■ අතුල දිසානායක
පුටින් ගැන වාගාලංකාර දොඩවන, පුටින් වගේ කෙනෙක් ඕනෑ යයි සිතූ අතිමහත් ජනකායක් මෙරට සිටී. ඒ අය අතර ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදීහු මෙන්ම තවමත් සෝවියට් සමාජවාදය පිළිබඳ අනුරාගයෙන් පෙළෙන වාමාංශිකයෝද සිටිති. එහෙත් පුටින්ගේ මතුපිට ස්වරූපය හැර අභ්‍යන්තරය හා ඒ හා සබැඳුණු අබිරහස් පිළිබඳව මෙරට ජනයාට නිවැරදි අදහසක්, අවබෝධයක් ඇතැයි සිතිය නොහැක. අනෙක් අතට පුටින්, ලෝක සාමය පිළිබඳ තීරණාත්මක සාධකයක් වෙමින් පවතී. ලංකාවේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සොයන ගමන් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට පයින් ගසමින් ඒකාධිපතියෙකු ලෙස හැසිරෙන පුටින් පිළිබඳ අනුරාගයෙන් පෙළෙන අය තුළ ඇති දෙබිඩ්ඩ සහ අවිචාරය උත්ප්‍රාසජනකය.
2000 දී බලයට පැමිණි පුටින් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට වෙට්ටු දමමින් මේ වන විට 2036 වන තෙක් බලයේ සිටින්නට පොට පාදා ගෙන ඇත. ඒ අනුව පුටින් බලයේ සිටින කාලය වසර 36ක් විය හැකි අතර 2036දී ඔහුගේ වයස අවුරුදු 84ක් වනු ඇත. මිය ගියහොත් මිස, පුටින් බලය අත නොහරින බව සහතිකය. සාමාන්‍යයෙන් ලෝකයේ සිටි ඒකාධිපතියෝ ඔවුන් බලයෙන් ඇද දමන තෙක් හෝ මිය යන තෙක් බලයේ රැඳී සිටිති.
යුක්රේණ යුද්ධය ආරම්භ වීමත් සමග ලෝකයේ වාර්තා චිත්‍රපටකරුවෝ රුසියාව ගැන, පුටින් ගැන සහ යුක්රේණය ගැන සුවිශේෂ වර්තා වැඩසටහන් රැසක් එළිදක්වා ඇත. මේ අතරින් ෆ්‍රොන්ට්ලයින් (FRONTLINE) වෙනුවෙන් Neil Docherty අධ්‍යක්ෂණය කළ මිනිස්තු 53 ක Putin’s Way (2022) වාර්තා චිත්‍රපටයත්, මයිකල් කර්ක් (Michael Kirk) අධ්‍යක්ෂණය කළ Putin’s Road to War (2022) සහ How Vladimir Putin Rose To Power(2016) යන වාර්තා වැඩසටන් වැදගත් වේ. මීට අමතරව බීබීසී ආයතනය විසින් නිපැයූ Vladimir Putin’s Secret Riches – Documentary (2018) යන වාර්තා වැඩසටහනත් පුටින් පිළිබඳ ඉතා පැහැදිලි චිත්‍රයක් මවා ගැනීමට ප්‍රමාණවත්ය.
ඇමරිකාව ඇතුළු බටහිර රටවල් සහ සෝවියට් දේශය අතර පැවැති සීතල යුද්ධය නිමා කරමින්, 1989 දී බටහිර සහ නැගෙනහිර ජර්මන් වැසියන් විසින් බර්ලින් තාප්පය බිඳ දමන ලදි. ඒ වන විට පුටින් නමැති කේජීබී ඔත්තුකරුවා සිටියේ නැගෙනහිර කොමියුනිස්ට් ජර්මනියේ යයි කියනු ලැබේ. තමන්ගේ දෑස් ඉදිරිපිට කොමියුනිස්ට් අධිරාජ්‍යය බිඳ වැටෙන විට, එය ඉවසා දරාගන්නට ඔහුට නොහැකි වන්නට ඇත. ඒ වන විට පුටින්ගේ වයස අවුරුදු 37කි.
කොමියුනිස්ට් අධිරාජ්‍යය එලෙස බිඳ වැටෙන විට, තමන් කවදා හෝ ඒ කොමියුනිස්ට් අධිරාජ්‍යය නැවත ගොඩනගන බව ඔහු සිතන්නට ඇත. ඉන් පසු සූක්ෂ්මව රුසියානු දේශපාලනයට රිංගා ගත් පුටින් එරට ජනාධිපතිවරයා වී සිය බිඳ වැටුණු සෝවියට් අධිරාජ්‍යය නැවත ගොඩනැගීමට ස්වාධීන වූ රටවල් ආක්‍රමණය කරමින් සිටී. මුලින් ජෝර්ජියාව ආක්‍රමණය කළ ඔහු දෙවනුව යුක්රේණයේ කොටසක් වූ ක්‍රිමියාව ආක්‍රමණය කළේය. දැන් යුක්රේණය ආක්‍රමණය කරමින් සිටී.
පුටින්ට සිය ඉලක්කය සපුරාගන්නට යන ගමනේ දී ඉවසන්නට බැරි කරුණ තමන් පරිවාරයේ තිබූ පැරැණි සෝවියට් අධිරාජ්‍යයට අයත්ව තිබූ රටවල් එකින් එක ස්වාධීන වීම හා ඒවා යුරෝපා සංගමයට එකතු වීම සහ එකතු වන්නට උත්සහ කිරීමයි. පැරණි සෝවියට් අධිරාජ්‍යයෙන් වෙන් වී ස්වාධීන වී ඇති රටවල් වන්නේ ආර්මේනියා, අසර්බයිජාන්, බෙලාරුස්, එස්තෝනියා, ජෝර්ජියා, කසකස්තාන්, කිර්ගිස්තාන්, ලැට්වියා, ලිතුවේනියා, මෝල්දෝවා, ටජිකිස්තාන්, ටර්කිමෙනිස්තාන්, යුක්රේන් සහ උස්බෙකිස්තාන් යන රටවල්ය. මෙයින් රටවල් 09ක් යුරෝපා සංගමයේ සාමාජිකත්වය ලබා ගෙන ඇත. මෙම රටවල් නේටෝව ආක්‍රමණය කොට බලහත්කාරයෙන් යුරෝපා සංගමයට ඈඳාගත් ඒවා නොවන අතර සිය ආර්ථික සමෘද්ධිය ළඟා කරගැනීමට කොමියුනිස්ට් ක්‍රමය පිළිබඳ විශ්වාසය නොතබන රටවල්ය. 1917 ඔක්තෝබරයේ රුසියානු පන්ති විප්ලවය ඇති වුණත් යාබද රටවල එලෙස පන්ති විප්ලව ඇති වූයේ නැත. සිදුවූයේ රුසියානු බලහත්කාරයට හෝ බලපෑමට යාබද රටවල් නතු වීමයි. එය එසේ නම් සෝවියට් සමාජවාදය බිඳ වැටුණු විට ස්වාධීන ලෙස තම දේශපාලන අභිලාෂයන් අනුව තීන්දු තීරණ ගැනීමේ අයිතියක් මේ ස්වාධීන රටවලට ඇත්තේය.
යුක්රේණ යුද්ධයේ දී නේටෝව ප්‍රමුඛ රටවල් යුක්රේණයේ සහායට යුද්ධයට එක් වන්නේ නැත්තේ ඇයි ද? යන්න බොහෝ දෙනා නගන ප්‍රශ්නයකි. නේටෝ රටවල් යුක්රේණයට අවි ආයුධ ලබා දීමෙන් සහ මානුෂීය ආධාර සැපයීමෙන් සහය දෙනවා විනා සෘජු යුද්ධයකට පැටලෙන්නේ නැති බව පෙනෙන්නට තිබේ. නේටෝව එලෙස යුද්ධයකට සෘජුව මැදිහත් නොවන්නේ එවන් යුද්ධයක් තෙවන ලෝක යුද්ධයක් කරා ගමන් කළ හැකි නිසාය. තෙවන ලෝක යුද්ධයක් යනු න්‍යෂ්ටික යුද්ධයකි. යුද අවි පාලනය කිරීමේ සංගමයේ (Arms Control Association) වෙබ් අඩවියට අනුව දැන් ලෝක බලවතුන් අතර තිබෙන න්‍යෂ්ටික අවි සංඛ්‍යාව 13,000කි. එයින් අධි බලැති න්‍යෂ්ටික අවි සියයක් භාවිත කිරීමෙන් ලෝකය එක් වරක් විනාශ කළ හැකි බව කියැවේ. එයින්ම තෙවන ලෝක යුද්ධයක් ඇති වීම යනු කොතරම් විනාශයක් ද යන්න අවබෝධ කරගත හැකිය.
ජනමාධ්‍යවේදීන් පමණක් නොව විපක්ෂ ක්‍රියාකාරීහු පවා පුටින්ගේ පාලනය යටතේ අබිරහස් ලෙස මිය යති. නැතහොත් මරා දැමෙති. පසුගිය සතියේ බීබීසිය නිෂ්පාදනය කළ විනාඩි 21ක ධාවන කාලයකින් යුක්ත Who Killed Nemstov @ New Evidence on Russia’s most shocking assassination වාර්තා වැඩසටහන තුළින් පුටින්ගේ පාලන කාලය තුළ විරුද්ධ පාක්ෂිකයන්ට අත්වන ඉරණම හොඳින් නිරූපණය වේ. මේ ගවේෂණාත්මක වාර්තා චිත්‍රපටයෙන් දැක්වෙන්නේ ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අදහස් තිබූ, එමෙන්ම සෝවියට් ආර්ථිකය ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීමට දායකත්වය සැපයූ, බොරිස් යෙල්ට්සින් ජනාධිපති වශයෙන් සිටිය දී ඔහුගේ උප අගමැතිවරයා වශයෙන් කටයුතු කළ Boris Yefimovich Nemtsovගේ ඝාතනය ගැනයි. රුසියානුවන් බොහෝ දෙනෙකු සිතුවේ රුසියාවේ ජනාධිපතිවරයා ඔහු වනු ඇති බවයි. එහෙත් සිදුවූයේ පුටින් බලයට පැමිණීමයි. බොරිස් නෙම්ස්ටෝව් තදබල ලෙස පුටින්ව විවේචනය කළ අතර පුටින්ගේ රජයේ දූෂිත තත්වයන් හෙළිදරව් කළේය. නමුත් 2015 වසරේ ඔහු අබිරහස් ලෙස මහ මග දී වෙඩි තබා ඝාතනයට ලක් වන්නේය.
Committee to Protec Journalist (CPJ) වෙබ් අඩවිය පෙන්වා දෙන අන්දමට පුටින් බලයට පැමිණි 2000 වර්ෂයේ සිට මේ දක්වා රුසියාවේ ඝාතනය වී ඇති ජනමාධ්‍යවේදීන්ගේ සංඛ්‍යාව 58කි. රුසියාවේ බලපෑමට ලක්වූ යාබද රටවල මිය ගිය ජනමාධ්‍යවේදීන් ගත් විට මරා දැමුණු ජනමාධ්‍යවේදීන්ගේ සංඛ්‍යාව ඊට වඩා විශාලය. එයින්ම ජනමාධ්‍ය නිදහස තර්ජනයට ලක්වුණු රුසියාවේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ගැන යම් චිත්‍රයක් මවාගත හැක. පුටින් බලයට පත්වූ වහාම ජනමාධ්‍ය උපරිම අන්දමින් සිය ප්‍රතිරූපය නංවා ගැනීමට කටයුතු කළ අතර ඔහු ඔහුගේ සියලු කටයුතු ඡායාරූපයට සහ වීඩියෝකරණයට ලක්කොට මුද්‍රිත සහ ඉලෙක්ට්‍රොනික මාධ්‍ය ඔස්සේ ප්‍රචාරයට පත්වේ. පුටින් සිහිගන්වන්නේ කොමියුනිස්ට් යුගයේ සෝවියට් දේශයේ දශක තුනක කාලයක් ප්‍රචාරකවාදය උපරිම අන්දමින් භාවිත කළ ජෝශප් ස්ටාලින්ය. පුටින්ගේ ප්‍රචාරක වීඩියෝ පටවල වරෙක ඔහු අශ්වාරෝහකයෙකි, තවත් වරක තරුණ යුවතියන් සමග නර්තනයේ යෙදෙන්නකි. මෝටර් රථ ධාවකයකු ලෙස තවත් තැනක ඔහු පෙනී සිටියි. තවත් තැනක ඔහු ප්‍රහාරක ගුවන් යානයක අසුනේ සිටිනු පෙනේ. අයිස් හොකී ක්‍රීඩාවේ නියැලෙන පුටින් තවත් විටක දැක ගත හැකිය. ස්කුබා කිමිදීම්වල මෙන්ම, තවත් විටක ඔහු කළුපටිධාරී ජූඩෝ ශූරයකු නිසා ජූඩෝ ක්‍රීඩාවේ යෙදෙනු දක්නට ලැබේ. පුදුමයට කරුණ වයස්ගතව සිටියදීත් තරුණ ක්‍රීඩකයින් පරාජය කිරීමට ඔහු සමත් වීමයි. මේවා දකින සාමාන්‍ය රුසියානුවන් පමණක් නොව බාහිර ලෝකය ද පුටින් වීරයකු ලෙස දැකීම පුදුමයක් නොවේ.
රුසියාවේ එකල සිටි ධනවත්ම මිනිසා එරට Yukos තෙල් සමාගමේ ප්‍රධාන විධායක වූ මිකාහෙල් බොරිසොවිච් ක්හොඩොරකොව්ස්කි (Mikhail Borisovich Khodorkovsky) ය. එවකට ඔහුගේ ධනය ඩොලර් බිලියන 15ක් වූ අතර ෆෝබ්ස් සඟරාවේ ශ්‍රේණිගත කිරීමට අනුව ලෝකයේ 16 වන ධනවත්ම මිනිසා විය. ඔහුට පුටින් සලකන ලද්දේ කෙසේ ද?
දිනක් ප්‍රසිද්ධ රැස්වීමක දී මිකායිල් විසින් රුසියාවේ බිලියන තිහක් වූ අන්ත දූෂිත තත්වය විවේචනයට ලක්කරන ලදි. එය එරට දළ දේශීය නිෂ්පාදනයෙන් 10-12% අතර ප්‍රමාණයකි. ඔහු ප්‍රසිද්ධියේ අදහස් දක්වන දර්ශන මෙම වාර්තා චිත්‍රපටයේ දැක්වේ. එම ප්‍රකාශය පුටින්ගේ උදහසට ලක්වේ. එපමණක් නොව යුරෝපයේ මෙන් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයක් අපේක්ෂා කළ මිකායිල් රුසියාවේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ගොඩනැගීම පිණිස විපක්ෂයට ආධාර උපකාර කළේය. පුටින් කරන්නේ චෝදනා ඉදිරිපත් කොට මිකායිල් අත්අඩංගුවට ගෙන අවුරුදු දහයක් සයිබීරියාවේ සිරගත කිරීමයි. අනතුරුව පුටින් මිකායිල්ගේ තෙල් සමාගම සිය සහචර ව්‍යාපාරිකයන් අතර බෙදාහරින අතර මිකායිල් නිදහස ලැබීමෙන් පසු දේශපාලන රැකවරණ ලබා ස්විට්සර්ලන්තයට පලා යයි.
පුටින්ගේ සමීපතමයන්ට ඇමරිකාවේ සහ යුරෝපා සංගමයෙන් තහංචි පනවා ඇත. පුටින් සතුව ඇති පුද්ගලික ධනය ඩොලර් බිලියන 40ක් බව කියවේ.
2003 දී ජර්මනියේ ෆ්‍රැන්ක්ෆර්ට් නුවර සිදුවුණු කළු සල්ලි සුදු කිරීමේ ජාවාරමක් ගවේෂණාත්මක මාධ්‍යවේදියකු වනJurgen Roth විසින් සොයාගන්නා ලදි. එය සිදුකර ඇත්තේ රුසියාවේ පීටර්ස්බර්ග් නුවර මාෆියා කල්ලියක් විසිනි. ඔවුන් සිදුකර ඇත්තේ රුසියාවේ කළු සල්ලි ජර්මනියේ දේපළ වෙළඳාම් සමාගමක ආයෝජනය කිරීමයි. ව්ලැද්මීර් පුටින් එම සමාගමේ උපදේශක කණ්ඩායමේ සාමාජිකයකු ව සිට ඇත. එම ගවේෂණය කිසිදු නඩු විභාගයකින් තොරව යටපත් වන්නේ එවකට ජර්මනියේ චාන්සලර්වරයා වූ Gerhard Fritz Kurt Schröder නිසාය. එම ජර්මන් චාන්සලර්වරයාත් පුටිනුත් තවමත් හොඳ මිතුරෝය. ඔවුහු උපන්දින සාදවලදී හමුවෙති. ගර්හාර්ඩ් චාන්සලර්වරයා ධුර කාලය අවසන් වන්නට තිබියදී රුසියාව සමග ගෑස් නළ එලීමේ දැවැන්ත ව්‍යාපෘතියකට අත්සන් තැබුවේය. පසුව ඔහු රුසියානු බලශක්ති සමාගමක් වූ Rosneftහි සභාපතිවරයා වූයේය.
පුටින් නිසා රුසියාවෙන් පලාගොස් සිටින තවත් බිලියනපතියෙකු වන්නේ වැලරි මොරසොව්ය (Valery Morozov). ඔහුගේ අදහස වන්නේ මෙවන් දූෂිතයින් ඇමරිකාවේ හෝ කැනඩාවේ සිටියේ නම් ඔවුන් පරීක්ෂාවට ලක්කොට, නඩු පවරා දඬුවම් ලබා දෙන බවයි.
රුසියාවෙන් පිටමං වී එස්තෝනියාවේ ජීවත් වන තවත් ව්‍යාපාරිකයකු වන සෙර්ගෙයි කොලෙස්නිකොව් ( Sergei Kolesnikov) පවසන්නේ රුසියාවේ ව්‍යාපාර කිරීමට නායකයන්ට ත්‍යාග ලබා දිය යුතු බවයි. වෙනත් වචනයකින් කිවහොත් ඒ අල්ලස්ය. එවිට ඕනෑ කෙනෙකුගේ ව්‍යාපාර සුරක්ෂිත වේ. එම මුදල් වැටෙන්නේ පුටින්ගේ සාක්කුවටය. ඒවා සෘජු ලෙස පුටින්ගේ සාක්කුවට නොයන ලෙස ක්‍රම පද්ධති සකසා ඇත. සෙර්ගි විසින් ගෙවිය යුතු මුදල් අවසානයේ ඉහළ යන්නේ පුටින්ගේ විශ්‍රාම දිවියට අවශ්‍ය ඩොලර් මිලියන ගණනක විශ්‍රම නිවසක් තැනීම නිසාය. ව්‍යාපාරික සෙර්ගි මෙයට කැමැත්ත නොදක්වයි. විශ්‍රාම නිවස ඩොලර් මිලියන 250ක ඉතාලි ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පයට අනුව තැනුණු දැවැන්ත මාලිගාවක් බවට පත්වන අතර එය කළු මුහුද අතර සොචි නගරයේ ගොඩනැගී ඇත. මෙලෙස ගවේෂණාත්මක ජනමාධ්‍යවේදීන්ගේ කාර්යභාරය නිසා පුටින්ගේ කෙරුවාවල් හෙළිවෙයි.
පුටින්ගේ නපුරු සිහිනය අන් කවරක් වත් නොව අරාබි වසන්තයේදී ඒකාධිපතියන් අවසන් ගමන් ගිය අන්දමට තමන්ට ද ගමන් යන්නට සිදුවේ ද යන්න ගැන වූ බියයි. දූෂණයෙන්, භීෂණයෙන්, විරුද්ධවාදීන් මරා දැමීමෙන් තමන් කර ඇති පාපකර්මවලට ජනතා විරෝධය නැගෙන විට එල්ලෙන්නට වැල් සොයන ඔහුට බේරෙන්නට ඇති එකම වැල “අන්න විදේශ කුමන්ත්‍රණ” කියමින් රුසියානු ජාතිකවාදයේ එල්ලීමයි. මහජනයාගේ අවධානය එයින් වෙනතක යොමුවන අතර ඉදින් තවත් කල් යෙහෙන් වැජඹීමට පුටින්ට හැකිය.
ලෝකයේ විශාලතම සම්පත් ඇත්තේ රුසියාවටය. එමෙන්ම විශාලතම ස්වාභාවික සම්පත් (ගල් අඟුරු, ස්වාභාවික ගෑස්, තෙල්, රන් සහ දැව) ඇත්තේද රුසියාවටය. ඉතා දියුණු සංවර්ධිත රටක් බවට රුසියාව පත්කිරීමට ඉඩක් තිබියදී ව්ලැද්මීර් පුටින් සිය සහචරයින් සමග රට විනාශට ඇද ගෙන යයි. රුසියාවේ දරිද්‍රතාව ඉහළ යමින් තිබෙන අතර යුක්රේණ ආක්‍රමණයත් සමග ජාත්‍යන්තර සම්බාධක හමුවේ රට තවත් අගාධයට යමින් තිබේ. වාර්තා වැඩසටන පුරා පෙනී සිටින Karen Dawisha (Author of Putin’s Kleptocracy) පවසන්නේ රුසියාවේ ආර්ථික තත්වය අනුව එහි සාමාන්‍ය වැසියෙකුට වඩා ඉන්දියාවේ සාමාන්‍ය වැසියෙකු වැඩි ආදායමක් උපයන බවයි.
2014 දී ඔස්ටේ්‍රලියාවේ පැවැති ලෝක බලවතුන්ගේ G20 සමුළුවේ දී දක්නට ලැබුණු සුවිශේෂ ලක්ෂණයක් නම් ඊට සහභාගි වූ ව්ලැද්මීර් පුටින් කොන් වී සිටිනු දකින්නට ලැබීමයි. සමූහ ඡායාරූපයේ කෙලවරක පුටින් දකින්නට ලැබුණු අතර ඔහුට දිවා ආහාරය ගන්නට වූයේ තනිවම මේසයකය. ඒ වන විට පුටින් අගය කළ බැරැක් ඔබාමා පවා ඔහුගෙන් දුරස්වී සිටිනු දක්නට ලැබිණි. අවසානයේ සමුළුව නිමවන්නට පෙර පුටින් පිටත් විය.
ලෝකයේ කවර කොනක සිටියත් තමන්ට විරුද්ධව යන්නේ නම් ඔහු ඝාතනය කිරීම පුටින්ගේ පිළිවෙත බව ඔහුට එරෙහිව නැගෙන චෝදනාවයි. බි්‍රතාන්‍යයට පලා ගිය හිටපු කේජීබී ඔත්තුකරුවකු වූ ඇලෙක්සැන්ඩර් ලිට්විනෙන්කො (Alexander Litvinenko) බි්‍රතාන්‍යයේදීම වසදීමකට ලක්ව මියගියේය. කොමියුනිස්ට් උතුරු කොරියානු නායක කිම් ජොන්ග් (Kim Jong-un) සිය විරුද්ධවාදීන් සඳහා මෙම ක්‍රමය අනුගමනය කරයි.
ලෝකයේ කවර තැනක වුවද පාලකයකුගේ සාර්ථකත්වය මැන ගත හැක්කේ ඔහු කොතරම් දුරට ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට ගරු කරන්නෙක් ද යන්න මතයි. පසුගිය සියවසේත් මේ සියවසේත් ජාතික රාජ්‍යවල බිහිවූ සහ බිහිවෙමින් පවතින ඒකාධිපතියන්ගේ ස්වරූපය ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය මිහිදන් කිරීමයි. අවසානයේ දශක කිහිපයක් ගිය තැන ඒ රටවල් විනාශ මුඛයට වැටී අවසන්ය.
රටක පාලකයකු දීර්ඝ කාලයක් බලයේ සිටීම, විපක්ෂය මර්දනය කිරිම, ජනමාධ්‍ය මර්දනය කිරීම හා ජනමාධ්‍යවේදීන් මරාදැමීම, එම රටේ සිටින ව්‍යාපාරිකයින්, පවුලේ ඥාතීන් සහ හිතමිතුරන් රාජ්‍ය පාලනයට ළංකර ගැනීම, උගතුන්, විපක්ෂ දේශපාලනඥයින් දේශපාලන රැකවරණ පතා වෙනත් රටවලට පැන යාම, රටේ ව්‍යස්ථාවන් වෙනස්කරමින් බලතල තමන් වටා ඒකරාශී කරගැනීම, රටේ නායකයා ලෙස තමන් නිරතුරුවම උත්කර්ෂයට නංවා ගැනීම, ජාතිකවාදය ගොඩනැගීම, බාහිර සතුරන් සහ ඔවුන්ගේ කුමන්ත්‍රණ භීතිකාවන් මතු කිරීම වැනි කාරණා තුළින් මේ යුගයේ පාලකයකු සැබෑ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදියෙක් වන්නේ ද යන්න ගැන නිවැරදි දෘෂ්ටිවාදයක් ගොඩ නගා ගැනීමට හැකිවේ. මේ සෑම ලක්ෂණයක්ම පුටින්ගේ රුසියාවේ තිබේ. ඉදින් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය, ශිෂ්ට සම්පන්නබව ගරුකරන කවරෙකුට හෝ පුටින්ගේ පැත්ත ගත හැකිද? ඉතිං අපි තවත් පුටිං වැනි අය ඕනෑ යයි කියමුද?■
