කැමැත්තෙන් ඇන්දත්, අකැමැත්තෙන් ඇන්දත් නිකාබය හා හිජාබයට විරුද්ධ විය යුතු බව මගේ මුස්ලිම් මිත්රයා තර්ක කරනවා. ‘කැමැත්ත කියන එක අර්ථකථනය වෙන්නෙ කොහොමද? සමහර ඒකාධිපතියන්ට මුළු සමාජයම කැමති වෙන්න පුළුවන්. ඒත් ඒකාධිපතියාගේ ක්රියාව ඒකෙන් සාධාරණීකරණය වෙනවාද? ඒ කැමැත්තට හේතුව වැරදි විශ්වාසයක් වෙන්න පුළුවන්. ඒකාධිපතියාගේ බොරු ප්රචාරයන් වෙන්න පුළුවන්. සමාජයේ ජනප්රිය මතය නිසා වෙන්න පුළුවන්.’ ඔහු කියනවා. එය සැබෑ කැමැත්ත ලෙස සැලකිය නොහැකි බව පෙන්වනවා. ‘හිජාබ් එක ගැහැනුු කෙනෙක්ට අඳින්න කියලා භෞතික බලකිරීමක් නැතිවෙන්න පුළුවන්. ඒත් සමාජය විසින් වක්රාකාරව ඒකට බල කරනවා.’ ඔහු කියනවා.
‘ඔව්. ඒ සංවාදය මුස්ලිම් සමාජය අතරේ මතුවෙන්න ඕනෑ එකක්නෙ. එහෙම සංවාදයක් නැහැ නේද?’ මම අහනවා. ‘සංවාදයක් නැතිව නෙවෙයි. සිංහල සමාජයේත් සාම්ප්රදායික අදහස්වලට අභියෝග කරන අය ඉන්නෙ සුළුතරයක් නේද? ඒ වගේ තමයි මුස්ලිම් සමාජයේත්. සුළුතරයක් අභියෝග කරනවා. ඒත් ඒවා බොහෝවිට කෙරෙන්නේ දෙමළ භාෂාවෙන්. ඒවා ඔයාලා දන්නෙ නැහැ.’ ඔහු කියනවා.
මේ පරණ කතාබහ නැවත සිහිවුණේ බේරුවල බෝ ගස අසලින් මරදාන පාරේ යන අතරේ දුටු දර්ශනයක් නිසායි. වයස අවුරුදු 12 ඉක්මවා ඇතත් අවුරුදු 16 ඉක්මවා නැතැයි අනුමාන කළ හැකි පුංචි දැරියන් පිරිසක් සුදුපැහැ හිජාබ් ඇඳගෙන පාරේ යන අන්දම දකින්න ලැබුණු නිසායි. මුස්ලිම් සහෝදරවරුන් හා සහෝදරියන් විසින් තමන්ගේ පුංචිම දැරියන්ට පවා හිජාබය අන්දවන අන්දම අපට දකින්නට ලැබී තිබෙනවා.
මරදාන පල්ලිය
කල්පනාවෙන් කල්පනාවට අපි බේරුවල මරදානේ අබිරාර් ජුම්මා පල්ලියට ළඟා වුණා. සැබැවින්ම අපි මේ පල්ලියට ඇතුළුවුණේ පල්ලිය ගැන ලිවීමේ අරමුණෙන් නොවෙයි. එය දැකීමේ අරමුණෙන් පමණයි. එසේ වුව, පල්ලියේ සිටි උදවියගේ විරෝධයක් නොවීම නිසා පල්ලියේ ඡුායාරූප ගන්නට හැකිවුණා. ඒ අතරේ සිදුවූ කතාබහ රෙකෝඩරයක පටිගත නොවුණත්, සටහන් පොතක සටහන් නොවුණත් ඒ සියල්ල මතකයේ සටහන් වුණා.
ආගම අහිංසක මිනිස් ගනුදෙනුවක් මිස මිනිසුන්ගේ නිදහස සීමා කරවන අවියක් විය යුතු නැහැ. ඕනෑම ආගමක් සම්බන්ධයෙන් අපගේ අදහස එබඳුයි. එසේ වුව ආගමක හැඩය, භක්තියේ හැඩය බුද්ධිය මොන තරම් දියුණු වුව වෙනස් වේයැයි අනුමාන කළ නොහැකියි. බුද්ධිය පරයා භක්තිය නැෙඟන හැටි ඕනෑම ආගමකට පොදුයි. මේ කතාව ඉස්ලාම් භක්තිකයන්ගේ භක්තියේ හැඩය පිළිබඳවයි. ලංකාවේ දැනට තිබෙන පැරණිම පල්ලියේ සිට ඒ කතාව කියන්නට අපි කල්පනා කරනවා.
සියලූදෙනාම යාඥා කරනවා. හදිසියෙන් මෙන් දුව පනිමින් එක දිගට ඡුායාරූප ගන්නා මා පිළිබඳව කිසිවෙක් කල්පනා කරන්නේ නැහැ. තමන් විශ්වාස කරන දෙවියන්ට ආමන්ත්රණය කරන අවස්ථාවේ ඔවුන් භක්තිමත් ලෙස ඒ සංවාදයේ ඉන්නවා. ඒ නිසාම එක දිගට ඡුායාරූප ගැනීමට බාධාවක් නැහැ. ඉස්ලාම් භක්තිකයෙක් දිනකට පස්වරක් යාඥා කරනවා. මා පල්ලියට ගියේ දහවල් දොළහට පමණ යාඥා කරන අවස්ථාවේදී.
ඇතුළුවීමට පෙර පා දෝවනය කරන්නැයි ඔවුන් මගෙන් ඉල්ලා සිටියා. ඇතුළුවෙන තැන පා දෝවනය කරන්නට ටැංකියක් තිබෙනවා. ඕනෑම ඉස්ලාම් පල්ලියක පා දෝවනය කිරීමට තැනක් තිබෙනවා. පල්ලිය තුළ තැනින් තැන රාක්ක ගසා කුරානය ඇතුළු ආගමික පොත්පත් තැන්පත් කර තිබෙනවා. පල්ලියේ පසුපස කොටසේත් පා දෝවනය කරන තැනක් තිබෙනවා. ඒ පැත්තේත් දොරටුවක් තිබෙන නිසා. ඕනෑම දොරටුවකින් ඇතුළුවෙන්නට පෙර පා දෝවනය කළ යුුතුයි. එමෙන්ම යාඥා කරන්නට පෙර සිරුරේ පිරිසිදු කළ යුතුම තැන් කිහිපයක් වෙනවා. මුහුණ, කන් පසුපස, වැලමිට, පාදයේ පසුපස ආදි තැන් එසේ පිරිසිදු කරගත යුතුයි.
පැරණිම පල්ලිය
මරදානේ පල්ලිය තුන්දහසකට පමණ එකවර යාඥා කළ හැකි තරම් දැවැන්ත පල්ලියක්. බිම සහ බැල්කනියේ සිට පල්ලියේ යාඥා කළ හැකියි. එහෙත් එය මුලින්ම ඉදිවී තිබුණේ මීට වඩා කුඩා පල්ලියක් ලෙස.
‘හිජ්රා වර්ෂ 300 දී මේ පල්ලිය ඉදිකළ බව කියනවා.’ යාඥාව අවසන් කර මා ළඟට ආ එක් සහෝදරයෙක් කියනවා.
එහෙම කියද්දී මට පැනයක් නැෙඟනවා. ‘හිජ්රා වර්ෂ කියන්නෙ මොනවද?’ මා අහනවා. පිළිතුරක් ලැබෙනවා. ‘ආ, ඒ තමයි ඉස්ලාම් වර්ෂ ක්රමය. හිජ්රා සිදුවීම කියලා එකක් ඉස්ලාම් ඉතිහාසයේ තියෙනවා. මුහම්මද්තුමා සහ එතුමාගේ අනුගාමිකයන් පිරිසක් මක්කමේ ඉඳන් මදීනාවලට ගමන් කළා. ඒක ඉස්ලාම් ඉතිහාසයේ වැදගත් අවස්ථාවක්. අපි සාමාන්යයෙන් පාවිච්චි කරන ක්රිස්තු වර්ෂවලින් ගත්තොත් 622 දී තමයි මේ සිදුවීම වෙන්නෙ. අපි හිජ්රා අවුරුද්දත් සමරනවා. සිංහල හා හින්දු අය අලූත් අවුරුද්ද සමරනවා වගේ. වෙසක් සමරනවා වගේ.’ ඔහු කියනවා. ඒ අනුව ක්රි.ව. 922 දී පමණ මේ පල්ලිය ඉදිවුණ බවයි විශ්වාස කරන්නේ. පල්ලියේ ආරම්භය පිටිපස්සෙ තියෙන්නේ මුස්ලිම්වරුන්ගේ ලංකාගමනයට සම්බන්ධ වැදගත් ඉතිහාස කතාවක්.
මුස්ලිම්වරුන්ගේ මුල
මුස්ලිම්වරුන්ගේ මුල සමග මේ පල්ලියේ සම්බන්ධයක් තියෙනවා. ඒ කතාව මීට පෙරත් වරින් වර ලියැවිලා තියෙන නිසා බොහෝ විට ඒ ගැන කියවලා ඇති. ඒ නිසා දීර්ඝව විස්තර නොකර හැකි තරම් කෙටියෙන් ඒ කතාව විස්තර කළ හැකියි.
ලංකාවට මුස්ලිම්වරුන් පැමිණීම ක්රි.ව. හත්වැනි සියවසින් පසුව සිදුවුණායැයි විශ්වාස කරනවා. ලංකාවට මුස්ලිම්වරුන් පැමිණ රුවල් බෑමේ සිදුවීම සංකේතවත් කරමින් බෑ – රුවල යන්න බේරුවල ලෙස නම් කෙරුණායැයි විශ්වාසයක්ද පවතිනවා. බේරු-වල යන්නෙන් බේරුවල නිර්මාණය වූවායැයි තවත් විශ්වාසයක් තියෙන බවත් ලියා තැබිය යුතුයි.
‘මුලින්ම මෙහේට මුස්ලිම් ජනතාව එද්දී හිටපු සිංහල ජනතාව හරිම හොඳයිලූ. ඒකට හිත ගිය නිසා තමයිලූ මෙහේ පදිංචි වෙන්න ඒ අය හිතුවෙ.’ එක් අයෙක් කියනවා. ‘මුස්ලිම් නායකයාට ලංකාවේ කාන්තාවක් වතුර දුන්නාලූ. ඒ සත්කාරය ගැන පැහැදුණු නායකයා ඒ කාන්තාවගේ අතට මුද්දක් දැම්මාලූ. එහෙත් ලංකාවේ සංස්කෘතියට අනුව එහෙම මුද්දක් පැළඳවීම විවාහ චාරිත්රයක්ලූ. ඒ නිසා ඒ නායකයා ඒ කාන්තාව විවාහ කරගන්න කැමති වුණාලූ.’ ලංකාවට මුලින්ම පැමිණි මුස්ලිම් කණ්ඩායම ගැන ඔවුන් එසේ කියනවා. මේ සිදුවීම් ලොව ඉස්ලාම් ධර්මය ආරම්භ වී සියවසක් යද්දී සිදුවූ දේවල්. ඒ නිසාම මුස්ලිම්වරුන්ගේ ඉතිහාසය තරම්ම ලංකාවේ මුස්ලිම් ජනතාවගේ ඉතිහාසයත් පැරණි බව විශ්වාස කළ හැකියි. ඒ අනුව ලංකාවේ බේරුවල මුහුදු තීරයේ සහ පිංහේනේ මුල්ම ඉස්ලාම් පල්ලි ඉදිවී තිබුණා. අපි සිටින මරදාන පල්ලිය ඉදිවෙන්නේ සියවසකටත් පසුව. ක්රි.ව. 920 පහුවෙද්දීයි.
මිම්බර්
මරදාන පල්ලියේ මුල් ඉදිකිරීමට අනුව පුද්ගලයන් 3000ක් පමණ එකවර සිටිය නොහැකියි. එය වෙනස්වෙන්නේ පසුකාලීනවයි. ගොඩනැඟිල්ලේ බොහෝ අංක 19 සහ 20 සියවස්වලදී වෙනස් වෙමින් වත්මන් ගොඩනැඟිල්ල ඉදිවෙන්නේ ප්රදේශයේ ජනගහනය පුළුල් වෙද්දී පල්ලියේ ඉඩකඩ අවශ්ය වෙන නිසා. කෙසේ වෙතත් පල්ලියේ මිම්බර් නම් කොටස පමණක් කාලය සමඟ වෙනස් වී නැහැ. අප සමඟ කතාබහ කළ මිත්රයෙක් මිම්බර් පිළිබඳව විස්තර කළා.
‘ඒ තියෙන්නෙ මිම්බර් එක. යාඥා කරන වෙලාවට එතැන තමයි ඉනාම් ඉන්නෙ.’ ඔහු කියනවා. ‘ඒ කිව්වෙ?’ කිසිවක් නොවැටහුණු මා නැවතත් අහනවා. නැවත පිළිතුරක් ලැබෙනවා. ‘පල්ලියේ යාඥා කියනකොට නායකයෙක් ඉන්නවා. ඔහු තමයි එතැන ඉන්නේ. විශේෂ නිවේදන කරන වෙලාවල් තියෙනවා. ඒවා කරන්නෙ එතැන ඉඳලා. දේශනා පවත්වන්නේ එතැන ඉඳලා.’
‘බණ ආසනය වගේ එකක්.’ මම තනිවම කියාගන්නවා.
මරදාන පල්ලියේ මිම්බර් කොටස පැරණිම ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පයට අනුව ඉදිවී තිබෙනවා. ඒ අතරේ ඉනාම් කොටසේ සිටින කෙනෙක් මයික් එකකින් ප්රකාශයක් කරනවා. බෞද්ධයන්ගේ පිරිත් මෙන්ම ඉස්ලාම් භක්තිකයන්ගේ මෙවැනි කතා පැවැත්වීම් හා යාඥාත් සාමාන්ය ජන ජීවිතයට බාධා කරමින් අධික හඬින් ලවුඞ්ස්පීකර්වලින් ප්රචාරය වෙනවා. තාක්ෂණය දියුණු කාලයක අන්තර්ජාලයෙන්, ගුවන්විදුලියකින් හෝ රේඩියෝ නාලිකාවකින් මෙවැනි යාඥා ප්රචාරය කොට, නිවසේ සිට ඇසීමේ සංස්කෘතියක් වෙනුවට මහ හඬින් ලවුඞ්ස්පීකර්වලින් ප්රචාරය කිරීම නම් වෙනස් විය යුතු තත්ත්වයක්. විශේෂයෙන්ම පිරිත් මෙන්ම, යාඥා කිරීම්ද ලෝකයට ආවේ ලවුඞ්ස්පීකර් එන්නට බොහෝ කලින්. ‘මේ පැත්තේ මළගෙදරක් තියෙනවා. ඔය නිවේදනය ඒක ගැන. ඒ වගේ සිදුවීම් නිවේදනය කරනවා.’ මා ළඟ සිටි මිත්රයා කියනවා.
සොහොන් බිම
පල්ලිය පසුපස විශේෂ සොහොනක් වැනි ඉදිකිරීමක් තියෙනවා. කුඩා කුටියක් තුළ එය තියෙනවා. ඒ ගැන මම විමසුවා. ‘අල්ලාහ් දෙවියන්ගේ ධර්මය අපි අතරට පතුරුවන්නට විශේෂ පුද්ගලයන්ව අල්ලාහ් දෙවියන් විසින් තෝරාගන්නවා. ඒ කාලෙ හිටපු එහෙම තෝරාගත්ත 40 දෙනෙක් ඇවිත් ලංකාවේ ධර්මය දේශනා කරලා තියෙනවා. මෙතැන ඉන්නෙ ඒ අය අතරින් අල්ලා දෙවියන් තමන් ළඟට ගෙන්වාගත්ත එක්කෙනෙක්. මෙතැනට ඇවිත් අපට එයාට ඕනෑ දෙයක් කියන්න පුළුවන්. එයාගෙන් යමක් කරන්න කලින් අවසර ගන්න පුළුවන්.’ මිත්රයා කියනවා.
‘කැමති ප්රාර්ථනාවක් කරන්න.’ ඒ සොහොන දෙස බලා සිටි මට පල්ලියේ සිටි මිතුරන් යෝජනා කරනවා. කිසිම ආගමක් විශ්වාස නොකළා වුව, දෑස් පියාගෙන ප්රාර්ථනාවක් කිරීමෙහි වැරැුද්ද මොකක්දැයි සිතමින් මා පාලකයන්ට බුද්ධිය පහළවේවායැයි දෑස් පියාගෙන ප්රාර්ථනා කරනවා. ඔවුන්ටත් සතුටුයි. මටත් සතුටුයි.
මේ සොහොන් බිම සම්බන්ධයෙන් වැඩි විස්තරය පල්ලියේ තිබුණු ලේඛනයකට අනුව මෙසේ වෙනවා. පල්ලියට යාබද ඉඩමක ඉස්ලාම් ශාන්තුවරුන් 40 දෙනෙකුගේ සොහොන් තිබුණාලූ. මේ සුසාන භූමිය අදටත් පවතිනවා. මේ ශාන්තුවරුන් අතරින් අෂ්ෂෙයික් ෂිහාබ්දීන් වලියුල්ලාහ් නමැති ශාන්තුවරයා ප්රදේශවාසියෙකු සිහිනෙන් දුටුවාලූ. තමන්ගේ සොහොන තිබෙන්නේ අහවල් තැන බව කීවාලූ. ඉන්පසුව එතැන ස්මාරකයක් ඉදිකොට තිබෙනවා. ඒ ශාන්තුවරයාගේ ආත්මය ඉදිරියේ සිදුකරන ප්රාර්ථනාවන් ඉටුවන බව ඉස්ලාම් භක්තිකයන් පවසනවා. ‘වේලි පට්ටි සියාරම’ හෙවත් මතුවූ සොහොන නමින් මේ සොහොන් බිම හඳුන්වනවා. සරලව කිවහොත් එය ප්රාදේශීය දෙවි කෙනෙකුගේ දේවාලයක් ලෙස සැලකිය හැකියි.
පල්ලියට යාබදව අනෙක් ශාන්තුවරුන්ගේ සොහොන් සහිත සොහොන් බිම නූතන කාලයේදී හඳුනාගෙන තිබුණේ අල්හාජ් ඉමිතියාස් බාකීර් මාකාර් විසින්. ඔහු 2016 දී මේ බිමේ මල් උයනක් නිර්මාණය කර තිබෙනවා. මේ මල් උයන ඉතා සුන්දර මල් උයනක්. පල්ලිය ඉදිරිපිට තිබෙන දැවැන්ත පොකුණද මේ වනවිට ප්රතිසංස්කරණය වෙමින් පවතිනවා. ඉදිරියේදී ඉස්ලාම් ධර්මය ගැන වඩා විවෘත ලෙස සමාජය සමග ගනුදෙනු කිරීමේ අවශ්යතාව ලංකාවේ ඉස්ලාම් ආගමික නායකයන් වටහාගෙන තිබෙනවා. ඒ නිසා බේරුවලට පැමිණෙන දේශීය හා විදේශීය සංචාරකයන්ට මේ පල්ලිය නැරඹීමට ඉඩ විවෘත කිරීමේ අවශ්යතාව මුස්ලිම් නායකයන් හඳුනාගෙන තිබෙනවා. දැන් වුව ඕනෑම අයෙක්ට ඒ පල්ලිය නැරඹීමට යා හැකියි. අනාගතයේදී ඉස්ලාම් ආගම පිළිබඳ දුර්මත නැතිකිරීමට හා සමාජයට විවෘතව ගනුදෙනු කිරීම වෙනුවෙන් මේ පල්ලිය පාවිච්චි කළ හැකියි. එය අනාගතය වෙනුවෙන් වැඩි යෝජනාවක් ලෙස සැලකිය හැකියි. එවැනි අනාගතයකට සුබ පතමින් පල්ලියෙන් පිටවූ මා කොළඹ කරා එන්නට පිටත්වුණා.
