රුසියාව යුක්‍රේනයෙන් නවතීද?
තෙවැනි ලෝක යුද්ධයක් ගැන භීතිය ලොව කළඹයි

■ නිසංසලා දිසානායක

ඒකාධිපති පාලකයෙකු මෙන් ක්‍රියා කරමින් රුසියානු ජනපති ව්ලැදිමීර් පුටින් ලෝකයේ යුද ගිනි දැල් අවුළුවා සතියක්ද ඉක්ම ගොසිනි. මාර්තු 06 වෙනිදා වෙන විට රුසියානු හමුදා කියෙව්, කාර්සොන්, කාර්කිව් හා මරියෝපෝල් යන ප්‍රධාන නගරවලට දැඩිව පහර දෙමින් යුක්‍රේනය ආක්‍රමණය කරමින් සිටියි. කාර්සොන් නගරය සිය ග්‍රහණයට ගත් බවට රුසියානු හමුදා ප්‍රකාශ කර තිබේ. ඒ අතර රුසියානු හමුදා දකුණු යුක්‍රේනයේ න්‍යෂ්ටික බලාගාරයකට ඇතුළු වීම වළකන්නට යුක්‍රේන වැසියෝ මිනිස් පළිහක්ව රැස් වූහ.

රුසියාව කොතෙක් බලවත් වුවද, අවි බිම තබන්නැයි යුක්‍රේන ජනපති සෙලෙන්ස්කිහට කියා සිටියද, ඔහු සහ යුක්‍රේන ජනයා රට බේරා ගැනීම සඳහා දිවි හිමියෙන් සටන් කරන්නට පෙළගැසී සිටිති.

රුසියාවට ආර්ථික සම්බාධක පැනවීම විනා මේ වෙන විටත් යුක්‍රේන ආක්‍රමණයට විරුද්ධව වෙනත් කිසිදු රටක් සෘජුව මැදිහත්ව නොමැත. කිසිවෙකු ඊට අත පොවන්නට උත්සාහ කළහොත් ඉතිහාසයේ පෙර නොවූ විරූ ලෙස දැඩි ප්‍රතිචාරයක් දැක්වීමට තමන් සූදානම් බව රුසියානු ජනපති පුටින් දැඩිව කියා සිටියේය. ඒ හැරුණු විට රුසියාව ලෝක බලශක්ති ක්ෂේත්‍රයේ නොසෙල්විය හැකි බලවතෙකු නිසා ඇමරිකාව ඇතුළු බලවත් රටවල් තවමත් රුසියානු තෙල් අපනයනවලට සම්බාධක පනවා නොමැත. ඒ හැරුණු විට ජර්මනිය, ඉතාලිය, නෙදර්ලන්තය, පෝලන්තය, පින්ලන්තය, ලිතුවේනියාව, ග්‍රීසිය හා රුමේනියාව වැනි යුරෝපා රටවල් ඉහළ මිලක් ගෙවමින් තෙල් මිලදී ගනිමින් සිටින්නේ රුසියාවෙනි. එරට ලෝකයේ ප්‍රධාන, දෙවැනියට දැවැන්තම බොර තෙල් අපනයනකරු වන අතර එරට දිනක තෙල් නිෂ්පාදනය බැරල් මිලියන 11ක් පමණ වේ.

පුටින්ගේ ආක්‍රමණයේ සැලසුම පිළිබඳව ඉඟියක් දැනටමත් ලැබී හමාරය. ඔහුට වුවමනා භූමිය ආක්‍රමණය කිරීමෙන් නොනැවතී, යුක්‍රේනයේ හිටපු ජනපතිවරයෙක් වූ වික්ටර් යනුකොවිච් යුක්‍රේන ජනපතිවරයා වශයෙන් නැවත පත්කර, එහි රූකඩ පාලනයක් පවත්වාගෙන යාමයි.
රුසියාවට මෙම ආක්‍රමණය ඉක්මනින් අවසන් කිරීමට අවශ්‍ය බව දැන් පැහැදිලි වී හමාරය.
රුසියාවේ මෙම ආඥාදායක ස්වරූපය හා අත්තනෝමතික ක්‍රියා කලාපය හමුවේ ඔහුගේම රටවැසියන් ආක්‍රමණයට එරෙහිව වීදි බැස උද්ඝෝෂණවල නිරත වෙන්නේ රජය විසින් ක්‍රියාත්මක කරන දැඩි මර්දනය පවා නොතකා හරිමිනි. රුසියානු පාර්ලිමේන්තු සභිකයන් තිදෙනෙකු ඇතුළු එරට ප්‍රමුඛ ව්‍යාපාරිකයන්, කලාකරුවන්, විද්වතුන් සහ සාමාන්‍ය ජනයා ඇතුළු බහුතරයකගේ විරෝධය හේතුවෙන් ගෝලීය මටටමෙන් පුටින්ගේ ක්‍රියාකලාපය විවේචනය කරන දැවැන්ත යුද ප්‍රතිරෝධී රැල්ලක් දැනටමත් නිර්මාණය වී ඇත. ඔහු දැනටමත් ලෝකයේ බොහෝ රටවල නායකයන්ගේ, ප්‍රසිද්ධ චරිතවල විවේචනයට ලක්ව සිටියි.
ලොව මහ බලවතා එක්සත් ජනපද ජනපති ජෝ බයිඩන් මාර්තු 03වෙනිදා පළමුවරට ප්‍රකාශයක් නිකුත් කරමින් කියා සිටියේ පුටින් සහ ඔහුගේ හිතවතුන්ට දැඩි දඬුවම් ලබාදෙන බවය. ඔහු පුටින් ආඥාදායකයෙකු ලෙස හැඳින්වූ අතර එම ක්‍රියාකලාපය හේතුවෙන් පුටින්ට වන්දි ගෙවන්නට සිදුවෙන බවත්, ඉතා නරක අන්දමින් වැරදි ගණන් බැලීමක් සිදු කර ඇතැයිද ප්‍රකාශ කළේය.

ඇමරිකාව දැනටමත් රුසියාවට දැඩි ආර්ථික සම්බාධක පනවා ඇත. ඒ අතරින් රුසියානු බැංකු තහනම සාමාන්‍ය රුසියන් වැසියන් තවත් අර්බුදයට පත් කරමින් පවතී. ඇමරිකානු ගුවන් සීමාවට ඇතුළු වීම හෝ පිටවීම රුසියානු ගුවන් යානාවලට තහනම් කර තිබෙන අතර පුටින්ට හිතවත් ධනවත් රුසියානු ප්‍රභූ සුළුතරයේ සුඛෝපභෝගී යාත්‍රා, නිවාස සංකීර්ණ ඇතුළු වත්කම් හඹා ගොස් අල්ලා ගැනීම සඳහා විශේෂ කාර්ය බලකායක් පත්කරන බවත් පැවසීය. ඔවුන්ගේ අරමුණ ඒ ඔස්සේ ඩොලර් බිලියන ගණනක් උපයා ගැනීමයි.

එහෙත් ඇමරිකානු භට පිරිස් යුක්‍රේනයට යවා සෘජුව ගැටුමට සම්බන්ධ වීම ඔහු ප්‍රතික්ෂේප කළේය. ඔවුන් පැනවූ සම්බාධක නිසා ඉදිරි මාස කිහිපය ඇතුළත රුසියාවට යම් බලපෑමක් සිදුවුවද, බලශක්තිය හා සම්බන්ධ සම්බාධක පනවා නොමැති නිසා රුසියාව තෙල් හා ගෑස් අපනයනයෙන් බිලියන ගණන් මුදල් උපයමින් සිටියි.

කෙසේ වුවත්, සම්බාධකවලින් යම් බලපෑමක් හෝ ඇතිවෙන කාලය වෙන විට යුක්‍රේනයට විය යුතු සියල්ල සිදුවී හමාර වනු ඇත.

මේ අතර බි්‍රතාන්‍ය අගමැති බොරිස් ජොන්සන් තම රජයට යුක්‍රේනයට උපකාර කිරීමේ හැකියාවක් නැතැයි පවසා සිටියේ මාධ්‍යවේදිනියක නැගූ ප්‍රශ්නයකට පිළිතුරක් ගැට ගසා ගන්නට තැත් කරමිනි.

රුසියානු විදේශ ඇමති සර්ජි ලව්රොව් එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් කවුන්සිලයේදී සිය කතාව ඇරඹීමට පෙර රටවල් 40කට අධික සංඛ්‍යාවක රාජ්‍ය තාන්ත්‍රිකයන් 100දෙනෙකු පමණ සභාගැබෙන් නැගිට ඉවත්ව ගියේ රුසියානු ක්‍රියාකලාපයට විරෝධය පළකිරීමක් වශයෙනි.
රුසියාව පුරා වීදි බැස සිටින රුසියානු වැසියෝ ‘නෝ ටු වෝ’ යැයි කියමින් උද්ඝෝෂණය කරති.

“21 වෙනි සියවසේ මෙවැනි යුද්ධයක් දකින්න නොලැබේවි කියලයි මම හිතුවේ. දැන් පෙනෙන ආකාරයට අප ජීවත්වෙන්නේ මධ්‍යතන යුගයේ වගෙයි……. මම මගේ රට ගැන ලැජ්ජා වෙනවා. අවංකවම කියනවා නම්, මට කියාගන්න දෙයක් නැහැ. යුද්ධය කියන්නෙ හැමවිටම බියජනක දෙයක්. අපට මෙය වුවමනා නැහැ. …… ඇයි අපි මෙහෙම කරන්නෙ…….?” එසේ අදහස් ප්‍රකාශ කළේ 30 වියැති ගුරුවරයෙකු වන නිකිතා ගොලුබෙව් ය.

රැකියාවට පිටත් වීම සඳහා ආබට් වීදියේ ගමන් කරමින් සිටි රුසියානුවෝ බහුතරයකට තිබුණේ ඔහුගේ කෝපය සහ අපේක්ෂා භංගත්වයමයි.

මොස්කව්හි මනෝභාවය අඳුරුය. ආබට් වීදිය ආසන්නයේ තිබෙන යුක්‍රේන සංස්කෘතික මධ්‍යස්ථානයේ මනෝභාවය ඊටත් වඩා දොම්නසින් පිරී ගොසිනි.

මෙම මධ්‍යස්ථානය පවත්වාගැනීමේ අරමුණ භාෂාව, සංස්කෘතිය හා අනන්‍යතාව ප්‍රවර්ධනය කිරීම වුවත්, පුටින් සඳුදා කළ කතාවේදී නවීන රාජ්‍යයක් ලෙස එහි නීත්‍යනුකූලභාවය ප්‍රතික්ෂේප කළ බැවින් රුසියාවේ පිහිටි යුක්‍රේන සංස්කෘතික මධ්‍යස්ථානය ඉදිරි කාලයේදී වසා තැබෙනු ඇති බව යුක්‍රේන පරිපාලන නිලධාරියෙක් පැවසීය.

“දැන් අප කතා කරන විටත් අපට බෝම්බ දානවා. ඇත්ත වශයෙන්ම අපි වහලා! ජේසුනි මොකද මේ වෙන්නේ?” නම හෙළි නොකළ පරිපාලන නිලධාරියෙක් කෑගැසීය.

ඩොන්බාස්හි ස්වයං ප්‍රකාශිත ජනරජ ද්විත්වය පිළිගැනීම පිළිබඳව පුටින්ගේ මූලික තීරණය සමඟ රුසියානුවන් අපහසුතාවට පත්වූ බවට දැනටමත් පැහැදිලිය.

රුසියාවේ ජනප්‍රිය මාධ්‍ය ප්‍රවීණයෙකු වන යූරි ඩඩ්, අඟහරුවාදා, පැයකට ආසන්න කාලයකදී මිලියනයකට ආසන්න කැමැත්තක් ලබාගත් පෝස්ටුවක් පළ කරමින් කියා සිටියේ මෙම පාලනයට හෝ එහි අධිරාජ්‍යයක අවශ්‍යතාවට තමා ඡන්දය නොදුන් බවත්, තමා ලැජ්ජා වෙන බවත් ය.

රුසියාවේ තිබෙන රාජ්‍ය නොවන, නිදහස් මත විමසුම් පවත්වන, සමාජීය පර්යේෂණ සිදු කරන ආයතනයක් වන ලෙවාඩා මධ්‍යස්ථානය විසින් සිදු කරන ලද මත විමසුමකින් පෙන්නුම් කළේ උද්ඝෝෂණ ඇරඹුණු බ්‍රහස්පතින්දා උදෑසන සිදුවූ නාට්‍යමය සිදුවීම්වලට පෙර පැවති පියවරට පක්ෂව සිටියේ රුසියානුවන්ගෙන් සියයට 45ක් පමණක් බවයි.

“මම හිතුවේ නැහැ පුටින් මේ විදියට කරාවි කියලා. අපි යුක්රේනයට බෝම්බ දමන්නේ කොහොමද? අපේ රටවල මතභේද තියෙනවා තමයි. ඒත් ඒවා විසඳන ක්‍රමය මෙය නොවෙයි……” වීදි බැස සිටින තරුණියක වන මස්කොවිට් ක්සෙනියා පැවසීය.

එහෙත් කෝපාන්විත කෑගැසීම්වල බර දැනුණේ මොස්කව් නුවර වීදිවලට පමණක් නොවේ.
රුසියාවේ සංස්කෘතික හා ක්‍රීඩා ප්‍රභූවරුන් සාමාන්‍යයෙන් පුටින්ට සහයෝගය දක්වමින් ඔහු පිටුපසින් සිටින අතර මැතිවරණවලදී මහජන සහයෝගිතාව ලබාගැනීම සඳහා පුටින් ඔවුන්ගේ උපකාර ලබාගනී. එම පිරිසද රුසියාවේ ආක්‍රමණය පිළිබඳව සිය ගැඹුරු කණස්සල්ල ප්‍රකාශ කර තිබේ.

රුසියාවේ අතිශය ජනාදරයට පාත්‍ර වූ ගායක වැලරි මෙලඩ්සේ යුද්ධය නවත්වන්නැයි රුසියාවෙන් ආයාචනා කරමින් හැඟුම්බර වීඩියෝවක් පළ කර තිබිණ.

“කවදාවත් සිදු නොවිය යුතු දෙයක් අද සිදුවුණා. මේ සිදුවීම්වල විනිශ්චයකරුවා වනු ඇත්තේ ඉතිහාසයයි. ඒත් අද මං ඔබෙන් අයදිනවා කරුණාකර යුද්ධය නවත්වන්න. …!”

යුක්‍රේන ආක්‍රමණයට පෙර, රුසියාව ව්‍යාජ කඩතුරාවක් මවා පාන්නට උත්සාහ කරන බව කියා එක්සත් ජනපද බුද්ධි සේවාව මාස ගණනකට පෙර සිට අනතුරු අඟවා තිබිණ. විශේෂඥයන් දැන් විශ්වාස කරන්නේ තම ඡන්ද දායකයන්ගේ සහය පවා නැතිව ක්‍රියාත්මක වීමට පුටින් තීරණය කළ බවයි.

“මහජන අනුමැතියට පුටින් සම්පූර්ණයෙන්ම උදාසීන බවයි පෙනෙන්නෙ. ඔහු හැසිරෙන්නේ මහජන සහයෝගය වුවමනා දේශපාලකයෙකු වශයෙන් නොවෙයි, අනාගත ඉතිහාසඥයින්ගේ සහ පාඨකයන්ගේ අනුමැතිය ගැන පමණක් සලකන, ජාතික ඉතිහාස පොත්වල ඉන්න චරිතයක් වගෙයි…… ” සිය ට්විටර් ගිණුමෙහි සටහනක් තබමින් මෙසේ කියා තිබුණේ කානගී මොස්කව් මධ්‍යස්ථානයේ දේශපාලන විශ්ලේෂකයෙකු වන අලෙක්සාන්දර් බෝනොව්ය.

“හැමෝම බය වෙලා ඉන්නෙ. ඔවුන් දන්නවා මොකක් හරි නරක දෙයක් කිවුවොත් ඔවුන්ව සිරගත කරන බව. ඒ නිසා අපි යුද්ධයක් අරඹලා තිබෙන බව නොදන්නවා වගේ මිනිස්සු අඟවනවා. එවිට ඔවුන්ට ඒ පිළිබඳව කතා කරන්න වුවමනා වෙන්නෙ නෑ….”. සිය කබායේ ‘යුද්ධය එපා’ යැයි ලියාගෙන සිටි තැනැත්තෙක් පැවසීය.

යුද්ධයට එරෙහිව රුසියානුවන්ගේ පොදු පණිවිඩය යුක්‍රේන වැසියන්ට ලැබෙන විට බොහෝ ප්‍රමාද වී තිබෙනු ඇති.

කෙසේවෙතත්, යුද්ධයට එරෙහිව මහා පරිමාණ තල්ලුවක් ලැබීම යුක්‍රේනයේ හොඳම ඔට්ටුව විය හැකි යැයි ඉවෙන් මෙන් දැනගත් යුක්‍රේන ජනපති සෙලෙන්ස්කි රුසියානුවන්ට පොදු පණිවිඩයක් ලබා දුන්නේය.

“සාමය පිළිබඳව සාකච්ඡා කරන්න රුසියානු බලධාරීන්ට අපට සමඟ අසුන්ගැනීමට වුවමනාවක් නැතිනම්, සමහරවිට ඔවුන් ඔබ සමඟ අසුන් ගනීවි…..”

මේ අතරවාරයේ රුසියානු කලාකරුවන් හා රුසියාවේ සේවය කරන වෙනත් රටවල කලාකරුවෝ ජනපතිගේ අත්තනෝමතික ක්‍රියාවට විරුද්ධතාව ප්‍රකාශ කිරීමක් වශයෙන් සෘජුව සිය අදහස් දක්වමින් සිටිති. බහුතරයක් දෙනා සේවයෙන් ඉවත් වීමට පියවර ගෙන ඇත.
වෙනත් යුරෝපා රටක පැවැත්වීමට නියමිතව තිබුණු ඔපෙරාවක ප්‍රධාන ගායිකාව පුටින් හිතවාදිනියක බැවින් එය අවලංගු කර දමා ඇත. ඔකෙස්ට්‍රා මෙහෙයවන්නෙකු වන වැලරි ගර්ගියෙව් පුටින්ගේ සමීප හිතවතෙකු බැවින් යුද්ධයට විරුද්ධව අදහස් ප්‍රකාශ නොකළහොත් එය ඔහුගේ වෘත්තීය ජීවිතයේ අවසානය වන මට්ටමට පසුබිම සැකසී ඇත. නෙදර්ලන්තය, ඉතාලිය හා ජර්මනිය වැනි රටවල ප්‍රසිද්ධ ඔකෙස්ට්‍රාවන්හිද මෙහෙයවන්නෙකු ලෙස කටයුතු කරන ඔහු සහභාගි වීමට නියමිත වූ ප්‍රසංග කිහිපයක්ම අවලංගු කර තිබේ.

රුසියාවේ බොල්ෂෝයි රඟහලේ බෙහෙවින් අපේක්ෂිත නව බැලේ ප්‍රසංගය වේදිකාගත කිරීමට තිබියදී, එහි හිටපු නර්තන වින්‍යාස නිර්මාණකරු අලෙක්සේයි රට්මන්ස්කි රුසියාවෙන් පිටව ගියේය. කියෙව් නගරයේ හැදී වැඩී එහි සිට සිය වෘත්තීය ජීවිතය ඇරඹූ හෙතෙම, පවතින තත්ත්වය හමුවේ සිය කණ්ඩායමද රැගෙන වහාම රුසියාව හැර යාමට තිරණය කළේ නැවත පැමිණ ප්‍රසංගයේ කටයුතු කරන බවත්, පුටින් රුසියානු ජනපති ධුරයේ සිටින තෙක් තමාගේ පුනරාගමනය සැක සහිත බවත් නිව්යෝර්ක් ටයිම්ස් වෙත පවසමිනි.

සැබෑ තත්ත්වය මෙසේ වුවද ක්‍රෙම්ලිනය හා එහි ආයතනික සහචරයින් විසින් පාලනය කෙරෙනු ලබන රුසියාවේ ප්‍රධාන රූපවාහිනී නාලිකා ඇතුළු රාජ්‍ය මාධ්‍යවලින් පෙන්වන්නේ යථාර්ථය නොව, මායාවකි. යුක්‍රේනයේ නගරවලට එල්ල වෙන ප්‍රහාරවලට වගකිව යුත්තේ යුක්‍රේනයම බව ඔවුන් විසින් පතුරුවා හරින මතයයි.

රුසියානුවන් බහුතරයක් විශ්වාස කරන්නේ පුටින්ගේ ආක්‍රමණය නිසා අසාධාරණ ලෙස දඬුවම් ලැබෙන්නේ ඔවුනට බවයි.

“පසුගිය වසර 8 පුරාවටත් මේ සම්බාධක පනවලා තිබුණේ සාමාන්‍ය මිනිස්සුන්ට. දැන් අලුත් ඒවාත් තියෙනවා. මේ මුළු කාලෙටම පස්සේ පුටිනුයි එයාගෙ ධනවත් ප්‍රභූ හිතවතුන්ටයි සම්බාධක පැනවුණේ දවස් කිහිපයකට කලින්. යුරෝපය බොහොම හොඳට දන්නවා අපි පුටින්ව තෝරා පත් කළේ නැති බව සහ අපේ මනාප ගණන් ගැනෙන්නේ නැති බව. සාමාන්‍ය මිනිස්සුන්ට බලපාන සම්බාධක පැනවීමෙන් ඔවුන් තවදුරටත් පෙන්වනවා ඔවුන් තමයි සතුරෝ කියලා….” 2014දී ක්‍රිමියාව සහ ඩොන්බාස් කලාපය අල්ලාගැනීමෙන් පසු රුසියාවට පැනවුණු සම්බාධක පිළිබඳව සඳහන් කරමින් එසේ සිය මතය දැක්වූයේ සෙන්ට් පීටර්ස්බර්ග්හි පදිංචිකරුවෙකු වෙන කිරිල් ෆෙදරොව්ය.

නේටෝවේ සාමාජිකත්වය ලබාගැනීමට යුක්‍රේන ජනපති සෙලෙන්ස්කි දරන වෑයම හමුවේ පුටින්, දැඩි සේ කුපිත වී සිටියි. නේටෝවේ ව්‍යාප්තිය නැවැත්වීම හා 1997දී පැවති නේටෝ දේශ සීමාවට නැවත අනුගත වන්නැයි පුටින් යුරෝපයට වරින් වර කියා සිටියද යුරෝපය එම තර්ජන මායිම් නොකළේය. යුක්‍රේනය නේටෝ සාමාජිකත්වය ලබාගැනීම වැළැක්වීමට ඔහු සිය උපරිම බලය භාවිත කළ අතර දැනට සාමාජිකත්වය ලබා සිටින සෝවියට් සංගමයේ රටවල් සාමාජිකත්වයෙන් ඉවත් කළ යුතු යැයිද පැවසීය.

රුසියානු හමුදාව පහරදෙමින් සිටින්නේ උපාය මාර්ගික වශයෙන් වැදගත් යුක්‍රේන මර්මස්ථාන වන ක්‍රිමියාව හා ඩොන්බාස් කලාපය ආදියටයි. කළු මුහුද හා අසොව් මුහුද ඇතුළු මුහුදු කලාපයේ බලය අල්ලාගැනීමට අමතරව පුටින්ගේ ගජ මිතුරු බෙලරුසියාවේ න්‍යෂ්ටික අවි ස්ථානගත කරමින් නේටෝ රටවල් ඉලක්ක කිරීමට ඔහුට පැහැදිලි අවස්ථාවක් පවතී. යම් හෙයකින් නේටෝ සාමාජිකයන්ගේ බිම් අඟලකට හෝ පහර දුනහොත් නේටෝවද පෙරළා පහර දෙන්නට සූදානමින් භට පිරිස් එක්රැස් කරමින් පසුවේ. එසේ වුවහොත්, කොවිඩ් වසංගතයෙන් තැලී පෙළී සිටින ඔත්පල වී සිටින ලෝකය, තෙවැනි ලෝක යුද්ධයේ ගිනිදැල්වලින්ද දැවී, මහා අඳුරකට ඇද වැටීම නැවැත්විය නොහැකි වනු ඇත.■
අන්තර්ජාලය ඇසුරිනි.