කලාකරුවෙකු නොව කවර මනුෂ්‍යයෙකු වුව සංවේදී නම් – විචාරශීලී නම්, සියල්ලට කලින් ගඳ සුවඳ හඳුනා ගන්නට පුළුවන් විය යුතුය. මහාපරිමාණ මුල්‍ය වංචා – සාපරාධී මනුෂ්‍ය ඝාතන සාධාරණීකරණය කරන්නට සංවේදී මනුෂ්‍යයෙකුට පුළුවන් ද?
■ ආචාර්ය සිරිල් ගුණපාල
ලංකාව අදූරදර්ශී පාලකයෙකුට හා බලතෘෂ්ණාවෙන් මඩනා ලද පවුලකට උරුම කර දී ඔවුන්ට රිසි රිසි අන්දමට භුක්ති විඳින්නට රට වැසියන් ‘භීතියට‘ පත් කරන ලද පිරිස් අතර ඉදිරියෙන්ම සිටියේ සංඝයා වහන්සේලා බව කිව යුතු නැත. ඊළඟට ජනතාව ‘ඇන්දවීමට‘ පේ වී, ජනතාවට ආමන්ත්‍රණය කළ පිරිස ලෙස කලාකරුවන් හැඳින්වීම නිවැරදි යයි සිතමි. එබැවින් ‘සාහිත්‍ය හා ජීවිතය’ වෙනුවෙන් කැපවුණ මේ තීරුවෙන් අද කතා කරන්නට සිතුණේ රට බේරා ගන්නට පේ වුණ, ‘දේශප්‍රේමී කලාකරුවන්’ අවිචාරයෙන් කළ අනර්ථය ගැන ය. ඊට නිමිත්ත වූයේ පසුගිය දිනක පුවත් පතකට කලාකරුවන් කිහිප දෙනෙකු කර තිබුණ ප්‍රකාශ බව ද සඳහන් කරනු කැමැත්තෙමි. ඒ කිහිප දෙනා හැර අනෙක් උදවිය අලුත් පාරකින් රාජපක්ෂ පවුලට දර දිය අදින්නට පුහුණු වෙනවා වෙන්නට පුළුවන. එක්කෝ වේෂ නිරූපණය ගැන හිතා බලනවා විය හැකිය. ලක්වාසී ජනතාවත් – රටත්, ඉතිහාසයේ කිකලකවත් මුහුණ නුදුන් අන්දමේ භයානක ඉරණමකට මුහුණ දී සිටින්නේ අවිචාරවත් පාලකයෙකුගේ අදූරදර්ශී තීරණ නිසා බව නොදන්නා කෙනෙකු අද සොයා ගන්නට නැත. මේ පාලකයාට වැඩියෙන්ම ප්‍රශස්ති ගායනා කළේ කලාකරුවන් බව හඳුනා ගැනීමට සමාජ මාධ්‍ය ඔස්සේ පැයකටත් අඩු කාලයක් ගත කිරීමෙන් පිළිවන. අභාග්‍යය නම් ඔවුන් ජනතාවගේ හා රටේ ඉරණම අබිමුව අද නිහඬව සිටීමය. ඒ ඔවුන්ට සෞභාග්‍යය උදාවී තිබෙන නිසා ද?
ඇත්ත නැත්ත කිරීම
ඇත්ත නැත්ත කිරීම සම්බන්ධයෙන් කීර්තියක් උසුලන්නේ නීතිඥ ප්‍රජාව ය. ඔවුන් එසේ කරන්නේ තමන්ගේ සේවාදායකයා නිදහස් කර ගැනීමටය. එය කරන්නේ නිසි මිලක් අය කරමිනි. ඒ ඒ නීතිඥ චරිතය සතු කීර්තිය මත, මිල තීරණය වන බව ද අසන්නට ලැබේ.
කලාකරුවන් කටයුතු කරන්නේ ද සේවාදායකයෙකු වෙනුවෙන් යයි කිව හැකිය. එහෙත් ඔවුන් පවසන්නේ තමන් ජනතාව වෙනුවෙන් – වඩා යහපත් සමාජයක් වෙනුවෙන් – ජනතාව සබුද්ධික කිරීම වෙනුවෙන්, අසම සම කාර්යභාරයක නිමග්න බව ය. ඒ තම තමන්ගේ ප්‍රතිරූප සඳහා ස්වයංවින්දනයක යෙදීම වැනි කටයුත්තකි. ජනතාවගේ රසඥතාව මොට කරන තුට්ටු දෙකේ වැඩවලට වුව තම තමන්ට අදාළ මිල ලබාගෙන පෙනී සිටින බව සනාථ කිරීමට වචන අවැසි නැත. ඉතින් ඒ වෘත්තිය නිසා බැවින් දොසක් නොකීවත් ඔවුන් දඬුවම් නොලබන අපරාධකාරයන්ට නොදෙවෙනිය. මන්ද, මැරවරයන් මිනී මරන්නේ ඒ ඔවුන්ගේ වෘත්තිය බැවිනි. ඒ කෙසේ වෙතත්, කුසලතාවන්ට අදාළ මිල සමඟින් බොහෝ කලාකරුවන්ට අන් කිසිවෙකුට උරුම නොවන ”දෛනික බෝනස්” එකක් ද හිමි ය. ඒ බෝනස් එක නම් ‘ප්‍රසිද්ධිය හෝ කීර්තිය‘ යි. ඒ බෝනස් එකෙන් උපරිම ”රසය” භුක්ති විඳින්නට මහින්ද රාජපක්ෂ සූක්ෂ්ම විය. එහි අග්‍රඵලය ”මහරජාණෝ” බවට භෞතීස්ම කිරීමෙන් කූටප්‍රාප්ත විය.
දිනක් මා නුවර සිට කොළඹට එන විට අපූරු දෙයක් සිදු විය. මා පැමිණෙමින් තිබුණ බස් රථය පොලීසියෙන් නතර කළේ රියැදුරු වරදක් කළ බැවිනි. පොලිස් නිලධාරියෙකු ඔහුට දඩ කොළය ලියමින් සිටින විට අධිවේගයෙන් පැමිණි ජීප් රථයක් ද තවත් නිලධාරියෙකු විසින් නතර කෙරිණි. ඒ ජීප් රිය ඉරි කපා නොව, පාරම සන්තක කරගෙන ය පැමිණියේ. ඒ ජීප් රියෙහි සිටි පිරිස අතර වූ ‘සුදුපාට නිළියක්‘ රියෙන් බැස පොලිස් නිලධාරියාට බැණ වදින්නට වූවාය. පොලිස් නිලධාරියා කලබල නොවී දඩ කොළය ලියන්නට උපදෙස් දුන්නේය. එසැණින් ඒ පොලිස් නිලධාරියාට නිළිය පැමිණි ජීප් රථය පදවාගෙන ආ රියැදුරු ජංගම දූර කථනයක් ගෙනැවිත් එයට කතා කරන ලෙස බැගෑපත්ව කීවේය. පොලිස් නිලධාරියා නොසතුටින් මුත් ජංගම දූර කථනය ගත්තේය. ඔහු තමන්ට ඇමතුම ඔස්සේ කියන දේවල් අසා සිට, නිළිය පැමිණි ජීප් රථය පිටත් කර හැරියේය. පසුව අප දැන ගත්තේ වියත්මගෙන් ආ ඇමැත්තෙකුගේ අණ පරිදි නීතිය නවා දැමුණ බව ය. අප ගමන් ගත් බස් රථයේ රියැදුරු පැවසුවේ ”ප්‍රසිද්ධිය කියන්නෙත් බලයම තමයි” යන්නය.
නීතිඥවරයෙක් ඇත්ත නැත්ත කරන්නට මහන්සියෙන් නීතියේ සිදුරු සොයා සෑහෙන සටනක් කරයි. කලාකරුවන්ට එහෙම සටන් අවැසි නැත. රියැලිටි ෂෝ එකක විනිශ්චය මණ්ඩලයේ වාඩිවීම වුව ප්‍රමාණවත්ය.
කලාකරුවන් අතර ඉතා අහිංසක පිරිසක් සේම, කලාවට කැපවී ඍජු කශේරුකා උරුම කර ගත් ඇත්තෝ ද සිටිති. ඔවුන්ව පවා හීලෑ කර ගැනීමට මහරජාණෝ සමත් වූහ.
ප්‍රසිද්ධිය හා කීර්තිය නිතරම, කල් මැන විකිණිය හැකිය. මහින්ද රාජපක්ෂත් නළුවෙකු බැවින් සියලු කලාකරුවන් මල්ලට දමා ගත්තේ කජු කන විලසිනි. ඒ සියල්ල වෙනුවෙන් ගෙවිය යුතු මිල ඔහු ගෙව්වේ නැත. ඒ මිල පවා ගෙව්වේ මහජනතාවය. එබැවින් දේශපාලනඥයන්ට ගැති වුණ කලාකරුවන් මහජන මුදල් වක් මඟින් අවභාවිත කළ අය ලෙසින් නම් කිරීමේ කිසි වරදක් නැත. තමන් කටපාඩම් කර ගත් සාවද්‍ය විෂය කාරණා සහ තමන්ගේ මුඛරිකම ඉවහල් කරගෙන නොදන්නා දෙයක් නොමැති බවට පිල් විහිදන කලාකරුවෙකු රාජපක්ෂවරුන්ට ප්‍රශස්ති ගැයීම කෙළවර කළේ බුදුන්ටත් නෑකම් ගළපාලමිනි. ඒ වූ කලී ඇත්ත නැත්ත කිරීමට වඩා මාර එකකි. ඒ වූ කලී කිසියම් දැනුමක් හා කුසලතාවක් පත අට එකට හිඳ අවභාවිත කිරීමකි. ඒවාට උරුම මිල විගණනය නොවීම වාසනාවක් නොවේ ද?
ඉතින් කලාකරුවන් මහින්ද රාජපක්ෂ වෙනුවෙන් සේම ගෝඨාභය රාජපක්ෂ වෙනුවෙන් ද කළේ ‘මීයක් කැඩීම‘ ය. මීයක් කඩන්නේ අත ලෙවකන්ටයෑ.
අවිචාරයෙන් රඟපෑම
නළුවන් හා නිළියන් කරන්නේ රඟපෑම ය. රඟපෑම කුසලතාවකි. හොඳම නළු නිළියෝ වනාහි රඟපෑම පුහුණු කළ ඇත්තෝ වෙති. එබැවින් ඔවුන්ට අවශ්‍යතාවට ගැළපෙන පරිදි රංගනයේ නිරත විය හැකිය.
කුසලතා පූර්ණ නළුවන් හා නිළියන් – ගායක ගායිකාවන් ජනතාවගේ ආදරයට බඳුන් වන්නෝ වෙති. එනිසාම ජනතාව හැමදාම කලා නිර්මාණ තුළින් විනා කලාකරුවන් කිසිම දේශපාලන වේදිකාවක් මතින් දකින්නට සතුටු නැත. අභාග්‍යය වූයේ කලාකරුවන් ජාතිවාදය හා ආගමික අන්තවාදය හිසින් ගත් පවුලකට රට සින්න කර දෙන්නට අවිචාරයෙන් දේශපාලන වේදිකා මතට ගොඩ වීම ය. ඒ අවිචාරය නිසා අද රටම අන්ධකාරයකය. තම තමන් කළ රංගනයන්ට නිසි මිල හෝ අපේක්ෂා කළ වරප්‍රසාද උපරිමයෙන් ලබා ගෙන සැපසේ සුවසේ සිටියත් ඔවුන් අවිචාරයෙන් රටට කළ නපුරට වන්දි ගෙවිය යුතුම ය.
අද කිරිදරුවන් බඩගින්නේ මියැදෙන තැනකය. බෙහෙත් නැතිව ලොකු කුඩා කවුරුන් කොයි වෙලාවක මරුමුව වැටේදැයි කිව නොහැකි තත්වයකය. වෙර වීරියෙන් කීයක් හරි හම්බ කර ගන්නට බැරි තැනකට ජන ජීවිතය ඇද වැටී තිබේ. අත මුදල් ඇතත් ජීවත් වෙන්නට අවශ්‍යම දේ හෝ මිලට ගන්නට බැරි තත්වයක් වැඩී වර්ධනය වේ.
කලාකරුවන් රට බේරා ගත් අන්දම මාර ය. සෙල්ලිපියක් ලියන්නට වටියි.
අත පය වීසි කොට කෑ ගසන්නට සමත් රංගනය ප්‍රගුණ කර සිටින ශ්‍රියන්තයෝ ගෝඨාභය සිංහසානාරූඪ කරනු වස් යහපාලන ආණ්ඩුව විකුණන ලැයිස්තුවක් මහ හඬින් – ‘අවිචාරයෙන්’ ඉදිරි පත් කළහ. රසික රසිකාවන් පමණක් නොව ආච්චිලා සීයලා ද ඒ උදාරම් දේශප්‍රේමී හඬට එදා මුසපත් වන්නට ඇත. දේශපාලන වේදිකාවල කරන්නේ රඟපෑම් නොවන බවය අහිංසක ජනතාව හිතට ගන්නට ඇත්තේ.
කෙනෙකු ලියන පිටපතක ගැඹුරු වචන කියූ පමණින් – කියමින් රැඟූ පමණින් නළුවා හෝ නිළිය විචාරශීලී නැණවතෙකු වන්නේ නැත. කලාකරුවන් වනාහි නැණවත් පිරිසක් නම් දේශපාලන වේදිකාවලට ගොඩ වී සාපරාධී දේශපාලනඥයන්ගේ රෙදි සෝදන්නේ ද නැත. රඟපෑමට ලේ රත් කර ගන්නට හැකි වුව, ඉන් ජනතාවගේ ලේ රත්කර දමා රටක් විපතට පත් කිරීම මහ පොළොව නුහුලන අන්දමේ අපරාධයකි.
රටේ සියලු කලාකරුවන් ගෝඨාභය වෙනුවෙන් හිටගෙන සිටින බවත්, අනෙක් පැත්තේ කිසිවෙකුත් නැති බවත් එදවස ශ්‍රියන්තයන් පවසා සිටියේ රට බේරා ගන්නට කලාවේ බල මහිමය ඒකරාශි වී තිබෙන වග අවධාරණය කරමිනි. ඒ උදාරම් නළු තෙම අද කියන්නේ තමනුත් පෝලිමේ බව ය. ඒ කීමත් සිනා රසයම සදනු සේ ය. ඒ කෙසේ වුව තමන්ට සෞභාග්‍යය උතුරා ගලන බැවින් දෝ එතුමන්ගේ ඇඹේණිය වූ නිළිතුමී රංගනයට, එදවස භාවනාව ද එක් කොට ගෝඨාභය රට බේරා ගන්නා අන්දම සපථ කළ අන්දම අදත් මුහුණු පොතෙන් රස විඳින්නට හැකිය. මේ නිළිතුමී අදත් පවසන්නේ ”හෙට යහපත් වන වග” ය. අහෝ! පෙම්බරයාණන් පෝලිමේ බව කීම මුසාවක් ද? උගුරට හොරා බේත් කෑමක් ද? මතු දවසක රඟන්නට අලුත් පිටපතක් කට පාඩම් කරමින් සිටීමක් ද?
”සුභ සහ යස” නිර්මාණය කළ සයිමන් අද නැති එක කොච්චර හොඳ ද?
සිංහලෙන් ලියවුණ වැදගත්ම දේශපාලන නාට්‍යය ලෙස අවිවාදයෙන් පිළිගැනෙන ”සුභ සහ යස” ශ්‍රියන්ත විසින් යළි නිෂ්පාදනය කරනු ලැබීම හා එහි රඟපෑම ගැඹුරු සත්‍යයක් පවසයි. ඒ ගැඹුරු සත්‍යය අනෙකක් නොව නළුවෙකුට කළ නොහැක්කක් නොමැති බවයි. අවශ්‍යතාව මත මධු පානය පමණක් නොව අවශ්‍යතාව උදෙසා මලමූත්‍ර වුව ”රස කොට තලු මරා” බුදින්නට පානය කරන්නට හැකි බව නොවේද මතු දවස හෝ ජනතාව සිහි විකල් නොවී වටහා ගත යුත්තේ.
කලාකරුවන් සහ දේශපාලනය
කලාකරුවන්ට දේශපාලනය අකැප ද? නැත. කලාව ම වනාහි දේශපාලනික ක්‍රියාදාමයකි. ලොව ප්‍රකට කලාකරුවන් තම තමන්ගේ රට වැසියන්ගේ යහපත වෙනුවෙන් ජීවිත පරිත්‍යාගයෙන් කළ දෑ පවා ඇත. ඔවුන් ඒ හැම දෙයක්ම කළේ ගවරැළක් සේ නම් නොවේ. ගැඹුරු දැක්මකින් මඬනා ලද්දන් ලෙසින් මානව වර්ගයාගේ යහපත උදෙසාය ඔවුන් කැපවුණේ.
කිසිම කලාකරුවෙකුට මනුෂ්‍යයෙකු කතා කරන භාෂාව, අයත් ජාතිය, අදහන ආගම යනාදි කාරණා මත නිර්ණය කළ නොහැකිය. කලාකරුවා නම් මනුෂ්‍යයාගේ දේශපාලනය තුළ පදනම මනුෂ්‍යත්වයම වේ. එනිසාමය කලාකරුවෙකුට කිසිම යුද්ධයකට ආවැඩිය නොහැක්කේ. කිසිම යුද්ධයක් සාධාරණීකරණය කළ නොහැක්කේ.
ලංකාවේ පැවති යුද්ධය දඩමීමා කරගෙන දේශපාලන සංස්කෘතිය තුළ ”දේශප්‍රේමය” නමින් ව්‍යාජයක් කරළියට ගෙන ආවේ රාජපක්ෂවරුන්ය. ඒ දේශප්‍රේමයට අනුව ”දෙමළ ජාතිය” රටට විපතකි. ත්‍රස්තවාදය පරාද කළ බැවින් මහින්ද – ගෝඨාභය රට බේරා ගත් නායකයෝ වෙති. මේ නායකයන්ගේ පැවැත්ම වෙනුවෙන් කලාකරුවන් ද දඩමීමා කර ගත්තේ, ”ත්‍රස්තවාදය = දෙමළ ජාතිය” යන්නය. ත්‍රස්තවාදය අවසන් කළේ නම් ජාතිය එක්සේසත් කළ යුතුය කියා මහ හඬින් පවසා සිටින්නට අපේ කලාකරුවන් අසමත් වූයේ මක් නිසා ද? ඒ ඔවුන්ගේ දේශපාලනය කලාවේ දේශපාලනය නොවුණු නිසා ය.
ධර්මසේන පතිරාජාගේ විශිෂ්ට ‘දේශපාලනික‘ සිනමා කෘතිවල රඟපෑ මාලිනී ෆොන්සේකා සිනමාව තුළ තමන්ට ලැබුණ චරිතයට ප්‍රාණය ලබා දුන්න ද, ඇය දේශපාලනිකව කොතරම් සබුද්ධික කෙනෙකු වී ද යන්න විස්තර කළ යුතු නැත.
අනෙක් වැදගත් කාරණාව නම් දේශපාලනඥයන් බලය උරුම කර ගැනීම සඳහා කලාකරුවන් ‘පාවිච්චි‘ කිරීම ය. ඒක මැනවින් සනාථ වන්නේ ප්‍රධාන පක්ෂ දෙකේම නායකයන් ඡන්දයක් ආසන්න වන විට කලාකරුවන් තැනකට රැස් කර කන්න බොන්න දී පිටත් කිරීමෙනි.
දේශපාලනඥයන් දන්නා කාරණාවක් වන්නේ කලාකරුවන්ට කෑම ටිකක් බීම ටිකක් දුන්නාම සන්තෝෂ වන බැවින් දිනුවාටත් පසුව ඒ වැඩේම කර ‘ගේම ක්ලෝස්‘ කළ හැකි බවය. එහෙත් බලය වෙනුවෙන් කලාකරුවන් ‘පාපිස්නාවක්‘ බැවින් කිහිප දෙනෙකුට පදවි – තානාන්තර පිරිනමා සියල්ලන් තුළ ‘කුසගින්න‘ අවුලු‍වා තබා ගන්නටද දේශපාලනඥයන් ශූරය.
නීලා වික්‍රමසිංහ කොතරම් දක්ෂ ගායිකාවක් ද? ඇය නොදන්නා දේශපාලන විගඩමක් නටා ඊට මිල සේ ලද තානාන්තරය බියක් චකිතයක් නැතිව භාරගැනීම හොඳින්ම සනාථ කර සිටින්නේ ලංකාවේ කලාකරුවන්ගේ තරම ය. මේ කටයුත්ත සාධාරණීකරණය කිරීමට ඉවහල් කර ගන්නේ සරච්චන්ද්‍රට තානාපති තනතුරක් ප්‍රදානය සහ ඔහු එය භාර ගැනීමය. සරච්චන්ද්‍රම හාස්‍යයෙන් පවසා තිබෙන්නේ තානාපතිකම තමන්ට කිසිම ලෙසකින් කරන්නට පුළුවන් රාජකාරියක් නොවූ බවය. සරච්චන්ද්‍රට අනුව එසේ නම්, නීලා – රෝහණ බැද්දගේ වැනි උදවිය ගැන කවර කතා ද? ලංකාවේ පාලකයන් විදේශ සේවාව තුට්ටු දෙකට දමන ලද අතර කලාකරුවන් ඒ වැදගත් සේවාව පිරුවටයක් කර ගැනීමෙන් පෙන්වා සිටින්නේ තම තමන්ගේ දේශපාලන නැණ මහිමයේ තරම නොවේ ද?
ජාතිවාදය කලාකරුවන් හිසින් ගැනීම ම දෘෂ්ටිමය බංකොළොත්භාවයකි. ජාතිවාදය සහ ආගමික අන්තවාදය හිසින් ගත් නායකයෙකු වෙනුවෙන් ජනතාව ”ඇන්දවීම” කලාකරුවන් තමන්ගේ අවිචාරවත් බව හා මනුෂ්‍යත්වය සම්බන්ධ අසංවේදීකම අමු අමුවේම නිරුවත් ව විදහා පෑමක් වන්නේය.
කලාකරුවන් තනතුරු සහ වරදාන
කලාකරුවන් ඒකරාශි වූයේ රට බේරා ගැනීමට බවය හඬ නඟා පෙන්වා සිටියේ. රට බේරා ගැනීම පිණිස ‘විරුවා‘ අභිෂේක කළ කලාකරුවන් – කාරියන් පොරකාගෙන කියපු ගීතය හදපු මිනිහාම පැවසුවේ ‘විරුවා‘ නිසා ‘විරවුණ‘ බව ය. කලාකරුවන් සහ කලාකාරියන් පොරකාගෙන ගැයූ ගීතය විරුවාගේ සම්ප්‍රාප්තියෙන් අනතුරුව රටට අත්වන ඉරණම ගැන ‘අනාගතාභිවාදනය‘ වීම දෛවයේ සරදමකි.
කලාකරුවන්ට යම් යම් කුසලතා තිබෙන බව, ඇතමුන් ඇතැම් ක්ෂේත්‍රයන්හි දක්ෂයන් බවටත් වාදයක් නැත. එහෙත් ඔවුන්ට ආණ්ඩුකරණයට හවුල් වන්නට තිබෙන්නේ කවර සුදුසුකමක් ද? ටෙලි නාට්‍ය හදපු සුදත් රෝහණ අයිටීඑන් සභාපති වී පස්ස බිම ඇණ ගත්තේ ඒ නිසා නොවේ ද? ගායකයෙකු ලෙස නමක් දිනාගත් ජගත් වික්‍රමසිංහට අත්වුණ ඉරණමට හේතුවත් එයම නොවේද? මේ උදවිය යමක් කමක් කර ගත් බවට තිබෙන කයිකතන්දර සියල්ල ඇත්ත නූනත් සියල්ල බොරු විය නොහැකිය.
ඉතිහාසය පුරාම කිසිම කලාකරුවෙකු දේශපාලන පත්වීම් ලබාගෙන ඇතත් කිසිවෙකුට ඒ ඒ තනතුරු දරමින් රටට – ජනතාවට කිසිවක් කරන්නට පුළුවන් වී නැත. බොහෝ තැන් කලාකරුවන් නිසා විනාශය කරා තල්ලු වූ නිසාවෙන් පත්වීම් දුන්න පුද්ගලයාටම පත්වීම ආපහු ගන්නටත් සිදුවුණ බව ඇත්තකි. සිවිල් නිලධාරීන් විසින් දැරිය යුතු පදවිවලට කලාකරුවන් පත්වීම ඔස්සේම විදහාපාන්නේ තමන්ගේ තරම අධිවිනිශ්චය කිරීමකි. කලාකරුවන්ට ආයතනයක් නිසි අන්දමට පවත්වාගෙන යන්නට නොහැකි බව පාලකයන් නොදන්නේ නොවේ. එසේ මුත් තනතුරු ප්‍රදානය කරන්නේ තනතුරු නොලත් අයවත් ‘ටියුන්කර‘ තබා ගැනීමටය. එනිසාය එක් වතාවක යමක් නොලද කෙනෙකු යළි වතාවක් අලුත් වටයකින් දර දිය අදින්නට පේ වෙන්නේ. තවත් කලාකරුවන් – කලාකාරියන් තනතුරු ලබන්නේ නැත. ඔව්හු නායකයන්ගෙන් පමණක් නොව අමාත්‍යවරුන්ගෙන් අවැසි වේලාවට නිසි රිසි ඵල නෙළා ගැනීමට සමත් වෙති. ආණ්ඩුවේ උත්සව – සංදර්ශන කොන්ත්‍රාත්වලින් මිලියන ගණනින් උපයා ගැනීමට ඒ අනුව සමත් වූවෝ වෙති. තනතුරක් භාරගෙන සවුත්තු වෙනවාට වඩා, තනතුරක් භාරනොගෙන ප්‍රගතිශීලීව සිටිමින් ‘පතල් කැණීම‘ අගනා බව ඔවුන් පසක් කරගෙන තිබෙන්නේ කලාකරුවන් සතු අන්තර්ඥානයෙන් වෙන්නටත් පුළුවන.
රටම විපතකට පත් කරන්නට දායක වුණ කලාකරුවන්ගෙන් ඇතැමුන් යම් යම් දේ විමසන විට පවසන්නේ ‘මං නං ආයෙ දේශපාලනය කරන් නෑ‘ යන්නය. කලකිරී සිටින බව රහසින් පවසන්නෝ ද වෙති. ඈත දවසක කලා සන්ධානය කියා එකක් තැනීමට කැපවුණ සංගීතඥයෙක් ආණ්ඩුව පිහිටුවූ පසුව එදත් කලකිරුණේය. එහෙත් අනතුරුව මහ මැතිවරණයේ දී ඔහුගේ නම ජාතික ලැයිස්තුවට ඇතුළත් විය. එනිසා කලකිරීම දුරුවී හෙතෙම පිබිදුණි. එහෙත් මැති සභයට ඔහුව පත් කෙරුණේ නැත. ඔහු යළිත් කලකිරුණි. එනමුත් ඔහු අලුත් වටයකින් සහ පිරිවර සමඟ දර දිය ඇද ජනාධිපති උපදේශක පදවියක් ලබමින් සිතැඟි සපුරා ගන්නට සමත් විය. නාමික උපදේශකලා හැත්ත බුරුත්ත අතරේ සිට මහජන මුදලින් පිං පඩි ගත්තේ ජීවත් වෙන්නට හැකියාවක් නැති අහීපාතයෙක් නිසා ද? නැත. මේ ලංකාවේ ඉහළින්ම සිටින කලාකරුවන්ගේ නිරුවතය. පහළ – පහළ සිටින අය ගැන කවර කතා ද?
අද දවසේ අඤ්ඤකොරොස් වී සිටින කලාකරුවන් හෙට දවසේ රට බේරා ගැනීමට අලුත් සින්දුවක් ගයමින් පෙරමං බලන බවට පේන කියන්නට ඥානක්කා කුමට?
ගඳ සුවඳ නොදැනීම
කලාකරුවන් හරිම සංවේදී පිරිසක් බව ඔව්හුම කියති. මේ පට්ට කෙබරයකි. කලාකරුවන්ගේ තිරේ පිටුපස කතාවලින් සංවේදීකම් පිටාර ගලා ගලා බසියි.
කලාකරුවෙකු නොව කවර මනුෂ්‍යයෙකු වුව සංවේදී නම් – විචාරශීලී නම්, සියල්ලට කලින් ගඳ සුවඳ හඳුනා ගන්නට පුළුවන් විය යුතුය. මහාපරිමාණ මුල්‍ය වංචා – සාපරාධී මනුෂ්‍ය ඝාතන සාධාරණීකරණය කරන්නට සංවේදී මනුෂ්‍යයෙකුට පුළුවන් ද? මහඅධිකරණවලින් අධිචෝදනා ලද තැනැත්තෙකු – සාපරාධී ක්‍රියාදාමයන් රැසකට වග කිව යුත්තෙකු විචාරශීලීව දකින්නට අසමත් වුණ කලාකරුවන් භාවාතිශය ප්‍රශස්ති ගයා කළ වින්නැහිය ගැන අදවත් සාමූහික කම්පාවක් නැත්තේ කිම? සංවේදී නම් අගතියෙන් තොරව සියලු කලාකරුවන් ප්‍රසිද්ධියේ සියලු රටවැසියන්ගෙන් සමාව ඉල්ලා සිටිය යුතුය. අවම වශයෙන් එය හෝ කරමින් තමන් සංවේදී පුද්ගලයන් බව රටට පවසා සිටීමටවත් අවංක විය යුතු නොවේද? එහෙත් එහෙම දෙයක් හෝ කරන්නට කී දෙනෙකුට කොන්දක් තිබේ ද?
කලාකරුවන් සංවේදී පුද්ගලයන් නම්, රටට පැළෙන්ඩ ආදරේ නම් යුද්ධය අවසන් කළ සෙන්පතියා බලතෘෂ්ණාවෙන් හිරගත කළ විට කටවල් පියා ගත්තේ මක් නිසා ද? ඊට හේතු දෙකක් තිබේ. පළවෙනි හේතුව අන්ධ භක්තියයි. දෙවෙනි හේතුව කටවල් ඇරියාට පලක් නොවන බව ගැන දැනුමයි.
බලය ලබා ගන්නට කලාකරුවන් ‘පාට වස්ත්‍රයක්‘ වුව ඔවුන්ගෙන් උපදෙස් ලබන්නට හෝ ඔවුන්ට ඇහුම් කන් දෙන්නට තරම් පාලකයෝ ‘අඥාන‘ නැත. කලාකරුවන්ගේ තරම දන්නේ කලාකරුවෙක්ම නොවැ!
කලාවේ මුඛ්‍ය අරමුණ මනුෂ්‍යයාගේ ජීවිතාවබෝධය පුළුල් කිරීමය. කලාව ඈත අතීතයේ සිටම බිහිවී වැඩී වර්ධනය වී තිබෙන්නේ මනුෂ්‍යයා වෙනුවෙනි. ග්‍රීක නාට්‍යයක එක පිටපතක් හෝ කෙනෙකු කියවා තිබේ නම් මනුෂ්‍ය ඝාතනය තරම් බිහිසුණු තවත් දෙයක් නැති වග පසක් වනු ඇත. කලාව කිසිදා යුද්ධයකට ආවඩා නැත. කලාවෙන් පෙන්වා තිබෙන්නේ යුද්ධයෙන් දිනන කෙනෙකු නැති වග ය. කලාව ලොව තිබෙන ගැඹුරුතම විෂයකි. ඒ විෂයේ අංශු මාත්‍ර ජීවත්වීම සඳහා හේතුභූත වුව කලාව විෂයෙහි සබුද්ධිමත් බවක් නැතිකම ගායිකාවන් – නිළියන් මනරම්ව සනාථ කළ සැටි සිහි කළ යුතු ද නැත. ශිල්පීය කුසලතාව යනු ප්‍රඥාසම්පන්න බව නොවේ.
රට බේරා ගැනීමට පේ වුණ ඇතැම් නිළියන් පෙම් රස මවන්නට – පෙම් සුව පුදන්නට සමත්කම් පෑව ද මානව සමාජයේ ඉරණම අවබෝධ කර ගැනීමට ඒ ඒ ක්‍රියාදාමයන් ඔස්සේ පුළුවන්කමක් නැත. ලංකාවේ දේශපාලනය තුළ විශේෂයෙන්ම මහින්ද රාජපක්ෂ මුවහත් කළ දේශපාලනය තුළ කලාකරුවන් අහස් කූරු – මල් වෙඩිලි – නිලා කූරු බවට පත් කෙරුණේ ඉන් ජනතාවගේ ඇස් නිලංකාර කරන්නට පුළුවන් නිසාය. ඉන් එහා කිසිවක් නැත. කලාකරුවන්ට වරදාන – තනතුරු ප්‍රදානයට නාස්ති කළ ධනය ද මහජන ධනයම වේ. රටේ පාලකයා අබිමුව මුසපත්වීම – පාලකයා ළෙන්ගතුකම් පෑම නිසා ප්‍රමෝදයට පත්වීම කලාකරුවන්ට සෑහේ නම් ‘අමරණීය සිහිවටන‘ නම් අනුකම්පාවෙන් ඒවා දෙස බැලිය හැකිය. එහෙත් එකක් කිව යුතුය. එය නම්, හැම අවකාශයකම මොන මොන තාලෙන් හෝ ‘සුරතාන්තයට‘ පත්වීමේ අවසානය විනාශය බව තේරුම් ගත යුතුය. ඊට ගඳ සුවඳ වෙන් කොට හඳුනා ගැනීම ප්‍රමාණවත් වේ.
කලාකරුවනි – කලාකාරියනි
ලංකා ඉතිහාසයේ දරුණුම ඛේදය ගෝඨාභය රාජපක්ෂ රටේ නායකයා බවට පත්වීම බව නිසැකවම ලියැවෙනු ඇත. එසේම එක පවුලකට රට රිසි රිසි ලෙස භුක්ති විඳින්නට පුළුවන් වීම ගැන ද වංශ කතාවක් ලියැවෙනු ඇත. තඹ සතයක් හරි හම්බ නොකළ රජ පවුලේ දරුවන් ඇති කරන සුනඛයන්ට පවා ආහාර ආනයනය කරන්නට මහජන මුදල් වැය කරන තත්වයක් – කිසිම හිරිකිතයක් නැතිව මහජන මුදල් අවභාවිත කරන තත්වයක්, රාජපක්ෂ සමයන්ට පෙර වෙනත් සමයක තිබුණේ නැත. රට තුළ දීර්ඝ කාලයක් වැඩී වර්ධනය වෙමින් පැවති සම්ප්‍රදායන් කඩා බිඳ දැමීම ගැන ද කිව යුත්තේ එයයි.
දේශප්‍රේමී කලාකරුවන් – රට වෙනුවෙන්, මව්බිම වෙනුවෙන් පෙරට ආ කලාකරුවන්ට තමන් තෝරා ගන්නට උපදෙස් දෙන්නේ රටේ පුරවැසියෙකුවත් නොවන බව වටහා ගන්නට නොහැකි වීම කවර නම් සාපයක් ද?
රට බේරා ගන්නට පෙරට ආ භික්ෂූන් ද – කලාකරුවන් ද, රට බේරා ගත් නායකයන් රටේ කෑලී කෑලි බලවතුන්ට පවරා යැපෙන තත්වයක් තුළ නිහඬව සිටින්නේ ඒවාත් ඉත සිතින් අනුමත කරන නිසා ද?
ආපහු හරවන්නට බැරි තරම් වරදක් මෙවර කලාකරුවන් එකතු වී කළ බව අවම වශයෙන් හෘදය සාක්ෂියක් හෝ ඇත්නම් පිළිගත යුතුව තිබේ.
අද තරම් පෝළිම් යුගයක් විවෘත ආර්ථිකය ඇති වන්නට පෙරවත් මෙරට තිබුණේ නැත. අද පෝළිම්වල ලගින්නේ නැති බැරි උදවිය පමණක් නොවේ. භූමිතෙල් ටිකකින් යැපෙන මිනිස්සු පවා අද අන්ත අසරණය. රට බේරා ගත් හැටි නම් අපූරුය.
රූපවාහිනී නාළිකාවල රියැලිටි ෂෝ එකකට ආරාධනා ලත් තැනැත්තියක පවසා ඇත්තේ ‘රට ගිනිගෙන තිබෙන පසුබිමක තමන්ට හිනා වෙන්නට තරම් මානසිකත්වයක් නැති බව‘ ය. එවිට ඇයට ලැබී තිබෙන පිළිතුර වන්නේ ‘ඔයාට දෙන අවස්ථාව එපා නම් ඒක භාර ගන්න සිය ගාණක් පෝළිමේ සිටින බව‘ ය.
මෙන්න අපේ කලාකරුවන් – කලාකාරියන් තොරොම්බල් වන සැටි!
සිහි බුද්ධියක් කියා දෙයක් ඉතිරිව තිබේ නම් කලාකරුවනි, කලාකාරියනි, ඔබට හැකි දේ පමණක් කරමින් ඉන් හරි හම්බ කරගෙන ජීවත් වෙන්නට සාමූහිකව හෙට දවසේ හෝ වග බලා ගනු මැනවි.
සමහර විට නම් දරාපු කලාකරුවන් – කලාකාරියන් තමන්ට පසු පසින් සිටින අය පෙරටු කරගෙන ඉදිරියටත් මනදොළ සපුරා ගන්නට බැරි නැත. එකක් වටහා ගත යුතුය. එය නම් රට අහේනියක් අබිමුව ය. ගුවන් තොටුපළවල් ‘ජාත්‍යන්තර‘ ඒවා ලෙසින් පුතු කුමරුන් විවෘත කළේ කිසිම ජාත්‍යන්තර තත්වයක් ඒවා තුළ ගොඩ නඟා නොවේ. අවැසි සැණින් රජ පවුලටම ඇෆ්ගනිස්ථානයෙන් හෝ – චීනයෙන් හෝ ජෙට් යානා ගෙන්වා ගෙන කලාකරුවන් – සංඝයා බේරා ගත් රටට ‘හාදු වැසි‘ දී පිටමං වන්නටය. එහෙත් අහිංසක කලාකරුවන්ට – කලාකාරියන්ට එවිට බේරා ගත් මවුබිමේ ජීවත් වෙන්නට හෝ පුළුවන් කමක් තිබේදැයි දන්නේ දෙවියන් පමණි.
බර්ටෝල්ඩ් බ්‍රෙෂ්ට් කීවේ, ‘විනාශය කැඳවා ගන්නට නුවණක් අවැසි නැති බවත්, යහපත එහෙම පිටින්ම ප්‍රඥාවේ ඵලයක්‘ බවත් ය. ■
