බංකොලොත්වූ ලංකාවේ සුව සේවය රැකගන්නේ කොහොමද?

■ විශේෂඥ වෛද්‍ය අජිත් අමරසිංහ

ලංකාව කොතරම් බංකොලොත් වුවත් සෞඛ්‍ය සේවයට සහ අධ්‍යාපනයට කරන වියදම අඩු නොකරන බව අගමැතිතුමා කිහිපවිටක් පවසා ඇත. ඒවාට රජය කරන වියදම අඩු නොකළත් රට බංකොලොත් වූ විට වෙනත් විවිධ හේතුන් නිසා මෙම සේවාවන් බිඳවැටීම නියතය. අධ්‍යාපනයට කරන වියදම අඩු නොකළත්, ඉන්ධන අර්බුදය නිසා පාසල් වැසීමට සිදුවීම මෙයට ඇති සරලම උදාහරණයයි. එම නිසා රටක් ගොඩගැනීමට භාරගෙන සිටින ජනාධිපතිතුමාත්, අගමැතිතුමාත්, කැබිනෙට්ටුවත් ඔවුන් පිටුපස සිටින අඳුරු බලවේගත් මුලින්ම බංකොලොත්බව නමැති සුනාමිය සියලු කෙත්වතු, ගම්බිම්, හරකාබාන, මිනිසුන්, තිරිසනුන් යටකර විනාශ කරන බව පිළිගත යුතුය. මෙම සුනාමියට මුහුණ දීමට බොළඳ සටන්පාඨවලට නොහැක. රළ පහර ඇති වූයේ කෙසේද යන්න තොරතෝංචියක් නැතිව විස්තර කිරීමෙන්ද ඵලක් නැත. රළ පහරේ දරුණුකම පිළිබඳ සියුම් විශ්ලේෂණයන්ගෙන්ද ඵලක් නැත. දැන් කළ යුත්තේ රළ පහරින් දිවි ගලවා ගැනීමට කටයුතු කිරීමයි. එසේ දිවි ගලවා ගන්නා අතරතුරම, අප කළයුත්තේ මේ සුනාමිය එවූ අඳුරු බලවේග තවත් විනාශයක් කිරීමට පෙර රටින් සදහටම මුලිනුපුටා දැමීමයි.

ආර්ථික බංකොලොත්භාවය නැමැති සුනාමිය සෞඛ්‍ය සේවය වෙත ගැලූ විට ඇතිවිය ප්‍රතිඵල භයංකරය. ‘මම හොඳටම කළා’ කොරෝනා මර්දනයේදී මියගිය ප්‍රමාණයට වඩා සියදහස් ගුණයක් මිනිසුන්, දරුවන්, මවුවරුන් මෙයින් මිය යා හැකිය. මෙයින් බොහෝදෙනා මිය යනු ඇත්තේ දැන් සැවොම කථා කරන ඖෂධ හිඟය නිසා නොවේ. ඔවුන්ගෙන් බොහෝදෙනා මිය යනු ඇත්තේ තමන් මිය ගියේ ආර්ථික අර්බුදය නිසා බව නොදැනය. ඩොලර් අර්බුදය විසින් ඇති කළ ඖෂධ හිඟය සුව සේවයේ ඉදිරියේදී ඇති විය හැකි මහා අර්බුදයෙන් අප මනස ඉවතට යොමු කොට ඇත. මේ වනවිට මැති ඇමතිවරු හා සෞඛ්‍ය බලධාරීහු පිනට ලැබෙන බෙහෙත් ගෙන එන ගුවන්යානා හා නැව් අසලට ගොස් පාර්සල් භාරගනිමින් වාප්පු ලිපිකරුවන්ගේ කාර්යය කරමින්, ජාතිය වෙනුවන් ඔවුන්ගේ ‘වගකීම’ ඉටුකරති. පැමිණෙන අර්බුදය ගැන අබැටක පමණ අවබෝධයක් නැති ජනමාධ්‍ය මෙම වාප්පු ලිපිකරුවන් කරන ‘අගනා සේවය’ පිළිබඳව ජනතාව දැනුවත් කරයි. මෙවන් දෑහිතකාමී නායකයන් හා උගතුන් රැසක් ඇති පින් බිමක උපන් හුදීජනයා ‘දැන්නම් ඉතින් බෙහෙත් ටික ලැබෙයි’ සිතමින් සැනසුම් සුසුම් හෙලති.
දැන් අපේ සෞඛ්‍ය සේවය හොඳද?

මේ මනස්ගාත පසෙකලා, ඇති විය හැකි සැබෑ අර්බුදය නිසි ලෙස අවබෝධ කර ගැනීමට නම් පළමුව ශ්‍රී ලංකාවේ අද පවතින සෞඛ්‍ය සේවය ගැන අවබෝධයක් ඇති කර ගත යුතුය. තම දළ ජාතික නිෂ්පාදනයෙන් 3.4%ක් පමණ සෞඛ්‍යය සඳහා වියදම් කරන ශ්‍රී ලංකාව, අඩු හෝ මධ්‍යම ආදායම් ඇති රටවලට සාපේක්ෂව දැනටත් වියදම් කරන්නේ අඩු මුදලකි. ශ්‍රී ලංකාවේ ඒකපුද්ගල සෞඛ්‍ය වියදම වසරකට ඇමරිකානු ඩොලර් 168ක් පමණ වේ. මෙයද සංසන්දනාත්මකව ඉතා අඩු මුදලකි. ඇමරිකානු එක්සත් ජනපදයේ මෙය ඩොලර් 10,921 ක්ද, රුසියාවේ ඩොලර් 653ක්ද, චීනයේ 535ක්ද වන අතර අප හා සමාන සෞඛ්‍ය දර්ශක තිබෙන සමාජවාදී කියුබාවේ පවා ඩොලර් 1031කි. මෙසේ ඉතා අඩු වියදමක් දැරුවත්, අපගේ ළදරු මරණ අනුපාතිකය, මාතෘ මරණ අනුපාතිකය, ආයු අපේක්ෂාව, රෝග මරණ අනුපාතිකය මේ කිසිම රටකට නොදෙවෙනි වේ. එසේම අඩු ආදායම්ලාභීන්ට සෞඛ්‍ය පහසුකම් ලබාගැනීමට ඇති හැකියාව, රෝහල්වලට හා සායනවලට ඇති දුර ප්‍රමාණය, සෞඛ්‍ය ප්‍රශ්න නිසා දුගීබවට පත්වීමට ඇති සම්භාවිතාව, විවිධ රෝගයන් නිසා මරණයට පත්වන ප්‍රතිශතය වැනි සෞඛ්‍ය දර්ශක අතිනුත් අප ලොවේ සිටින්නේ ඉතා ඉහළ මට්ටමකිනි. ලංකාව තවත් හොඳ යැයි සලකන රටවල් දහයක් සමඟ සංසන්දනය කරමින් ලෝක බැංකුව විසින් 2018දී පළකරන ලද වාර්තාවක අඩු වියදමකින් ඉහළ සෞඛ්‍ය මට්ටමක් පවත්වාගෙන යන ශ්‍රී ලංකාව ‘සෞඛ්‍ය සේවා ආශ්චර්යය’ක් (Health Miracle) ලෙස හඳුන්වා දී ඇත්තේ මේ නිසාය. අත්කර ගත නොහැකි ආශ්චර්යයන් පසුපස හඹා ගොස් දණ බිම ඇනගෙන ලොවින් හිඟමන් යදින අපි, අප ළඟා කරගෙන ඇති ආශ්චර්යයන් නොදකින අන්ධ හිඟන්නෝ වෙමු. ආශ්චර්යයන් පෙන්වා වංචාවෙන් දූෂණයෙන් අප හිඟමනට පත් කළ පාලකයන් කළ යුත්තේ අවම වශයෙන් ඔවුන් නොදකින, අප දැනටමත් ලබා ඇති සෞඛ්‍ය ආශ්චර්යය අපට රැකදීමයි.

ගැටලු ඇතිවන්නේ කෙසේද?

අගමැතිතුමා කොතරම් පොරොන්දු දුන්නත්, රජය මගින් කරන වියදම අඩු නොකර තබා ගැනීම තුළින් පමණක් ආර්ථික අර්බුදය රටේ ජනතාවගේ සෞඛ්‍යයට බල නොපාන ලෙස පවත්වා ගත නොහැකිවේ. බැලූ බැල්මට ලංකාවේ නිදහස් සෞඛ්‍ය සේවයක් පවතින නමුත් ලංකාවේ මුළු සෞඛ්‍ය වියදමින් හරි අඩක ප්‍රමාණයක් දරන්නේ රජයෙන් නොව රෝගීන් තමන්ගේ පුද්ගලික වියදමිනි. රෝහල්වල ඇති මුළු ඇඳන් සංඛ්‍යාවෙන් 95%ක් රජයේ රෝහල්වල තිබෙන නිසා ලංකාවේ නිදහස් සෞඛ්‍ය සේවයක් තිබෙන බව පෙනීගියත්, බාහිර රෝග ප්‍රතිකාර ලබා ගැනීමටද, බාහිර ලෙස පරීක්ෂණ කර ගැනීමටද, පුද්ගලිකව ඖෂධ ලබා ගැනීමටද පුද්ගලිකව රෝගීන් දරන වියදමත් මෙයට අයත්වේ. මෙම මුදලින් සියයට 87%ක් රෝගීන් දරන්නේ තමන්ගේ අතිනි. විවිධ සෞඛ්‍ය රක්ෂණ ක්‍රමවලින් ආවරණය වන්නේ සියයට 9%ක් පමණි. ආර්ථික අර්බුදය නිසා ජීවන වියදම නොසිතු ලෙස ඉහළ යනවිට හා රැකියා අහිමිවී ආදායම් මාර්ග පහළ යනවිට රෝගීන්ට මෙසේ පුද්ගලිකව වියදම් කර ප්‍රතිකාර ලබා ගැනීමේ හැකියාව අඩුවේ. ඩොලරයෙහි අගය ඉහළ යාම නිසා මේ වනවිටත් ඖෂධ මිල දෙගුණයකින් පමණ ඉහළ ගොස් තිබේ. එවිට රටෙහි ඖෂධ තිබුණත් ඒවා මිලදී ගැනීමට රෝගීන්ට නොහැකි වනු ඇත. මේ සියලු හේතු නිසා වැඩි රෝගීන් ප්‍රමාණයක් රජයෙන් ප්‍රතිකාර ලබා ගැනීමට පෙළඹෙනු ඇති අතර මෙම පිරිසට ප්‍රතිකාර ලබා දීමට නම් රාජ්‍ය සෞඛ්‍ය වියදම ඉහළ දැමීමට සිදුවනු ඇත. එසේ නොකර අගමැතිතුමා පවසන ලෙස වියදම අද පවතින අයුරින් පවත්වා ගෙන ගියහොත් දැනටත් බරපතළ ඖෂධ හා සම්පත් හිඟයකට මුහුණපා සිටින රජයේ රෝහල්වල සේවාවන් තවත් බිඳවැටෙනු ඇත. දියවැඩියාව, රුධිර පීඩනය, පිළිකා, වකුගඩු රෝග හා හදවත් රෝග ඇති රෝගීන් ඖෂධ ලබා නොගැනීම නිසා හෝ අඩුවෙන් ඖෂධ ලැබීම නිසා මියයනු ඇත.

විසඳුම් මොනවාද?

මෙය විසඳිය හැකි ආකාර කිහිපයක් තිබේ. සැබෑ නිදහස් සෞඛ්‍යය තිබෙන රටවල මුළු සෞඛ්‍ය වියදමින් පුද්ගලිකව රෝගීන් දරන වියදම 10%කට වඩා අඩුය. එම රටවල රජය නොසපයන සේවාවන් සඳහා ජාතික රක්ෂණ ආවරණයන් ඇත. ඒ අයුරින් රජයේ මැදිහත්වීමෙන් අත්‍යවශ්‍යයෙන් ආවරණය විය යුතු රෝග සඳහා රක්ෂණ ක්‍රමයන් ඇති කිරීමේ එක් විසඳුමකි. අනෙක සෞඛ්‍යය සඳහා රාජ්‍යය යොදන මුදල වැඩි කිරීමයි. දැනට මුළු රාජ්‍ය වියදමින් 92%ක් මධ්‍යම රජයෙන් සහ පළාත් සහා මගින් දරන අතර මෙම මුදල් රජයට ලැබෙන්නේ ආදයම් බදු හා විදේශ ණය මගිනි. විදේශ ප්‍රදානයන් ගෙන් ලැබෙන්නේ 1%ක් පමණි. 2019 දී අමන ලෙස වෙනස් කළ රාජ්‍ය බදු ප්‍රතිපත්තිය මගින් රාජ්‍ය ආදායම අඩුවුණු අතර, සිංහල අලුත් අවුරුද්දට පෙරදින සාඩම්බරයෙන් කළ ‘අපි ණය නොගෙවමු’ යන ‘දේශප්‍රේමී’ ප්‍රකාශය නිසා ණය ලබාගැනීමේ හැකියාව අඩුවී ඇත. ළිංමැඩි දේශපාලනඥයන් විසින් ලෝක බැංකුව හා ජාත්‍යන්තර මුල්‍ය අරමුදල වැනි ‘දේශද්‍රෝහී, අධිරාජ්‍යවාදී, බටහිර ගැති’ සංවිධානවලින් ණය ගැනීම අපවැනි ශ්‍රේෂ්ඨ ඉතිහාසයක් ඇති, ප්‍රෞඪ ජාතියකට නොතරම් යැයි මතය ජනතා සිත් සතන් තුළ පැලපදියම් කරනු ලැබ ඇත. ඒ නිසා සෞඛ්‍යය පවත්වාගෙන යාම සඳහා දැන් අපට ඉතිරිව ඇත්තේ නොමිලේ ලබාගත හැකි ප්‍රදානයන් ඉල්ලමින් ලෝක සංවිධානවලින් හා රටවලින් හිඟමන් යැදීමයි. මේ හිඟමන පවා අත්දැකීම් ඇති හිඟන්නන් කරන පරිදි වැඩිපුර වාසි ලැබෙන හිඟන බිම් සොයමින් විද්‍යාත්මක ක්‍රමයකට නොකළහොත් එයින් කිසි පලක් නොලැබෙනු ඇත. උදාහරණයක් ලෙස ලංකාව අඩු ආදායම් ඇති රටක සිට මධ්‍යම ආදායම් ඇති රටක් වූ විට ලෝක සංවිධානවලින් නොමිලේ ලබාදෙමින් තිබී නැවැත්වූ ළමා හා මාතෘ එන්නත් ‘අප දැන් ඉතියෝපියාවට සමානය’ පවසා නැවත නොමිලයේ ලබා ගත හැකිය. හිඟාකා මෙවැන්නක් ලැබුණු පසු රාජ්‍ය උත්සවයක් පැවැත්වීමටත්, එහිදී සාඩම්බරයෙන් වහෙසිබස් දෙඩවීමටත් දේශපාලනඥයන්ට හා සෞඛ්‍ය බලධාරීන්ට දැන්මම සූදානම් විය හැකිය. මෙයට තවත් විසඳුමක් ලෙස ‘සමාජ ආරක්ෂණ බද්ද’ක් අරඹා, එයින් ලැබෙන ආදායම සෞඛ්‍යය, අධ්‍යාපනය හා සමාජ ආරක්ෂණ කටයුතු සඳහා පමණක් භාවිත කරන ලෙස මෙම ලියුම්කරු 07.06.2022 දින ‘දි අයිලන්ඩ්’ පුවත්පතේ පළකළ ලිපියේ සඳහන් කළේය. රජය විසින් දැන් එය නව බදු ක්‍රමයක් ලෙස හඳුන්වාදී ඇත.

වියදම අඩු කිරීම

කොතරම් කටමැත දෙඩුවත් පවතින ආර්ථික අර්බුදය රාජ්‍ය සෞඛ්‍ය වියදම අඩු කිරීමට බල කරනු ඇත. එවිට අඩුකළ යුතු වියදම් විද්‍යාත්මක ක්‍රමයකට නොකළහොත් එය තවත් අර්බුදයකට මුල පුරනු ඇත. ඒ, අවම ජිවිත හානියක් සහ රෝගීන්ට හිරිහැරයක් නොවන ලෙස අඩුකළ යුතු සේවාවන් නිසිසේ හඳුනා නොගැනීම නිසාය. පසුගිය වසර 20 තුළ රාජ්‍ය සෞඛ්‍ය වියදම සැමට රහසේ නොසිතු විරූ ලෙස ඉහළ ගොස් ඇත. 1999දී රුපියල් මිලියන 163,165ක්ව තිබුණු මෙම වියදම 2019දී සංසන්දනාත්මක මිලගණන් අනුවද (real terms) රුපියල් මිලියන 529,159ක්ව, හතර ගුණයකින් වැඩිවී තිබේ. මේ විසි වසරක කාලය තුළදී කිසිදු සෞඛ්‍ය දර්ශකයක් සැලකිය යුතු තරම් යහපත් අතට හැරී නැත. මෙය මෙසේ සිදුවූ බව කිසිවකු නොදන්නා අතර එය සිදුවුණේ කෙසේදැයි සෙවීමට පරික්ෂණයක් විගණන දෙපාර්තමේන්තුවද, මහජනතාවද ඇරඹිය යුතුය. යම් සෞඛ්‍යමය කරුණකට රජයේ මුදල් වියදම් කිරීමේදී එයින් ලැබෙන සෞඛ්‍යමය ප්‍රතිලාභ පිළිබඳව විග්‍රහයක් කිරීමක් (cost benefit analysis) ලංකාවේ සිදුනොවේ. එම නිසා සෞඛ්‍යමය ප්‍රතිලාභ ලබා නොදෙන ඇස්බැන්දුම් මල්වෙඩි සංදර්ශනයන් පවත්වා දේශපාලන හා කොමිස් වාසි ලබාගත හැකි ව්‍යාපෘතිවල රජයේ මුදල් යෙදවීමට බලධාරීන්ට හැකිවී තිබේ. මෙසේ මහජන මුදල් කාබාසිනියා කරමින්, අතලොස්සකට වාසි ගෙනදුන්, අපට නොපෙනෙන ආශ්චර්යයක් සෞඛ්‍යය තුළ සිදුවී ඇති බව නම් නියතය. අනෙක් අතට මෙයින් අදහස් වන්නේ නිසි අධ්‍යනයකින් පසුව, අද පවතින සෞඛ්‍ය දර්ශකවල වැඩි වෙනසක් නොවී, පවතින සෞඛ්‍ය සේවයේ වියදම අඩු කර ගත හැකි බවයි. එමගින් ඉතිරි කරගන්නා මුදල් ආර්ථිකයෙන් බැටකා රජයේ රෝහල් වෙතට හැරෙන අලුතින් දුගියන් වූ ජනතාවට සෙත සැලසීමට යොදාගත හැක. මෙසේ වියදම් අඩුකර ගැනීමට එක් එක් සෞඛ්‍ය ක්‍රියාවලිය සඳහා වියදම්වන මුදලත් එම ක්‍රියාවලිය මගින් ලැබෙන සෞඛ්‍ය ප්‍රතිලාභත් සසඳා අඩු සෞඛ්‍යමය ප්‍රතිලාභයන් ලැබෙන, වැඩි මුදලක් වියදම් වන, ක්‍රියාවලීන් නැවැත්වීමේ මාර්ගයක් අනුගමනය කළ යුතුය.

ප්‍රාථමික සෞඛ්‍ය සේවාවන් සුරැකීම

විවිධ අධ්‍යනයන්වලදී හෙළිදරවු වන අන්දමට ලංකාවේ සෞඛ්‍ය දර්ශක ඉහළ ගියේ විශාල රෝහල්, මිල අධික උපකරණ, මිල අධික ක්‍රියාවලියන් මගින් නොවේ. එය සිදුවුයේ රට පුරා විසිරී සිටින පවුල් සෞඛ්‍ය සේවිකාවන් ජාලයත්, මාතෘ හා ළමා සෞඛ්‍ය සේවාවනුත්, සෞඛ්‍ය අධ්‍යාපන ක්‍රියාවලියත්, එන්නත්කරණයත් වැනි ප්‍රාථමික සෞඛ්‍ය සේවාවන් මගිනි. මෙම අතිශයින් වැදගත් ප්‍රාථමික සෞඛ්‍ය සේවාවන් සඳහා අප දරන්නේ සමස්ත සෞඛ්‍ය වියදමින් 5%ක් පමණි. මෙම සේවාවන් සඳහා රජය දරන වියදම පසුගිය දශක දෙක තුළ 9% සිට 6% දක්වා පහළ ගොස් ඇත. රුපියල අවප්‍රමාණවීම තුළ මෙම වැදගත් සේවාවන් පවත්වා ගෙනයෑමට නම් ඒවාට දරන වියදම ඉහළ දමා, වැඩි වියදම් ඇති අනවශ්‍ය සෞඛ්‍ය ක්‍රියාවලීන් නතර කළ යුතුය.

දැනට රජයේ රෝහල්වල රෝගීන් රෝහල්ගත වන හේතුන් අතර මුලින්ම තිබෙන්නේ හදිසි අනතුරුය. මෙයිනුත් අතිබහුතරයක් මාර්ගස්ථ අනතුරු නොව ගෘහස්ථ හා වෘත්තීයමය අනතුරුය. මෙම අනතුරුවලින් රෝහල් ගතවන ප්‍රමාණය අවම කොට සෞඛ්‍ය වියදම අඩුකිරීමට කළ යුත්තේ රෝහල්වල හදිසි අනතුරු සේවාවන් වැඩිදියුණු කිරීම නොව හදිසි අනතුරු වැළැක්වීමේ අධ්‍යාපන ක්‍රියාවලියක් ආරම්භ කිරීමයි. වැඩිම රෝගීන් ප්‍රමාණයක් මියයන බෝනොවන රෝග වන අධික රුධිර පීඩනය, හදවත් රෝග, දියවැඩියාව වැනි රෝග අඩු කිරීම සඳහා ගතයුත්තේද මෙවැනි ක්‍රියාමාර්ගයකි.

ඖෂධ ප්‍රශ්නය

මේ වනවිට ඖෂධ හිඟය ගැන සියල්ලන්ගේ අවධානය යොමුවී ඇති අතර අත්‍යවශ්‍ය ඖෂධ ලබාගැනීමට විවිධ ක්‍රියාමාර්ග ගැනීමට බොහෝ අය උත්සාහ කරති. මෙම කරුණ නිසි අයුරින් කිරීමට සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශය අපොහොසත් වී ඇති නිසා වෛද්‍යවරුන් විසින් එය සාමූහිකව හෝ පුද්ගලික මට්ටමෙන් සිදුකරනු ලැබේ. විසඳුමක් ලෙස දේශීයව ඖෂධ නිපදවීම බොහෝ අය යෝජනා කරති. නිෂ්පාදන පිරිවැය අධික නිසා සෑහෙන ඖෂධ ප්‍රමාණයක දේශීය නිෂ්පාදිත මිල, ආනයනිත ඖෂධවල මිලට වඩා අධිකය. ඖෂධ නිෂ්පාදනයට අවශ්‍ය ක්‍රියාකාරී ඖෂධ සංඝටකය සැමවිටම පාහේ ආනයනය කළයුතු නිසා දේශීය ඖෂධ නිෂ්පාදනයේදීද යම් ප්‍රමාණයක් මුදල් පිටරටට ඇදීයයි. එම නිසා විදේශ විනිමය ඉතිරි කිරීමේ උපාය මාර්ගයක් ලෙස මිස, මිල අඩු කිරීමේ ක්‍රියාමාර්ගයක් ලෙස දේශීය ඖෂධ නිෂ්පාදනය සැමවිටම සාර්ථක නොවනු ඇත. දේශීය ඖෂධ නිෂ්පාදනයේදී සෑම ඖෂධයක්ම මෙරට නොනිපදවා මිලගණන් සහ විදේශ විනිමය ඉතිරුම් අතින් රටට වාසිදායක වන ඖෂධ තෝරාබේරා මෙරට නිෂ්පාදනය කිරීම අතිශයින් වැදගත්වේ.

මන්දපෝෂණය

ආර්ථික ව්‍යසනයේදී අනිවාර්යයෙන්ම අපට මුහුණ දීමට සිදුවන අනෙක් අර්බුදය ආහාරවල මිල වැඩිවීම හා ආහාර හිඟය නිසා ඇතිවන මන්දපෝෂණයයි. දැනටමත් මිටිබව, නිරක්තිය, කෘශ බව අතින් ඉහළ අගයක සිටින ළමා පරපුරක් හා නිරක්තියෙන් පෙළෙන ගැබිණි මව්වරුන් සිටින ලංකාවේ තත්ත්වය ඉදිරියේදී අතිශයින් බරපතළ වනු ඇත. මෙය මඟහරවා ගැනීමට මිල අඩු පෝෂ්‍යදායී ආහාර පිළිබඳව ජනතාව දැනුවත් කිරීමත්, ළමුන් සහ ගැබිණි මවුවරුන් සඳහා පෝෂණ මලු සැපයීම වැනි ඉලක්ක කරගත් ක්‍රියාමාර්ගත් සිදුකළ යුතු වනු ඇත. එම ක්‍රමය අවභාවිත නොවෙන ලෙස සිදුකිරීමට සියලු බලධාරීන් වගබලා ගත යුතුය.

මේ සියලු කරුණු දෙස බැලුවහොත් ආර්ථික ව්‍යසනය නිසා ඇතිවන සෞඛ්‍ය ගැටලු විසඳීම හිඟ ඖෂධ සොයාගැනීමේ සරල ක්‍රියාමාර්ගයකට වඩා ගැඹුරු බව, අබ ඇටයක පමණ මොළයක් ඇත්තෙකුට වැටහෙනු ඇත. බලධාරීන් දැන් කළ යුත්තේ පිනට ලැබෙන ඖෂධ පාර්සල් සමඟ කැමරා ඉදිරියේ වීරයන් ලෙස පෙනී සිටීම නොව, මේසයක වාඩිවී ඉදිරි ක්‍රියාමාර්ග සැලසුම් කිරීමයි. ඉන්පසුව රට පුරා ඇවිද ප්‍රයෝගික ක්‍රියාමාර්ග ගැනීමයි. එසේ නොකළහොත් සෞඛ්‍ය සේවය බිඳවැටීම නිසා මුළු ලංකාවම විශාලා නුවරක් වනු ස්ථිරය.

(ලේඛකයා වෘත්තියෙන් ළමා හා අසාත්මිකතාවන් පිළිබඳ විශේෂඥ වෛද්‍යවරයෙකි. ඔහු මනිපාල් විශ්වවිද්‍යාලයෙන් වෛද්‍ය සේවා පිළිබඳව එම්.බී.ඒ උපාධියක් ලබා ඇති අතර, රජයේ සහ පුද්ගලික අංශයේ වෛද්‍ය පරිපාලන තනතුරු දරා ඇත.)■