කෝපයටත් පත්වූ ඊශ්‍රායල් ආණ්ඩුව කෙළේ, අති දරුණු යුද ප්‍රතිප්‍රහාරයක්, පලස්තීනයේ ගාසා කලාපයට දියත් කිරීමයි. හමාස් සහ ඊශ්‍රායල් ප්‍රහාර දෙකෙන්ම, පාර්ශ්ව දෙකටම අයත් සෙබළුන්ද, සාමාන්‍ය සිවිල් ජනතාවද විශාල ප්‍රමාණයක් දැනටමත් මියගොස් සිටිති. පලස්තීනය විනාශ කිරීම, ඊශ්‍රායල අගමැති බෙන්ජමින් නෙතන්යාහුගේ ප්‍රතිප්‍රහාරයේ අරමුණ බවද පෙනේ.
නිදා සිටි ලෝකය සොළවා අවදි කළ මෙම සිදුවීමෙන් පසු, මැදපෙරදිග දේශපාලනයද, ලෝක දේශපාලනයද මහත් වෙනසකට පත්වූ බව නිසැකය. දේශපාලනඥයන්ද, ජාත්‍යන්තර දේශපාලන විශේෂඥයන්ද අතර දැනටමත් සාකච්ඡා සහ විවාද ආරම්භ වී තිබෙන මාතෘකාවක් වන්නේ, නව අදියරකට එළඹී තිබෙන ඊශ්‍රායල-පලස්තීන යුද්ධය ලෝක දේශපාලනයට හා ආර්ථිකයට ඇති කරන කෙටිකාලීන හා දීර්ඝකාලීන ප්‍රතිඵලය. මේ අතර තවත් ක්‍ෂණික ප්‍රශ්න දෙකකට පිළිතුරු සොයාගැනීමට දේශපාලන සහ යුද විශේෂඥයන් වෙහෙස ගන්නා බව පෙනේ.
පළමුවැන්න නම්, ඊශ්‍රායලය ඇතුළට මෙම මහා ‘යුද ආක්‍රමණය’ දියත් කිරීමෙන් හමාස් සංවිධානය ඉටු කර ගැනීමට අපේක්‍ෂා කළ දේශපාලන සහ යුද-මූලෝපායික අරමුණු මොනවාද යන්නයි. දෙවැන්න නම්, ජාතික ආරක්‍ෂාව සහතික කිරීම සඳහා ලෝකයේ ඉතා දියුණු රහස් ඔත්තු සේවාවක්ද යුද සූදානමක්ද ඇති ඊශ්‍රායලය තම දේශසීමාද, පුරවැසියන්ද ආරක්‍ෂා කරගැනීමට නොහැකිව මේ තරම් පුදුමාකාර අසාර්ථකභාවයකට පත්වූයේ කෙසේද යන්නයි.
මේ අතර 2023 වර්ෂය අවසන් වන්නේ, යුක්රේනයේ රුසියාව දියත් කළ විනාශකාරී ආක්‍රමණයට සමගාමීව ඊශ්‍රායලය පලස්තීනයේ දියත් කරන ඊට සමාන විනාශකාරී ආක්‍රමණයක්ද නිර්මාණය කරමිනි. තම ආක්‍රමණකාරී යුද්ධ සාධාරණය කිරීමට රුසියාවත් ඊශ්‍රායලයත් ගන්නා උත්සාහ මැද්දේ සිදුවන අතිවිශාල මිනිස් ඝාතන සාධාරණය කිරීමටත් සෑම පාර්ශ්වයක්ම දරන උත්සාහ අපට දකින්නට හැකිවනු ඇත. ඉතිහාසය පුරාම මනුෂ්‍ය වර්ගයා තවමත් ඉගෙන ගෙන නැති පාඩමක් වන්නේ, කවුරුන් කවර අරමුණකට දියත් කළත්, යුද්ධය යනු මනුෂ්‍ය පිරිස්වලට කෝරා ගත හැකි ඉතාම දරුණු, ම්ලේච්ඡ සහ විනාශකාරී ක්‍රියාවය යන්නයි.
දේශපාලන බලයේ අඳුරු පැත්ත
මේ දිනවල ලංකාවේ ආණ්ඩුව අලුත් දේශපාලන උපක්‍රමයක් ක්‍රියාත්මක කරන බව පෙනේ. එය නම් රට තුළ දේශපාලන ව්‍යාකුලතාවක් හිතාමතාම නිර්මාණය කිරීමයි. එහි ප්‍රධාන අරමුණ වන්නේ, විරුද්ධ පක්‍ෂ හා රටේ පුරවැසියන් දේශපාලන අවිනිශ්චිතතාවකට පත් කර, ඒ මගින් ඒකපාක්‍ෂික දේශපාලන වාසි ලබාගැනීමට උත්සාහ කිරීමයි. එම අරමුණ ඇතිව ආණ්ඩුව නිර්මාණය කර ඇති බව පෙනෙන ප්‍රවෘත්ති දෙකක්, අප රටේ ආන්දෝලනාත්මක දේශපාලන සාකච්ඡාවලට තුඩු දී තිබේ.
ඉන් පළමුවැන්න, ඊළඟ පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයට පෙර, විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය අහෝසි කිරීමයි. දෙවැන්න, ඊළඟ පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයට පෙර, දැනට තිබෙන පාර්ලිමේන්තු ඡන්ද ක්‍රමය සංශෝධනය කිරීමයි. මේ දෙකම ආණ්ඩුක්‍රම සංශෝධන අවශ්‍ය ක්‍රියාමාර්ග දෙකකි. විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය අහෝසි කිරීමට නම් ජනමත විචාරණයක්ද අවශ්‍ය වනු ඇත. එමෙන්ම ඒවා ක්‍රියාත්මක වුවහොත්, ලංකාවේ දැනට තිබෙන මැතිවරණ ක්‍රියාවලිය, මැතිවරණ මාර්ග සිතියම හා ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යුහයද මූලික වෙනස්කම්වලට භාජනය කෙරෙනු ඇත. එම යෝජනා සහ එම ප්‍රවෘත්ති දෙක පිළිබඳව පහත සඳහන් ආකාරයේ වැදගත් ප්‍රශ්න කිහිපයක්ම මතුවේ.
- ඒවා ආණ්ඩුවේ ඇත්ත යෝජනාද? නැත්නම්, ආණ්ඩුව පැත්තෙන් ඒවා දැනට ‘ප්‍රවෘත්ති’ ලෙස එළියට දමනු ලැබෙන්නේ සැඟවුණු දේශපාලන අරමුණු ඇතිව, තම විරුද්ධ පාක්‍ෂිකයන් සහ ජනතාව අතර ව්‍යාකුලත්වය හා බෙදීම් ඇති කිරීම අරමුණු කරගෙනද? ඒවා අප්‍රකාශිත දේශපාලන න්‍යාය පත්‍රයක කොටස්ද?
- පාර්ලිමේන්තුවේ තුනෙන් දෙකක බහුතරයක්ද, පුළුල් මහජන සහයෝගයක්ද අවශ්‍ය ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා ප්‍රතිසංස්කරණ පියවර දෙකක් සඳහා තමන් තනියම ගන්නා පියවරක් සාර්ථක වීමට ඇත්තේ මඳ ඉඩකඩක් බව දැන දැනම ජනාධිපතිවරයා මෙවැනි පියවර ගන්නේ නම්, එහි දේශපාලන අර්ථය කුමක්ද?
- ඉහත යෝජනා දෙකම ඇත්ත නම්, ඒ තරම් බැරෑරුම් දේශපාලන යෝජනා දෙකක් ඇණ්ඩුව තනියම, ඒක පාක්‍ෂිකව ඉදිරිපත් කර ඇත්තේ ඇයි?
අවුල් බවේ සහ අවුල් කිරීමේ දේශපාලනය
වර්තමාන ජනාධිපතිවරයා ගන්නා විවිධ දේශපාලන පියවර සහ යෝජනා කරන සමහර දේ, ප්‍රකාශ කරවන බොහෝ දේ හා ඔහුගේ ආණ්ඩුවේ චර්යාව දෙස බලන විට ‘අවුල් වීම’ සහ ‘අවුල් ඇති කිරීම’, ඔහුගේ පාලන තන්ත්‍රයේත් දේශපාලන මූලෝපායේත් අංග දෙකක් වී තිබෙන බව කෙනකුට තීරණය කළ හැකිය.
‘අවුල් වීම’ යන්න වර්තමාන ලංකාවේ පවත්නා ආර්ථික, සමාජ හා දේශපාලන අර්බුද ඉදිරියේ ‘ආණ්ඩුකරණය’ යන්න පත්වී ඇති සාමාන්‍ය තත්වයකි. ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ සමයේ ආරම්භවී උත්සන්න වූ ආණ්ඩුකරණයේ අවුල්වීම නිරවුල් කිරීමට ජනාධිපති වික්‍රමසිංහද අසමත් වී ඇත. ක්‍රමයෙන් දරුණු වන සහ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ පැමිණීම ආර්ථික අර්බුදයට කෝකටත් තෛලයක් නොවීම යන කරුණු දෙක පසුබිම් කරගෙන, වික්‍රමසිංහ ජනාධිපතිවරයාත්, ඔහුගේ ආණ්ඩුවත් පත්වී ඇත්තේ අසාමාන්‍ය අවුලකටය. රාජපක්‍ෂ පවුලත්, පොහොට්ටු පක්‍ෂයත්, එහි දූෂිත මන්ත්‍රීවරුන්ගේ බහුතර ඡන්දයෙනුත් තම ආණ්ඩු බලය රැකගෙන සිටීම නිසා ජනාධිපති වික්‍රමසිංහ ඔහුගේ පිහිටට පැමිණියායැයි ඔහු සිතූ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේද ඒ තරම් වක්‍ර නොවූ දෝෂ දර්ශනයටද දැන් පාත්‍ර වී තිබේ.
ලංකාව ගිලී සිටින ණය උගුලෙන්ද, ආර්ථික අර්බුදයෙන්ද ගොඩ නැගීමේ යතුර ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙතින් තමන්ට ලැබෙන බවට මහත් විශ්වාසයෙන් රටට කියූ එතුමාට දැන් සිදුවී තිබෙන්නේ, බටහිර විරෝධී ජාතිවාදයේ සහ මහින්ද චින්තන මතවාදයේ පිහිට පැතීම බවටද ඉඟි ලබාදීමට ඔහු පසුගිය සතිය-දෙක තුළ පියවර ගෙන තිබේ. මේ අතර, ලබන වසරේ ජනාධිපතිවරණය පැවැත්වීමටද නියමිතව තිබේ.
ජනාධිපතිවරණයෙන් ජයගැනීමට තමන්ටවත්, රාජපක්‍ෂ අපේක්‍ෂකයකුටවත් නොහැකි බව ජනාධිපතිවරයාට වැටහී තිබෙනවාට සැක නැත. ජනාධිපතිවරයා මුහුණ දෙන ආණ්ඩුකරණ අවුල උග්‍ර වන්නේ මේ පසුබිම තුළය. භාණ්ඩාගාරයේ මුදල් නැත යන බොරු හේතුවට හෝ මුවා වී ඊළඟ වසරේ පැවැත්වීමටත් තමන් පරාජය වීමටත් නියමිත ජනාධිපතිවරණය ගැන සිතීම පවා එතුමාට බියකරු සිහිනයක් වන්නේ නම්, ඒ ගැන පුදුම විය යුතු නැත.
අවුල් ඇති කිරීමේ දේශපාලනය
‘අවුල් කිරීමේ දේශපාලනයට’ එතුමා ආකර්ෂණය වන්නේ මෙම පසුබිම තුළය යන්න කෙනකුට අනුමාන කළ හැකි දෙයකි. දේශපාලනඥයෝ සාමාන්‍යයෙන් කපටි පිරිසක් වෙති. දේශපාලන කපටිභාවයේ තරමක විශේෂඥතාවක්ද ඇති එවැනිම කපටිභාවයක්ද ඇති රාජපක්‍ෂ සහෝදරවරුන් සමග සමහර විට සැලසුම් කරන්නේ, තම ඒකාබද්ධ දේශපාලන කපටිභාවය සේවයට යොදවාගෙන ‘දේශපාලනය අවුල් කිරීමේ දේශපාලනය’ තම උපායික මාධ්‍යයක් ලෙස යොදාගැනීම බව පෙනේ. විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය අහෝසි කිරීම හා මැතිවරණ ක්‍රමය සංශෝධනය කිරීම යන අදහස් දෙකම දේශපාලන වයාකුලත්වය නිර්මාණය කිරීමේ මාර්ග වන ආකාරය සිතා ගැනීමට දුෂ්කර දෙයක් නොවේ.
විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය අහෝසි කිරීම යනු අප රටේ විරුද්ධ පක්‍ෂද, සිවිල් සමාජ කණ්ඩායම්ද, ජනතාව අතරද බෙහෙවින් ජනප්‍රිය වූ සටන් පාඨයක් හා දේශපාලන ප්‍රතිසංස්කරණ ඉලක්කයක් ද වෙයි. එය 1978දී හඳුන්වා දෙනු ලැබු විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය තරම්ම පැරණි එකකි. එය ලංකාවේ ආණ්ඩුක්‍රමය හා දේශපාලන ප්‍රජාතන්ත්‍රීකරණය සඳහා වූ ප්‍රබල මහජන ඉල්ලීමකි. එබැවින් එය ගිය වසරේ පුරවැසි අරගලයේද ප්‍රධාන සහ ප්‍රබල සටන් පාඨයක් විය.
රනිල් වික්‍රමසිංහ මහතා කිසිදාක එහි ප්‍රබල ප්‍රකාශකයෙක් නොවිය. 1990 ගණන්වල අගදී පොදු පෙරමුණු ආණ්ඩුව විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය අහෝසි කිරීමට ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයක් ගෙන ආ විට, ඔහු කෙළේ තමා නායකත්වය දුන් එජාපය ලවා එම පියවර කඩාකප්පල් කර, පරාජය කිරීමයි. විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය අහෝසි කිරීම යන්නෙහි දේශපාලන සටන් පාඨයක් ලෙස තිබුණ වැදගත්කම සහ ප්‍රයෝජජන ඔහු දුටුවේ 2014 වසරේ අග කාලයේදීය.
2015 යහපාලන ආණ්ඩුව යටතේද එම යෝජනාව සාර්ථක ලෙස ඉදිරියට ගෙනයාමේ දැඩි උනන්දුවක් ඔහුට නොතිබිණ. ඒ ගැන එතුමාට තිබුණේ වැනෙනසුලු උනන්දුවකි. විධායක ජනාධිපතිවරයා වීමේ තම සිහිනය 2022දී ඉටුවූ පසු එම ක්‍රමය අහෝසි කිරීමට එතුමාට ඇත්ත උවමනාවක් දැන් ඇතිවී තිබෙන්නේද? නැතහොත් එය, ව්‍යාජ දේශපාලන උවමනාවක්ද? එතුමාට සුපුරුදු ‘රැවටීමේ දේශපාලනයේම’ කොටසක්ද?
එම ප්‍රශ්නයට දිය හැකි පිළිතුරක් නම්, එය රැවටීමේ දේශපාලනයේම පියවරක් වීමට ඉහළ ඉඩකඩක් තිබෙන්නේය යන්නයි. මෙම නිගමනයට බසින්නට කෙනකුට ආදාර වන පසුබිම් කරුණු කිහිපයක් ම තිබේ. ඒවා මෙසේය. ඊළඟ ජනාධිපතිවරණයෙන් තමන්ට ජය ගැනීමට නොහැකි වීමේ ඉඩකඩ වැඩි බව ජනාධිපතිවරයා දනියි. තම පවුලේ කෙනකුට හෝ තම නියෝජිතයකුට කිසිසේත්ම දිනන්නට බැරි බව බැසිල් රාජපක්‍ෂ දනියි. එසේ දැන දැන ජනාධිපතිවරණයක් 2024 වසරේ පවත්වන්නේ ඇයි?
ජනාධිපතිවරණය නොපැවැත්වීමට ඇති නීත්‍යනුකූල සහ මහජන විරෝධය අවම කළ හැකි විකල්පය වන්නේ, විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය අහෝසි කර, රනිල් වික්‍රමසිංහ ජනාධිපතිවරයා පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරයකු කර ඔහු අගමැති කරවීමයි. එවිට 2025 වසරේ මැද භාගය තෙක් පොහොට්ටු-එජාප සන්ධානයට ආණ්ඩු බලයේ සිටිය හැකිය. පාර්ලිමේන්තුවේදී අවශ්‍ය තුනෙන් දෙකක බහුතරය මෙම යෝජනාවට ලබාගැනීම දුෂ්කර නොවනු ඇතැයිද ඔවුන් සිතනවා විය හැකිය. මන්ද, එවැනි යෝජනාවලට විරුද්ධ වීමට විපක්‍ෂයේ පක්‍ෂවලට පහසු නැති නිසාය.
එහෙත්, මෙම යෝජනාවේ හිදැසක් තිබේ. එය නම්, ජනමත විචාරණයකින් ජය ගත හැකිය යන්නට රනිල් -බැසිල් සන්ධානයට සහතිකයක් නැතිවීමයි. එයට විශේෂ හේතුවක් තිබේ. එය නම්, විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය අහෝසි කිරීමට පාර්ලිමේන්තුවේදී ඡන්දය දී, රනිල්-රාජපක්‍ෂ ආණ්ඩුවේ පාලනය ගැන මහජන විනිශ්චය අවස්ථාවක් බවට ජනමත විචාරණය පත්කිරීමයි. එවැන්නකින් ආණ්ඩුව පරාජයට පත්වීම වැළැක්වීම පහසු නැත.
මේ අතර විපක්‍ෂය, සිවිල් සමාජ කණ්ඩායම් හා පුරවැසි ව්‍යාපාර විසින් කළ යුතු තවත් දෙයක් තිබේ. එය නම් විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය අහෝසි කිරීම නම්වූ දේශපාලන අදහස හා ඉලක්කය නිර්මාණය කිරීමේ හා අඛණ්ඩව ආරක්‍ෂා කිරීමේ ගෞරවය හා උරුමය අයුතු ලෙස කොල්ලකා ගැනීමට ප්‍රජාතන්ත්‍ර විරෝධී බලවේගවලට නොතබමින්, විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය අහෝසි කිරීම බලයේ සිටීමේ කූඨ උපක්‍රමයක කොටසක් නොව ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පරිවර්තනයේ ප්‍රතිසංස්කරණ පියවරක් ලෙස ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ජයග්‍රහණය කරවීම සඳහා අව්‍යාජ ලෙස කැපවූ අරගලයක යෙදීමයි.
