■ ඉඳුවර බණ්ඩාර
2015 වර්ෂයේ සිට 2019 වර්ෂය දක්වා කාලපරිච්ඡේදය තුළදී මධ්‍යම සංස්කෘතික අරමුදල විසින් සිදුකරන මුදල් ආයෝජන හා එම ආයෝජන නිදහස් කරගැනීම, එම කාලපරිච්ඡේදය තුළදී අරමුදලේ පාලන කටයුතු සිදුවූ ආකාරය, අරමුදලෙන් විවිධ ව්‍යාපෘති සඳහා මුදල් පරිත්‍යාග කිරීම, අරමුදලේ මානව සම්පත් කළමනාකරණය හා ව්‍යාපෘති ක්‍රියාත්මක කිරීමේ ප්‍රගතිය පරීක්ෂා කිරීම සඳහා විගණකාධිපතිවරයා විගණනයක් සිදුකර ඇති අතර එය ‘මධ්‍යම සංස්කෘතික අරමුදලේ ක්‍රියාකාරිත්වය පිළිබඳ විශේෂ විගණන වාර්තාව’ ලෙස නිකුත් කර ඇත.
1980 අංක 57 දරන මධ්‍යම සංස්කෘතික අරමුදල පනත ප්‍රකාරව ශ්‍රී ලංකාවේ සංස්කෘතික හා ආගමික ස්මාරක සංවර්ධනය කිරීම සඳහාද, ශ්‍රී ලංකාවේ හා විදේශයන්හි සංස්කෘති ස්මාරක සංවර්ධනය කිරීමේදී, ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීමේදී, ආරක්ෂා කිරීමේදී ආගමික හා සංස්කෘතික කටයුතු සංවර්ධනය කිරීමේදී දරන ලද වියදම් පියවීම පිණිසද, කලාකරුවන්ට, ශිල්පීන්ට, ලේඛකයන්ට, චිත්‍ර ශිල්පීන්ට, සංගීතඥයන්ට සහ සංස්කෘතික කටයුතු සංවර්ධනය කිරීමේ ලා නිරතවන වෙනත් තැනැත්තන්ට මුදලින් ආධාර සැපයීම පිණිසද, සංස්කෘතික හා ආගමික ක්ෂේත්‍රයන්හි ජාතිය වෙනුවෙන් සේවය කළ තැනැත්තන්ට ප්‍රදානයන් කිරීම සඳහාද 1980 වර්ෂයේ මධ්‍යම සංස්කෘතික අරමුදල පිහිටුවා ඇත.
විගණනයට භාජනය කළ 2015 සිට 2019 වර්ෂය දක්වා මධ්‍යම සංස්කෘතික අරමුදලේ පාලක මණ්ඩල රැස්වීම් 13ක් පමණක් පවත්වා ඇති අතර විගණනයේ නිරීක්ෂණය වී ඇත්තේ අරමුදලේ පරිපාලනය හා කළමනාකරණය පාලක මණ්ඩලයට පැවරී තිබීම තුළ අරමුණු කාර්යක්ෂම හා ඵලදායි ලෙස ඉටුකර ගැනීම සඳහා එම රැස්වීම් ප්‍රමාණය ප්‍රමාණවත් නොවන බවයි.
පනත අනුව පාලක මණ්ඩලයේ සභාපතිත්වය අග්‍රාමාත්‍යවරයා වුවද එම රැස්වීම් 13න් 03කට පමණක් ඔහු සහභාගි වී ඇති අතර ඉන්ද එක් රැස්වීමක පමණක් ඔහු මුලසුන හොබවා ඇත. අනෙක් රැස්වීම්හි මුලසුන හොබවා ඇත්තේ විෂයභාර ඇමතිවරයා විසින්ය.
සංස්කෘතික ත්‍රිකෝණය ප්‍රදේශයට ඇතුළුවන ආගන්තුකයන්ගෙන් හා සංචාරකයන්ගෙන් පමණක් ප්‍රවේශපත්‍ර ගාස්තු අය කිරීමට එම අරමුදලට පනත අනුව බලය ලැබී ඇතත් ඉන් පරිබාහිර ප්‍රදේශවල පිහිටි ගාල්ල, රම්බා විහාරය, අපේ ගම, කතරගම, යාපහුව, බුදුරුවගල ස්ථානවලට ඇතුල්වන සංචාරකයන්ගෙන් පනතේ විධිවිධානවලට පටහැනිව ප්‍රවේශ පත්‍ර නිකුත් කර 2016 වර්ෂයේදී රුපියල් 16,888,847ක්, 2017 වර්ෂයේදී රුපියල් 36,082,437ක්, 2018 වර්ෂයේදී රුපියල් 42,603,861ක් හා 2019 වර්ෂයේ ජුනි 30 දිනට රුපියල් 19,176,173ක් උපයාගෙන ඇත.
අරමුදල ස්ථාවර තැන්පත්වල මුදල් ආයෝජනය හා නැවත ලබාගැනීම සිදුකර ඇති අතර ඒ අනුව 2015 වර්ෂයේදී රුපියල් මිලියන 50ක්ද, 2016 වර්ෂයේදී රුපියල් මිලියන 100ක්ද, 2017 වර්ෂයේදී රුපියල් 362,736,222ක්ද, 2018 වර්ෂයේදී රුපියල් 126,605,231ක්ද, 2019 වර්ෂයේදී රුපියල් 2,052,394,132ක්ද ආපසු ලබාගෙන ඇත. 2015 වර්ෂයට සාපේක්ෂව ආයෝජන මුදල් ආපසු ලබා ගැනීම 2016 වර්ෂයේදී සියයට සියයකින් ඉහළ ගොස් තිබෙන අතර 2017 වර්ෂයේදී ඊට පෙර වර්ෂයට සාපේක්ෂව මුදල් ආපසු ලබා ගැනීමේ වටිනාකම සියයට 263කින් ඉහළ ගොස් තිබේ. නමුත් 2018 වර්ෂයේදී ආයෝජන මුදල් ආපසු ලබා ගැනීම ඊට පෙර වර්ෂයට සාපේක්ෂව සියයට 65කින් පහළ ගොස් තිබෙන අතර නැවතත් 2019 වර්ෂයේදී ආයෝජන මුදල් ලබාගැනීම ඊට පෙර වර්ෂයට සාපේක්ෂව සියයට 1521කින් ඉහළ ගොස් ඇත.
අරමුදලේ පවත්නා වියදම් ආවරණය කරගැනීම සඳහා 2019 වර්ෂයේ හැර ප්‍රමාණවත්ව ආදායම් තිබියදීත් ඉහළ වටිනාකමකින් යුක්තව ආයෝජන මුදල් නිදහස් කර ගැනීමට හේතු නිරීක්ෂණය නොවුණු බවද, 2019 වර්ෂයේ ආයෝජන ඉවත් කර ගැනීමේ ප්‍රමාණය ගැටලු සහගත බවද විගණනය සඳහන් කර ඇත.
2018 වර්ෂයේ අංක 208.4.1 දරන පාලක මණ්ඩල පත්‍රිකාවේ ආයෝජන විස්තරය තුළ ඇතුළත් නොවූ රුපියල් මිලියන 450ක වටිනාකම සහිත ආයෝජන 02ක් සම්බන්ධයෙන් අනුමැතිය ලබාගෙන නැති බවද එහි සඳහන් වේ.
ආගමික සහජීවනය හා සංහිඳියාව ඇති කිරීමේ අරමුණින් 2017 වර්ෂයේදී ‘සසුනෝදය’ වැඩසටහන ආරම්භ කර ඇති අතර ඒ සඳහා අදියර 03ක් යටතේ වෙන්කර ඇති මුළු ප්‍රතිපාදනය රුපියල් මිලියන 975කි. පළමු අදියර යටතේ වෙහෙර විහාර 150ක් සංරක්ෂණය හා සංවර්ධනය කිරීමද, දෙවන අදියර යටතේ ආගමික ස්ථාන 850ක් සංවර්ධනය කිරීමද, තුන්වන අදියර යටතේ වෙහෙර විහාර 1000ක් සංවර්ධනයද ඒ මගින් අරමුණු කර ඇත.
ඒ අනුව සංස්කෘතික හා ආගමික ස්ථාන අලුත්වැඩියා කටයුතු සඳහා අදියර 1 හා 2 යටතේ දිස්ත්‍රික්ක 19ක් තුළ පිහිටි ආගමික ස්ථාන 965ක් සඳහා 2017 වර්ෂයේදී රුපියල් 497,741,581ක්ද, 2018 ජනවාරි සිට 2018 මැයි 20 දින දක්වා ආගමික ස්ථාන 84ක් සඳහා රුපියල් 28,600,000ක්ද පරිත්‍යාග කර තිබෙන අතර 2018 මැයි 20 දිනෙන් පසු එම වැඩසටහන ක්‍රියාත්මක වී නැත.
2017 වර්ෂයේ මුදල් පරිත්‍යාග කළ ආගමික ස්ථාන අතරින් ආගමික ස්ථාන 316ක් හෙවත් සියයට 33ක් කුරුණෑගල දිස්ත්‍රික්කයේ විහාරස්ථාන වන අතර මුළු පරිත්‍යාග වටිනාකමින් ඒවා සඳහා වෙන්කර ඇති මුදල සියයට 26කි. එසේම නුවරඑළිය, යාපනය, මන්නාරම, පුත්තලම, මුලතිව් හා කිලිනොච්චි යන දිස්ත්‍රික්ක සඳහා කිසිදු පරිත්‍යාග මුදලක් ලබා දී නැත.
2018 වර්ෂයේ පරිත්‍යාග ලබාදුන් ආගමික ස්ථාන අතරින් ආගමික ස්ථාන 60ක් හෙවත් සියයට 71.4ක් කුරුණෑගල දිස්ත්‍රික්කයේ විහාරස්ථාන වී ඇත.
අමාත්‍යවරයා වෙනුවට අමාත්‍යවරයාගේ පුද්ගලික ලේකම්වරයා විසින් ලැබුණ ඉල්ලීම් මත, ආධාර මුදල් සඳහන් කරමින් යෙදූ සටහන් අනුව ආගමික ස්ථානවල උත්සව, පෙරහැර හා ආදාහන උත්සව සඳහා රුපියල් 7,750,000ක මුදලක් ලබා දී ඇත.
ආධාර මුදල් ලබාදමේදී ආගමික ස්ථානයේ පවත්වාගෙන යනු ලබන සමිතියක හෝ සංවිධානයක බැංකු ගිණුමකට බැරවන සේ චෙක්පත් නිකුත් කරනු ලැබිය යුතු වූවත් ආගමික ස්ථාන 04ක් වෙනුවෙන් ලියන ලද රුපියල් 2,000,000ක වටිනාකමක් සහිත චෙක්පත් සියල්ලම කුලියාපිටිය සණස සංවර්ධනය බැංකු ගිණුමට ලියා තිබේ. එසේ චෙක්පත් නිකුත් කර ඇත්තේ ශාන්ත ජෝශප් දේවස්ථානය, හෝලි රෝසරි දේවස්ථානය, ලිසන් ලෝඩ් දේවස්ථානය හා ශාන්ත තෙරේසා දේවස්ථානය යන ඒවා වෙනුවෙනි.
ආගමික ස්ථාන හා ආගමික වත්පිළිවෙත් පවත්වාගෙන යෑම සඳහා ආධාර ලබාදීමේදී ගෙවීමට අදාළ ආදායකයාගේ අනන්‍යතාව තහවුරු කරගත යුතු වූවත් එසේ නොකොට 2019 වර්ෂයේදී අවස්ථා 63 කදී රුපියල් 27,506,393 ක් වටිනා චෙක්පත් සංස්කෘතික කටයුතු අමාත්‍යාංශයේ අමාත්‍ය කාර්ය මණ්ඩල නිලධාරීන් හා සේවකයන් වෙත ලබාදීම අරමුදල විසින් සිදුකර ඇත.
රුපියල් මිලියන 250 ඉක්මවූ ප්‍රසම්පාදන සඳහා අමාත්‍ය මණ්ඩල ප්‍රසම්පාදන කමිටු අනුමැතිය ලබාගත යුතු වූවත් ‘සිසු දහම් සෙවණ’ දහම් පාසල් ගොඩනැගිලි ඉදිකිරීමේ වැඩසටහනේ ඇස්තමේන්තුව වූ රුපියල් මිලියන 1140ක සඳහා එසේ අනුමැතිය ලබාගෙන නැත.■
