පාර්ලිමේන්තුව ජනතාව නියෝජනය නොකරන විට..

පසුගියදා ඇමතිවරු නව දෙනෙක් පත් කෙරුණාහ. ඊළඟට තවත් අටදෙනෙක් පත්වූහ. තවත් රාජ්‍ය ඇමතිවරුන් පත් කෙරෙන බව පැවසේ. පත්වූ අයගේ පසුගිය කාර්ය සාධනය හෝ ඔවුන් කරන්න යන්නේ කුමක්ද ගැන මාධ්‍යවලින් ප්‍රශ්න කරන්නේ නැත. නැවත නැවත ඔවුන් විසින් පත්වීම් බාර ගැනීම හෝ සුබ නැකතෙන් වැඩ බාර ගන්න පින්තූර පළකිරීමට මුල් තැන ලැබේ.
සිවිල් සමාජය ඉල්ලා සිටියේ ඒ ඒ විෂය පිළිබඳව වැඩ පෙන්වා ඇති පුද්ගලයන් 15 දෙනෙකුගෙන් සමන්විත සර්ව පාක්ෂික අමාත්‍ය මණ්ඩලයකි. එහෙත් සර්ව පාක්ෂික ආණ්ඩුව තවත් යථාර්ථයක් නොවන නිසා අපට ලැබී ඇත්තේ පොහොට්ටුවේ සුපුරුදු අමාත්‍යවරුන් පෝලිමකි. ඇත්තටම අරගලයේ ආරම්භයේ සිට අද දක්වා අපේ ජනතා නියෝජිතයන් කළ දෙයක් නැත. මාර්තු අග අරගලයේ ආරම්භයෙන් පසු අප්‍රියෙල් 5-8 දක්වා රැස්ව වාග් ප්‍රහාරයේ යෙදෙමින් ඊළඟට දවස දහයක නිවාඩුවක් ගත කර නැවත රැස් වුණ පාර්ලිමේන්තුව අද වෙනතෙක් නියෝජ්‍ය කතානායකවරයෙකු පත්කරගැනීම සඳහා වටිනා කාලය නාස්ති කළා මිස රට ගින්නෙන් මුදා ගැනීමට එකුදු පියවරක් ගෙන නැත. මේ පාර්ලිමේන්තුව කිසිසේත්ම ජනතාව හෝ ජනතා අභිලාෂයන් නියෝජන නොකරන බව ඉතා පැහැදිලිය.

මේ තත්වයට ප්‍රතිචාරයක් ලෙස පසු ගිය මැයි 21 වැනිදා ආගමික, වෘත්තීය සමිති හා සිවිල් සංවිධානවල එකමුතුවකින් බණ්ඩාරනායක සම්මන්ත්‍රණ ශාලාවේ “මහජන සභාවක්” එළිදැක්වීමේ උත්සවයක් පැවැත්විණි. එහිදී පැහැදිලි කෙරුණු පරිදි එවැනි සභාවක අරමුණ වන්නේ “සක්‍රිය පුරවැසියා කේන්ද්‍රකරගත් පුළුල් මහජන සහභාගිත්වයක් සහිත අලුත් ආණ්ඩුකරණයක් අපේ රටේ යථාර්ථයනට අනුකූලව සකසා ගැනීමයි.” එහෙත් සභාව අවසානයේ කාගේත් මුවගට නැගුණු ප්‍රශ්නය වුණේ, අදහස හොඳයි, නමුත් මේක ඉස්සරහට යන්නේ කොහොමද යන්නයි.

ඒ නිසාම පසු දිනම සාධාරණ සමාජයක් සඳහා වූ ජාතික ව්‍යාපාරය විසින් “මහජන සභාව කුමක්ද, කුමකටද, කා සඳහාද” යන මැයෙන් විවෘත කතිකාවක් පවත්වන ලදි. එහිදී පළවුණු මතිමතාන්තරවලින් පෝෂණය වුණ විශේල්ෂණයකි මේ.

නියෝජිත ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ ගැටලු

ඇත්තටම අධික වියදමකින් මැතිවරණ පවත්වා අප විසින් 2020 දී පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරුන් 225ක්ද, 2012-2014 තුළ පළාත් සභා මන්ත්‍රීවරුන් 437ක් හා 2018 දී ප්‍රාදේශීය පාලන මන්ත්‍රීවරු 8719ක් පත් කරගන්නන්ට යෙදුණි. නමුත් පෙර සඳහන් කර පරිදි දරුණු ආර්ථික අර්බුදයක් රට ගිල ගන්නා තෙක් එයට වග කිව යුතු පාර්ලිමේන්තුව කළ දෙයක් නැත. අර්බුදය මැද ජනතාවගේ හඬට කන් දෙන්නේ නැත. මේවා ඇත්තටම ලංකාවේ මෙන් දරුණු තත්වයක නැතත් ලෝකය පුරාම මැතිවරණ තුළින් අවුරුදු හතරක හෝ පහක වරමක් ලබන මහජන නියෝජිතයින්ගේ වගවීම පිළිබඳ පොදුවේ පවත්නා ගැටලු වේ.

ලංකාවේ මෙම නියෝජිත ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ අර්බුදයට ප්‍රධාන හේතුන් වන්නේ දේශපාලන පක්ෂවල අභ්‍යන්තර ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයක් නොමැති වීම, දේශපාලන පක්ෂවලට දැක්මක් නොමැති වීම, මැතිවරණ ක්‍රමය තුළින් සුදුස්සන් පත් නොවීම හා මාධ්‍යයේ ජරාජීර්ණ බව යන කරුණුයි.
මේ හේතු සාධකවලට පිළියම් ලෙස නොයෙකුත් නීති පද්ධතියේ වෙනස්කම් දැනටමත් යෝජනාවී නැත. ඒවා ගැන ක්‍රියාත්මක වීම අවශ්‍යය. එහෙත් ඒවා පරිපූර්ණ විසඳුම් නොවේ.

වෘත්තිකයන් නියෝජිතයන් ලෙස පත් කර ගැනීමෙන්ද ප්‍රශ්න විසඳෙන්නේ නැත.

නියෝජිත ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ දුර්වලතා මග හැරීමට වෘත්තිකයන්ගේ සහභාගිත්වය හෝ ඊට එහා ගොස් පාර්ලිමේන්තුව වෘත්තිකයන්ගෙන් සමන්විත විය යුතු යන මතය සමාජයේ විටින් විට මතුවේ. ජනාධිපති අපේක්ෂයකු ලෙස ගෝඨාභය රාජපක්ෂ තෝරා ගැනෙන්නේද ඔහු යුද බිමේ හා නගර සංවර්ධනයේ සාර්ථකත්වය පෙන්වූ වෘත්තිකයෙකු යන පදනමේ සිටය.

ජනාධිපතිවරයකු ලෙස ඔහුගේ අසාර්ථකත්වය හා ඒ තුළින් රට අගාධයට වැටී සිටින තත්වය තුළ එවැනි තර්කවලට තව දුරටත් පිළිගැනීමක් නැත.

නියෝජිතයින් නැවත කැඳවීම (Recall) නොව ඊට පෙර විසදුම් සෙවිය යුතුයි.

නියෝජිතයින් නැවත කැදවීමද (Recall) ඇමෙරිකා එක්සත් ජනපදයේ සාර්ථකව කෙරෙන ක්‍රමයකි. ඒ පිළිබඳ විකි (wiki) සමාලෝචනයකට අනුව එම නැවත කැඳවීම් පිළිබඳ අත්දැකීම් සාධනීය බව පැවසේ. “මෙතෙක් වාර්තා වී ඇති පළාත් මට්ටමේ නැවත කැඳවීම් එක් ආණ්ඩුකාරවරයෙකු, ව්‍යවස්ථාදායකයන් අට දෙනෙකු සහ එක් විනිසුරුවරයෙකු ඉවත් කිරීමට සීමා වී ඇත. එහෙත් එම ක්‍රමය පළාත් පාලන නිලධාරීන් ඉවත් කිරීම සඳහා නිතර භාවිත කර ඇත. නැවත කැඳවීම් තුළින් ඡන්දයෙන් පත්වන රාජ්‍ය නිලධාරීන් තම ඡන්දදායකයින්ට වඩා වගවීම සහ ප්‍රතිචාර දැක්වීමට දිරිගන්වන බව පෙනේ. එක්සත් ජනපදයේ ප්‍රාන්තවල නැවත කැඳවීමේ භාවිතයන් අපට ඇති ප්‍රධානතම සිද්ධි අධ්‍යයනයන් සපයන අතර, කැනඩාවේ බි්‍රටිෂ් කොලොම්බියා ප්‍රාන්තය විසින් 1995 දී ලියාපදිංචි ඡන්දදායකයින්ගෙන් 40% ක පෙත්සමකින් ව්‍යවස්ථාදායක නැවත කැඳවීමේ නීතිය හඳුන්වා දී ඇත.”

අපගේ තර්කය වන්නේ එවැනි වියදම් අධික හා පිරිස් බලය හා මුදල් බලය ඇති අයට මෙහෙයවිය හැකි ක්‍රියාවලියක් ලංකාවට දැනට සුදුසු නොවන බවයි. අප විසින් සෙවිය යුත්තේ වැරදි වෙනකන් බලා සිට ක්‍රියාත්මක වීම නොව මහජන නියෝජිතයින් වැරදි තීරණ ගැනීම හෝ වැරදි ලෙස හැසිරීම වලක්වන ක්‍රම වේදයන්ය.

පාර්ලිමේන්තුවට සමාන්තර මහජන සභා ආකෘති ලොව පුරා ජනප්‍රිය වෙමින් පවතී
මෑතකදී පාර්ලිමේන්තුව තමන් නියෝජනය නොකරනවා යන හැඟීමෙන් ජන අරගලයක් සිදු වූයේ ප්‍රංශයේ ‘යෙලෝ වෙස්ට්’ අරගලකරුවන්ගෙනි. 2018 දී උච්චස්ථානයකට පත්වූ එම අරගලයන්ට ප්‍රතිචාරයක් ලෙස මැක්රොන් ජනාධිපති රට පුරා රාජ්‍ය ප්‍රතිපත්ති පිළිබඳව මහා කතිකාව යනුවෙන් කතිකා මාලාවක් ආරම්භ කළද එය සාර්ථක නොවීය. එයට හේතුව ලෙස දැක්වෙන්නේ ස්වේච්ඡාවෙන් එම කතිකාවලට සහභාගි වන්නේ යම් සීමිත ජන කොටස් නිසා බව සඳහන් වේ. එහෙත් ඉන් පසු පිහිටුවන ලද කාලගුණ විපර්යාස ප්‍රතිපත්ති පිළිබඳ තීරණ ගැනීමට රටේ ජනතාව නියෝජනය කරන නියැදියක් ලෙස සැකසුණු මහජන සභා සාර්ථක වූවක් බව පැවසේ.

දේශපාලන විද්‍යාඥ රොබට් ඩාල් විසින් නිර්වචනය කරන ලද පරිදි, ”මහජන සභාවක් යනු රටක ජනගහනය නියෝජනය කරමින් ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයින්ට යම් යම් මාතෘකා පිළිබඳව මහජන මතය දැනුම් දීම සඳහා එම මාතෘකාවන් පිළිබඳව ඉගෙන ගැනීමෙන් හා සාකච්ඡා කිරීමෙන් අනතුරුව නිර්දේශ ඉදිරිපත් කිරීමට පත්කරන ලද” කණ්ඩායමකි.

එවැනි සභාවක් පිළිබඳ මුලින්ම ප්‍රසිද්ධියක් ලැබුණේ 2004 කැනඩාවේ බි්‍රටිෂ් කොලොම්බියා ප්‍රාන්තයේ ආණ්ඩුව විසින් මැතිවරණ ප්‍රතිසංස්කරණ පිළිබඳ පුරවැසි අදහස් ලබා ගැනීමට අහඹු නියැදි ක්‍රමයට පිහිටුවන ලද සභාවයි. පසුව එම ආණ්ඩුව පුරවැසි සභාවේ මැතිවරණ ප්‍රතිසංස්කරණ යෝජනාවන් පදනම් කර සැකසූ නීතියක් ජනමත විචාරණයකට යොමු කරන ලදි. ඉදිරියේ සාකච්ඡා සියලු මහජන සභා එසේ පිහිටුවන ලද ඒවා බව සඳහන් කළ යුතුය.
2008 දී ගෝලීය මූල්‍ය අර්බුදය තුළ අයිස්ලන්තයේ බැංකු පද්ධතිය බිඳවැටීමෙන් පසු ව්‍යාපාරිකයෙකු මුල්වී සංවිධානය කෙරුණු ජාතික සභාවේ අරමුණ වූයේ රාජ්‍ය පාලනයේදී ප්‍රජා වටිනාකම් සහ ප්‍රමුඛතාවලට මුල් තැන ලබා ගැනීමයි.

අයර්ලන්තයේ 2016-2018 පුරවැසි සභාව විසින් වසර ගණනාවක් තුළ දේශපාලන අවහිරතා බිඳ දමමින් ගබ්සාව සඳහා රටෙහි දිගුකාලීන ව්‍යවස්ථාපිත තහනම අවලංගු කිරීමට මග පාදන ලදි.

ප්‍රංශයේ 2019-2020 කාලය තුල ක්‍රියාත්මක වුණ දේශගුණය සඳහා වූ පුරවැසි සභාවේ සාමාජිකයන් වූයේ – ස්ත්‍රී පුරුෂභාවය, වයස, සමාජ-ආර්ථික පසුබිම, අධ්‍යාපන මට්ටම, ස්ථාන වර්ගය සහා පළාත යන මානයන් හයක් හරහා – අහඹු ලෙස තෝරාගත් පුරවැසියන් 150 කි. මෙම සභාව ආයතනික මගපෙන්වීම සඳහා පාලන කමිටුවක්, උපදෙස් ලබා දීමට විශේෂඥයින් කණ්ඩායමක්, සභාවේ ස්වාධීනත්වය පිළිබඳ ඇපකාර මණ්ඩලයක් ඇතුළු කමිටු රැසක සහාය ලැබිණි. මේ සභාව විසින් විසින් ඉදිරිපත් කරන යෝජනා එලෙසම ව්‍යවස්ථාදායකයට ඉදිරිපත් කිරීමට ජනාධිපතිවරයා පොරොන්දු විය.

2019 දී බෙල්ජියමේ ජර්මානු භාෂාව කතා කරන කලාප ආණ්ඩුව විසින් කලාපයේ පාර්ලිමේන්තුව සමඟ වැඩ කිරීම සඳහා ලොතරැයි ක්‍රමයට තෝරාගත් පුද්ගලයන් 24 දෙනෙකුගෙන් යුත් ස්ථිර පුරවැසි කවුන්සිලයක් පිහිටුවීය. එහි සාමාජිකයින් විසින් පුරවැසි සභාව විසින් තෝරා ගන්නා ලද නිශ්චිත ප්‍රතිපත්තිමය ගැටලු සාකච්ඡාව කිරීම මාස තුනක් පුරා සති අන්ත තුනක් තුළ රැස්වන පුද්ගලයින් 50 දෙනෙකු දක්වා වූ පුරවැසියන්ගේ රැස්වීම් සංවිධානය කරයි.

2020 දී ඉන්දියාවේ පොන්ඩිචෙරිහි අවුරෝවිල් ජන සමාජය විසින් තමන්ගේ වතුර ප්‍රශ්නය පිළිබඳ ජන සභාවක් පළමු වරට ස්ථාපනය කරන ලද බව වාර්තා වෙ.

මෙතෙක් පවත්වා ඇති පුරවැසි සභා මගින් අහඹු ලෙස තෝරාගත් පුරවැසියන් කණ්ඩායමකට, ඔවුනට අවශ්‍ය තොරතුරු, සම්පත් සහ කාලය ලබා දෙන්නේ නම්, ඕනෑම මාතෘකාවක් පිළිබඳව දැනුවත් මහජන විනිශ්චයක් ඉදිරිපත් කළ හැකිය යන්න පෙන්වා ඇත. තේරී පත් වූ දේශපාලඥයින් තමන්ගේ දේශපාලන අවශ්‍යතාවලට හිතකර තීරණ ගන්නා අතර ලොබි කණ්ඩායම්වල බලපෑම්වලටද යටත් වේ. ඒ නිසාම දේශපාලඥයන් කෙරෙහි විශ්වාසය අඩුවෙමින් පවතී. සාමාන්‍ය මහජනතාවට තමන්ට හඳුනාගත හැකි සමාජයේ හරස්කඩක් විසින් ගනු ලබන තීරණ වඩාත් පිළිගත හැකි හෝ ඊටත් වඩා නීත්‍යනුකූල බවක් පෙනෙන්නට පුළුවන.
මෙම සභා ස්ථාපිත කිරීමේදී ඒවායේ සාමාජිකයින් සාධාරණ ලෙස තෝරා ගන්නේ කෙසේද, ඔවුන්ට සහාය වන විශේෂඥයින් තෝරා ගන්නේ කෙසේද හා අවශ්‍ය සම්පත් ලබා දෙන්නේ කෙසේද, සහ ආණ්ඩුව සහ රාජ්‍ය බලධාරීන් සභාවේ තීරණ ක්‍රියාත්මක කරන බවට සහතික කරන්නේ කෙසේද යන්න මෙහිදී සැලකීමට ගත යුතු කරුණු වේ.

පාර්ලිමේන්තුවේ ආංශික අධීක්ෂණ කමිටුවලට ඍජු ජනතා නියෝජනය

පසුගියදා අගමැතිවරයා විසින් ප්‍රකාශ කෙරුණු ලෙස පාර්ලිමේන්තුවේ ආංශික අධීක්ෂණ කමිටු යළි ස්ථාපිත කර ඒවා එකකට තරුණයන් හතරදෙනකු බැගින් අනුයුක්ත කරන බවට අදහසක් ඉදිරි පත් විය. මෙය ඇත්තටම අරගලයෙන් ඉල්ලා සිටින සිස්ටම් වෙනසේ ඉතා වැදගත් මෙවලමකි. එහෙත් ඉල්ලා අස් වී හෝ අස් කර හිරේට යැවිය යුතු ජනාධිපතිවරයකු යටතේ අගමැති පදවියක් භාර ගත් කෙනෙකු ලෙස පණිවිඩකාරයාට ඇති අප්‍රසාදය නිසා අවාසනාවකට ඒ පණිවිඩයට අවශ්‍ය ප්‍රසිද්ධිය හා සහාය නොලැබිණි. අරගලයේ තරුණ තරුණියන් විසින්ද එය අරගලය බෙදා වෙන් කිරීමේ කුමන්ත්‍රණයක් ලෙස ප්‍රතික්ෂේප කර ඇත.

ඒ කෙසේ වෙතත් පුංචි පුංචි වෙනස්කම්වලින් ඉදිරියට යෑම අගය කරන මා වැනි ප්‍රතිසංස්කරණවාදියකු දකින්නේ 21+අධීක්ෂණ කමිටු+ යන විසඳුම් ගෝටාගේ නික්මීම පමණක් නොව තවත් ගෝටාවරුන්ගේ ආගමනය වලක්වන සිස්ටම් වෙනසේ වැදගත් සන්ධිස්ථාන වේ. පාර්ලිමේන්තුවේ අධීක්ෂණ කමිටුවල ඍජු මහජන නියෝජනය කුමක්ද කෙසේද යන්න ඊළඟට සාකච්ඡා කරමු.■