■ අමන්දිකා කුරේ
ඇලා මුරාබිත් ලිබියානු ජාතික සාමය පිළිබඳ සමාජ ක්‍රියාකාරිනියක්. මුස්ලිම් කාන්තාවක්. ඉස්ලාම් ධර්මය අදහන කාන්තාවක්. ඇලා මුරාබිත්ගේ පවුල කැනඩාවේ සිට ලිබියාවට පදිංචියට ගියේ ඇයට වයස අවුරුදු 15 දී. ලිබියාවට පැමිණීමට පෙර ඇය සහ ඇගේ පවුලේ පිරිමි සහෝදරයන් සම මට්ටමක සිටිය නමුත් මෙම නව පරිසරය තුළ ඇයට ඉටු කළ හැකි දේ සම්බන්ධයෙන් විශාල තහනමක් ඇයට දැනී තිබුණා. ඉස්ලාම් ධර්මය අදහන කාන්තාවක් වශයෙන් ඇය මේ ගැන ගැඹුරින් කල්පනා කළා. මෙය සැබැවින්ම ආගමික ධර්මයක්ද? ආශාව පිරුණු සහ ප්‍රබෝධමත් කැරලිකාර ආත්මයකින්, ඇය තම ආගමික ඇදහිල්ලේ ඉතිහාසය පුරා කාන්තා නායිකාවන්ගේ උදාහරණ සොයාගත් අතර කුරානයේ එන වාක්‍යයන් භාවිත කරමින්ම කාන්තා අයිතිවාසිකම් වෙනුවෙන් සටන් කිරීමේ ව්‍යාපාරයක් දියත් කළා. මේ ඇගේ කතාවයි.
‘තරුණ මුස්ලිම් කාන්තාවක් වශයෙන්, මම මගේ ආගම ගැන ඉතා ආඩම්බර වෙනවා. එය මට සෑම දිනකම මගේ වැඩ කිරීමට ශක්තිය සහ විශ්වාසය ලබාදෙනවා. ඒකයි මට සමාජය ඉදිරියේ මේ විදිහට සිටීමට පුළුවන් හේතුව. නමුත් මගේ පමණක් නොවේ ලෝකයේ ප්‍රධාන ආගම් සියල්ලෙන් ම ආගමේ නාමයෙන් සිදු වී ඇති හානිය මට නොසලකා හරින්න බෑ. ආගමික ග්‍රන්ථ වැරදි ලෙස නිරූපණය කිරීම සහ වැරදි ලෙස භාවිත කිරීම සහ හැසිරවීම අපගේ සමාජ හා සංස්කෘතික සම්මතයන්ට, අපගේ නීතිවලට, අපගේ දෛනික ජීවිතයට පමණක් නෙවෙයි සමහර විට එවැනි බලපෑමක් ඇති බවට අප එය හඳුනා නොගන්නා මට්ටමටම බලපාලා තිබෙනවා.
මගේ දෙමාපියන් 1980 ගණන්වල මුල් භාගයේදී උතුරු අප්‍රිකාවේ ලිබියාවේ සිට කැනඩාවට සංක්‍රමණය වුණා. එම සංක්‍රමණික පවුලේ මම දරුවන් 11 දෙනෙකුගේ 6 වෙනි දරුවා. මම වැඩෙන විට, මගේ දෙමවුපියන්ගේ ආගමික භක්තිය දැක්කා. නමුත් ඔවුන් විනෝදජනක, නිදහස් හා ඉවසිලිවන්ත අය වුණා. ඔවුන් සාධාරණ අය වුණා. මම කවදාවත් සංස්කෘතික බැඳීමකින් ආගමට යටත් වුණේ නැහැ. මගේ පවුලත් මට සැලකුවේ ඒ ආකාරයටයි. ඔවුන් මගෙන් බලාපොරොත්තු වූයේද එයමයි.. දෙවියන් වහන්සේ ස්ත්‍රී පුරුෂභාවය මත පදනම්ව වෙනස් ලෙස විනිශ්චය කරන බව මම කිසිදාක ඉගෙනගෙන නෑ. දෙවියන් වහන්සේ දයානුකම්පිත සහ සමානාත්මතාවකින් ලෝකයට උපකාර කරන බව මගේ දෙමවුපියන් මට උගන්වලා තිබුණා.
දරුවන් 11ක් ඉන්න පවුලක මැද දරුවෙක් වෙනවා කියන්නේ විශේෂ දෙයක්. මම පණිවුඩ යැවීම ගැන අදහස් හුවමාරුව ගැන සැලකිලිමත් වෙන්න ඕනෑ. ප්‍රමුඛතාවන් හඳුනාගන්න ඔනෑ. මගේ ඉල්ලීම් 11 දෙනෙකු අතරින් පුහු ඉල්ලීමක් වෙන්න බෑ. එතැනට එන්න මම ගොඩනැගෙන්න ඕනෑ.
2005 දී මට වයස අවුරුදු 15 දී, පාසල් අධ්‍යාපනය සම්පූර්ණ කළ අතර, මම කැනඩාවේ සිට ලිබියාවේ මගේ දෙමාපියන්ගේ උපන් ගම වන ඒ වග ම ඉතාම සාම්ප්‍රදායික නගරයක් වන සාවියා වෙත යළි පදිංචියට පැමිණියා. මතක තබා ගන්න, මම මීට පෙර ලිබියාවට ගොස් ඇත්තේ එකම එක නිවාඩුවට පමණයි., සත් හැවිරිදි දැරියක් විදිහට මට ඒ ගැන තිබුණේ මායාකාරී හැඟීමක්. අයිස්ක්‍රීම් සහ මුහුදු වෙරළට චාරිකා සහ විනෝදකාමී ඥාතීන් ඉන්නවා කියලා මට ඒ කාලේ දැනුණේ.
නමුත් ඒ පරිසරය 15 හැවිරිදි තරුණියක් ලෙසින් යළි ගිය විට ඉතාමත් වෙනස් පරිසරයක් බවට මට තේරුම් ගියා. ආගමේ සංස්කෘතික අංශය ගැන මට ඉක්මනින්ම ඉගෙනගන්න වුණා. ”හරාම්” අරුත ආගමික වශයෙන් තහනම් සහ ”අයිබ්” සංස්කෘතික වශයෙන් නොගැළපෙන යන වචන නිතරම අහන්න ලැබුණා. පන්තියේ මිතුරන් සහ සගයන්, මහාචාර්යවරුන්, ඥාතීන් සමඟ මම මේ ගැන කතා කළා. මගේම භූමිකාව සහ මගේම අභිලාෂයන් ගැන මම විසින් ම ප්‍රශ්න කළා. ඒ වගේම මගේ දෙමාපියන් මට සපයා දුන් මුස්ලිම් පදනම සමඟ පවා කාන්තාවන්ට වෙනස්කොට සලකන්නේ ඇයිදැයි ප්‍රශ්න කළා.
ආගමික වශයෙන් තීරණ ගන්නා, ආගමික පණිවිඩය පාලනය කිරීමට ලැබෙන පුද්ගලයා,
අවාසනාවකට, සෑම ලෝක ඇදහිල්ලකම පාහේ කාන්තාවන් නොවේ. ආගමික ආයතන පිරිමින් විසින් ආධිපත්‍යය දරන අතර එය පිරිමි නායකත්වය විසින් මෙහෙයවනු ලබනවා. ඔවුන් ඔවුන්ට ගැලපෙන ආකාරයෙනුයි ප්‍රතිපත්ති නිර්මාණය කරන්නේ. අපට ක්‍රමය සම්පූර්ණයෙන්ම වෙනස් කිරීමට හැකි වන තුරු, කාන්තාවන්ගේ පූර්ණ ආර්ථික හා දේශපාලන සහභාගිත්වය අපට යථාර්ථවාදීව අපේක්ෂා කරන්න බෑ.
2011 දී ලිබියානු විප්ලවය ඇතිවුණා. මගේ පවුල අරගලයේ ඉදිරිපෙළ සිටියා. ඒ වගේම යුද්ධයේදී ඉතාම තාවකාලික සංස්කෘතික පෙරළියක් සිදුවුණා. මට සහ අනෙකුත් කාන්තාවන්ට තීරණ ගැනීමේ ස්ථානවල ආසනයක් තිබුණා. අපි අත් අල්ලාගෙන සිටියා. අපි තීරණ ගැනීමේ කොටසක් වුණා. අපි තොරතුරු හුවමාරු කර ගත්තා. අපිත් බලවේගයක් වශයෙන් තීරණාත්මක වුණා. මට අවශ්‍ය වූ වෙනස එය අතර එම වෙනස ස්ථිරවම පවත්වා ගන්න මට අවශ්‍ය වුණා.
නමුත් මට ඒ කාර්යය පහසු වුණේ නෑ. ඒ කාන්තාවන් ඇතැම් විට දැඩි ආගන්මික විශ්වාස මත සිට පැමිණි අය. යම් පූජකයෙකු හෝ ආගමේ නාමයෙන් ආගම ආරාක්ෂා කරගැනීමට පැමිණි අය. සමාජයෙන් පවා ඔවුන්ගේ තීරණවලට ඉඩක් ලැබුණේ ඒ හේතුව නිසා.
ඒ නිසා මම මුලින්ම අවධානය යොමු කළේ කාන්තාවන්ගේ ආර්ථික හා දේශපාලනික සවිබල ගැන්වීම් පිළිබඳව. මම හිතුවා එය සංස්කෘතික හා සමාජීය වෙනසක් ඇති කරයි කියලා. පොඩි වෙනසක් වුණා නමුත් ගොඩක් නොවේ. මම ඔවුන්ගේ ඇදහිල්ල මගේ වාසියක් ලෙස භාවිත කිරීමට තීරණය කළ අතර, මම ඉස්ලාමීය ශුද්ධ ලියවිල්ලද උපුටා දක්වමින් ඔවුන්ට කරුණු පැහැදිලි කරන්න උත්සාහ කළා.
2012 සහ 2013 දී, කාන්තාවන් සවිබල ගැන්වීමට මම නිර්මාණය කළ මගේ සංවිධානය ලිබියාවේ විශාලතම සහ වඩාත් පුළුල් ව්‍යාපාරයකට නායකත්වය දුන්නා.. අපි ගෙවල්වලට, පාසල්වලට, විශ්වවිද්‍යාලවලට, පල්ලිවලට පවා ඇතුළු වුණා. අපි සෘජුවම පුද්ගලයන් 50,000 කට සහ දැන්වීම් පුවරු සහ රූපවාහිනී වෙළඳ දැන්වීම්, ගුවන්විදුලි වෙළඳ දැන්වීම් සහ පෝස්ටර් හරහා තවත් සිය දහස් ගණනකට කතා කළා.
මීට පෙර අපගේ පැවැත්මට විරුද්ධ වූ ප්‍රජාවන් සිටින සමාජයක් තුළ කාන්තා අයිතිවාසිකම් සංවිධානයකට මෙය කිරීමට හැකි වූයේ කෙසේදැයි ඔබ කල්පනා ක්‍රනවා ඇති. මම ශුද්ධ ලියවිල්ල භාවිත කළා. මම අල් කුරානයේ එන වාක්‍යයන් සහ නබිතුමාගේ කියමන්, හදීස්, භාවිත කළා. උදාහරණයක් ලෙස, ”ඔබගෙන් හොඳම දේ ඔවුන්ගේ පවුලට හොඳම ය.” ”ඔබේ සහෝදරයාට තවත් කෙනෙකුට පීඩා කිරීමට ඉඩ නොදෙන්න.” වගේ කියමන්. ප්‍රථම වතාවට ප්‍රාදේශීය ප්‍රජා ඉමාම්වරුන් විසින් මෙහෙයවන ලද සිකුරාදා යාඥාවල කාන්තාවන්ගේ අයිතිවාසිකම් ගැන කතා කළා. ඔවුන් ගෘහස්ථ හිංසනය වැනි සමාජයේ කතා කිරීමට තහනම් ප්‍රශ්න සාකච්ඡා කළා. සමහර ප්‍රතිපත්ති වෙනස් කළා. සමහර ප්‍රජාවන්ට අපට ජාත්‍යන්තර මානව හිමිකම් ප්‍රකාශය කියා දෙන්න සිදුවුණා. ඔවුන් එය දැන සිටියේ නෑ. එය ආගමික විද්වතුන් විසින් ලියා නෑ කියලා ඇතැමුන් විරුද්ධ වූ නමුත්, අපි ඔවුන්ට එම මානව අයිතිවාසිකම් අපේ ශුද්ධ වූ ග්‍රන්ථවලත් තිබෙන බවට පැහැදිලි කරලා දුන්නා.
සමාජයට නිකුත් වෙන පණිවිඩය වෙනස් කිරීමෙන්, ලිබියාවේ කාන්තාවන්ගේ අයිතිවාසිකම් ප්‍රවර්ධනය කරන විකල්ප ප්‍රවේශයක් සැපයීමට අපට හැකි වුණා. කාන්තා අයිතිවාසිකම් සහ ආගම අන්‍යෝන්‍ය වශයෙන් වෙනස් නොවන බව මම දැඩි ලෙස විශ්වාස කරනවා. නමුත් අපි තීරණ ගැනීමේ තැන්වල සිටිය යුතුයි. නිශ්ශබ්දව සිටීමෙන් ලොව පුරා කාන්තා හිංසනයට සහ අපයෝජනයට අපි ඉඩ දෙන නිසා අපි අපේ ස්ථානය රැකගත යුතුයි. හඬ නැගිය යුතුයි.
විකෘති වූ ආගමික පණිවිඩ යැවීමට අභියෝග කිරීම පහසු නෑ. ඔබට අපහාස හා උපහාස සහ තර්ජන වලට ලක් වෙන්න සිදුවෙනවා අනිවාර්යෙන් ම. නමුත් අපි එය කළ යුතුයි. මානව හිමිකම් පිළිබඳ පණිවිඩය, අපගේ ඇදහිල්ලේ මූලධර්ම තුළින් ම සොයාගන්න පුළුවන්. එසේ කරන්නේ අප වෙනුවෙන් නොවේ. ඔබේ පවුල්වල කාන්තාවන් සඳහා නොවේ.එය මුළු සමාජයක් වෙනුවෙන්. සමාජය යහපත් කිරීම වෙනුවෙන්.■
